ادبیات دفاع مقدس و انگاره ذهنى ما
با گذشت تقریبا دو دهه از تولد شعر دفاع مقدس همچنان منبعى كامل از این جریان ادبى وجود ندارد و لزوم راه اندازى بانك اطلاعاتى شعر دفاع مقدس احساس مى شود. دكتر محمدرضا سنگرى برگزارى كنگره سراسرى شعر دفاع مقدس در استان هایى كه جنگ در آنها اتفاق افتاده را براى تعالى شعر دفاع مقدس بسیار مثبت مى داند.
سنگرى با اشاره به خلق فضاهاى جدید در شعر دفاع مقدس بر این باور است كه در مسیر شعرى دفاع مقدس فضاهاى جدید به همراه زبان شعرى تازه ترى در قالب هاى رباعى و غزل تجربه شده است. در سال هاى اخیر نگاه هاى تازه ترى به دفاع مقدس شده و شاهد نمونه هاى موفق شعرى در این زمینه بوده ایم. وى با بیان این مطلب كه شاعر دفاع مقدس از زاویه هاى جدیدترى روزگار خود را ادراك مى كند، گفت: شعر امروز دفاع مقدس در حال تكوین است و شاعران به مضامین تازه ترى روى آورده اند.
وى در گفت وگو با ستاد خبرى شانزدهمین كنگره سراسرى شعر دفاع مقدس معتقد است كه: شعر دفاع از نگاه اجتماعى و ارزش هاى دفاع مقدس شروع شد اما اكنون شاعر از زاویه هاى جدیدترى روزگار خودش را درك مى كند. بنابراین باید تا پایان دهه ۸۰ صبر كرد تا شاهد اتفاقات بكرى باشیم.
این شاعر و منتقد ادبى با بیان این مطلب كه شعر طنز در موضوع دفاع مقدس سابقه طولانى دارد، اظهار داشت: طنز در ادبیات دفاع مقدس از منظر شاعرانى چون زنده یاد سلمان هراتى، قیصر امین پور و سایر شعرا به خوبى كار شده و آثار خوبى را خلق كرده اند. در طنز گره خوردگى شعر بیشتر مى شود و باید چاشنى ها و زوایاى شعرى را به خوبى بشناسیم.
سنگرى از شكل گیرى نسلى جوان در عرصه شعر دفاع مقدس یاد كرد و گفت: اخیرا مجموعه اى از شعرهاى شاعران جوان چاپ شده است كه نویدبخش تولد نسلى جوان و پویا در این عرصه است. اگر مى خواهیم شاهد اتفاقات مباركى در شعر دفاع مقدس باشیم باید مقدمات چاپ شعر جوان را بیش از پیش مهیا كنیم.
شعر دفاع مقدس وارد مرحله جدیدى شده است
سید ضیاءالدین شفیعى گفت: ادبیات دفاع مقدس به صورت عام و شعر دفاع مقدس به معناى خاص وارد مرحله جدیدى شده است.
سید ضیاءالدین شفیعى -شاعر دفاع مقدس- در گفت وگو با ستاد خبرى شانزدهمین كنگره سراسرى شعر دفاع مقدس گفت: ادبیات دفاع مقدس به صورت عام و شعر دفاع مقدس به معناى خاص وارد مرحله جدیدى شده كه ادامه مرحله پیشین است، اگر با این زاویه به شعر دفاع مقدس نگاه كنیم در سال هاى اخیر شاهد جوانه زدن ادبیاتى بوده ایم كه مضامین تازه اى را تجربه مى كند. وى ادامه داد: اگر كنگره هاى شعر دفاع مقدس علت وجودى و جوهریش گسترش شعر دفاع مقدس باشد، مى تواند موثر باشد. شفیعى شعر را فعالیتى خود اتكا خواند و گفت: شعر فعالیتى خود اتكا و خودپایه است و برگزاركنندگان كنگره ها بایستى از شعر و شاعرى حمایت كنند، براى این كه شاعر چون درختى است كه هر ساله میوه مى دهد و نباید بگذارند كه ریشه ها خشك بشوند. این شاعر و منتقد ادبى افزود: در كنگره هاى شعر دفاع مقدس تعداد خاصى از آدم ها حضور دارند كه هر ساله تكرار مى شوند بنابراین باید از اسامى خاص عبور بكنیم. چون افتخار به نام هایى خاص ثابت و معین ما را از دست یابى و كشف افتخارات جدید باز مى دارد. شفیعى ضمن بیان این مطلب كه شعر طنز دفاع مقدس از موضوعات فراموش شده اصلى شعر در دو دهه اخیر است، تصریح كرد: شعر طنز دفاع مقدس كماكان با تمام كاستى ها و فرصت سوزى ها، اصلى ترین ظرفیت هاى فراموش شده شعر در دو دهه اخیر ما محسوب مى شود.
شاعر مجموعه شعر شرح خواب هاى گسترده برگزارى كنگره را در مناطق عملیاتى، مناسب نداست و اظهار داشت: تامین هزینه ها در مناطق جنگى و اسكان شاعران در آن مناطق، هزینه هاى زیادى در بر دارد، كنگره ها بایستى در مكانى برگزار شود كه رونق ادبى بیشترى داشته باشد. وى تاكید كرد: بهتر است به جاى توجه به شكل و اجراى كنگره، به محتواى آن بیشتر توجه كنیم. شفیعى گفت: وسعت تعریف براى كسانى كه سیاست گذار شعر دفاع مقدس هستند تغییر كرده است و احساس مى شود كه از شعر دفاع مقدس فاصله گرفته اند و مساله شان متفاوت شده است. شانزدهمین كنگره سراسرى شعر دفاع مقدس روزهاى اول تا سوم اسفند ماه در استان ایلام برگزار مى شود.
انقلاب اسلامى براى ادبیات، موضوعى جهان شمول و جذاب است
ابراهیم حسن معتقد است: حوادث بسیار متنوعى در انقلاب اسلامى ایران رخ داده كه این انقلاب را جهان شمول، گسترده و جذاب براى ادبیات كرده است و نویسندگان به خوبى مى توانند در این زمینه قلم بزنند.
ابراهیم حسن بیگى در گفت وگو با ستاد خبرى نخستین جایزه جشن بزرگ داستان انقلاب گفت: انقلاب اسلامى ایران در جهان دستاوردهاى بسیارى داشته است كه حتى مخالفان نظام هم به این عظمت اقرار كرده اند. این انقلاب پیامدهاى وسیع و گسترده اى داشته كه ادبیات به خوبى مى تواند آن رخدادها را به تصویر بكشد. نویسنده «سال هاى بنفش» كه در این رمان به پیروزى انقلاب اسلامى مى پردازد، ادامه داد: انقلاب اسلامى به عنوان پدیده اى بزرگ در جهان اسلام و منطقه اى كه دچار رخوت، سستى و كم مایگى شده بود، به عنوان یك حركت و خیزش، انگیزه اى در آن ملل به وجود آورده و پیام خود را به گوش سایر ملت ها به وسیله هنر و ادبیات برساند.
حسن بیگى با اشاره به سخن حضرت امام خمینى (ره) درباره صدور انقلاب اسلامى گفت: امام راحل در اوایل انقلاب بحثى درباره صدور انقلاب مطرح فرمودند كه برخى تصور كردند انقلاب اسلامى مى خواهد لشگركشى نظامى بكند و به كشورهاى همسایه تجاوز كند.
در حالى كه منظور امام(ره) صدور دستاوردهاى فرهنگى این انقلاب در لواى اسلام بود كه در قالب هنر و ادبیات مى توانست بروز كند. ولى متاسفانه ادبیات در این ۳۰ سال پس از انقلاب نتوانست سفیر خوبى براى صدور این اهداف و ارزش ها باشد. نویسنده كتاب محمد(ص) فعالیت نویسندگان را در حوزه داستان انقلاب اندك دانست و گفت: ادبیات انقلاب زمانى به هویت كاملى مى رسد كه از لحاظ كمى و كیفى گسترده باشد، اما ادبیات در این حوزه نتوانسته جایى براى خود باز كند و داستان هاى بسیار اندكى در این حوزه وجود دارد.
وى ادبیات دفاع مقدس را علت عدم پرداخت به ادبیات انقلاب ندانست و اظهار داشت: فاصله اندك دفاع مقدس و پیروزى انقلاب اسلامى، فرصت پرداختن به موضوع انقلاب را از ما گرفت، اما پس از دفاع مقدس باز هم شاهد رشد ادبیات انقلاب نبودیم. وى افزود: نویسندگان، پس از انقلاب و تا شروع جنگ تحمیلى فرصت به تصویر كشیدن حضور مردم را در انقلاب داشتند كه این مهم رخ نداد و پس از دفاع مقدس هم انقلاب سرلوحه كار نویسندگان قرار نگرفت.
حسن بیگى به اشاره به این كه كمبود جذابیت در آثار نوشته شده در خصوص انقلاب به بضاعت نویسندگان باز مى گردد، افزود: موضوع انقلاب، به خصوص انقلاب اسلامى ایران موضوعى جهانشمول، گسترده و جذاب است كه مى تواند دستمایه خیلى از نویسندگان قرار گیرد.
وى ادامه داد: برخى نویسندگان در انتخاب حوادث گزینش خوبى نداشته اند و برخى نیز در پرداخت قصه در قالب یك داستان جذاب و قوى موفق نبوده اند. وى در پایان یادآور شد: به طور كلى در ادبیات انقلاب اسلامى موفق نبوده ایم، به طورى كه تنها در دهه ۶۰ و اوایل دهه ۷۰ در حوزه كودك و نوجوان كارهاى نسبتا خوبى انجام شده كه در كل این موضوع به آسیب شناسى عمیقى نیازمند است.
