نام بیماری به انگلیسی: tuberculosis(tb)
اطلاعات اولیه
توضیح كلی
سل عبارت است از یك عفونت باكتریایی مسری حاد یا مزمن كه به طور اولیه ریه‌ها را درگیر می‌كند ولی ممكن است به سایر اعضا گسترش یابد. سل دوران كودكی معمولاً محدود به قسمت میانی ریه‌ها است ولی ممكن است گسترش یافته، مننژیت ایجاد كند. سل در بزرگسالان معمولاً كلیه و ریه‌ها را درگیر می‌كند. سل زمانی تحت كنترل بود ولی عمدتاً به خاطر ایدز، فقر و سوءمصرف الكل و سایر داروها مجدداً ظهور كرده است.
علایم شایع
مراحل اولیه:
بدون علامت (غالباً)
علایم شبیه آنفلوانزا
مراحل ثانویه:
تب اندك
كاهش وزن
خستگی مزمن
تعریق شدید به‌ویژه در شب مراحل بعدی:
سرفه خلط‌دار كه به‌طور پیشرونده‌ای خونی، زرد، غلیظ یا خاكستری گردد.
درد قفسه سینه
تنگی نفس
ادرار قرمز یا كدر (گاهی)
علل
عفونت در اثر میكروب مایكوباكتریوم توبركولوزیس . این میكروب در هوا از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. گاوها نیز مستعد هستند و می‌توانند سل را از طریق شیر غیرپاستوریزه منتقل كنند. سایر انواع مایكوباكتریوم نیز در حال شایعتر شدن هستند.
عوامل افزایش‌دهنده خطر
افراد بالای 20 سال
نوزادان و شیرخواران
بیماری مزمنی كه مقاومت را كاهش داده باشد.
استفاده از كورتیزون یا داروهای سركوبگر ایمنی. این داروها ممكن است سل غیرفعال را مجدداً فعال كنند.
شرایط زندگی شلوغ یا غیربهداشتی
سوءمصرف الكل و دارو
ایدز
افراد بی‌خانمان
بیماران خارجی یا پناهندگان
پیشگیری
واكسیناسیون یا ب‌ث‌ژ (گونه‌ای از باكتری‌های ایجادكننده سل). این كار ممكن است از عفونت پیشگیری كند یا شدت و مدت عفونت را كاهش دهد.
درمان پیشگیرانه به مدت چند ماه با ایزونیازید در صورت مثبت بودن آزمون پوستی توبركولین
مقامات بهداشتی، واكسیناسیون و درمان پیشگیرانه را برای گروه‌های زیر پیشنهاد می‌كنند:
ـ افرادی كه واكنش‌های مثبت به آزمون‌های سل دارند ولی علایم بیماری را نشان نمی‌دهند به‌ویژه كودكان زیر 5 سال. ـ كودكان دارای واكنش‌های منفی به آزمون‌های سل در مناطقی كه 20% یا بیش از 20% از همكلاسی‌ها واكنش‌های مثبت دارند.
ـ افراد سفركننده به كشورهایی كه سل در آنها شایع است.
ـ افرادی كه باید به مدتی طولانی داروهای سركوبگر ایمنی یا كورتیزونی مصرف كنند.
ـ پس از گاستركتومی (برداشتن معده) در بیمارانی كه رادیوگرافی شواهد سل غیرفعال را نشان می‌دهد.
ـ افراد مبتلا به اسكولیوز
عواقب مورد انتظار
معمولاً با درمان قابل علاج است. بدون درمان می‌تواند كشنده باشد. البته گونه‌های عودكننده، به آنتی‌بیوتیك‌های معمول مقاوم هستند.
عوارض احتمالی
آبسه ریه
برونشكتازی
بیماری انسدادی مزمن ریه
نارسایی تنفسی
گسترش عفونت به مغز، استخوان، ستون فقرات و كلیه‌ها
درمان
اصول كلی
آزمون‌های تشخیصی می‌توانند شامل آزمون پوستی توبركولین، بررسی‌های آزمایشگاهی خون، بررسی خلط و رادیوگرافی قفسه سینه باشند. در صورت شك به سایر اختلالات، كشیدن مایع نخاع، برونكوسكوپی و بیوپسی از مغز استخوان ممكن است انجام شود.
ممكن است جدا كردن یا بستری كردن فرد مبتلا به سل لازم نباشد. این بیماری معمولاً قبل از تشخیص گسترش می‌یابد. بیماران احتمالاً 10 روز تا 2 هفته پس از درمان غیرعفونی می‌شوند.
گاه از شما درخواست می‌شود نمونه خلط 24 ساعته خود را برای بررسی آزمایشگاهی جمع كنید تا مشخص شود كه آیا سل همچنان فعال است یا خیر.
رادیوگرافی‌های منظم پیگیری
داروها
داروهای ضد سل معمولاً به مدت 12-9 ماه. همزمان چند نوع داده می‌شود تا از مقاومت باكتریایی به داروها پیشگیری گردد. سل به‌طور فزاینده‌ای نسبت به آنتی‌بیوتیك‌های رایج مقاوم شده است.
فعالیت
استراحت در بستر تا زمانی كه علایم محو شوند و آزمون‌ها از بین رفتن میكروب‌های سل را نشان دهند. ممكن است لازم باشد به مدت 6 ماه فعالیت‌های خود را محدود كنید.
رژیم غذایی
رژیم غذایی خاصی ندارد.
در این شرایط به پزشك خود مراجعه نمایید
اگر خود یا یكی از اعضای خانواده‌تان علایم سل را داشته باشید.
اگر علی‌رغم درمان، علایم پایدار بمانند یا بدتر شوند.
اگر شما دچار علایم جدید و غیر قابل توجیه شده‌اید. داروهای مورد استفاده در درمان ممكن است عوارض جانبی ایجاد كنند.
منبع: www.irteb.com /ج
