تبیان، دستیار زندگی

  اساتید حوزه از رسالت خبرنگار می گویند

  تقوای رسانه ای؛ گوهری نایاب در دهکده جهانی

 اشاره؛ روز خبرنگار، روز مهمی است؛ نه صرفا از آن رو که در این روز مدیران و مسئولان یادشان می افتد که باید از اهالی خبر و رسانه دست کم تجلیلی ولو جمع و جور و مختصر داشته باشند، بلکه مهم تر آن که تا حدودی جایگاه خطیر و اساسی خبرنگاران در تحولات جامعه مشخص می شود و ... 

اشاره؛ روز خبرنگار، روز مهمی است؛ نه صرفا از آن رو که در این روز مدیران و مسئولان یادشان می افتد که باید از اهالی خبر و رسانه دست کم تجلیلی ولو جمع و جور و مختصر داشته باشند، بلکه مهم تر آن که تا حدودی جایگاه خطیر و اساسی خبرنگاران در تحولات جامعه مشخص می شود و به همان نسبت البته باید حساسیت این کار برای اهالی این صنف نیز درک گردد.

از این حیث، هفدهم مردادماه می تواند و باید به فرصتی مغتنم تبدیل شود برای این که بدانیم در این دنیای پر از دروغ و نفاق و ریا، صداقت و راستگویی از یک سو و تاکید بر امانت داری و تقوای رسانه ای چقدر ارزشمند است.

به این بهانه با تنی چند از اساتید حوزه که برخی از آن ها دارای سمت هایی چون عضویت در خبرگان رهبری و نیز عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم می باشند، گپ و گفتی انجام داده ایم و نظرات آن ها را راجع به بایسته های رویکرد اخلاقی و معنوی به حرفه خبرنگاری جویا شده ایم که چکیده ای از این نظرات در ادامه می آید؛

* لزوم اطلاع رسانی صحیح

حجت الاسلام و المسلمین سید محمد واعظ موسوی، عضو خبرگان رهبری ضمن تبریک روز خبرنگار به همه اهالی خبر و رسانه گفت: یکی از آمال و آرزوهای مقام معظم رهبری، اطلاع رسانی صحیح به مردم بوده است به طوری که ایشان در بسیاری از دیدارها و جلسات مسئولان نظام ، بر مساله اطلاع رسانی در ابعاد مختلف تاکید داشته اند.

* رسانه؛ پل ارتباطی بین مردم و مسئولان

وی همچنین با بیان این که خبرنگاران باید به وظیفه و رسالت سنگین خود به درستی عمل کنند، افزود: رعایت امانت و تقوای رسانه ای در این بین بسیار لازم است تا رسانه ها بتوانند به عنوان پل ارتباطی مستحکم و مطمئن بین مردم و مسئولان ، ایفای نقش کنند.

این استاد حوزه خاطرنشان کرد: رسانه ها باید موفقیت های نظام را به اطلاع مردم رسانده و از آن سو نیز انتقادات و نظرات سازنده را به گوش مسئولان برسانند.

عضو خبرگان رهبری اضافه کرد: خبرنگاران با حفظ شئون و  اخلاق و تقوای رسانه ای می توانند با برقراری این ارتباط دوسویه بهترین خدمت را به جامعه خویش داشته باشند.

* خبرنگاران از نشر شایعات و اخبار مجهول بپرهیزند

حجت الاسلام و المسلمین عبداللهی ، عضو جامعه مدرسین حوزه علیمه قم با اشاره به اهمیت و حساسیت فوق العاده کار خبرنگاری ابراز داشت: رسانه های جمعی در یک جامعه اسلامی باید به شدت از نشر اخبار مجهول، غیر مسلم، شایعات و مطالب غیر مستند بپرهیزند.

وی همچنین با اشاره به این که امروزه خبرنگار در جایگاه یک مبلغ نشسته است، افزود: از این رو یک خبرنگار نباید بر اساس حدسیات و ظن و گمان خود خبری را منتشر کند، ضمن آن که در آن بخش از مطالبی که نسبت به آن ها آگاهی دارد و مستند است نیز می بایست مصالح سیاسی نظام و شرایط جامعه را در نظر بگیرد.

* التزام خبرنگار به حقیقت و مصلحت

ین استاد حوزه تصریح کرد: در امر خبرنگاری ، تحزب و گرایش های سیاسی نباید مطرح باشد بلکه یک خبرنگار باید ورای این ها، همواره حقیقت و مصلحت را محور فعالیت خود قرار دهد.

این عضو خبرگان رهبری همچنین خواستار دقت خبرنگاران بر روی منابع خبری خود شد و گفت: باید در این عرصه حساس، به مساله تقوا تکیه کرد ؛ همان طور که امام خمینی (ره) فرمود عالم محضر خداست، نباید در محضر خدا معصیت کرد ، همه ما نیز باید این توصیه حکیمانه را همواره مد نظر قرار داده و به ویژه در فعالیت های رسانه ای در کمیت و کیفیت انتشار اخبار، مراقب باشیم که خدای ناکرده مرتکب گناه و معصیت نشویم.

* سه اصلی که یک خبرنگار باید رعایت کند

حجت الاسلام و المسلمین ابوالقاسم علیدوست، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم نیز با اشاره به ضرورت توجه جدی به اخلاق و تقوای رسانه ای اظهار داشت: در مورد اخلاق خبرنگاری و تقوای خبری باید سه اصل صداقت، امانت و مصلحت به خوبی رعایت شود.

وی افزود: رعایت صداقت به این معناست که خبرنگار چه در فهم خبر و تلقی واقعه و چه در نقل خبر ، بی طرف باشد؛ در واقع صداقت این اقتضا را دارد که نقل خبر و گزارش کامل و بی طرفانه باشد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی همچنین با تاکید بر این نکته که گاهی ناقص بیان کردن حقیقت، خود دروغی بزرگ است، ابراز داشت: صداقت خبری به معنای غیر گزینشی نقل کردن اخبار است، ضمن آن که گسست حدس از واقع یکی از تجلیات چنین صداقتی است؛ متاسفانه گاهی مشاهده می شود که فردی خبری را نقل می کند و در ادامه آن حدسیات خود را انعکاس می دهد و یا این که مطلبی که خود دوست می دارد را منعکس کرده و درباره اش داوری می کند.

* لزوم امانت داری در انتشار اخبار

وی با اشاره به این که رکن دوم در این خصوص، امانت است، گفت: خبرنگاران رسانه های جمعی نباید فکر کنند که ولی نعمت آبروی مردم ، جناح ها، سازمان ها و یا گروه ها هستند و به همین خاطر تلقی کنند که به راحتی می توانند اسرار یا مناسبات خصوصی را در اختیار دیگران بگذارند.

این استاد حوزه در ادامه بر لزوم توجه جدی به مکارم اخلاقی و اسلامی در فعالیت های خبری و رسانه ای تاکید کرد و افزود: اهالی خبر و رسانه بدانند که اگر ارزش های اسلامی واخلاقی را رعایت نکنند باید در پیشگاه الهی پاسخگو باشند

* مصلحت ها نباید مغفول واقع شود

وی همچنین به ضرورت توجه به بعد مصلحت تاکید کرد و بیان داشت: در انتشار اخبار ولو آن که صادقانه باشد و در آن به مساله امانت داری هم توجه شده باشد اما با این حال باید به مصلحت نیز توجه داشت به این معنی که حتی گاهی باید در بکاربردن یک تعبیر نیز دقت نظر کافی داشت.

حجت الاسلام و المسلمین علیدوست خاطرنشان کرد: متاسفانه بعضی اوقات، بر اثر ناشی گری یا خودخواهی ، خبرنگار مطلبی را مطرح می کند  بعد مسئولان باید سرمایه نظام را خرج آن کنند که جلوی تبعات چنین خبری را بگیرند.

* تاثیر خبرنگاران در جامعه انکارناپذیر است

حجت الاسلام و المسلمین محمد تقی قندی ، معاون فرهنگی – تربیتی حوزه های علمیه خواهران نیز با بیان این که جامعه خبرنگاری در ایجاد موج مثبت یا منفی اجتماعی ، نقش بسیار مهمی ایفا می کند، تاکید کرد: خبرنگاران از جمله اقشار موثر در هدایت جامعه به سمت رستگاری یا بر عکس سوق دادن آن ها به سمت سقوط و ضلالت می باشند.

وی همچنین افزود: خبرنگاری اساسا در جامعه اسلامی یک رسالت به شمار می رود و نه صرفا یک شغل چرا که نظام اسلامی یک نظام ارزشی است.

* خدا را ناظر بر اعمال و گفتارمان بدانیم

معاون حوزه های علمیه خواهران با بیان این که خبرنگاران باید مطابق با ارزش های اسلامی به ایفای رسالت اجتماعی خویش بپردازند، تصریح کرد: یک خبرنگار در وهله اول باید خدا را همواره ناظر بر اعمال و گفتار خود بداند و با توجه به این اصل، در نقل اخبار خود را در محضر خدا بداند.

حجت الاسلام و المسلمین قندی همچنین با بیان این که خبرنگار نباید در نقل و نشر اخبار، واقعیت ها را نادیده بگیرد، اظهار داشت: یک خبرنگار متعهد نباید حقایق موجود را کم وزیاد جلوه داده و کفه اخبار را بیش از حد متعارف، مطابق با قصد و غرضش سنگین کند.

* جز راست نباید گفت، هر راست نشاید گفت

وی با اشاره به ضرورت راستگویی و حقیقت مداری در فعالیت رسانه ای و خبری، گفت: یک خبرنگار باید در جامعه اسلامی ، راستگویی را پیشه خود سازد و از سویی باید توجه داشت که هر مطلب راستی را نیز نباید در هر شرایطی گفت.

معاون فرهنگی – تربیتی حوزه های علمیه خواهران بیان داشت: یکی از نکات بسیار مهم این است که هر خبری را باید به گروه هدف خود ارایه و عرضه کرد.

* لزوم زمان شناسی و بصیرت در فعالیت رسانه ای

وی همچنین در ادامه صحبت های خود به مساله زیرکی و بصیرت خبرنگار در تشخیص اخبار و انعکاس آن ها اشاره کرد و افزود: زمان شناسی ،بصیرت در تشخیص دوست و دشمن و نیز دقت در نقل اخبار از جمله مهم ترین بایسته ها در این عرصه حساس است.

* در امتداد رسالت انبیا...

حجت الاسلام و المسلمین مهدی گرجیان، معاون پژوهشی دانشگاه باقرالعلوم (ع) و رییس بسیج اساتید استان قم نیز با اشاره به اهمیت خبر و رسانه، اظهار داشت: در سیره اهل بیت (ع) خبرگیری از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار است به این منظور که برای این کار از افراد مورد اعتماد و وثوق بهره می بردند.

وی با اشاره به این که خبررسانی و خبرگزاری به نوعی رسالت انبیا به شمار می رود، گفت: این کار در واقع رسالتی است از جانب خلق به خلق که باید در آن نهایت دقت و امانت داری صورت گیرد.

این استاد حوزه و دانشگاه همچنین خاطرنشان کرد: همان گونه که در رسالت انبیای الهی، بحث عصمت و تقوا مطرح است، خبرنگاران نیز در امر خبر رسانی باید تقوای الهی را رعایت کرده و به کار خود رنگ و بویی معنوی ببخشند.

گزارش: سید محمدمهدی موسوی

حجت الاسلام والمسلمین احمد واعظی عصر امروز در بازدید از بخش حوزوی نمایشگاه قرآن  در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، با اشاره به آثار  ومحصولات قرآنی ارائه شده در بخش حوزوی مهم ترین رویدادقرآنی جهان اسلام اظهار داشت:اصل این که قرآن محور فعالیت های تولیدی در عرصه فرهنگی وعلمی باشد اقدام مبارکی است .

وی افزود: نمایشگاه قرآن در واقع میدان عرضه فعالیت ها است وایجاد مشوق وانگیزه می کند تا سال بعد فعالیت ها بهتر صورت بگیرد.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی خاطر نشان کرد:چیزهایی که مادر عرصه قرآن احتیاج داریم، رقابت سالم است؛ چون جهات انگیزشی در مسا ئل فرهنگی بسیار مهم است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد:باید یک رقابت سالم در عرصه فعالیت های قرآنی به وجود آید گرچه واژه رقابت برای کارهای مقدسی مانند قرآن ناصواب است  ولی ظرفیت ها وپتانسیل های نهفته در بخش ها وآحاد مردم باید احیا شود وانگیزش ایجاد گردد.

حجت الاسلام والمسلمین واعظی به آثار ارائه شده در غرفه دفتر تبلیغات اسلامی در بخش حوزوی نمایشگاه اشاره کرد وگفت:مرکز فرهنگ ومعارف قرآن دفتر به طور خاص متمرکز در برنامه های قرآنی است وبه ضمیمه فعالیت هایی که در بعضی از شعب مانند مشهد انجام می گیرد ظرفیت های ما را تشکیل می دهد وبنای دفتر تقویت  این امر است.

وی ادامه داد:هفته گذشته در هیات امنای دفتر تبلیغات تصویب کردیم که مرکز فرهنگ ومعارف قرآن باید در ظرف سه ماه آینده طرحی را جهت ارتقا کمی وکیفی مرکز طراحی وآماده کند.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی اظهار داشت:در سال های گذشته، تلاش علمی محققان در دفتر تبلیغات اسلامی ظرفیت قرآنی خوبی به وجود آورده است و وظیفه ما این است که این ظرفیت را بالنده کنیم و انتظار کشوری از دفتر تبلیغات نیز در این عرصه وجود دارد.

حجت الاسلام والمسلمین واعظی افزود:در مجلس شورای اسلامی ودولت ارده ای وجود دارد که فعالیت های قرآنی در عرصه مختلف در کشور توسعه پیدا کندونمونه آن بودجه قرآنی است که مجلس تصویب کرد و دولت هم تلاش نمود که بخشی از این بودجه در اختیار دستگاه ها قرار گیرد.

رییس دفتر تبلیغات اسلامی در پایان خاطرنشان کرد:بخش حوزوی نمایشگاه از جهت غرفه آرایی خوب است واستقبال خوبی نیز می شود وبا توجه به محدودیت مکان سعی شده که محصولات خود را عرضه کند

با مطالعه عصر امام حسن مجتبی(ع) از تاریخ عبرت بگیریم

حضرت آیت‌الله مظاهری در سالروز ولادت با سعادت سبط اکبر، حضرت امام حسن مجتبی(ع) با تبریک این مولود خجسته، بر ضرورت امام شناسی و بازشناسی سیره اهل بیت(ع) تأکید کرده و به بررسی دوران امامت حضرت مجتبی(ع) پرداختند.

به گزارش خبرگزاری حوزه ایشان بیان داشتند: تلاطم و دشواری‌های زندگانی امام مجتبی«سلام‌الله‌علیه» نسبت به سایر معصومین(ع) بسیار بیشتر بود و دوران امامت آن بزرگوار با سختی‌های خاصّی همراه بود؛ امّا ایشان با صبر و بردباری و با تدابیر ارزندۀ خود، آن دوران را به خوبی سپری کردند و با تحمّل مصائب فراوان توانستند تشیّع را زنده نگاه دارند.

ایشان با اشاره به گوشه‌هایی از توطئه‌ها و خیانت‌های دوران امامت امام حسن مجتبی«سلام‌الله‌علیه»، تصریح کردند: امام حسن«سلام‌الله‌علیه» از یک سو با دشمنی‌ها و دسیسه‌های دستگاه بنی امیّه و در رأس آنها، معاویه مواجه بودند و از سوی دیگر باید برای سستی‌ها و خیانت‌های افراد دوست نما و نزدیکان خود فکری می‌کردند و این مبارزۀ دو سویه، اوج مظلومیّت آن امام بزرگوار را نمایان می‌سازد.

*پرهیز از برخوردهای مخرب

معظّم له در این باره افزودند: ضربه‌ای که دوستان نادان و اشخاص دوست نما در طول تاریخ به اسلام و مسلمین زده‌اند، کمتر از ضربۀ دشمنان آشکار اسلام نیست و این حقیقت باید مایۀ عبرت مسلمانان شود تا از برخوردها و رفتارهای مضر و مخرّب پرهیز کنند.

حضرت آیت الله مظاهری با یادآوری سستی تاریخی شیعیان در دوران امامت ائمّۀ هدی«علیهم‌السّلام»، از این سستی و نخوت به عنوان یکی از مهمترین عوامل انزوای آنان در طول تاریخ نام برده و اظهار داشتند: سیری مختصر در دوران امامت ائمّۀ طاهرین«علیهم‌السّلام»، حاکی از عدم توجّه و بیداری بسیاری از شیعیان به حقّانیّت شیعه و نیز سستی آنان در یاری رسانیدن به امام زمان خویش است و متأسّفانه همین امر موجب انزوای شیعیان و در اقلیّت قرار گرفتن آنان شده است.

ایشان با ذکر برخی از روایات ائمّۀ اطهار«علیهم‌السّلام»، دنیا طلبی برخی از مسلمانان را عامل مهم گرایش آنان به بنی‌امیّه و دستگاه‌های ظلم و جور دانسته و افزودند: ائمّۀ طاهرین«علیهم‌السّلام»، در این روایات، صریحاً با ابراز گلایه از مسلمانان و شیعیان فرموده‌اند: اگر شما اطراف بنی امیّه را نمی‌گرفتید، آنان نمی‌توانستند حقّ ما یعنی خاندان رسول خدا را غصب کنند.

*صلح امام حسن زمینه‌ساز پیروزی نهضت کربلا بود

حضرت آیت الله مظاهری در بخش دیگری از بیانات خود به بازنگری قضایای صلح امام حسن«سلام‌الله‌علیه» پرداخته و تأکید کردند: صلح امام حسن«سلام‌الله‌علیه» نظیر قیام امام حسین«سلام‌الله‌علیه» ایفاء یک وظیفه در راستای حفظ اسلام و تشیّع و بر اساس حکمت و مصلحت بود و در یک کلام می‌توان گفت: صلح امام حسن«سلام‌الله‌علیه»، زمینه‌ساز قیام امام حسین«سلام‌الله‌علیه» و پیروزی نهضت کربلا به شمار می‌آید.

ایشان در این باره ادامه دادند: همان‌طور که بارها متذکّر شده‌ایم، ائمّۀ معصومین«علیهم‌السّلام» نور واحد هستند و در فضایل و صفات حسنۀ اخلاقی و انسانی و در عمل به حکم شریعت و فرمان خداوند، تفاوتی با یکدیگر ندارند و همواره بر طبق وظیفه و مسئولیّت دینی خود عمل کرده‌اند و اگر هر کدام به جای دیگری قرار می‌گرفتند، به انجام همان وظیفه‌ای می‌پرداختند که آن امام بزرگوار پرداخته است.

*هشدار در خصوص شیوع شبهات اعتقادی

حضرت آیت الله مظاهری در بخش پایانی بیانات اخلاقی خود با اشاره به شیوع بیش از پیش شبهات اعتقادی در عصر حاضر، ضرورت تلاش برای استحکام پایه‌های ایمانی و اعتقادی نسل جوان را یادآور شده و خاطر نشان کردند:امروزه دشمنان اسلام و تشیّع بیش از گذشته به ایجاد شبهات گوناگون اعتقادی و ترویج آن شبهات فریبنده در بین جوانان شیعه روی آورده‌اند و هر جوان شیعه وظیفه دارد از راه مطالعه و تحقیق، به استحکام پایه‌های اعتقادی خود بپردازد و به خصوص در زمینۀ امام شناسی، به راحتی بتواند پاسخ عقلی، منطقی و استدلالیِ آن شبهات را بدهد.

ایشان در این باره اضافه کردند: عالمان راستین تشیّع، همواره برای حفظ مذهب حقّۀ جعفری تلاش علمی و عملی فراوانی کرده‌اند و در این راستا، حتّی تا مرز شهادت پیش رفته و بسیاری از آن بزرگواران در این راه مقدّس، به شهادت رسیده‌اند و اگر جوانان امروزی توفیق ادامۀ راه آنان و توان مجاهدت علمی در زمینۀ امام شناسی را ندارند، دست کم وظیفه دارند با مطالعۀ آثار به جای مانده از علمای گذشته و استفاده از بیانات و سخنرانی‌های علمای ربّانی در زمان حاضر، خود را برای ایستادگی در برابر شبهات تجهیز کنند تا منحرف نشوند.

*انتقاد از کوتاهی در ترویج اعتقادات شیعه

معظّم‌له با انتقاد از کوتاهی همگان نسبت به ترویج اعتقادت شیعه و به خصوص امام شناسی، افزودند: پیروزی انقلاب اسلامی و تثبیت نظام جمهوری اسلامی اگرچه رخدادی بسیار با اهمیّت و مبارک بود، امّا متأسّفانه پس از انقلاب از نظر محتوایی، ‌آن‌طور که باید، کار نشد و اکنون شاهد افول و سستی‌ بنیۀ اعتقادی جوانان هستیم که منجر به بروز و شیوع فسادهای اخلاقی و انحراف‌های در بین آنان شده است.

حضرت آیت‌الله مظاهری در این زمینه، نقش رسانه‌های جمعی را نفش مهم خوانده و گفتند: رسانه‌ها خصوصاً رسانۀ ملّی باید از موقعیّت و ابزارهای در اختیار خود، بیش از هر چیز به فکر تقویت و استحکام بنیه‌های عقیدتی و دینی جوانان استفاده نمایند.

به گزارش خبرگزاری حوزه، این مرجع تقلید، ظهر امروز در ادامه سلسله مباحث تفسیری خود در مجتمع آموزش عالی فقه (حجتیه) قم با اشاره به مشکلات خط در نگارش قرآن اظهار داشتند: در زمان نگارش قرآن در عهد عثمان، خط عربی کامل نبوده و قرآن هم با نواقص آن زمان نوشته شده است.

ایشان با بیان این‌که مشکل خط توقیفی نیست، افزودند: در خط عثمان طه، تمام همزه‌هایی را که باید بالای حرف قرار گیرد، کنار می‌نویسند و در 20 جای قرآن این اشتباه هست، مثلا کلمه «آزفه» به اشتباه «اَزفه» خوانده می‌شود.

معظم‌له ادامه دادند: مصحف عثمان نقطه و علائم سجاوندی نداشته و بعدا به آن اضافه شده است، همین‌طور که این نواقص برطرف شده باید در خطوط هم با حضور علما، حافظان و قاریان برجسته اعمال نظر شود.

حضرت آیت‌الله سبحانی خاطرنشان کردند: باید مشکلات قرائت درست شود تا همه مردم از ملیت‌های مختلف بتواند این کتاب شریف را صحیح بخوانند.

استاد برجسته حوزه علمیه قم سپس به بیان تفسیر سوره قدر پرداختند و گفتند: هر سوره یک روح کلی دارد که تمام آیات آن را در بر می‌گیرد و روح کلی سوره قدر بیان عظمت شب قدر است.

ایشان با اشاره به معنای کلمه قدر، اظهارداشتند: قدر به معنای اندازه‌گیری است؛ یعنی تمام حوادث عالم در این شب اندازه‌گیری می‌شود و به معنای ارزش هم کاربرد دارد جایز است هر دو معنا همراه قرینه استعمال شود.

معظم‌له به ضمیر کلمه «انزلناه» اشاره کرده و افزودند: برخی می‌گویند ضمیر به آیاتی از سوره علق بر می‌گردد که این نظر صحیح نیست، چون ترتیب قرار گرفتن سوره‌های قرآن توسط صحابه انجام شده است.

ایشان در پایان با بیان این‌که اسامی سوره‌های قرآن توقیفی نیست، گفتند: این سوره با دو نام قدر و لیلةالقدر معروف است و امکان دارد هر دو صحیح باشد.

سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری حوزه به مناسبت پانزدهم ماه مبارک رمضان سالروز میلاد سبط امام‌حسن مجتبی(ع) گفت‌و گویی با حجت‌الاسلام عبدالله حاج صادقی جانشین نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه انجام داده است که تقدیم می‌شود.

تاثیر زمان و مکان در جهت گیری های مختلف اجتماعی امامان

با بزرگترین پیوند عالم انسانیت و اسلام که پیوند عصاره تقوی امیر المومنین علیه السلام  و محور آفرینش حضرت زهرا سلام الله علیها در نیمه ماه مبارک رمضان اولین ثمره این پیوند آسمانی به بار نشست و سبط اکبر رسول اعظم اسلام دیده به جهان گشود.

 یکی از این اقدامات بزرگی که در حفظ اسلام بسیار تعیین کننده بوده است صلح امام حسن مجتبی علیه السلام می باشد.

 گرچه از این حرکت استراتژیک امام  به عنوان صلح  یاد می شود اما باید اذعان کرد امام علیه السلام با قبول این صلح بزرگترین جنگ نرم اسلام را بنحو  زیبایی مدیریت و هدایت کردند و دراین جنگ دشمن خطرناکی که با ترفند تهاجم و فتنه های بزرگی که در صدد براندازی اسلام به میدان  آمده بود شکست خورد .

*شکست فتنه از سوی امام حسین‌(ع)

امام با اقدام شایسته خود جلوی این اقدام را گرفتند و این فتنه را شکست دادند تا جایی که بعدها خود معاویه و مشاور حیله گر او عمرو عاص، اعتراف کردند که امام حسن با قبول این صلح نامه چه پیروزی بزرگی بدست آورده است و نگذاشت نقشه های طولانی مدت معاویه برای آسیب رسانی به اسلام به نتیجه برسد و این اوج درایت و زیرکی آن حضرت بود.

 لذا شایسته است اقدام امام به عنوان کسی که درد جامعه و داروی حیات بخش آن را به خوبی می دانست مورد توجه قرار بگیرد ،  سفارش می کنم همه دین پژوهان به این نکته توجه کنند که اقدام  امام حسن علیه السلام  در مقابل دشمن خطرناکی که با چهره اسلامی و نقاب صحابی و کاتب وحی بودن آمده بود تا اسلام را نابود کنند را مورد بحث و بررسی قرار دهند و دقت شود که امام چگونه این فتنه بزرگ را شکست دادند.

امام علیه السلام با حسن تدبیر خود از  همان راهی که می خواستند به اسلام ضربه بزنند استفاده کرد و ضربه محکمی به ایشان زد « وَ مَكَرُوا وَ مَكَرَ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَیْرُ الْماكِرینَ ، آل عمران 56 »براستی از نظر تحلیلی و عظمت هرگز نباید صلح امام حسن مجتبی علیه السلام را کمتر از عاشورا دانست در مقابل یزید باید عاشورا برپا می شد،  اما در مقابل معاویه حتما باید روش دیگری پیموده می شد .

*مطلوبیت اصل صلح

اسلام اصل را بر حق و عدالت و تامین حقوق همه انسانها می داند و اصالت را به جنگ نمی دهد ، اسلام دین صلح است اما دین سازش نیست. اسلام صلح را اصل اولیه خود قرار داد شعار خود را مهربانی با خلق قرار داد:« َ أَشْعِرْ قَلْبَكَ الرَّحْمَةَ لِلرَّعِیَّةِ وَ الْمَحَبَّةَ لَهُمْ وَ اللُّطْفَ بِهِمْ وَ لَا تَكُونَنَّ عَلَیْهِمْ سَبُعاً ضَارِیاً تَغْتَنِمُ أَكْلَهُمْ فَإِنَّهُمْ صِنْفَانِ إِمَّا أَخٌ لَكَ فِی الدِّینِ وَ إِمَّا نَظِیرٌ لَكَ فِی الْخَلْق‏ نامه 53 نهج البلاغه »  با همه مردم، با مهربانى و احترام و انسانیت رفتار كن، زیرا كه آنان دو گروهند: یا برادر اسلامى تواند، یا برابر انسانى تو.

اسلام عزیز اصل را بر این قرار می دهد که نزاع های خویش را  بر اساس منطق رفع کند حتی به اهل کتاب می فرماید : « قُلْ یا أَهْلَ الْكِتابِ تَعالَوْا إِلى‏ كَلِمَةٍ سَواءٍ بَیْنَنا وَ بَیْنَكُمْ أَلاَّ نَعْبُدَ إِلاَّ اللَّهَ وَ لا نُشْرِكَ بِهِ شَیْئاً وَ لا یَتَّخِذَ بَعْضُنا بَعْضاً أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِ ...؛ آل عمران 64 »  بگو: «اى اهل كتاب، بیایید بر سر سخنى كه میان ما و شما یكسان است بایستیم كه: جز خدا را نپرستیم و چیزى را شریك او نگردانیم، و بعضى از ما بعضى دیگر را به جاى خدا به خدایى نگیرد.....» بیاید روی اصول مشترکمان یعنی توحید و خداشناسی تکیه کنیم و صلح را به عنوان یک اصل مسلم می داند، اما هرگز صلح از روی رعب و سازش را نمی پذیرد ، اگر صلح در خدمت هدایت انسانها و در خدمت دین خدا و بشریت باشد مطلوب است، اما صلح به معنای سازش و ذلت هرگز مطلوب اسلام نیست .

 حتی جنگ هم اینگونه است ؛ در نگاه اول جنگ از نظر اسلام امری منفور است و مورد قبول نیست و تا ناچار نشوند نباید تن به آن داد و به فرموده شهید مطهری : « در این جهت اختلافى میان محققین نیست كه ماهیت جهاد دفاع است؛ یعنى در این جهت كسى تردید ندارد كه جهاد و هر نوع قتالى و جنگى به عنوان تجاوز یعنى به عنوان جذب كردن مال و ثروت آن طرف و یا سایر نیروهاى آن طرف به خود و به عبارت دیگر جنگ براى استخدام نیروهاى اقتصادى یا انسانى یك قومى به هیچ وجه از نظر اسلام روا نیست. از نظر اسلام این گونه جنگها نوعى ظلم است. جهاد فقط به عنوان دفاع و در واقع مبارزه با یك نوع تجاوز مى‏تواند مشروع باشد.

مجموعه‏آثاراستادشهیدمطهرى، ج‏20، ص: 240 » لذا اسلام جهاد و جنگ را فقط در عرصه  دفاع مطرح می کند و حتی جهاد ابتدایی نوعی دفاع از انسانیت و هدایت است پس اسلام برای جنگ مطلوبیت قائل نیست اما در صلح چرا!

*تفاوت اصل صلح در اسلام با دیگر مکاتب

اصل صلح در اسلام با صلحی که در دیگر مکاتب یا مسیحیت گفته می شود متفاوت است، آنها صلح را مطلقا قبول دارند حتی صلحی که از روی ضعف و پذیرش سلطه غیر باشد را می پذیرند تا جایی که مسیحیت كه اساسش بر تسلیم و تمكین است، قرنها از اسلام انتقاد مى‏كرد كه اسلام چه دینى است! در دین كه نباید شمشیر و جهاد باشد، دین باید دم از صلح و صفا بزند، دین باید بگوید اگر به طرف راست صورتت سیلى زدند طرف چپ صورتت را پیش بیاور. ولى اسلام هرگز چنین منطقى ندارد.

صلح به معنای راهکاری برای هدایت انسانها و گرفتن فرصت از دشمن می‌باشد و اگر اینگونه شد مطلوب است. صلح در فرهنگ اسلامی مطلق نیست، بلکه صلحی مورد تایید اسلام است که در خدمت بشریت است اگر امام راحل نیز با قبول قطعنامه 598 صلحنامه را پذیرفت برای حفظ دین بود و این جهت گیری ها است که صلح را ارزشمند می کند لذا صلح مطلوب است اما نه صلح مطلق بلکه صلحی که در جهت هدایت بشر باشد.

باز ما حضرت رسول‌‌(ص) را مى‏بینیم كه در همان دوره مدینه هم در یك مواقعى با مشركین یا با یهود و نصارى‏ مى‏جنگد و در یك مواقع دیگر حتى با مشركین قرارداد صلح مى‏بندد، همچنانكه در حدیبیه با همین مشركین مكه كه «الَدُّ الخصام» پیغمبر بودند و از همه دشمنهاى پیغمبر سرسخت‏تر بودند، علیرغم تمایل تقریباً عموم اصحابش قرارداد صلح امضا كردند و در بعض تعبیرات خدای متعال از این صلح با عنوان فتح المبین  یاد می کند و این صلح مقدمه فتح مکه آن هم بدون جنگ و خونریری شد و در پرتو آن مقدمات ظهور پیامبر‌(ص) در مدینه حاصل شد و این صلح شرافتمندانه و از روی قدرت است امام حسن مجتبی علیه السلام  صلح نکرد تا جان خود و خانواده و شیعیان را حفط کند گرچه در سایه این صلح جان شیعیان نیز حفظ شد بلکه صلح امام برای حفظ دین خداست  که برای دین خدا هر چه هزینه شود جا دارد.

لذا صلح در فرهنگ اسلامی مطلوب است ؛ انقلاب اسلامی ایران که تولد جدید اسلام است نیز هرگز منادی جنگ نبوده است، بلکه طرفدار مظلوم است، اما هرگز تمایل به جنگ نداشته است و در هشت سال دفاع مقدس هم اینگونه بوده است اما زمانی که دشمن به غلط کردن افتاده بود و در عرصه جنگ سخت راه به جایی نتوانست ببرد به گونه ای برنامه ریزی کرد که انقلاب اسلامی را یک جریان جنگ طلب معرفی کند و یک بسیج همگانی علیه انقلاب به راه انداخت و فکر می کرد ایران اسلامی این قطعنامه را نمی پذیرد اما امام قطعنامه 598 را به عنوان صلح قلمداد کردند و نظام  اسلامی از  موضع قدرت آن را می پذیرفت، لذا  مطلوبیت صلح و جنگ تابع شرایط است.

گفتگو و تنظیم : حمید کرمی

مردم از اعتماد به مشاوران روحانی می‌گویند

خبرگزاری حوزه / بخش مشاوره بیستمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم، از جمله بخش‌هایی است که شاهد حضور افراد و خانواد‌ه‌های مختلف برای گرفتن مشاوره،‌ از کارشناسان حوزوی است.

رای یافتن پاسخ این سؤال که چرا این افراد به مشاوران روحانی مراجعه می‌کنند،‌ به سراغ آن‌ها رفتیم و نظرشان را در این باره جویا شدیم.

*اظهارات دو دانشجو

در یکی از میزهای مشاوره، بخش حوزوی بیستمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم، دو دانشجوی دانشگاه تهران در حال مشاوره با یک مشاور روحانی بودند.

آقای محمد جلیلی یکی از جوانان تحصیل‌ کرده حوزه و دانشگاه در تهران که به همراه یکی از دوستان دانشجوی خود به بخش مشاوره مراجعه کرده بود، در خصوص علت مراجعه خود به یک روحانی برای امر مشاوره، گفت: چون می‌خواستیم در باب دین سؤال کنیم، به یک متخصص در این زمینه مراجعه کردیم، چرا که علمای دین تسلط بیشتری به این امر دارند.

*روحانیت محرم مردم‌اند

وی مشاوره روحانیون را منحصر در زمینه‌های مذهبی نمی داند و با بیان این که آن‌ها در زمینه‌های اجتماعی و ... نیز قابل مراجعه می‌باشند،‌ گفت: روحانیت نسبت به یک استاد دانشگاه و یا یک معلم، ارحجیت بیشتری برای مراجعه و گرفتن  مشاوره دارد و این به دلیل آن حالت تعهدی است که مردم نسبت به قشر روحانی احساس می‌کنند و به همین دلیل می‌توان گفت؛ روحانی و مشاور آرامش روانی بیشتری برای مخاطب ایجاد می‌کند.

این دانشجوی دانشگاه تهران، با بیان این که بخش حوزوی بیستمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم، متمایز از سایر بخش‌های نمایشگاه است،‌ گفت: من اگر چه تحصیلات حوزه و دانشگاه دارم،‌اما ارادت خاص قلبی نسبت به حوزه و روحانیت داشته و این قشر را دوست دارم،‌از این روست که می‌توانم رابطه خوب و صمیمانه تری را، در امور مختلف از جمله گرفتن مشاوره در زمینه‌های گوناگون با این قشر برقرار کنم.

وی افزود: قطعا مردم نیز احساس قرابت خاصی نسبت به روحانیت داشته و در مواجه با آن‌ها، راحت‌تر می‌توانند به پاسخ مطلوب سؤالات ذهنی شان دست یابند.

آقای مهدی شیری، نیز بعد از سخنان دوست خود در خصوص علت مراجعه به یک مشاور روحانی می‌گوید: هر کاری متخصصی دارد و متخصص دین ما هم علما هستند،‌ از این رو برای گرفتن پاسخ سؤالات مان در این زمینه به یک روحانی مراجعه کردیم.

*بخش حوزوی آرام‌بخش است

این دانشجوی دانشگاه تهران با بیان این که آرامشی که دین به ما می‌دهد، مسلما نمی توانیم در مسائل دیگر تجربه کنیم، به نگاه خود به بخش حوزوی بیستمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم اشاره کرد و گفت: موضوع نمایشگاه قرآن به خودی خود، آرامش بخش است و در غرفه‌ها و بخش‌هایی نیز که تشکیل شده، نورانی ترین قسمت بخش حوزوی نمایشگاه و غرفه‌های موجود در آن است، چرا که تعالیم قرآن و انتشار تفسیر آن، از این محل و از طریق این جایگاه است.

*گفتگو با کارشناسان

حجت الاسلام حسین صفری از اساتید حوزه و دانشگاه و کارشناس مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات دینی،‌ گفت: آن چه برای ما مشاوران مهم است، پاسخ به سؤال پرسشگر به صورت مطلوب و شایسته است که برای رسیدن به این مهم ابتدا باید ببینیم نیاز پرسشگر در چه زمینه ای بوده و پس از آن در مقام اقناع پرسشگر بر آییم.

حجت الاسلام صفری می‌افزاید: با توجه به توسعه رسانه‌ها و گسترش آگاهی‌های مردم در زمینه‌های مختلف، می‌طلبد که پاسخ گویی به سؤالات مردم نیز تخصصی باشد و از این جهت دقت داریم که رضایت مراجعین خود را جلب و پاسخ‌های شایسته ای به سؤالات آن‌ها دهیم.

در ادامه به سراغ میز مشاوره، دیگری در بخش حوزوی نمایشگاه قرآن رفتیم که در آن، آقای مسعود  کرامتیان دانشجوی دانشگاه شهید مطهری تهران در حال مشاوره با حجت الاسلام علی شاه علی زاده، عضو گروه تفسیر و پژوهشگر پژوهشکده دارالحدیث و از مشاوران حوزوی بود.

آقای مسعود کرامتیان در خصوص علت مراجعه خود به بخش مشاوره بخش حوزوی بیستمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم، گفت: حقیقتا این جا مرکزی است که بحث‌ها به صورت متمرکز بررسی شده و روحانیون مشاور به خوبی به سؤالات پاسخ می‌گویند.

*روحانیون مستند پاسخ می‌دهند

وی با بیان این که روحانیون به سؤالات مراجعان خود به صورت مستند پاسخ می‌گویند و مستند بودن پاسخ‌ها، برای دانشجویان و دانش پژوهان مسئله ای بسیار مهم است،‌ گفت: قطعا قشر روحانی که با معارف اهل بیت(ع) آشنا هستند،‌ بهتر می‌توانند پاسخ گوی سؤالات جوانان و نوجوانانی باشند که یک روحیه معنوی و گرایش به دین در آن‌‌ها نهفته است.

این دانشجوی دانشگاه شهید مطهری تهران، بخش حوزوی بیستمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم را برترین بخش نسبت به سایر بخش‌های نمایشگاه دانست و گفت: تخصص افرادی که در این بخش جمع شده و اکثراً از تحصیل کردگان علوم حوزوی هستند، برای مخاطبان بسیار مهم است و علاوه بر آن بخش حوزوی در نشر مکتوب و الکترونیک معارف قرآن و اهل بیت(ع) گام‌هایی برداشته که قابل توجه است.

وی در پایان سخنان خود گفت: اگر چه اکثر خدمات ارائه شده توسط بخش‌های مختلف نمایشگاه قرآن مطلوب است، اما محصولات و خدماتی که در بخش حوزوی نمایشگاه قرآن به بازدیدکنندگان ارائه می‌شود، ‌نسبت به سایر بخش‌ها ، بهتر و مفیدتر است.

*مردم به روحانیت اطمینان دارند

پس از سخنان این دانشجوی جوان،‌ حجت الاسلام علی شاه علی زاده، عضو گروه تفسیر و پژوهشگر پژوهشکده دارالحدیث و از مشاوران حوزه، اظهار داشت:‌ دلیل روی آوردن افراد به بخش مشاوره بخش حوزوی نمایشگاه قرآن، به خاطر اطمینانی است که به لباس روحانیت و این جایگاه مقدس دارند.

وی با بیان این که مردم با دیدن لباس روحانیت بر تن یک روحانی، احساس امنیت می‌کنند، گفت: این احساس امنیت از دو وجه است، که یکی از آن‌ها اطمینان از مستند بودن حرف‌های او و این که او از خودش چیزی اضافه نمی کند و دیگر این که اگر مشاوره ای با او انجام شد، آن را پیش خود نگاه می‌دارد.

این مشاور حوزوی در پاسخ به این سؤال که مشورت‌هایی که مردم از شما می‌گیرند، بیشتر پیرامون چه موضوعاتی است، گفت: استقبال مردم و جوانان از بخش حوزوی و گرفتن مشاوره، در مسائل مختلف از جمله خانواده، اعتقادی، اخلاقی، روابط دوستان، احکام و ... است و البته مراجعین آن طور که خودشان بیان می‌کنند، توقع دارند پاسخ به سؤالات شان، با استفاده از معارف قرآن و اهل بیت(ع) داده شود.

*اظهارات یک استاد دانشگاه

یکی از اساتید دانشگاه تهران که در حال مشاوره با حجت الاسلام احمد فلاح بود در خصوص علت مراجعه خود به یک روحانی برای امر مشاوره، گفت: چون سؤال من یک سؤال مذهبی است، خواستم از یک روحانی کمک بگیرم که در این زمینه متخصص هستند.

وی در خصوص فعالیت روحانیون در بخش‌های مشاوره‌های اجتماعی از قبیل خانواده و ...، می‌گوید: در این زمینه برخوردی با روحانیون نداشتم، اما طبیعی است که حضور روحانیون در این عرصه می‌تواند مؤثر باشد.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: باتوجه به ویژگی خاص و حسن نیتی که در روحانیون وجود دارد و  آن‌ها صادقانه می‌خواهند به مراجعان خود کمک کنند، اگر یک روحانی علاوه بر انجام کارهای مشاوره در حوزه خاص احکام شرعی، مطالعات و تخصصی در زمینه‌های اجتماعی داشته باشد، می‌تواند کمک حال مردم باشد.

آقای اقنوم مشاوره روحانیون به مردم را مثبت می‌داند و می‌گوید: به نظر می‌رسد، اگر سطح این مشاوره‌ها بالاتر باشد و روحانیون مشاوره دهنده با داشتن مطالعات بیشتر به این کار اقدام کنند، بهتر است، اگر چه همین اندازه نیز مثبت است.

*پاسخ بدون منت

حجت الاسلام احمد فلاح، نیز گفت: مشاوره در این جا رایگان است و از طرف د یگر روحانیون آدم‌هایی نیستند که منتی برای ارائه کار خود داشته باشند؛ عمدتا مردم در پرسش و پاسخ‌ها به جواب‌های خوبی می‌رسند که این موجب می‌شود دوباره به این بخش مراجعه و بقیه را هم تشویق کنند.

وی افزود: برخی از مردمی که برای مشاوره به بخش حوزوی مراجعه می‌کنند، تا اندازه‌ای از مشاوره خود رضایت دارند و انتظار دارند مراکز مشاوره،‌ زیر نظر روحانیت در جای جای شهر وجود داشته باشد.

حجت الاسلام فلاح افزود:‌ به نظر بنده نیز باید از ظرفیت نمایشگاه بین المللی قرآن کریم که اکثر مراجعان آن از متدینین هستند، برای امر مقدس ازدواج استفاده کرد.

خانم منصوره جعفری که در حال مشاوره با سرکار خانم مهری متینی یکتا از اساتید حوزه علمیه خواهران بود،‌ گفت:  چون سؤال شرعی داشتم و دیدم که در این مکان نسبت به آن پاسخ گو هستند به آن مراجعه کردم و الحمدالله خیلی راضی بودم چرا که خیلی واضح توضیح دادند.

خانم یکتا کارشناس مشاوره گفت: توفیق دارم چند سالی در جایگاه مشاوره در بخش حوزوی نمایشگاه قرآن فعالیت کنم و مراجعه اقشار مختلف مردم را به آن می‌بینم.

وی افزود:‌اعتباری که مردم به موقعیت و شرایط ما حوزویان داشته و اعتمادی که به ما می‌کنند، باعث شده تا خصوصی ترین شرایط زندگی خود را برای ما بیان و در خصوص آن از ما مشاوره بگیرند.

این کارشناس حوزه‌های علمیه خواهران گفت: وقتی می‌خواهیم پاسخ گوی مسائل اجتماعی و شرعی مراجعان خود باشیم، حتما سعی می‌کنیم هم از قرآن و هم از سیره معصومین(ع) استفاده کنیم،‌ چرا که مردم نیز این توقع را از ما دارند.

خانم رقیه قلی نژاد،‌ که یک دانشجو است در خصوص علت مراجعه خود به یک مشاور وابسته به حوزه علمیه می‌گوید: من فکر می‌کنم که در این جا راحت تر می‌توانم حرفم را بزنم.

این دانشجو تصریح می‌کند: جذاب ترین بخش بیستمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم، همین بخش مشاوره حوزه است و قطعا خیلی می‌تواند اثر گذار در فرهنگ عمومی باشد.

وی می‌افزاید: اکثریت افراد جامعه یک دید مثبت و خوبی به حوزه و روحانیت دارند و با اطمینان خاطر به سراغ آن‌ها می‌روند و علاوه بر آن که در این بخش، احساس غربت نمی‌کنیم،‌ بلکه احساس حضور در یک جمع خودمانی و صمیمتی به ما دست می‌دهد.

گزارش: صادق چهره‌قانی

مفاتیح الحیاة به زبان‌‌های مختلف ترجمه می‌شود

در واقع رویکرد این کتاب به لحاظ تدوین و چینش و انتخاب موضوعات به این ترتیب بوده که راه و رسم زندگی در ابعاد مختلفش با عنایت به فرمایش معصومین (ع) در اختیار مردم قرار بگیرد و به عنوان یک سبک زندگی برای آنها تبیین گردد

اشاره:

کتاب شریف مفاتیح الحیاة اثر ارزشمند حضرت علامه جوادی آملی که بر مبنای آیات و روایات حضرات معصومین(ع) به شرح تعاملات فردی و اجتماعی انسان می پردازد، یکی از آثار گرانسنگی است که با جامعیتی کم نظیر به احیای زمینه های تولید سبک زندگی دینی در جامعه اسلامی پرداخته است و از این منظر به گردآوری و تنظیم و تدوین مجموعه ای از منابع دینی و آیینی از حوزه آیات و روایت و احادیث توجه و تمرکز نموده است.

در واقع می توان کتاب مفاتیح الحیاة را تلاشی ارزشمند دانست در حیطه بازتولید امروزین منابعی که می تواند به احیای سبک زندگی دینی یاری رساند.

کتابی که مولف آن حضرت آیت‌الله جوادی‌آملی تلاش کرده اند آن را به زبان مخاطب عام و با لحنی روان و یکدست عرضه نمایند.

و این از ویژگی های مهم  و قابل توجه این اثر ارجمند است.

حجت الاسلام یدالله مقدسی عضو گروه تحقیق و تنظیم کتاب مفاتیح الحیاة اثر ارزشمند حضرت آیت الله جوادی آملی در گفتگویی با خبرنگار سرویس علمی- فرهنگی خبرگزاری حوزه ضمن بیان ویژگی های این کتاب ارجمند، به بیان زمینه ها و انگیزه‌های این تلاش سترگ فرهنگی در حوزه اخلاق اسلامی پرداخت.

متن گفتگوی خبرگزاری حوزه با حجت الاسلام یدالله مقدسی عضو گروه تحقیقاتی کتاب مفاتیح الحیات اثر ارزنده حضرت آیت الله جوادی آملی را در ذیل می خوانید:

* انگیزه های تدوین و گردآوری کتاب مفاتیح الحیاه را که با مختصات و ویژگی های منحصربفردی چه به لحاظ متنی و چه از جهت ساختاری و به خصوص نیازسنجی معطوف به آن، منتشر شده را بیان کنید؟

می دانید که علمای شیعه همواره در طول تاریخ تشیع تلاششان بر این بوده است که دستورالعملهایی را که مربوط به زندگی انسان در آموزه های دین آمده بود به تناسب زمانشان بیان نمایند و در اختیار مردم قرار دهند و دین را به عنوان برنامه راه و رسم زندگی بشر، بر اساس فرموده های معصومین (ع) بیان نموده اند.

مثلا در عصر مرحوم شیخ صدوق کتابهایی مثل ثواب الاعمال و عقاب الاعمال نگاشته شد و کتابهای دیگری را می یابید که در هر زمانی ، به تناسب زمان و مکان تالیف گردیده و در اختیار عموم مردم مسلمان قرار گرفته است.

اگر بشود احکام دین را به گونه ای در اختیار مردم قرار بدهیم که مردم اقبال کنند و ترغیب و تشویق شوند به آموزه های دینی و عمل به آنها، اتفاق موثری خواهد افتاد.

و از همین شیوه هم باید برای ارائه آموزه های دینی یعنی متناسب بازمان و نیازهای مردم هر عصر استفاده کرد.

همان کاری که مرحوم صدوق در آن کتاب به انجام رساند یا مرحوم محدث قمی در مفاتیح الجنان در بخش دعا و زیارات همین کار را کردند و آثاری که بر اعمال و رفتار انسان ها مترتب می شود و ثواب و عقابهایی که اثر اعمال است در اختیار مردم قرار داده اند و با توجه به اینکه مردم ما مسلمانند و پایبند احکام دینی هستند قطعا از این گونه آثار استقبال می کنند و به سراغش می روند.

همین انگیزه هم در کتاب مفاتیح الحیات بکارگرفته شده و حضرت آیت الله جوادی آملی با همین رویکرد تأکید نمودند که این کار انجام پذیرد و با عنایت و اشراف ایشان این کار صورت پذیرفت و خود ایشان هم تمام کتاب را در مراحل مختلف ملاحظه کردند و مورد توجه و تمرکز ایشان قرار داشت.

* رویکرد کتاب بر چه اساسی یود؟

در واقع رویکرد این کتاب به لحاظ تدوین و چینش و انتخاب موضوعات به این ترتیب بوده که راه و رسم زندگی در ابعاد مختلفش با عنایت به فرمایش معصومین (ع) در اختیار مردم قرار بگیرد و به عنوان یک سبک زندگی برای آنها تبیین گردد که به طور طبیعی مورد توجه مخاطبان هم قرار خواهد گرفت و خود بخود بسیاری از مشکلات اجتماعی نیز حل خواهد شد.

نکته ای که در مورد این کتاب بسیار حائز اهمیت است، موضوع سبک زندگی است که در این کتاب بر مبنای آیات و روایات به مخاطب عرضه می شود به نظر شما کتاب می تواند پاسخ مخاطب امروز را به لحاظ نیازش به سبک زندگی دینی برآورده سازد؟

آنچه به عنوان تردیدهایی که بر اساس مدل زندگی غربی در جامعه وجود دارد و نوع تهاجمی که از سوی فرهنگ غربی در جامعه اسلامی مشاهده می شود نیاز به یک فرهنگ سازی و ترویج و تبلیغ دینی دارد به این معنا که چنانکه برای این مدل غربی از طریق ابزارهای رسانه ای متنوع از اینترنت گرفته تا کتابها و مجلات و... تبلیغ و ترویج صورت می گیرد، اگر در مقابل چنین روند و وضعیتی، محتوای کتابی همچون مفاتیح الحیات هم به صورت گسترده مورد توجه قرار گرفته و ترویج و تبلیغ گردد و به درستی به مخاطب عرضه شود، قطعا تأثیرگذار خواهد بود.

در زیارت جامعه می خوانیم که «کلامکم نور»؛ سخن معصوم نور است و بی تردید در مخاطب خود تأثیرگذار خواهد بود چنانکه نور هرجا بتابد فضا را روشن خواهد کرد.

اگر این کتاب به صورت گسترده در اختیار اقشار مختلف جامعه قراربگیرد و مردم با این رویکرد که متن این کتاب اصل سخن معصومین است به آن توجه بکنند، بر فضای جامعه تأثیر می گذارد و آن تأثیرات فرهنگی غرب را هم کمرنگ می کند.

که البته کار فرهنگی هم به چنین زبان تدریجی نیازدارد تا تأثیرگزاریش مشهود باشد.

به نظر شما نیازهای جدید نسل امروز و خصوصا نیازهایی که با مدرنیته و تکنولوژی ارتباط تنگاتنگی دارد چه انعکاسی در این کتاب دارد؛ آیا کتاب مفاتیح الحیات در این زمینه ها هم ورودی پیدا کرده و یا در دل مباحث دیگر، می توان به این زمینه ها هم پاسخ مناسبی داد؟

واقعیت این است از این زاویه می توان مطالبی را به طور پراکنده در کتاب به دست آورد ولی به طور خاص در آن متمرکز نشده و در نتیجه می توان در ویرایش های بعدی به این مطلب توجه کرد.

به نکته خوبی شما اشاره کردید که در این موضوع در هنگام تنظیم این کتاب، کمتر به آن توجه شده آنگونه که بخواهد بر آن متمرکز شود گرچه روایاتی را می بینم که می تواند تا حدودی به این حوزه پاسخگو باشد اما به صورت متمرکز نسبت به آن توجهی نشده که امیدوارم در ویرایش های بعدی بتوانیم پاسخگوی این نیاز و این سوال شما باشیم.

یکی از نکات جدی که درباره این کتاب وجود دارد طیف مخاطب هدف کتاب است  با عنایت به اینکه زبان گروههای مختلف فکری از کودکان گرفته تا جوانان و بزرگسالان در مقاطع و سطوح گوناگون، متنوع است، چه تدبیری اندیشیده اید تا کتاب بتواند بر مبنای مقتضای فکری و روانی مخاطبان مختلفش، تأمین کننده نیازهای هریک از این طیف ها باشد؟

هر کاری در مرحله اول از انجامش، در یک حد مشخص و معینی صورت می پذیرد. که این کار در مراحل بعدی قابل تکمیل و توسعه و رشد بیشتری است.

بطوریکه همین مطالبی که گفتید در محضر حضرت آیت الله جوادی آملی هم مطرح شد که آیا کتاب مفاتیح الحیات با این مختصات چقدر می تواند پاسخگوی مخاطبان متنوع و طیف های گوناگون خوانندگان باشد و آیا همه ابعاد را دربر می گیرد یاخیر؟

پاسخ ایشان این بود که بالاخره هر کاری رو به رشد است. و می گفتید که  مثلا کتاب مفاتیح الجنان مرحوم محدث قمی از ابتدا در این ابعاد و اندازه ها نبود.

مفاتیح های دیگری قبلا نوشته شده بوده از جمله ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، مفتاح الغیب، زاد المعاد و... که خود مرحوم محدث قمی هم در مقدمه مفاتیح الجنان به این نکته اشاره کرده است که این کتاب رفع نواقص کتاب مفتاح الجنان است که قبلا نوشته شده و نواقصی داشته است و مرحوم محدث قمی هم به قصد برطرف کردن آن، دست به کار تالیف مفاتیح الجنان شده بود.

کتاب مفاتیح الحیات هم اینچنین است و می توان آن را به زبانها و لحنهای مختلف و متناسب با سطوح گوناگون تدارک دید.

گرچه زبانی که در این کتاب آمده زبان عموم است یعنی همه اقشار می توانند از آن بهره بگیرند و همه اقشار  هم به طور اجمال و به طلبه ها فی الجمله در آن دیده و نیازهای آن‌ها تعبیه شده است.

مثلا نحوه برخورد با کودکان، نحوه برخورد با جوانان، شیوه تعامل و برخورد با بزرگسالان، معلمان و... به طور متنوع در آن دیده شده.

در عین حال اگر بخواهیم برای طیف مخاطبان خاص، کتاب را تنظیم و تدوین کنیم هم می توان همین رویکرد یادشده را بکار بست.

لطفا در مورد ترجمه کتاب به زبانهای مختلف و برنامه ای که در این زمینه در دست دارید توضیح بفرمایید؟

ترجمه کتاب به زبانهای عربی، اردو و برخی زبانهای دیگر در دست اقدام هست. که کارهای مربوط به زبان عربی به طور آزمایشی در حال انجام هست و در مورد زبانهای دیگر هم در وقت مقتضی اقدامات لازم انجام خواهد شد.

در مورد بازخوردها و نوع مواجهه و اقبال عمومی از کتاب توضیح بفرمایید؟

تا کنون افراد مختلفی از نویسنده گرفته تا ناشر و... مباحث مختلفی را درباره کتاب به ما عرضه کرده اند اما عموما نمره قابل قبولی از مخاطبان به ویژه نخبگان گرفته است.

به ویژه کتاب در میان ناشران مختلف از اقبال خوبی برخوردار بوده است.

نکاتی نیز در نقد و نظر نسبت به کتاب مطرح شده است از جمله اینکه بعضا پیشنهاد می شد که به لحاظ تحلیلی کار بیشتری روی کتاب صورت می گرفت که پاسخ ما این بود که تلاش ما در این مرحله این بود که آموزه هایی اصلی و اصیل دین را بر مبنای روایات و متن احادیث و متون دینی به زبان عموم مردم در اختیار آنها قرار بگیرد.

البته ما به جان و دل پذیرای پیشنهادات اهل نظر و اندیشه هستیم و امیدواریم که بتوانیم این پیشنهادات سازنده را در ویرایش ها و چاپ های بعدی کتاب مورد استفاده قرار دهیم.

گفت‌وگو: محمدرضا محقق

به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه مستقر در بیستمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم، حجت الاسلام و المسلمین محمدعلی رضایی اصفهانی عصر امروز« جمعه 13مردادماه» در مراسم رونمایی از 16اثر قرآنی جدید مؤسسه پژوهش های قرآنی المهدی(عج) که به همت بخش حوزوی نمایشگاه قرآن و در سالن نشست های علمی بخش تحول علوم انسانی برگزار شد، اظهار داشت: گسترش و تعمیق مطالعات در زمینه های قرآن و علم، قرآن و خاور شناسان، معارف قرآن، فقه پژوهی قرآن، منطق فهم قرآن و در نهایت قرآن و سنت و اهل بیت(ع)، از اهداف مهم مرکز پژوهش های قرآنی المهدی(عج) است.

وی افزود: مرکز پژوهش های قرآنی المهدی(عج) در حال حاضر همکاری های قرآن با مؤسساتی در کشورهای مختلف جهان از جمله سوریه، کانادا، آمریکا، افغانستان و پاکستان داشته و دارد که برای مثال مجله قرآن پژوهی خاور شناسان در ایران و پاکستان به طور همزمان و به دو زبان فارسی و اردو منتشر شد.

مدیر مرکز پژوهش های قرآنی المهدی(عج) خاطرنشان کرد: در مرکز پژوهش های قرآنی المهدی(عج)، بعد از  مرحوم آیت الله معرفت شاگردان ایشان به گرداندن این مرکز اقدام کردند که یکی از نمونه فعالیت های آنان 16 اثر قرآنی جدیدی است که امروز رونمایی می شود.

وی گفت: چاپ کتب تخصصی در مؤسسه پژوهش های قرآنی المهدی(عج)، از جمله کتب تفسیر موضوعی، کتب تفسیر ترتیبی، کتاب های عمومی در زمینه های نماز عاشورا و ...، مجله تخصصی قرآن پژوهی خاورشناسان، مجله تخصصی قرآن و علم، انتشار دو مجله به زبان اردو و فارسی، انتشار لوح های فشرده که 11نسخه از آن ها تا کنون منتشر شده، همکاری در برگزاری همایش ها و اندیشه های علمی، فعالیت های آموزشی برگزاری دوره های کارگاهی تربیت محقق و مدرس تفسیر علوم قرآن و ... از جمله فعالیت های بارز این مؤسسه در طول سال های فعالیت آن است.

حجت الاسلام و المسلمین رضایی اصفهانی در پایان یادآور شد: از ابتدای فعالیت مرکز پژوهش های قرآنی تا کنون، 120اثر توسط محققان و پژوهشگران تولید شده که شامل 10نرم افزار قرآنی، 70عنوان کتاب، 20عنوان مجله و 20 عنوان محصولات علمی دیگر است

فعالیت حوزه در عرصه قرآن، ارزشمند است

رئیس فراکسیون قرآن و عترت مجلس شورای اسلامی گفت: فعالیت نهادهای حوزوی کشور در زمینه قرآن بسیار ارزشمند بوده و سبب ارتقای سطح فرهنگ مورد نظر اسلام در جامعه شده است.

ه گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه مستقر در بیستمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم، لاله افتخاری عصر امروز در مراسم رونمایی از 16 اثر جدید قرآنی که به همت مؤسسه پژوهش های قرآن المهدی(عج) در بخش حوزوی بیستمین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم در مصلی تهران برگزار شد، اظهار داشت: رونمایی از این گونه کتاب ها در جهت آشنایی هر چه بیشتر مردم جامعه با معارف قرآن کریم مؤثر خواهد بود و انشاالله زمینه عمل به معارف قرآن در جامعه است.

وی در ادامه با تمجید از فعالیت های مرکز پژوهش های قرآنی المهدی(عج) در رونمایی از این 16 اثر قرآنی و دیگر فعالیت های آن، گفت: فعالیت نهادهای حوزوی کشور در زمینه قرآن و به ویژه فعالیت های مرکز پژوهش های قرآنی المهدی(عج) بسیار ارزشمند بوده و سبب ارتقای سطح فرهنگ مورد نظر اسلام در جامعه شده است.

نماینده مردم تهران در مجلس شورای ا سلامی با اشاره به اقدامات فراکسیون قرآن و عترت مجلس شورای اسلامی، گفت: با شروع به کار مجلس نهم، فراکسیون قرآن و عترت مجلس شورای اسلامی را با جدیت بیشتری راه اندازی کردیم و نمایندگان بسیاری که همه از نخبگان، صاحب نظران و پیشکسوتان در مجلس بودند با انگیزه بسیار زیاد در فراکسیون قرآن و عترت ثبت نام کردند و از این رو کار خود را در این فراکسیون با قوت شروع کردیم.

وی گفت: طبق تصمیماتی که در همین دوره کوتاهی که مجلس نهم و فراکسیون قرآن و عترت آن آغاز به کار کرده، شورای توسعه فعالیت های قرآنی بعد از سال ها سازماندهی شد که این مسئله قابل توجه است.

افتخاری خاطرنشان کرد: در دو مجلس گذشته، اگرچه فعالیت های قرآنی بود و در این راستا تلاش کردیم اما از اواخر مجلس هشتم بحث عترت نیز به بحث فعالیت های قرآنی اضافه شد که در ادامه همین رویکرد، در مجلس نهم علاوه بر تلاش های قرآنی هم بحث عترت و هم بحث نماز را با جدیت دنبال نموده و ادامه خواهیم داد.

وی در پایان گفت: از  حوزه وحوزویان می خواهیم که نمایندگان مجلس را در کمیسیون قرآن، عترت و نماز مجلس شورای اسلامی تنها نگذاشته و طرح و پیشنهادهای خود  رادر موضوعات قرآنی و معنوی به ما انتقال دهند تا بتوانیم در این عرصه نیز خدماتی به اسلام عزیز و انقلاب اسلامی داشته باشیم.

تاکید آیت الله العظمی وحید بر راه اندازی دسته های عزا در 21 رمضان

مدیر حوزه‌های علمیه: روحانیت زخم زبان ها را به جان خریده است

مروز بیش از 33 سال از انقلاب اسلامی ایران می‌گذرد، دراین مدت،‌ روحانیت زخم زبان‌ها را به جان خریده است و در بسیاری جاها، حلال را بر خود حرام کرده تا دیگران نگاه اشتباه به آنها نداشته باشند.

به گزارش خبرگزاری حوزه،‌ آیت‌الله سید هاشم حسینی بوشهری روز گذشته در گردهمایی ائمه جماعات مساجد استان قم که در مسجد آبشار قم برگزار شد، محبت اهل‌بیت(علیهم‌السلام) را از جمله مسائلی معرفی کرد که در روز قیامت مورد سؤال قرار می‌گیرد.

مدیر حوزه‌های علمیه کشور، دوست داشتن و محبت ورزیدن را نیازی فطری در انسان‌ها معرفی کرد وگفت:‌ انسان‌ها دوست دارند که با یکدیگر ارتباط داشته باشند و به هم محبت بورزند، چه خوب است که این ارتباط و ابراز محببت با اهل‌بیت(علیهم‌السلام) باشد.

وی با  بیان این که هرچیزی نیاز به ابزاری دارد،‌ادامه داد: هرچه محبت انسان به معصومین(علیهم‌السلام) بیشتر باشد، اطاعت‌پذیری او نیز بیشتر خواهد بود؛ البته منظور از اطاعات، اطاعت سیاسی، اجتماعی و... است، نه اطاعتی که جنبه تشریفاتی داشته باشد.

* محبت اهل‌بیت(ع) راهی برای نجات انسان

آیت‌الله حسینی بوشهری با اشاره به روایتی از امیرالمؤمنین(ع)،‌ مبنی بر این که هر که ما را با دل دوست داشته باشد و با زبان یاری رساند و در صف ما با دشمنان باشد، در بهشت، با ماست، ادامه داد: محبت و اطاعت از اهل‌بیت(علیهم‌السلام) راهی برای نجات انسان است.

عضو خبرگان رهبری عشق به اهل‌بیت(علیهم‌السلام) را سرمایه‌ای عظیم برای انسان معرفی کرد و گفت: بزرگ‌ترین سرمایه‌ای که  روحانیت دارد، خدمت به مکتب اهل‌بیت(علیهم‌السلام) است که باید این سرمایه را حفظ کنیم.

مدیر حوزه‌های علمیه کشور در ادامه به نشانه‌های محبت به اهل‌بیت(علیهم‌الاسلام) اشاره کرد و گفت:‌ کسی که محبت معصومین(علیهم‌السلام) را در دل داشته باشد، باید مانند آنها عمل کرده و لباس پرهیزگاری بر تن کند؛ نمی‌شود کسی ادعای محبت علی(ع) را داشت باشد، ولی در کنار آن محبت دشمنان علی نیز در دل او جای داشته باشد.

امام جمعه قم خاطرنشان کرد:‌ ویژگی دیگر محبان اهل‌بیت(علیهم‌السلام) عشق ورزیدن به دوستان اهل‌بیت(علیهم‌السلام) می‌باشد؛ باید مشکلات شیعیان را مشکل خود بداند و برای حل کردن آن تلاش کند.

آیت‌الله حسینی بوشهری در ادامه با بیان این که هرکه می‌خواهد به سمت اهل‌بیت(علیهم‌السلام) برود، باید خود را آماده ناملایمت‌ها بکند، تصریح کرد: مکتب اهل‌بیت(علیهم‌السلام)، حق است و با توجه به این که بیشتر مردم از حق گریزان هستند؛ پیروان این مکتب باید خود را آماده ناملایمت‌های موجود در این راه بکند.

*از خود گذشتگی روحانیت

وی افزود: امروز بیش از 33 سال از انقلاب اسلامی ایران می‌گذرد، دراین مدت،‌ روحانیت زخم زبان‌ها را به جان خریده است و در بسیاری جاها، حلال را بر خود حرام کرده تا دیگران نگاه اشتباه به آنها نداشته باشند؛ روحانیت با توجه به این که درباره حکومت‌داری، زندگی و امامت امیرالمؤمنین(ع) سخن می‌گوید، باید به گونه‌ای رفتار کند که مردم این سخنان را بپذیرند.

عضو خبرگان رهبری  در ادامه با اشاره به شخصیت حضرت امام حسن مجتبی(ع) گفت:‌ این امام همام در ارتباط باخدا عابد‌ترین مردم بود و زمانی که یاد مرگ، آخرت و لحظه عبور از صراط می‌افتاد، گریه می‌کرد و در کمک به مردم نیز منطقی و استوار بود.

آیت‌الله حسینی بوشهری در پایان به جایگاه مسجد در کلام امام حسن مجتبی(ع) اشاره کرد و خاطرنشان کرد: بر اساس این، کسی که پیوسته به مسجد رفت‌آمد می‌کند، به دست آوردن برادران ارزشمند،‌ اطلاعات جدید، محبت مورد انتظار، راهنمایی ارزشمند و همچنین از بین رفتن گناهان و نجات از گمرانی شامل حال او می‌شود.