تبیان، دستیار زندگی

بعد از آب، چای پرمصرف ترین نوشیدنی در دنیاست و هر ساله 3 میلیارد كیلوگرم چای در جهان تولید می شود. هزاران سال است كه مردم چین، ژاپن و هند چای سبز مصرف می كنند و از خواص بی شمار آن بهره می برند. آنها به هنگام سردرد و نفخ شكم نیز بلافاصله چای سبز می نوشند. چای سبز خطر مرگ در اثر بیماری های قلبی را بیش از 25 درصد كاهش می دهد. از فواید بی شمار این گیاه بسیار گفته شده است و حتی چای را بهترین نوشیدنی بعد از آب می دانند. چای محتوی مقدار كمی از رنگدانه ها، مثل كافئین است. چای سبز و چای سیاه هر دو از یك گیاه به دست می آیند؛ به طور كلی عملیات بیشتری روی چای سیاه انجام می شود تا به دست مشتری برسد. چای برای كاهش خطر برخی بیماری های مزمن مثل سكته، حملات قلبی و برخی سرطان ها مفید است. همچنین می تواند از پوسیدگی دندان ها جلوگیری كند. با مصرف چای رنگدانه هایی كه شما به طریق دیگر دریافت نمی كنید، تأمین می شود. بیشترین بهره نوشیدن چای سبز، شامل حال زنان می شود. زنانی كه روزانه پنج فنجان یا بیشتر چای سبز می نوشند، در مقایسه با كسانی كه یك فنجان یا كمتر مصرف می كنند، كمتر دچار مرگ در اثر حملات قلبی می شوند. سایر خواص چای سبز عبارتند از:
كاهش وزن، جلوگیری از پوسیدگی دندان، حفاظت از قلب، كاهش فشار خون، جلوگیری از دیابت، پیشگیری از بیماری های خودایمنی، جلوگیری از آرتروز، سكته و سرطان و ... خواص مفید چای سبز آنقدر زیاد است كه دانشمندان همچنان در حال تحقیق و بررسی آن هستند. نوشیدن چای سبز كمك زیادی به كاهش وزن می كند و معمولاً در رژیم های غذایی سالم، همیشه جایگاه ثابت خود را دارد. نوشیدن پنج فنجان چای سبز در طول روز، منجر به سوخت 70-80 كالری در بدن می شود كه برابر است با 7 پوند در سال. از مزایای دیگر چای سبز كه اخیراً گروهی از دانشمندان چینی به آن پی برده اند، جلوگیری از بیماری های چشم، مثل گلوكوما است. بر اساس پژوهش ها، بخش های مختلف چشم، در مقادیر مختلف كاتچین و آنتی اكسیدان جذب می كنند كه با عمل اكسیداسیون مانع آسیب رسیدن به چشم می شوند. شبكیه چشم كه مسوول حس كردن نور است، بیشترین میزان تمركز آنتی اكسیدان ها و قرنیه كه كمترین میزان را دارد. فعالیت آنتی اكسیدان بیست ساعت بعد از مصرف چای سبز به پایان می رسد. مصرف چای سبز، چشم را در برابر فشارهای اكسایشی محافظت می كند. فشارهای اكسایشی منجر به بیماری شبكیه چشم می شود. مصرف مرتب چای سبز، كلسترول بالا، بیماری های قلبی، آرتروز و بیماری های كبدی را كاهش می دهد. برخی تحقیقات نشان داده اند كه نوشیدن چای سبز، خطر بروز انواع سرطان، به خصوص سرطان معده، دهان و مری را كاهش می دهد و با سلول های سرطانی مقابله می كند و طبق تازه ترین اخبار، گروهی از پژوهشگران بعد از انجام برخی آزمایش ها روی افراد سیگاری كه روزانه یك فنجان چای سبز می نوشیدند، دریافتند كه مصرف همین مقدار كم چای سبز به طرز چشمگیری با رشد سلول های سرطانی ریه مقابله می كند. گروهی از پژوهشگران چندی پیش روی 170 نفر كه مبتلا به سرطان بودند و 340 فرد سالم آزمایش هایی انجام داده اند. این افراد برای مدتی به طور كامل تحت نظر بودند. میزان سیگار كشیدن، نوع تغذیه، میزان مصرف چای سبز یا عدم مصرف آن، میزان مصرف میوه و سبزیجات و تاریخچه خانوادگی این افراد در زمینه سرطان ریه مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد كه افراد سیگاری و غیرسیگاری كه روزانه به هیچ وجه چای سبز نمی نوشند، در معرض خطر سرطان ریه هستند. افراد سیگاری كه اصلاً چای سبز نمی نوشند، 12 برابر بیش از افرادی كه روزانه حداقل یك فنجای چای سبز می نوشند، در معرض این خطر قرار دارند. افرادی كه چای سبز می نوشند چه سیگاری و چه غیرسیگاری، 66 درصد كمتر در معرض خطر سرطان ریه هستند. همچنین گفته می شود كه نوشیدن چای سبز احتمال بروز سرطان پروستات را نیز كاهش می دهد؛ اما در این زمینه آزمایش ها و تحقیقات گسترده تری در حال انجام است.

طرز تهیه چای سبز

آماده كردن چای سبز بسیار آسان است. برای هر نفر یك قاشق چایخوری سر صاف چای در نظر بگیرید. بعد آب را جوش آورده و چای را در آن بریزید. قوری را روی كتری یا سماور بگذارید و تا زمانی كه دم بكشد (حدود 5 دقیقه) صبر كنید. چای سبز، زرد كمرنگ است و در صورتی كه به صورت غلیظ مصرف شود، طعم آن تلخ می باشد. بعد از خالی شدن قوری، مجدداً می توانید روی آب جوش بریزید. گفته می شود كه خواص چای سبز در مراحل دوم و سوم دم كردن بیشتر می شود. می توانید از دانه های هل برای خوشبوتر شدن چای استفاده كنید.
تحقیقات زیادی خواص دارویی چای را مورد تأیید قرار داده اند. از جمله مهم ترین خواص چای می توان به اثرات محرك، ضد اسهال (قابض) و ادرار آور بودن آن اشاره كرد. این خواص كه به شرایط تهیه چای بستگی دارد؛ به این معنا که اگر بخواهید برای برطرف كردن خستگی، از چای استفاده كنید و یا به عنوان یك نوشیدنی مفرح آن را مصرف كنید باید آب كاملاً جوشیده را روی چای بریزید و پس از 2-3 دقیقه آن را صاف نموده و میل نمایید. در این صورت كافئین آزاد شده با تانن های چای تركیب می شود و از اثرات قابض (ضد اسهال) آن قوی تر می شود. اثرات مهم چای شامل كاهش چربی خون، خواص ضد میکروبی، خواص ضد پوسیدگی دندان، خاصیت آنتی موتاژن، آنتی اكسیدان، ضد سرطان و ضد ویروس هستند. خواص دیگر چای شامل رفع بدخوابی، كاهش قندخون؛ كاهش كلسترول خون؛ كاهش وزن؛ دفع آب اضافی بدن؛ تقویت قلب و تحریك گردش خون؛ و حفاظت از كبد می باشد. چای برای شست و شو و رفع خستگی چشم بسیار مفید است و هم چنین به عنوان مرهم مورد استفاده قرار می گیرد.

 

خواص دارویی چای سبز

گیاه چای با نام علمی CAMELIA SINENSIS به صورت بوته و گاهی درختچه یا درخت وجود دارد. گیاه چای دارای برگ های همیشه سبز و گل های سفید و معطر است. در صورتی كه برگ های چای پس از چیدن عمل پلاسیدن (تخمیر) روی آنها صورت گیرد و سپس خشك شوند حاصل آن چای سیاه خواهد بود و در صورتی پس از چیدن بلافاصله خشك شوند چای سبز تولید می كند. چای سفید هم حاصل خشك كردن گل های چای است. مهم ترین كشور تولید كننده چای سبز چین با 782 هزار تن، ژاپن با 91000 تن، ویتنام با 66000 تن و اندونزی با 20000 تن می باشند. چینی ها مصرف چای را در درمان سرطان موثر می دانستند و تحقیقات سال های اخیر در ژاپن، چین، آمریكا و اروپا به روی آن انجام شده و نشان دهنده آن است كه مصرف چای خطر ابتلا به بیماری های قلبی و سرطان را كاهش می دهد كه این مسأله را به پلی فنل های چای مرتبط دانسته اند. بیشترین تركیبات چای سبز شامل پلی فنل ها، كاروتنوئیدها، توكوفرول ها، ویتامین C، املاح كروم، منگنز، سلنیم و روی است. با توجه به مشابهت مواد چای سبز و سیاه در بعضی موارد خواص این دو نوع چای در اكثر موارد نزدیك به هم است ولی چای سبز در خواص آنتی اكسیدانی، ضد سرطانی، كاهش كلسترول و فشار خون و كاهش وزن دارای اثرات قوی و بهتری است. همچنین تحقیقات اولیه نشان داده است كه مصرف چای سبز ممكن است برای آب مروارید و دیگر امراض چشم موثر باشد. میزان كافئین چای سبز كمتر از چای سیاه بوده و به همین دلیل اثر رفع خستگی چای سبز كمتر از چای سیاه است. میزان كافئین موجود در یك لیوان قهوه 145 میلی گرم، در چای سبز 25 میلی گرم چای سیاه تا 60 میلی گرم و چای سفید 15 میلی گرم است. مهم ترین اثرات كه از هر دو نوع چای سبز و سیاه به اثبات رسیده است شامل اثرات ضد آمیب، ضد درد، ضد آلزایمر، ضد باكتری، ضد سرطان، ضد افسردگی، آنتی اكسیدان، قابض، مقوی قلب، محرك، ادرارآور، كاهش دهنده پرفشاری خون، محرك ایمنی بدن، كاهش دهنده چربی خون، ضد ویروس و محافظ كبد می باشد.
منبع: نشریه دنیای سلامت شماره 68