تبیان، دستیار زندگی

۴ تهدید علیه امنیت پوستی  

تصور اینکه شما با گاز گرفتن یک دراکولای خون‌آشام در نیمه‌های شب از خواب بیدار شوید، خیلی‌ ترسناک است. ولی اگر شما در این لحظات مشغول خاراندن پوست خود باشید، نباید چندان فکر دراکولا را از سرتان بیرون کنید چون اگر یک ذره‌بین به دست بگیرید و به دقت به پوست و مویتان نگاه کنید، شاید نه ردپای دراکولای بزرگ بلکه یک قطار از دراکولای‌های کوچک از جنس شپش، ساس، کنه و یا گال را روی پوست و مویتان پیدا کنید. اینها همه موجودات ریزی هستند که ممکن است به جان پوست‌تان بیفتند...
● گال و نقب‌هایش زیر پوست:
شاید برای شما هم پیش آمده باشد که در نیمه‌های شب ببینید کوچولویتان در رخت خواب به جان خودش افتاده است و مشغول خاراندن شدید پوست خودش است. در این زمان بد نیست نگاهی به آرنج، زیر بغل، چین باسن، ناف و کشاله‌ران او بیندازید. وجود دانه‌هایی قرمز و یا قهوه‌ای رنگ می‌تواند نشانه انگل گال و یا جرب باشد که به جان پوست کودک افتاده و در زیر پوستش نقب زده است.
باید کودک خود را حداقل یک بار در هفته حمام کنید:
▪ دست‌هایتان را بشویید: باید پس از خارج شدن از دستشویی و قبل از غذا خوردن دست‌هایتان را با آب و صابون به درستی بشویید.
▪ شامپو و صابون استاندارد: هر شامپو و صابونی قادر نیست مو و پوست شما را ضدعفونی کند بنابراین از شامپو و صابون‌‌های استاندارد استفاده کنید.
▪ ناخن‌ها را کوتاه کنید: برای اینکه کوچولوهای شما دچار این انگل به خصوص در مدرسه نشوند، ناخن‌هایشان را همیشه کوتاه کنید.
▪ موهای سر را کوتاه کنید: این‌قدر از کوتاه کردن موهای پسر بچه‌ها در مدرسه ایراد نگیرید. کوتاه کردن موی سر در پسربچه‌ها یکی از راه‌های پیشگیری از ابتلا به گال است.
▪ لباس‌های زیر را مرتب عوض کنید: عوض کردن لباس‌های زیر یکی از روش‌های اصلی برای پیشگیری از ابتلا به جرب است. لباس‌های زیر خاصیت جذب رطوبت بالایی دارند و در این شرایط انگل‌ها می‌توانند به آسانی رشد کنند.
▪ جوراب‌هایتان را بشویید: کفش و جوراب، محیط مناسبی برای رشد این انگل است چون هم تاریک است و هم مرطوب بنابراین شستن پاها و جوراب‌ها در پایان روز می‌تواند موجب جدا شدن این انگل از پوست پاهای شما شود.
▪ علامت‌های جرب را جدی بگیرید: وقتی گال و یا جرب به جان پوست شما می‌افتد نشانه‌های مشخصی دارد. مثلا ممکن است پوست پاها و بدن به خارش بیفتد، لکه‌ها و یا تغییر رنگ‌هایی در آن دیده شود و حتی دانه‌ها و جوش‌هایی در آن پدید بیاید. این علامت‌ها را جدی بگیرید و با یک متخصص پوست مشورت کنید.
● شپش و آویزان شدن از موها:
حتما شما هم به گوشه و کنایه به کسی که دیر به دیر به حمام می‌رود می‌گویید «شپش‌نگذاری» ولی این روزها حتی کسانی که زود به حمام می‌روند و موهای خودشان را می‌شویند هم به شپش مبتلا می‌شوند. این شپش‌های سمج به موها آویزان می‌شوند و خون را می‌مکند. این موجودات ریز در کسری از زمان در یک کلاس، در یک خوابگاه و یا در یک آرایشگاه و یا در بین اعضای خانواده پخش می‌شوند. شپش‌ها برخلاف تصور قدیمی‌ها نمی‌پرند بلکه می‌توانند به سرعت بدوند و جابه‌جا شوند. اگر شما روسری، شانه، بیگودی و سنجاق‌سر و کلاه کسی را که شپش دارد، قرض بگیرید، باید منتظر باشید که شپش‌ها به آسانی به پوست و موی شما حمله کنند.
▪ شپش‌ها به نقاط پر موی بدن علاقه زیادی دارند بنابراین پوست سر به خصوص پشت سر و پشت گوش از مناطق محبوب شپش‌هاست.
▪ شپش‌ها به آسانی به رنگ موی سر در می‌آیند، پس پیدا کردن و تشخیص آنها در سر خیلی‌ دشوار است.
▪ تا قبل از این تنها راه خلاصی از شر شپش را تراشیدن موی سر می‌دانستند و حکم از ته زدن سرکسی که سرش شپش داشت صادر می‌شد ولی این روزها شامپو‌های ضدشپش به بازار آمده‌اند که می‌توانند شپش‌ها را بکشند و تخم آنها را از بین ببرند.
▪ اگر شما و یا یکی از اعضای خانواده‌تان دچار شپش شده‌اید، همه لباس‌ها و ملافه‌های او را باید در آب داغ بجوشانید تا شپش‌ها نابود شوند.
▪ شپش‌ها عاشق موهای نازک و روشن هستند. به همین دلیل کودکان آفریقایی با موهای کلفت و تیره، کمتر از کودکان اروپایی دچار شپش می‌شوند.
▪ اگر به آرایشگاه می‌روید، حتما حوله، شانه، تیغ و سایر وسایل مخصوص خودتان را همراه ببرید و از وسایل مشترک استفاده نکنید.
● ساس
ساس‌ها عاشق درزهای تاریک و نمور منزل هستند. شکاف‌ دیوارها، کف‌خانه، لابه‌لای اثاثیه، پشت کاغذ دیواری، درزهای کمدهای چوبی، قفسه‌های کتابخانه، تشک‌ها و پشتی‌ها، جاهایی است که ساس‌ها به آن علاقه ویژه‌ای دارند. در شب و نور کم این انگل‌ها شروع به حرکت می‌کنند و به جان پوست افرادی می‌افتند که در نزدیکی‌شان زندگی می‌کنند.
▪ برای تشخیص ساس‌ها کافی است ناگهان در طول شب برق را روشن کنید و بتوانید ساس‌ها را ببینید. آنها را می‌توانید در لابه‌لای درزهای ملافه‌ها پیدا کنید. رد خون روی ملافه‌ها، همه نشانه‌ حضور یک مهمان ناخوانده روی پوست شماست.
▪ اگر شما ویلا و یا خانه قدیمی دارید که حس می‌کنید، ساس‌ها در آن زندگی می‌کنند باید تمام محیط منزل را سم‌پاشی کنید و وسایل آلوده به ساس را بسوزانید. درزهای دیوارها را ببندید و کاغذدیواری‌ها را بردارید.
▪ در خانه‌های روستایی بهتر است کف منزل با سیمان دوغاب شود و دیوارهای کاهگلی گچ شوند.
● کک و حیوانات خانگی:
اگر شما در منزل‌تان حیوانات خانگی نگهداری می‌کنید باید از بابت امکان حمله کک‌ها به پوست‌تان نگران باشید. کک‌ها به خصوص روی پوست و موی سگ و گربه زندگی می‌کنند. کک‌ها وقتی به پوست انسان می‌چسبند برآمدگی‌های کوچک قرمز رنگی را روی دور مچ دست و غوزک پا بر جای می‌گذارند. کک‌ها تیره‌رنگ و به اندازه یک دانه کنجد هستند. سرعت‌شان هم خیلی سریع است و با سرعت زیادی روی پوست حرکت می‌کنند.

آزمایش‌هایی برای شناسایی عفونت هلیکوپاکترپیلوری  

اگر تصور شود كه شما احتمالاً دچار زخم معده هستید، آزمایشهایی باید انجام گردد تا معلوم شود كه آیا معده شما دچار عفونت هلیكوباكترپیلوری (Helicobacter pylori) شده است یا خیر.
این عفونت نقش مهمی در ایجاد زخم‌ها دارد كه بعداً راجع به آن به طور مفصل صحبت خواهیم كرد.سه نوع آزمایش برای شناسایی هلیكوباكترپیلوری وجود دارد كه عبارتند از:
نمونه‌برداری و آزمایش یك تكه از بافت معده (بیوپسی)، آزمایش آنتی‌بادی خون و آزمایش تنفسی.
نمونه‌برداری
در نمونه‌برداری از معده، یك تكه خیلی كوچك از معده برداشته میشود كه اصطلاحاً به این كار، بیوپسی (Biopsy) گفته میشود. این عمل در طی انجام آندوسكوپی صورت می‌گیرد. قطعه برداشته شده سپس در یك محلول مخصوص قرار داده میشود كه در صورت وجود عفونت هلیكوباكترپیلوری، رنگ این محلول تغییر می‌یابد. این آزمایش اصطلاحاً آزمایش اوره‌آز (Urease test) می‌نامند. باكتری هلیكوباكترپیلوری یك پروتئین به نام اوره‌آز ترشح می‌كند كه موجب تغییر اوره به آمونیاك میشود (اوره ماده‌ای است كه در جریان خون و در ادرار وجود دارد و از تجزیه پروتئین‌ها به دست می‌آید). محلول تشخیصی كه قطعه برداشته شده از معده در داخل آن قرار داده میشود حاوی اوره و یك شاخص قلیایی میباشد. اگر در قطعه برداشته شده از معده، هلیكوباكترپیلوری وجود داشته باشد، اوره‌ای كه در محلول وجود دارد به آمونیاك تبدیل میشود و باعث می‌گردد كه شاخص قلیایی كه در محلول موجود می‌باشد تغییر رنگ دهد و آزمایش را مثبت نماید. به غیر از آزمایش اوره‌آز كه انجام میشود، نمونه برداشته شده از معده را می‌توان برای بررسی‌های بیشتر به آزمایشگاه پاتولوژی نیز فرستاد. در آنجا نه تنها می‌توان باكتریهای هلیكوباكترپیلوری را مستقیماً زیر میكروسكوپ مشاهده نمود بلكه قادر هستیم التهاب معده را كه اصلاحاً به آن گاستریت گفته میشود را نیز تشخیص دهیم.
مزیت اصلی این آزمایشها در این است كه آنها دقیق‌ترین آزمایشهایی هستند كه برای تایید اینكه آیا در هنگام آزمایش، هلیكوباكترپیلوری وجود داشته است، مورد استفاده قرار می‌گیرند. بعلاوه، در هنگام انجام آندوسكوپی، پزشك می‌تواند مشاهده نماید كه آیا شواهدی از وجود یك زخم وجود دارد یا خیر. عیب این آزمایش در این است كه برای انجام آن باید اقدام به آندوسكوپی نمود. هم در این آزمایش و هم در آزمایشهای دیگر، در صورت مصرف دارویی به نام اومپرا زول (Omeprazol) كه بدون اینكه باكتریها را بكشد باعث سركوب و پنهان شدن آنها میشود، تفسیر نتایج آزمایش می‌تواند به صورت غلطی انجام شود.
آزمایش تنفسی (تست تنفسی)
همانند آزمایش نمونه‌برداری، آزمایش تنفسی اوره با استفاده از این واقعیت كه باكتری هلیكوباكترپیلوری موجب ترشح اوره‌آز می‌گردد و باعث میشود كه اوره به آمونیاك و دی‌اكسید كربن تبدیل شود انجام می‌گردد. برای انجام این آز‍مایش، از شما خواسته میشود كه به مدت ۱۲ ساعت هیچ چیزی نخورید. سپس یك نوشیدنی حاوی اوره به شما داده میشود كه در آن مقدار خیلی كمی رادیواكتیو وجود دارد، نیم ساعت بعد، هوای بازدم تنفسی شما آزمایش می‌گردد. اگر هلیكوباكترپیلوری در معده شما وجود داشته باشد، اوره تبدیل به آمونیاك و دی‌اكسید كربن میشود كه از طریق ریه‌های شما همراه با مقادیر جزئی رادیواكتیو از راه تنفس خارج می‌گردد. این ماده رادیواكتیو سپس به وسیله یك دستگاه مخصوص كه در آزمایشگاه وجود دارد، اندازه‌گیری میشود.
مزیت این آزمایش در این است كه آزمایش راحتی بوده و زمان خیلی كمی برای انجام آن لازم دارد.
همانند آزمایش نمونه‌برداری، این آزمایش نیز بسیار دقیق بوده و مشخص می‌كند كه آیا شما در هنگام انجام آزمایش به هلیكوباكترپیلوری فعال مبتلا بوده‌اید یا خیر. این آزمایش را می‌توان در صورت لزوم چندین بار تكرار نمود تا علوم شود كه آیا بعد از درمان، این عفونت از بین رفته است یا خیر.
عیب این آزمایش نیز همانند سایر آزمایشها در این است كه با مصرف داروی اومپرازول، نتایج غلطی ممكن است از آزمایش به دست آید.
آزمایش آنتی بادی خون
همانند سایر عفونتها، عفونت هلیكوباكترپیلوری باعث شروع تولید آنتی بادی‌های خاصی در خون شما می‌گردد. با گرفتن یك مقدار اندك از خون شما و شناسایی این آنتی‌بادی‌ها در آن، وجود عفونت هلیكوباكترپیلوری در شما تایید می‌گردد. وقتی كه این آنتی‌بادی‌ها در بدن شما ایجاد شدند، ممكن است به مدت چندین سال حتی بعد از اینكه این عفونت در بدن شما از بین رفت هم باقی بمانند. به همین دلیل، این آزمایش فقط در افرادی مفید می‌باشد كه تاكنون اقدام به درمان هلیكوباكترپیلوری نكرده‌اندو نمی‌توان بیشتر از یك بار از این آزمایش استفاده نمود. مزیت این آزمایش در این است كه آزمایش بسیار سریعی می باشد و می‌توان آن را در مطب هم انجام داد. بر خلاف سایر آزمایشهایی كه برای شناسایی هلیكوباكترپیلوری به كار می‌رود، مصرف داروی اومپرازول باعث اختلال در تفسیر صحیحی این آزمایش نمی‌شود

آشوب در معده و سیگنالهای معنی دار  

می‌توان گفت، حقیقتاً یکی از جالب‌ترین مصداق‌های رفتارهای آشوب‌گونه، حرکات لولهٔ گوارش و سیستم گوارشی است. قطعاً تصور رفتار پریودیک و امثال آن در مورد چنین سیستمی بسیار دور از واقعیت خواهد بود. جالب این است، که نحوهٔ کلی حرکات لولهٔ گوارش به صورت emergent و تطبیق پذیر است. این جا است که ریاضیات دترمینیسم رنگ می‌بازد و جایگاه و اهمیت evolutionary computation برای ما روشن می‌شود. امروزه در بسیاری از مقالات و کتب به روز می‌توان نشانه‌هایی از توجه به این حقیقت را یافت. دانشمندان دریافته‌اند که پردازش و مدلسازی رفتارهای کیاتیک سیستم گوارشی تنها از طریق این گونه ریاضیات قابل دست یابی است.
● علم آشوب در بحث Order and Chaos چگونه ما را در مطالعهٔ معده یاری می‌کند؟
این که کیاس می‌تواند ما را در تعیین نوع سلامت یک دینامیک یاری کند، در بیولوژی معنای زیادی دارد. یک اندام سالم در طول زمان در یک بستر جذب دینامیک خود را طی می‌کند و با وجود این که الگوهای خودسازمانده از خود بروز می‌دهد، ولی عدم قطعیت بر آن حاکم است و در شرایط مختلف در جاهای مختلف از بستر جذب خود حرکت می‌کند. در حالی که این تغییرات برای حالت بیمار یا تصادفی است یا به سمت یک حالت کاملاً خاص حرکت می‌کند و رفتار آن می‌تواند کاملاً قابل پیش بینی باشد. در چنین شرایطی قدرت پاسخ‌گویی بی معنا می‌شود.
در معدهٔ سالم این رفتارهای خود سازمانده در طول زمان مشاهده می‌شود، اگر چه ریتم‌های حرکات معده بسته به نوع غذا و شرایط فیزیکی و روانی متفاوت، تغییر می‌کند، ولی دینامیک یک معدهٔ سالم، در بستر معینی حرکت می‌کند.
● ساختارهای فراکتال در علم آشوب چگونه به منظور مطالعهٔ معده مورد استفاده قرار می‌گیرند؟
استفاده از ساختارهای فراکتال در مطالعهٔ معده، از بررسی ساختار فراکتال رگ‌ها و مویرگ‌ها و سیاهرگ‌ها تا مدلسازی عضلات معده و شکل معده و فعالیت آن می‌تواند کاربردی باشد. غذاهای متفاوت با ساختارهای متفاوت در زمان‌های متفاوت از شرایط روحی و جسمی وارد این محفظهٔ کوچک شده و در آن جا با هم مخلوط می‌شوند، اسید روی آن ریخته شده و با اسید معده مخلوط شده و به دلیل وجود همین حرکات معده به جلو رانده می‌شوند.
● اگر شکل معده و نحوهٔ حرکات آن به صورتی که وجود دارد نبود چه مشکلاتی پدید می‌آورد و این همان بحث رابطهٔ ساختار با رفتار است؟
مثلاً اگر معده حالت مایل نداشت، غذا سریع‌تر از معده خارج می‌شد و همین امر هضم و جذب غذا را با مشکل مواجه می‌ساخت.
وجود ساختارهای فراکتال گونه در رگ‌های پخش شده در سطح معده نیز قابل مشاهده است.
در حقیقت، یکی از پرکاربردترین مباحثی که در رشتهٔ مهندسی پزشکی مطرح است، بحث پردازش سیگنال‌های بیولوژیک است. بدون شک درک رفتار و دینامیک یک سیستم از طریق مشاهدهٔ خروجی‌های آن به عنوان اولین روش شناخت می‌تواند مد نظر قرار گیرد. این مسئلهٔ در مطالعهٔ سیستم‌های بیولوژیک بیشتر نمود می‌یابد. از آن جا که دستیابی به اندام‌ها (مثلاً به منظور مطالعهٔ رفتار و عملکرد مغز) به آسانی میسر نیست، بعضاً حتی اگر بتوان چنین شرایطی را ایجاد کرد، لزوماً به شناخت صحیحی دست نیافته‌ایم که این معلول قطع تعاملات در چنین شرایطی است.
در نظر گرفتن تعامل بین اجزای سیستم و کل نگری، درک ارتباط دینامیک سیستم و هندسهٔ حاکم بر آن (هندسه و دینامیک از یک مفهوم نشئت گرفته اند)، عدم قطعیت در اندازه گیری‌های سیستم به عنوان خاصیت ذاتی، مفهوم صحیح اطلاعات در یک سیستم و میزان آگاهی ما از این اطلاعات (شرایط ill-defined) به عنوان اصولی که این علم به آن‌ها می‌انجامد، نگرش جدیدی را در پیش روی ما قرار می‌دهند.
آن چه که آشوب در مطالعهٔ ریاضی دینامیک سیستم نشان می‌دهد بسیار شگفت انگیز است. در این علم می‌توان دینامیک سیستم را تنها از روی چند متغیر به دست آورد و می‌توان در معادله ای مثلاً با سه متغیر تنها با داشتن یک متغیر به کل دینامیک دست یافت!!! بدون شک تنها دلیل چنین ادعایی وجود تعاملات در سیستم است. متغیرها بر هم اثر دارند و این تاثیرات نه تنها به صورت علت و معلولی نیست، بلکه منشأ اطلاعاتی دارد.
در این علم، دینامیک واقعی حاکم بر سیستم آشوب‌گونه توصیف می‌شود و تظاهرات تصادفی که در ثبت وجود دارد و بسیاری آن را نویز می‌دانند، در واقع پویایی سیستم است، که شکل تصادفی دارد ولی در دل آن نظمی متعالی به چشم می‌خورد.
حقیقت این است که اطلاعات ما از دینامیک سیستم به صورت ناقص است. آشوب نه تنها این مسئله را نقص در مطالعات می‌داند، بلکه آن را لازمهٔ دینامیک سیستم می‌شمارد! بدین ترتیب مباحثی چون Data Mining و Information Processing در علم نوین در حال گسترش روز افزون است.
واقعیت پدیده‌های بیولوژیک در فضایی از عدم قطعیت اتفاق می‌افتد. فضایی که پدیده رفتارهای پریودیک صرف از خود نشان نمی‌دهد و به منظور حفظ بقای ارگان، نیاز به رفتارهای متنوع اما در رنج محدودی وجود دارد. رنجی که اگر چه تظاهرات تصادفی دارد اما در واقعیت، ارتباطی عمیق را معنا می‌دهد. در این رنج از فعالیت ارگان‌ها و اندام‌ها، حرکاتِ ریتمیک شکل، بروز و ظهور مشخصی ندارند بدین معنا که تپش قلب مطمئناً به صورت پریودیک نخواهد بود. در بررسی آشوب در معده نیز شبیه به قلب رفتارهای ریتمیک داریم که آشوب‌گونه هستند و در ادامه این امر در شبیه سازی‌ها اثبات می‌شود.
با در نظر گرفتن کلی سیستم معده و ثبت فعالیت الکتریکی ناشی از این فعالیت‌ها به منظور درک عملکرد، الگوی spatiotemporal کیاتیک قابل مشاهده است که ناشی از فعالیت‌های متفاوت معده (مخلوط سازی، حل کردن غذا در اسید معده، به جلو راندن و ...) است. این سیگنال در اصطلاح gastric myoelectrical activity (GMA) نامیده می‌شود.
نرخ فعالیت معده به صورت کیاتیک است. این تغییرات در ورزش، فشارهای عصبی و روانی، و فعالیت‌های فیزیکی تنوع می‌یابد اگر چه الگوی کیاتیک خود را حفظ می‌کند.
سیگنال هایی که در بررسی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد از سگ و انسان ثبت شده است که کانال‌های ثبت شده است. الگوهای خودسازمانده قابل مشاهده هستند، اگر چه که این ریتم‌ها شکل کاملاً منظمی ندارند ولی این تغییرات ناشی از نویز نیست، بلکه دینامیک حاکم بر سیستم مسبب آن است که شبیه‌سازی‌ها نیز موید آن است.
این سیگنال‌ها، دارای سه فاز فعالیت هستند. فاز اول که در آن انقباض عضلانی نداریم و spike‌های قابل مشاهده تعداد کمی هستند. فاز دوم که مرحلهٔ شروع انقباض است و اسپایکهای بیشتری قابل مشاهده است. فاز سوم که انقباض کلی رخ می‌دهد و اسپایکهای زیادی قابل مشاهده است. مدت زمان ثبت از ۳۰ دقیقه تا ۱۲۰ دقیقه متفاوت است.
● الکتروفیزیولوژی و آشوب در معده:
▪ حقیقت و واقعیت نهفته در پشت این سیگنال‌ها چیست؟
پاسخ این سوال در فعالیت کیاتیک سلول‌های معده معنا می‌یابد! شکل ۴ مدلی از سلول‌های معده را نشان می‌دهد که توسط هاجکین-هاکسلی ارائه شده و الگوهای جالبی را از خود بروز می‌دهد.
در فازهای مختلف از فعالیت معده این رفتارها بروز می‌یابند.
دو مشخصهٔ آشوب در آزمایشات بیولوژیک و پدیده‌های زنده قابل مشاهده و توصیف است. بسیاری از فعالیت‌های الکتریکی بیولوژیک چنین الگوهایی را از خود بروز می‌دهند.
۱) Slow Oscillators Omnipresent
۲) Intermittently superimposed with Spiky activity: Fast Oscillation
Spike‌ها، دارای مولفه‌های فرکانسی بالاتری هستند که occurrence آن‌ها ناپیوسته و تصادفی است. بدین ترتیب Spike‌ها و رفتارهای اسیلاتوری آرام دارای تفاوت هایی در اربیت‌های پریودیک هستند به گونه ای که اربیت‌های پریودیک Spike‌ها ناپایدار است. این تغییر حالت دینامیک سیستم به دلیل وجود تعاملات بین سلول‌های معده است که درجات آزادی سیستم راتغییر داده و رفتاری بروز می‌دهد که در کل متفاوت از اثر تک تک اجزاست. رفتار کیاتیک کل در معده منجر به این همه تنوع در انجام فعالیت‌های گوارشی در این اندام کوچک اما موثر است.
آنالیز بایفورکیشن نشان از تائید و تصدیق آن چیزی است که آن را تحت عنوان تعامل می‌شناسیم. این جا است که مشخصهٔ مورفولوژیکال نیز ما را در درک آن چه علم آشوب به ما می‌آموزد، یاری می‌کند. این آشوب است که نشان می‌دهد نتیجهٔ فعالیت ۱۰۰‌ها میلیون سلول گوارشی در پیکره‌ای به نام معده، متفاوت از فعالیت تک تک آن‌ها است و تعامل درجهٔ آزادی سیستم را کاهش می‌دهد اما تا جایی که قابلیت تطبیق را از بین نرود.
به این ترتیب به منظور پردازش سیگنال‌ها در حوزهٔ آشوب (نگرش کل نگر) و ریاضیاتی کردن آن باید از ویژگی هایی که کلیات دینامیک سیستم توصیف می‌کنند استفاده کرد. از جملهٔ ویژگی‌های کلی سیستم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱)information and entropy
۲) lyapunov exponent
۳) correlation dimention
۴) fractal dimention
که مورد ۱ و ۲ در ادامه به صورت خلاصه توضیح داده می‌شوند.
آنتروپی و اطلاعات به عنوان ویژگی‌های کلی به حساب می‌آیند که می‌توانند سیستم را هویت‌یابی کنند. در این جا مفهوم آنتروپی شانونی منتفی است و این ناشی از آن است که در سیستم آشوب‌گونه آنتروپی قبض و بسط می‌شود، زیرا مفهوم اطلاعات نیز معنای واقعی خود را دارد. در آنتروپی شانونی که برای سیستم‌های بسته در نظر گرفته می‌شود، اطلاعات سیستم مصرف می‌شود، بنابراین با کاهش اطلاعات آنتروپی افزایش می‌یابد؛ اما در آشوب، اطلاعات در سیستم بعضی از مواقع نه تنها کم نمی‌شود، بلکه افزایش نیز می‌یابد. این افزایش اطلاعات ناشی از تزریق آن به سیستم نبوده بلکه جزء خواص ذاتی محسوب می‌شود. به این ترتیب سیستم باز بوده و با محیط خود تعامل دارد و افزایش آنتروپی به معنای افزایش اطلاعات و درجهٔ آزادی است و متعاقباً تطبیق پذیری سیستم بیشتر خواهد شد که این به معنای افزایش پاسخ گویی سیستم به شرایط جدید و غیرقابل پیش بینی است.
بدین ترتیب معنای احتمالات نیز معنای جدیدی می‌یابد. در معنای شانونی بیت‌های اطلاعاتی دارای مفهوم اطلاعات از نوع شانس بوده و عدم قطعیت در مشاهدات ناشی از اثر محیط روی پارامترهای سیستم است؛ احتمال در این نگرش از نتیجهٔ چندین آزمایش در شرایط استاندارد (بسته فرض کردن سیستم) به دست می‌آید که این گونهٔ بدست آوردن احتمال با نگرشی غیرواقعی است. در حالی که عدم قطعیت در سیستم کیاتیک از نوع عدم قطعیت هایزنبرگی است یعنی اگر چه تغییر پارامتر داریم ولی این تغییرات در کل فضای اطلاعاتی نیست و در یک کلاستر است. در آشوب عدم قطعیت ناشی از ذات سیستم بوده و ناشی از تعاملات و علت و معلول‌های دورانی است.
بنابراین آن چه که آشوب به ما نشان می‌دهد همان ریاضیات مرتبط با کل نگری است که به وسیلهٔ آن می‌توان دینامیک واقعی سیستم را شناخت و در جهت حل مسایل به خصوص در حوزهٔ مهندسی پزشکی گام‌های موثرتر و صحیح تری برداشت.
این مفاهیم در ادامه از طریق شبیه سازی مورد استفاده و تحلیل قرار گرفته است.
● بازسازی بستر جذب عجیب:
به منظور بررسی سیگنال در فضای حقیقی باید رفتار آن در فضای نسبیت بررسی شود. رابطهٔ بازگشتی اول و دوم اشاره به همین مفهوم دارد. در این نگرش فضای نسبیت فضای لازم برای درک دینامیک سیستم است. روابط بازگشتی و iterative به صورت علت و معلولی نبوده و نتیجهٔ تعاملات ذاتی است. از آن جایی که این روابط از دینامیک سیستم ناشی می‌شوند، مطالعهٔ آن‌ها باید مورد بررسی قرار گیرد.

افزایش  آمار یبوست در شهرهای بزرگ 

روزی چند بار دست‌شویی می‌روید؟ برای خیلی‌هایمان این مساله به ظاهر کم‌اهمیت آن‌قدر در جریان زندگی‌مان گم شده است که برای یافتن پاسخ نیاز به لحظه‌ای توقف داریم اما اگر این ترتیب تقریبا منظم تنها برای چند روز به هم بخورد، تازه متوجه نعمتی خواهیم شد که چندان هم کمتر از نفس کشیدن نیست! ...
اسهال حاد در هر روز چیزی حدود ۲ تا ۷ درصد افراد جامعه را از چرخه کار و فعالیت خارج می‌کند؛ آماری که هرگز نمی‌توان به آسانی از کنارش گذشت. یبوست اما به مراتب کمتر از اسهال اتفاق می‌افتد؛ چیزی حدود ۱ درصد. هر چند دست و پنجه نرم کردن با آن هم به سادگی اسهال نیست. علاوه بر این، دکتر اسحاق حسینی زنگ خطر دیگری را هم در مورد یبوست به صدا درمی‌آورد: «در کلان‌شهرهایی چون تهران به علت زندگی بی‌تحرک و مصرف بالای فست‌فودها یبوست در حال افزایش است.»
▪ آقای دکتر! مایعات و مواد غذایی در روده‌ها، چه راهی را پشت‌سر می‌گذارند؟
ـ دستگاه گوارش در طول شبانه‌روز باید مواد اضافه موجود در غذا را دفع کند. لازمه چنین کاری هم این است که دستگاه گوارش سالم باشد و بتواند وظیفه هضم و جذب را به خوبی انجام دهد. در طول شبانه‌روز ما حدودا ۵/۱ لیتر مایع مصرف می‌کنیم و حدود ۶ لیتر هم خود دستگاه گوارش به داخل روده‌های ما ترشح می‌کند. این ترشحات شامل بزاق، اسید معده و سایر ترشحات است. از کل این مایع تنها ۵/۱ لیتر به روده بزرگ می‌رسد و روده بزرگ هم ۹۰ درصد آن را جذب می‌کند بنابراین ما حدودا ۲۰۰ سی‌سی در شبانه روز دفع داریم.
▪ پس حجم اعظم مایعی که وارد دستگاه گوارش می‌شود از ترشحات خود آن است؟
ـ بله! و نکته‌ای که حتما باید به مخاطبان شما تذکر دهم این است که لازم نیست حتما چیزی بخوریم یا بنوشیم تا اجابت مزاج داشته باشیم. سلول‌های روده باریک که وظیفه جذب را برعهده دارند هر ۳ تا ۵ روز کنده می‌شوند و می‌ریزند. علاوه بر این در روده بزرگ هم تعداد زیادی باکتری زندگی می‌کند بنابراین مدفوع شامل لاشه باکتری‌ها، سلول‌های کنده شده جدار روده و مواد دفعی غذاست. پس حتی اگر چیزی هم نخوریم باز هم دفع خواهیم داشت.
▪ به طور معمول چند نوبت دفع در شبانه‌روز باید داشته باشیم؟
ـ معمولا یک یا دو بار در روز تا دو روز یک بار ما اجابت مزاج خواهیم داشت. توجه کنید گفتم روز نه شبانه‌روز، یعنی ما نباید در شب‌ها دفع داشته باشیم. یعنی اگر کسی شب برای دفع مدفوع یا ادرار از خواب بیدار شود حتما باید به دنبال علت آن بگردیم. از طرفی دفع مدفوع اغلب صبح‌ها صورت می‌گیرد.
▪ خب، حالت‌های طبیعی را بیان کردید. چه حالت‌های غیرطبیعی یا اصطلاحا تغییرات اجابت مزاج داریم؟
ـ معمولا دو حالت شایع در تغییرات اجابت مزاج تعریف می‌کنیم: اسهال و یبوست. اسهال زمانی روی می‌دهد که حجم مدفوع زیاد و قوام آن نرم و آبکی شود و تعداد دفعات از ۳ نوبت در شبانه‌روز تجاوز کند. هر کدام از این ۳ شرط نباشد، نمی‌توان از اصطلاح اسهال استفاده کرد. مثلا بچه‌ای که فردا امتحان دارد به دلیل استرس تعداد نوبت‌های اجابت مزاجش بیشتر می‌شود اما حجم کلی مدفوع تغییری نمی‌کند. از طرف دیگر اگر مقدار زیادی مواد غذایی مصرف ‌کنیم حجم مدفوع بالا می‌رود اما قوام آن تغییری نمی‌کند. پس هیچ‌کدام از این موارد اسهال نیست. هر چند بسیاری از این حالت‌ها تحت عنوان اسهال کاذب نیاز به بررسی پیدا می‌کنند.
▪ در یک نگاه کلی علل شایع اسهال کدام‌اند؟
ـ خب! در ابتدا باید گفت که ۹۰ درصد اسهال‌های حاد به علت عوامل عفونی رخ می‌دهند. نکته مهم آن است که در اسهال‌های عفونی اصلا نیازی به درمان آنتی‌بیوتیکی نیست. درمان فقط جایگزین کردن آب و الکترولیت‌هاست. بهترین روش جایگزین کردن مایعات هم روش خوراکی است. ترکیبات ORS بسیار بهتر از سرم‌های رایج هستند و حتی جذب بهتری هم دارند. استفاده بی‌حساب و کتاب از آنتی‌بیوتیک‌ها خودش می‌تواند موجب بروز نوعی از اسهال شود که به جای کمک به درمان تنها دوره اسهال فرد را طولانی‌تر می‌کند. بخش از علل اسهال هم مربوط به نقص عملکرد دستگاه گوارش است. البته همیشه خود روده علت اسهال نیست. مثلا کمبود آنزیم‌های پانکراس باعث اسهالی می‌شود که بیشترین حجم مدفوع را هم در میان سایر علل داراست یا مثلا ممکن است جدار روده سالم باشد اما فرد کمبود آنزیم لاکتاز داشته باشد؛ مشکلی که حدود ۲۵ درصد جامعه ما به آن گرفتارند. برحسب میزان کمبود لاکتاز افراد به محض مصرف شیر دچار اسهال می‌شوند و قار و قور شکمی پیدا می‌کنند. علاوه بر این به علت آنکه اسهال آنها اسیدی است، اطراف مقعد این افراد هم زخم خواهد شد. باید یادآوری کنم که مصرف دوغ و ماست در این افراد بلامانع است. در کل اگر اسهال فرد بیشتر از ۴ هفته طول بکشد، طیف گسترده‌ای از عوامل مطرح هستند که حتما نیاز به بررسی دارد.
▪ و اما یبوست! یبوست را باید چگونه شناخت؟
ـ طبق تعریف طبی، اگر دفعات مدفوع کمتر از ۳ بار در هفته باشد یبوست داریم. البته در حالت‌های تغییر اجابت مزاج مواردی را هم داریم که به طور کلی به آنها دشواری دفع اطلاق می‌شود.شکایت بیماران در این موارد شامل فشار آوردن بیش‌از اندازه، سفتی مدفوع، احساس پری در قسمت تحتانی شکم و احساس عدم تخلیه کامل است. در مورد یبوست دو نکته یا دو باور اشتباه را حتما باید درنظر داشت: اول آنکه خیلی از افراد فکر می‌کنند اگر چیزی نخورند، یبوست آنها بهتر می‌شود. در صورتی که درست عکس این قضیه صحیح است. دوم آنکه برخلاف اسهال، به هیچ عنوان نمی‌توان بدون بررسی‌های اولیه به درمان علامتی یبوست با ملین‌ها پرداخت.
▪ پس چه موقع مجاز به استفاده از ملین‌ها هستیم؟
ـ ببینید! یبوست علل بسیار متنوعی دارد. در اکثریت موارد بعد از اخذ شرح حال دقیق توسط پزشک و رد علل خطرناک زمینه‌ای، یبوست را می‌توان با ورزش، اصلاح و افزایش فیبرهای رژیم‌ غذایی و نوشیدن آب درمان کرد.
▪ آب خودش بهترین ملین است!
ـ بله، اما در بررسی‌های اولیه باید حتما به داروهای مصرفی بیمار توجه ‌کنیم. بسیاری از داروها از داروهای ضدافسردگی گرفته یا داروهای قلبی می‌توانند یبوست بدهند.
▪ خب اگر نتوانیم داروی بیمار را قطع کنیم یا آن را تغییر دهیم، چه باید بکنیم؟
ـ اگر علت یبوست بیمار دارو بوده و بیمار مجبور به استفاده از آن باشد، سعی می‌کنیم با تغییر رژیم غذایی و اضافه کردن فیبر یا روغن زیتون مشکل بیمار را حل کنیم. در مرحله بعدی هم از ملین‌ها استفاده می‌کنیم. ملین‌ها ۴ دسته هستند. دسته اول مثل پسلیوم که ما توصیه می‌کنیم به جای آن بیماران میوه‌هایی چون آلو، انگور، انجیر یا گلابی استفاده کنند. دسته دوم محرک‌های گوارشی مثل روغن کرچک هستند که در درازمدت خودشان می‌توانند تنظیم الکترولیت‌های روده را به هم بریزند. دسته بعدی لاکتولوز و شیر منیزیم و دسته آخر روغن بادام و روغن زیتون است. نکته مهم در مورد ملین‌ها این است که استفاده درازمدت یا هم‌زمان ملین‌ها اساسا ممنوع است.
▪ و به عنوان آخرین سوال، اگر با این اقدامات تغییر اجابت مزاج بیمار برطرف نشد، چه باید کرد؟
ـ در این صورت مجبور به انجام اقدامات تشخیصی بیشتری هستیم که معمولا گران‌قیمت و نیازمند بررسی طولانی هستند اما در ۹۰ درصد موارد اصلا کار به چنین جاهایی نمی‌کشد. مضافا بر اینکه در مورد یبوست به خصوص در جوانان باید سوءمصرف مواد مخدر (تریاک) را حتما در نظر داشت. یکی از علل نسبتا شایع یبوست در جوانان تریاک است و امروزه ثابت شده که حتی مصرف کشیدنی آن هم می‌تواند یبوست ایجاد کند.
● کی برویم دکتر؟
۱) اگر اسهال شما همراه احساس تشنگی، خشکی زبان و چروکیدگی پوست شماست.
۲) اگر با گذشت ۴۸ ساعت هیچ‌گونه بهبودی در حال شما رخ نداده است.
۳) اگر اطرافیان شما هم به اسهالی مشابه با شما دچار شده‌اند.
۴) اگر درجه حرارت بدن شما به ۵/۳۸ درجه یا بالاتر رسیده یا مدفوع شما به شدت خونی شده است.
۵) اگر کودک شما دچار اسهال شده است. فراموش نکنید که اسهال ویروسی به ظاهر ساده هنوز هم شایع‌ترین علت مرگ و میر کودکان شهری و روستایی است. خردسالان به سرعت حجم آب بدن خود را از دست می‌دهند.
۶) اگر شما بالای ۵۰ سال سن دارید و اسهال شما همراه با دردهای شدید شکمی است. به خصوص اگر به تازگی از سی‌سی‌یو یا آی‌سی‌یو مرخص شده‌اید.
۷) اگر در حال مصرف کورتون یا سایر داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی هستید و دچار اسهال شده‌اید.
۸) اگر به تازگی دچار یبوست شده‌اید و سن شما بالای ۴۰ سال است.
۹) اگر یبوست شما با کاهش وزن یا خون‌ریزی از مقعد همراه شده است.
۱۰) اگر با وجود مصرف ملین‌ها یبوست شما مجددا عود کرده است.

۵ توصیه زیبا به سرماخورده‌ها  

حتما شما هم دوست ندارید وقتی سرما خورده‌اید، با بینی قرمز و چشمان باد کرده سرکارتان حاضر شوید، چون چندان هم زیبا به نظر نمی‌رسید، همه ما وقتی در این روزهای پاییزی سرما می‌خوریم، چندان هم راضی نیستم که با آن سر و وضع و صورت به هم ریخته جلوی دیگران ظاهر شویم. خستگی و بی‌حالی، سردرد و سوزش گلو و بینی دست در دست هم می‌دهند تا موجب شوند که احساس خوبی درباره خودمان نداشته باشیم. با این حال خیلی هم ناراحت نباشید...
پس از اندکی استراحت و میل کردن مایعات حال‌تان بهتر می‌شود ولی برای اینکه هنگامی که سرما خورد‌ه‌اید همچنان زیبا و جذاب به نظر برسید ما برای شما توصیه‌های خوبی داریم که حسابی به دردتان می‌خورد به خصوص که در این فصل خیلی‌ها سرما خورد‌ه‌اند:
۱) وقتی دستمال گوشه‌های بینی‌تان را زخم می‌کند
یکی از مشکلات اصلی در زمانی که سرما خورده‌اید این است که دایم یک دستمال کاغذی دست‌تان می‌گیرید و با آن بینی‌تان را می‌گیرید، تماس مداوم دستمال با پوست بینی و اطراف آن موجب قرمزی پوست اطراف بینی و حتی به مرور زخم شدن آن می‌شود. از طرف دیگر اگر شما دچار آب‌ریزش از چشمان‌تان شده باشید، این دستمال را روی پلک‌هایتان هم می‌کشید که پلک‌های متورم و ملتهب شما را قرمز هم می‌کند. همچنین خود سرماخوردگی و بیماری و از دست رفتن آب بدن موجب می‌شود پوست شما خشک‌تر به نظر برسد. داشتن پوست شفاف و سالم یکی از نشانه‌های زیبایی است که سرماخوردگی پاییزی شما را از آن محروم می‌کند. از یک کرم مرطوب‌کننده عالی و قوی استفاده کنید و آن را روی پوست صورت و به خصوص زاویه‌های بینی بمالید. با این کار هم رطوبت از دست رفته پوست‌تان را به آن باز می‌گردانید و هم از میزان قرمزی و التهاب پوست شما کاسته می‌شود. وقتی این التهاب پوست کمتر شود و پوست‌تان صاف‌تر شده و کمتر خشک باشد شما راحت‌تر می‌توانید از کرم‌های آرایشی و پودرها و پنکک‌ها برای پوشاندن قرمزی و التهاب پوست‌تان استفاده کنید. شما می‌توانید با یک کانسلر مناسب قرمزی اطراف بینی و چشم‌هایتان را بپوشانید.
۲) راه‌حل گونه‌های رنگ پریده
حتما شما هم دیده‌اید که وقتی کسی سرماخورده است اول از همه رنگ‌روی رفته‌اش، شما را از بدحالی‌اش آگاه می‌کند. به‌‌طور‌معمول در حالت سلامت گونه‌های همه ما اندکی برافروخته است و پوست آن اندکی از پوست نواحی دیگر صورت قرمزتر است ولی وقتی سرما می‌خورید گونه‌ها بی‌رنگ می‌شوند. بنابراین اگر قصد ندارید آرایش کنید حداقل وقتی سرما خورده‌اید از اندکی رژگونه استفاده کنید، استفاده از رژگونه وقتی سرماخورده‌اید اندکی صورت شما را سالم‌تر و تازه‌تر نشان می‌دهد. اگر شما پوست روشنی دارید رژگونه‌ای به رنگ صورتی روشن را انتخاب کنید ولی اگر پوست شما کمی سبزه است و یا خود‌تان را برنزه کرده‌اید، رنگ‌های تمشکی را به شما توصیه می‌کنیم.
۳) کمپرس خیار برای چشم‌هایتان
وقتی سرما خورده‌اید هر چه‌قدر هم وانمود کنید که بیمار نیستید چشم‌هایتان از فاصله چند متری نشان می‌دهند که شما حسابی با این ویروس‌‌های سمج درگیرید. چشم‌های قرمز باد کرده و پف کرده نشانه اصلی صورت‌های سرماخورده هستند. پوست اطراف چشم‌ها و پلک‌ها از پوست سایر نقاط صورت ظریف‌تر و نازک‌تر است و بافت‌های زیرین خیلی شل‌تر به آن متصل هستند به همین خاطر مایعات فضای زیادی در اطراف چشم‌ها دارند که در‌ آنجا جمع شوند و پلک‌های شما را پف کرده نشان دهند. انقباض رگ‌های زیر پوست هم موجب می‌شود که مایعات نتوانند به راحتی جذب رگ شده و از اطراف پلک‌ها خارج شوند و این خود موجب می‌شود که تورم پلک‌هایتان وقتی سرما خورده‌اید بیشتر شود. شما برای اینکه از شر تورم چشم‌هایتان وقتی سرماخورده‌اید خلاص شوید، یک عدد خیار را داخل یخچال بگذارید تا خنک شود سپس آن را برش داده و برش‌هایی از آن را روی پلک‌های بسته‌تان بگذارید. البته می‌توانید از هر کمپرس سرد دیگری هم استفاده کنید. استفاده از چای‌های کیسه‌ای خنک یک راه‌حل ساده دیگر برای کاهش پف‌کردگی پلک‌های شماست. کافئین هم در کاهش پف‌کردگی پلک چشم و صاف و کشیده شدن پوست موثر است.
۴) لوازم آرایشی‌تان را ضدعفونی کنید
وقتی سرما خورده‌اید، باید بیش از هر زمان دیگری بهداشت لوازم آرایشی‌تان را رعایت کنید. چون میکروب‌هایی که روی ریمل شما و یا پدهای آرایشی شما می‌نشینند می‌توانند به راحتی با مخاط چشم و یا بینی و دهان شما تماس پیدا کرده و دوباره شما را دچار التهاب و عفونت و سرماخوردگی کنند. بنابراین وقتی سرماخورده‌اید پس از هر بار استفاده از برس‌های آرایشی و یا فرچه‌هایی که برای آرایش از آنها استفاده می‌کنید باید آنها را با یک ماده ضدعفونی کننده مخصوص این برس‌ها، ضدعفونی ‌کنید تا از انتشار میکروب‌های سرماخوردگی پیشگیری کنید. محلول‌های ضدمیکروبی مخصوص ماشین‌هایی لباس‌شویی هم برای ضدعفونی لوازم آرایشی شما موثرند. فراموش نکنید به هیچ‌وجه وقتی سرماخورده‌اید لوازم و مواد آرایشی خودتان را در اختیار دیگران قرار ندهید چون همین استفاده از لوازم مشترک موجب انتقال میکروب سرماخوردگی خواهد شد. بعضی‌ها به‌دنبال سرماخوردگی دچار تبخال هم می‌شوند بنابراین وقتی سرماخورده‌اید به آرایشگاه نروید. چون لوازم و مواد آرایشی موجود در آرایشگاه به صورت اشتراکی بین مشتریان استفاده می‌شود و شما دیگران را نیز دچار خواهید کرد.
۵) رنگ‌هایی برای چشمان سرماخورده
اگر شما هم دچار سرماخوردگی شده‌اید، باید کمی نحوه آرایش‌تان را تغییر دهید و از رنگ‌هایی که قبلا استفاده‌ می‌کرده‌اید، کمتر استفاده کنید. فراموش نکنید سایه‌های تیره و دودی صورت شما را گرفته‌تر از حالت عادی نشان می‌دهند. همچنین از سایه‌های صورتی استفاده نکنید. چون این سایه‌ها پلک‌های شما را بیش از پیش صورتی و قرمز و ملتهب نشان می‌دهند. به جای آن، سراغ سایه‌هایی به رنگ طبیعی‌تر مانند قهوه‌ای و خاکستری روشن بروید.
اگر در اثر سرماخوردگی چشمان‌تان اشک‌آلودند، بهتر است کاملا فکر آرایش چشم را از سرتان بیرون کنید ولی اگر اصرار دارید یک خط چشم نازک روی پلک بالایتان بکشید و از یک ریمل ضدآب استفاده کنید، این موجب می‌شود هم صورت شما از حالت بیمارگونه ناشی از سرماخوردگی بیرون بیاید و هم وقتی از چشمانتان آب می‌آید آرایش‌تان پخش نشود.

با جذامی‌ها مهربان‌ باشید...  

هشتم‌ بهمن‌ماه‌ هر سال‌ ۲۸ ژانویه‌ به‌ نام‌ روزجهانی‌ کمک‌ به‌ جذامیان‌ نامگذاری‌ شده‌ است‌. جذام‌ یکی‌ از قدیمی‌ترین‌ بیماری‌های‌ شناخته‌ شده‌ در جهان‌ است‌ که‌ امروزه‌ در اغلب‌ کشورها تقریباً حذف‌ شده‌ است‌ و تنها در ۵ کشور جهان‌ بطور عمده‌ وجود دارد.
در کشور ما هم‌ بیماری‌ جذام‌ در گذشته‌ پر رنگ‌تر از امروز بوده‌، بطوری‌که‌ در سال‌ ۱۳۶۲ تعداد مبتلایان‌ به‌ این‌ بیماری‌ در حدود ۱۲ هزار نفر بوده‌ است‌، اما در حال‌ حاضر با پیشگیری‌، پیگیری‌ و درمان‌ جذام‌، این‌ بیماری‌ خطرناک‌ در کشور در حال‌ ریشه‌کنی‌ است‌.
به‌ بهانه‌ روز جهانی‌ کمک‌ به‌ جذامیان‌ با دکتر الهام‌ حسینی‌ پزشک‌ متخصص جذام‌ گفت‌ و گو کرده‌ ایم‌ :
برای‌ شروع‌ تعریفی‌ خلاصه‌ از بیماری‌ جذام‌ داشته‌ باشید.
اگر بخواهم‌ تعریفی‌ برای‌ این‌ بیماری‌ داشته‌ باشم‌ باید بگویم‌ جذام‌ یک‌ عفونت‌ باکتریایی‌ است‌ و اولین‌ نشانه‌های‌ بروزش‌ هم‌ لکه‌های‌ روی‌ پوست‌ و بی‌حسی‌ موضعی‌ است‌. ابتلا به‌ جذام‌ روی‌ اعصاب‌ زیرپوستی‌ اثر می‌گذارد و به‌ همین‌ دلیل‌ است‌ که‌ حساسیت‌ را در مقابل‌ درد کاهش‌ می‌دهد.
تورم‌ از دست‌ دادن‌ یا تغییر شکل‌ انگشتان‌ دست‌ و پا را هم‌ در پی‌ دارد. فکر می‌کنم‌ تعریف‌ خلاصه‌ شده‌ و فشرده‌یی‌ از این‌ بیماری‌ بود.
این‌ بیمای‌ از چه‌ زمانی‌ شایع‌ شد؟
در کتب‌ مختلف‌، تاریخ‌ و زمان‌ مشخصی‌ برای‌ ابتلا به‌ این‌ بیماری‌ وجود ندارد، اما همانطور که‌ حتماً خود شما هم‌ شنیده‌اید، یکی‌ از قدیمی‌ترین‌ و خطرناک‌ترین‌ بیماری‌ها بوده‌ و آنطور که‌ نوشته‌اند قبل‌ از میلاد مسیح‌ این‌ بیماری‌ وجود داشته‌.
در حال‌ حاضر وضعیت‌ ایران‌ از نظر تعداد مبتلا به‌ این‌ بیماری‌ چگونه‌ است‌؟
از این‌ نظر ایران‌ در وضعیت‌ خوبی‌ قراردارد. تا آنجایی‌ که‌ اطلاع‌ دارم‌ از طرف‌ سازمان‌ جهانی‌ بهداشت‌ کشور ما جزو کشورهایی‌ است‌ که‌ بیماری‌ در آن‌ حذف‌ شده‌ است‌.
یعنی‌ یک‌ نفر بیمار جذامی‌ در کشور نیست‌؟
البته‌ که‌ نه‌! سازمان‌ بهداشت‌ جهانی‌ ایران‌ را جزو کشورهایی‌ جذام‌ خیز تلقی‌ نمی‌کند. این‌ تقسیم‌بندی‌ هم‌ اینگونه‌ است‌ که‌ اگر تعداد مبتلایان‌ به‌ این‌ بیماری‌ در کشوری‌ از یک‌ در ده‌ هزار نفر کمتر باشد آن‌ کشور جذام‌ خیز نیست‌. کشور ما، ۱۲/۰ در ده‌ هزار نفر جذامی‌ دارد. بنابراین‌ جزو این‌ دسته‌ است‌.
تعداد جذامیان‌ در حال‌ حاضر به‌ چند نفر می‌رسد؟
طبق‌ آخرین‌ اطلاعاتی‌ که‌ از این‌ موضوع‌ دارم‌، در سال‌ ۸۳ حدودا ۷۰۰ بیمار در کشور ما وجود داشته‌ که‌ مطمئناص این‌ تعداد امسال‌ رو به‌ کاهش‌ است‌. این‌ موضوع‌ جای‌ خوشحالی‌ بسیار دارد، چراکه‌ در ایران‌ از نظر کنترل‌ و جلوگیری‌ به‌ ابتلا روند رو به‌ رشدی‌ طی‌ شده‌ است‌.
این‌ آمار در مقایسه‌ با آمار و ارقامی‌ که‌ سال‌های‌ گذشته‌ وجود داشته‌ آمار فوق‌العاده‌یی‌ است‌.
برای‌ اطلاع‌ بیشتر باید بگویم‌ در سال‌ ۱۳۶۲، ۱۲ هزار نفر جذامی‌ در کشور ما بوده‌ و اگر خدا یاری‌ کند تا سال‌ ۲۰۲۰ که‌ سازمان‌ بهداشت‌ جهانی‌ برای‌ ریشه‌کنی‌ کامل‌ این‌ بیماری‌ در جهان‌ اعلام‌ کرده‌، ما در ایران‌ یک‌ نفر هم‌ جذامی‌ نداشته‌ باشیم‌.
در مجموع‌ این‌ بیماری‌ در کشور ما کنترل‌ شده‌ است‌.
چه‌ برنامه‌هایی‌ برای‌ همین‌ تعداد کم‌ جذامی‌ وجود دارد و آیا اصلاً مراکز درمانی‌ خاص‌ برای‌ درمان‌ این‌ بیماری‌ در کشور وجود دارد.
ببینید اگر درمان‌ و پیشگیری‌ و پیگیری‌ها مداوم‌ و برنامه‌ریزی‌ها نبود، امکان‌ نداشت‌ این‌ کنترل‌ و کاهش‌ تعداد جذامی‌ها صورت‌ پذیرد. با توجه‌ به‌ اینکه‌ بیماری‌ جذام‌ قابل‌ درمان‌ است‌، بسیاری‌ از بیماران‌ مبتلا علاج‌ شده‌ و بهبود کامل‌ حاصل‌ می‌کنند. ضمن‌ اینکه‌ باید گفت‌ همین‌ تعداد کم‌ هم‌ تحت‌ درمان‌های‌ تخصصی‌ هستند و نظارت‌ کافی‌ به‌ آنها می‌شود.
درخصوص‌ قسمت‌ دوم‌ سوال‌ شما هم‌ تا آنجایی‌ که‌ اطلاع‌ دارم‌ دو مرکز تخصصی‌ یکی‌ در مشهد و دیگری‌ در تبریز بدین‌ منظور وجود دارد.
کمی‌ هم‌ از درمان‌ این‌ بیماری‌ بگویید. عده‌یی‌ تصور می‌کنند جذام‌ علاج‌ ندارد.
سابقاً از داروهای‌ فراوانی‌ برای‌ درمان‌ استفاده‌ می‌شد که‌ امروزه‌ دیگر استفاده‌ نمی‌شوند. درمان‌ بیماری‌ جذام‌، بسته‌ به‌ اینکه‌ این‌ بیماری‌ در چه‌ مرحله‌ و نابودی‌های‌ حاصل‌ از آن‌ در بدن‌ فرد بیمار تا چه‌ حد است‌ صورت‌ می‌گیرد.داروهای‌ معالج‌ مثل‌ آنتی‌ بیوتیک‌ها مهمترین‌ داروهای‌ درمان‌ این‌ بیماری‌ هستند و سپس‌ روش‌های‌ ترمیمی‌، همچون‌ جراحی‌ پلاستیک‌ و در صورت‌ لزوم‌ استفاده‌ از پروتزهای‌ مصنوعی‌ هم‌ بعضاً انجام‌ می‌گیرد. استفاده‌ از انواع‌ دارویی‌ سولفون‌ها هم‌ رایج‌ است‌.
اشاره‌یی‌ به‌ سال‌ ۲۰۲۰ و ریشه‌کنی‌ این‌ بیماری‌ در جهان‌ داشتید، از نظر شما ریشه‌کنی‌ کامل‌ این‌ بیماری‌ در کشور ما چه‌ زمانی‌ رخ‌ می‌دهد؟
اگر بتوانیم‌ با برنامه‌ریزی‌های‌ علمی‌ و بهداشتی‌ در مناطق‌ آلوده‌ کشور بیماریابی‌ کنیم‌، در زمان‌ اندکی‌ به‌ ریشه‌کنی‌ بیماری‌ خواهیم‌ رسید. آن‌ زمان‌ است‌ که‌ دیگر هیچ‌ جذامی‌ در کشور ما نخواهد بود.
برخورد جامعه‌ با این‌ بیماری‌ چگونه‌ بوده‌ و هست‌؟
متاسفانه‌ بعضی‌ از مردم‌ اطلاعات‌ چندانی‌ نسبت‌ به‌ این‌ بیماری‌ ندارند و تا کلمه‌ «جذام‌» را می‌شنوند، فکر می‌کنند سرطان‌ است‌. از جذامی‌ فاصله‌ می‌گیرند و طردش‌ می‌کنند.
البته‌ این‌ عدم‌ آگاهی‌ در سال‌های‌ اخیر کمتر شده‌، اما لازم‌ است‌ که‌ نسبت‌ به‌ ارتقای‌ سطح‌ اطلاعاتی‌ مردم‌ درخصوص‌ این‌ بیماری‌ کوشش‌ و تلاش‌ بیشتری‌ کرد. در مجموع‌ احساس‌ می‌کنم‌ برخورد خوبی‌ از جانب‌ مردم‌ و جامعه‌ در این‌ مورد وجود ندارد.
بسیاری‌ از مردم‌ از این‌ بیماری‌ هنوز وحشت‌ دارند، در صورتی‌ که‌ جذام‌ فقط‌ یک‌ بیماری‌ است‌ و با داروهای‌ مناسب‌ و رسیدگی‌ کامل‌ و تحت‌ نظر قرار گرفتن‌ درمان‌پذیر است‌.
بیماران‌ جذامی‌ در مواجهه‌ با این‌ بیماری‌ چه‌ عکس‌العملی‌ دارند؟
سابقاً چون‌ اطلاعی‌ در این‌ خصوص‌ نبود، وقتی‌ کسی‌ مبتلا می‌شد طوری‌ با او رفتار می‌کردند که‌ تصور می‌کرد سرطان‌ دارد و چون‌ توسط‌ جامعه‌ طرد می‌شد، روحیه‌ خود را به‌ کلی‌ از دست‌ داده‌ و آماده‌ مرگ‌ بود.
این‌ موضوع‌ امروزه‌ کم‌ و کمتر شده‌ و با تغییر نگرش‌ها و مطلع‌ بودن‌ اکثر بیمارها، درمان‌ نیز ساده‌تر انجام‌ می‌شود. وقتی‌ بیماران‌ جذامی‌، یکدیگر را می‌بینند که‌ درمان‌ قطعی‌ می‌شوند، روحیه‌ خوبی‌ پیدا کرده‌ و تلاش‌ می‌کنند تا آنها هم‌ در درمان‌ خود موثر باشند.
به‌ عنوان‌ آخرین‌ سوال‌ فکر می‌کنید کمک‌ به‌ بیماران‌ جذامی‌ در وضعیت‌ ایده‌آلی‌ است‌؟
فکر می‌کنم‌ با یکی‌ دو روز نامگذاری‌ و گذاشتن‌ نشست‌ها و سمینارهای‌ پژوهشی‌ مشکل‌ حل‌ نمی‌شود. توجه‌ به‌ این‌ بیماری‌ به‌ یکی‌ دو روز نباید خلاصه‌ شود. بنابراین‌ امیدوارم‌ با برنامه‌ریزی‌ مناسب‌ و پیگیری‌ بیشتر و کمک‌ همه‌ اقشار جامعه‌ هرچه‌ زودتر شاهد ریشه‌کنی‌ این‌ بیماری‌ در کشور باشیم‌.