مهدی رستمنژاد:
بیش از هفتاد راوی در منابع اهل سنت از امام صادق(ع) نقل روایت كردهاند
گروه اندیشه: بیش از هفتاد راوی در منابع اهل سنت، از جمله ائمه اربعه اهل سنت، همگی باواسطه یا بلاواسطه از امام صادق(ع) نقل روایت دارند و جالب آنكه صحیح بخاری كه از امام صادق(ع) نقل روایت نكرده، مورد اعتراض بسیاری از علمای اهل سنت قرار گرفته است.
حجتالاسلام و المسلمین مهدی رستمنژاد، عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص) العالمیة، در گفتوگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایكنا)، به ارائه سخنانی درباره جایگاه امام صادق(ع) در آثار بزرگان اهل سنت از متقدمین و متأخرین پرداخت و اظهار كرد: درباره زندگی، مناقب و فضائل امام صادق(ع) و تأثیرگذاری ایشان بر فرهنگ اسلامی آثار زیادی در میان شیعه و اهل سنت نگاشته شده است؛ چه كتابهایی كه به صورت و چه مطالبی كه به صورت غیر مستقل ضمن كتابهای دیگر نوشته شده، بسیار زیاد است.
وی در بخشی از سخنان خود با اشاره به تأسیس مدرسه علمی امام صادق(ع) گفت: امام(ع) قبل از آن كه حوزه علمی خود را در دو منطقه مدینه (عریض و العوالی) برقرار كند، به سبب آنكه در برهههایی از زمان حتی ایشان را به مسجد راه نمیدادند، ابتدا این حوزه را در منزل خود تأسیس كرد. از زمان تأسیس حوزه امام صادق(ع) چیزی نگذشته بود كه گفته شده در مسجد مدینه هفتصد حلقه علمی ـ از مذاهب مختلف ـ همگی «قال الباقر(ع)» و «قال الصادق(ع)» میگفتهاند.
عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص)العالمیة تصریح كرد: اینگونه نبوده كه این حلقهها همگی شیعه بوده باشند؛ بلكه بسیاری از اینها مربوط به بزرگان اهل سنت بوده است. بزرگان اهل سنت در منابع خود از امام صادق(ع) احادیث فراوانی نقل كردهاند و از ائمه اربعه، مانند مالك و ابوحنیفه تا شاگردان آنها از جمله ابنادریس شافعی و احمد بن حنبل، همگی باواسطه یا بلاواسطه از امام صادق(ع) نقل روایت دارند.
وی ادامه داد: از جمله بزرگان اهل سنت كه در حدیث و به ویژه در تفسیر از محضر امام صادق(ع) استفاده كردهاند، میتوان به شخصیتهایی چون سفیان ثوری، سفیان بن عیینه، یحیی بن سعید انصاری، یحیی بن سعید قطان، ایوب سجستانی و ... اشاره كرد كه تعداد آنان به بیش از هفتاد تن میرسد و این نشان از گستردگی روایات امام صادق(ع) در بخشهای تفسیری، حدیثی، فقهی و اخلاقی دارد.
مؤلف كتاب «جلوههای پیام الهی در قرآن» تصریح كرد: با وجود آنكه امام صادق(ع) از جایگاه عظیم علمی و حدیثی در احادیث اهل سنت برخوردار است و منبع عظیمی برای حدیث و تفسیر آنان محسوب می شود، اما جالب است كه صحیح بخاری از امام صادق(ع) نقل نكرده است. برخی از علمای اهل سنت كه از تعصب كمتری برخوردارند، این نكته را بر محمد بن اسماعیل بخاری اشكال گرفتهاند.
وی خاطرنشان كرد: برای نمونه عالم بزرگ شیخ ابوبكر بن شهابالدین حضرمی در كتاب خود این اقدام بخاری را مورد اعتراض قرار داده و می نویسد: عجب ماجرای جانسوز و دل گدازی است، ماجرای شیخ محمد اسماعیل بخاری؛ او در كتاب خود به احادیث حضرت صادق(ع) راستگو احتجاج نكرده است؛ در حالی كه به احادیثی از مرجئه و خوارج و افرادی چون عمران بن حطان و مروان و زاده زن خطاكار احتجاج جسته است!
نویسنده كتاب «تكرارپذیری حادثه عاشورا» افزود: حضرمی در ادامه میگوید: سوگند به خدا كه حضرت جعفر صادق(ع) همچون مشعل فروزان هدایت است كه خداوند آیاتی را در نمایاندن عظمت آن جناب نازل كرده است. او یگانه عصر خود و در دانش و تقوا سرآمد روزگار خود بود و در عمر سراپا پرهیزكاری خود، مرتكب كوچكترین گناهی نشد.
وی ادامه داد: با توجه به این كه محمد بن اسماعیل بخاری در عصر امامین عسكریین(ع) زندگی میكرد و كمتر از صد سال با امام صادق(ع) فاصله داشت كه ائمه مذاهب اربعه اهل سنت، مستقیم یا غیر مستقیم از محضر آن بزرگوار استفاده كردهاند و بیش از هفتاد راوی در منابع اهل سنت از ایشان نقل روایت كردهاند، چگونه است كه محمد بن اسماعیل بخاری ـ با آن همه سفرهای طولانی برای كسب حدیث و از جمله 6 سال اقامت در حجاز ـ از امام صادق(ع) حتی یك حدیث هم نقل نكرده است، در حالی كه از افراد دیگر و برخی از دشمنان اهل بیت(ع) مانند خوارج و نواصب نقل حدیث كرده است.
رستمنژاد با اشاره به سخنان برخی از علمای اهل سنت در توجیه اقدام محمد بن اسماعیل بخاری در نقل نكردن روایت از امام صادق(ع) گفت: از جمله ابن مداینی میگوید كه محمد بن اسماعیل بخاری از یحیی بن سعید قطان درباره امام(ع) چیزی را شنیده بود و به سبب آن چیز! ـ كه بدان تصریح نكرده ـ از امام (ع) نقل حدیث نكرده است!
وی با بین اینكه ابن تیمیه نیز در كتاب خود منهاج السنة (4/143) به همین مطلب اشاره میكند، اضافه كرد: ابن تیمیه كه در حقیقت مؤسس نوعی فكر سلفی و پدر فكری وهابیت امروز محسوب میشود، میگوید: بخاری با علم به روایات جعفر بن محمد(ع) و مقام و منزلت او، از روایات او روی گردانده است، چون سخنانی از یحیی بن سعید قطان درباره جعفر بن محمد(ع) به بخاری رسیده بود و از همین روی بخاری از او نقل حدیث نكرده است!
عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص)العالمیة خاطرشنان كرد: همین مسئله را بسیاری از علمای اهل سنت پاسخ گفته اند و تصریحات بسیار زیادی از علمای بزرگ اهل سنت در عظمت مقام علمی، حدیثی و تفسیری حضرت امام صادق(ع) وجود دارد و آنان امام(ع) را از اهل بیت(ع) و از فرزندان پیامبر(ص) میدانند.
وی اظهار كرد: استاد محمد ابوزهره در كتابی با عنوان «ابوحنیفه» (ص 82) عنوان میكند كه همانگونه كه ابوحنیفه اتصال علمی به امام باقر(ع) داشت، از فرزندش جعفر صادق(ع) هم علم آموخت؛ ابوحنیفه میگفت به خدا سوگند فقیهتر از جعفر بن محمد(ع) ندیدم و علما، جعفر صادق(ع) را از شیوخ و اساتید ابوحنیفه به شمار آوردهاند. استاد عبدالحلیم جندی از علمای معاصر اهل سنت كه كتاب ویژه ای درباره امام صادق(ع) نگاشته، نیز به این مطلب اشاره كرده است.
رستمنژاد تصریح كرد: خلاصه آن كه سخنی را كه ابن تیمیه در توجیه اقدام محمد بن اسماعیل بخاری در نقل نكردن روایت از امام صادق(ع) آورده، مورد تأیید بسیاری از علمای اهل سنت قرار نگرفت، زیرا علمای طراز اول اهل سنت و صاحبان مذاهب اربعه خود شاگرد امام صادق(ع) بوده و از امام(ع) نقل روایت كردهاند و غیر از اینها بسیاری از علمای اهل سنت، روایات زیادی از امام(ع) نقل كردهاند.
عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص)العالمیة خاطرنشان كرد: جالب است كه ابن ابیالحدید معتزلی در عبارتی میگوید كه ریشه علم فقه به امیرالمؤمنین(ع) برمیگردد، زیرا ابوحنیفه فقه را نزد جعفر بن محمد(ع) خواند و جعفر بن محمد(ع) نزد پدرش و ... كه سرانجام به امام علی(ع) می رسد كه این عبارت نشان دهنده آن است كه حتی فقه اهل سنت نیز به نوعی متصل به امام صادق(ع) است.
ایکنا