تبیان، دستیار زندگی

تاریخچه

گیاه زنجبیل (Zingiber officinale) از خانواده Zingiberaceae گیاه بومی آسیای جنوب شرقی است که بیش از 4000 سال است که به عنوان چاشنی و افزودنی در مواد غذایی و بیشتر از 2500 سال است که برای اهداف پزشکی مورد استفاده قرار گرفته و از قرن 13میلادی مصرف گسترده ای در سراسر اروپا یافته است. اگر چه معمولاً از زنجبیل به عنوان ریشه آن گیاه نام برده می شود، ولی در اصل قسمت مورد استفاده این گیاه ساقه تورم یافته زیرزمینی آن است که ریزوم نام دارد.
زنجبیل در کشورهایی چون استرالیا، چین، مصر، بریتانیای کبیر، هندوستان، ژاپن و سوئیس کاربرد داشته و در ایالات متحده آمریکا به عنوان یک مکمل رژیمی مصرف می گردد.

خواص زنجبیل:

پیش از آنکه به ویژگی های زنجبیل اشاره نماییم، بهتر است یادآور شویم با وجود آنکه اداره غذا و داروی امریکا (FDA) زنجبیل را جزو مکمل های بی خطر معرفی می کند، ولی از آنجا که تمامی مضرات یا مزایای این گیاه شناخته شده نیست در مصرف آن باید تعادل و دقت لازم رعایت شود و در صورت لزوم، مشاوره پزشکی انجام پذیرد.

زنجبیل و معده:

این گیاه می تواند در بهبود درد، سوء هاضمه، قولنج، اسپاسم و نفخ معده موثر باشد.

خاصیت ضد تهوع زنجبیل

از زنجبیل به عنوان یک درمان گیاهی جهت پیشگیری و از بین بردن حالت تهوع ناشی از حرکت ماشین، کشتی و هواپیما و تهوع شیمی درمانی استفاده می شود.

زنجبیل و رقت خون:

تحقیقات اولیه بر روی حیوانات و در محیط آزمایشگاه نشان داده اند که زنجبیل مانع تجمع پلاکت ها شده و بنابراین می تواند در ممانعت از لخته شدن خون مؤثر باشد. به همین دلیل مصرف زنجبیل در افرادی که داروهای ضد انعقاد نظیر«وارفارین» یا مشابه آن مصرف می کنند و همچنین در افرادی که دچار خونریزی هستند و یا استعداد خونریزی دارند، صلاح نمی باشد.

ضد درد و التهاب:

گزارش هایی مبنی بر تأثیر زنجبیل در کاهش دردهای عضلانی، آرتریت روماتویید، سردرد، دندان درد و میگرن وجود دارد.

زنجبیل و سرطان:

یافته های اولیه در مورد حیوانات نشان داده اند زنجبیل ممکن است در طی شیمی درمانی با جلوگیری از رشد سلول های سرطانی در بهبود این بیماری مفید واقع شود. تست های آزمایشگاهی نشان داده اند عصاره زنجبیل موجب نابودی سلول های سرطانی تخمدان شده و همچنین مطالعه دیگری نیز حکایت از توانایی زنجبیل در جلوگیری از پیشرفت سرطان کولون داشته است

اشکال مختلف زنجبیل:

این گیاه به اشکال مختلف پودر، کریستال، گیاه تازه، مکمل، نوشیدنی(مانند چای) قابل دسترس می باشد. توصیه می شود این اشکال به طور همزمان با یکدیگر مصرف نگردند.

تهیه چای زنجبیل:

برای تهیه چای زنجبیل بهتر است از گیاه تازه پوست کنده که به شکل ورقه های بسیار نازک درآمده استفاده شود و به آب جوش آمده اضافه گشته و بعد از 15 تا 20 دقیقه ماندن در حرارت ملایم و صاف نمودن آن میل شود. برای ایجاد طعم بهتر می توان به آن عسل و لیموترش نیز اضافه نمود.

زنجبیل و فشار خون:

به نظر می رسد زنجبیل با بهبود و تحریک جریان خون و شل کردن عضلات اطراف رگ های خونی عبور جریان خون را سهولت می بخشد و این امر احتمالاً به کاهش فشار خون کمک می کند.
شایان ذکر است برای تأیید اثرات زنجبیل بر بدن انسان و میزان مصرف آن مطالعات بالینی بیشتری مورد نیاز می باشد.

موارد منع مصرف زنجبیل:

ابتدا متذکر می شویم که مصرف این گیاه به عنوان چاشنی و فرآورده غذایی دارای مزایا و همچنین عوارض جانبی کمتری در مقایسه با شکل مکمل آن است. اگر چه در شکل غذایی نیز باید تعادل رعایت شود و در حالات خاص که در زیر به پاره ای از آنها اشاره می شود، حتماً با پزشک مشورت گردد.
• در افرادی که داروهای ضد انعقاد مانند «وارفارین» و داروهایی از این قبیل مصرف می کنند.
افرادی که دچار خونریزی هستند و یا دارای استعداد خونریزی می باشند.
• هنگام جراحی.
ابتلا به دیابت یا مصرف داروهای کنترل کننده قند خون.
• داشتن مشکلات قلبی و دریافت هر گونه داروی قلبی، فشارخون و چربی.
• وجود سنگ های صفراوی و یا سیار بیماری های مربوط به کیسه صفرا.
• مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، دیکلوفناک، ایندومتاسین، پیروکسیکام، ناپروکسن و سایر داروهایی از این گروه.
• مصرف داروها یا مکمل های گیاهی، آنتی اکسیدان ها و غیره (بویژه انواعی که بر رقت خون تاثیر می گذارند.
• آلرژی.
• در دوران بارداری و شیردهی که تأثیر زنجبیل هنوز ناشناخته است.

احتیاط:

در مصرف گیاه زنجبیل باید اعتدال رعایت شود و در صورت وجود بیماری یا مصرف داروهایی که ممکن است با آن تداخل نمایند، حتماً مشاوره پزشکی انجام پذیرد.
ضمناً استفاده از زنجبیل نباید جایگزین مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک گردد.
منبع: دنیای تغذیه شماره 110