تبیان، دستیار زندگی

افزایش وزن طبیعی هنگام آبستنی سبب تغییر محل مرکز ایستایی بدن گشته و روی توازن و تعادل بدن نیز تاثیر می گذارد.با کمک تمرین های کششی، آموزش تنفس صحیح ، تن آرامی، تمرکز و ماساژ  و … می توان سبب  تسکین  این دردها و نیز کاهش ترس و هیجان، از بین بردن اضطراب، افزایش اعتماد به نفس  و بردباری وهم چنین ایجاد رفتارهای مثبت گردید.ورزش در دوران بارداری نه فقط برای مادر بلكه برای كودك نیز فواید قلبی-‌عروقی به همراه دارد. ورزش مادر در دوران بارداری، اثرات مفیدی روی دستگاه عصبی خودکار قلب جنین دارد.

سودمندی های  ورزش در دوران
1- بالا بردن انرژی
بارداری می تواند توان و انرژی بدن را پایین بیاورد.اما ورزش منظم و مرتب به شما کمک خواهد کرد تا از پس کارهای روزانه تان برا یید و با برنامه های فشرده روزانه تان ،خودتان را وفق دهید. ورزش سیستم قلبی – عروقی شما را قوی کرده ، بدین ترتیب کمک می کند به سادگی خسته نشوید.

وقتی عضلات شما  قوی و کشسان است ، برای انجام دادن فعالیت ها به انرژی کمتری نیاز خواهید داشت حتی اگر این فعالیت فقط رفتن به سوپر سر کوچه برای خرید و یا نشستن در جلسه ا ی کاری  در دفترتان باشد .  (ACOG) اعلام کرده است که  هر خانم باردار می تواند به طور متوسط 30 دقیقه در روز یا بیشتر، فعالیت ورزشی متوسط داشته باشد. ( کالج آمریکایی زنان و مامایی، یکی از مراجع معتبر مامایی و زنان در آمریکا) این در صورتی است که گروه ماماییشما را به دلایل پزشکی ، از انجام فعالیت ها و حرکات  ورزشی و یا  محدود نکرده باشد .

2  -  خواب بهتر
در اثر اضافه وزن دوران بارداری، پیدا کردن وضعیتی که بتوان براحتی با آن خوابید ، دشوار است. اما ورزش ها به شما کمک می کنند انرژی های اضافی سوزانده شود  و شما به اندازه ی کافی خسته شوید تا به خواب عمیق تر ،آرام تر و راحت تری فرو روید.

3 – کاهش احساس کوفتگی و خستگی
در هر حال ورزش های دوران بارداری سبب کشش و تقویت عضلات شما می شود . و شما بهتر می توانید با دردها و کوفتگی های این دوران سازش پیدا کنید.کشش ها سبب تخفیف دردهای پشت شده و پیاده روی  نیز جریان گردش خون شما را بهبود می بخشد.

4- آمادگی برای زایمان  بسیار منطقی و عقلانی است!
هر چه وضعیت بدنی شما مناسب تر باشد ،شما در هنگام زایمان قوی تر خواهید بود به دنیا آوردن نوزاد، مانند مسابقه ی ماراتن است و به بنیه ی مناسب، عزم و اراده و تمرکز نیاز دارد.

5  – کاهش استرس و بالا بردن روحیه
بدنیا آمدن کودک ، یک تغییر بسیا بزرگ است.  تجربه ی لحظه ای که هم زمان با احساس نگرانی و اضطراب را همراه دارد. در مطالعه ای دریافتند، ورزش سبب افزایش سطح سروتونین خون می شود که یک فراورده ی شیمیایی مغز است و با خلق و خو در ارتباط است .

6- افزایش اعتماد به نفس
افزایش وزن این دوران در حدودی که پیش از این سابقه نداشته اید و افزایش سایز،  می تواند برای تان ناامید کننده باشد . اما فعال نگه داشتن بدن به شما کمک می کند افزایش وزن تان را در محدوده نرمال نگه دارید. این امر، احساس رضایت خاطرتان را به دنبال خواهد داشت.

7-  سریع تر برگشتن حالت بدن ، به وضعیت پیش از بارداری
این عامل به تنهایی، می تواند در بسیاری از خانم های باردار، انگیزه ی کافی برای انجام  برنامه های ورزشی را ایجاد کند. وقتی شما توان وتون عضلات تان را در دوران بارداری تان حفظ کنید، بدن شما برای برگرداندن وضعیت به پیش  از بارداری، راحت تر اقدام  می کند.

شما می‌توانید بسیاری از این روش‌ها را که در طی بارداری توصیه می‌شود در طی  فعالیت‌های دیگر روزانه‌تان انجام دهید. به طور مثال ، تمرین‌های مربوط به تقویت کف لگن (کگل) را می‌توانید درهنگام شستشوی دندان ‌ها و یا … انجام دهید.

برخی ورزش های پا را می‌توان در حالی که پشت میز نشسته‌اید و یا در حال خواندن کتاب و یا تماشای تلویزیون هستید، انجام دهید.  ورزش های پر خطر و نا مناسب برای دوران بارداری  ورزش هایی مانند غواصی زیر آب، اسب سواری، اسکی روی سطح شیب دار، اسکی روی آب، اسکی روی برف، تنیس، کوه نوردی، شیرجه ، ورزش های رزمی ، دوچرخه سواری در سه ماهه دوم و سوم  و …. هستند .

ورزش های  بدون خطر  و مناسب برای دوران بارداری  ورزش هایی مانند پیاده روی ، شنا ، تمرین های کششی ، تمرینات تنفسی و آرام  سازی ،  یوگا ، آکوا یوگا ، کلاس های آئروبیک سبک ،  تمرینات آئروبیک در آّ ب ،  حرکات موزون آئروبیک و …  هستند.

ورزش بی خطر  بیش تر ورزش ها برای دوران بارداری مناسب هستند، اما به هر حال برخی از انواع آن شامل حرکت ها یا وضعیت هایی خاص هستند که ممکن است شما را دچار احساس ناراحتی و یا حتی آسیب کنند.
ورزش های ویژه ا ی وجود دارند که برای دوره بارداری  امن و بی خطرند حتی برای مبتدی ها.پیاده روی ورزشی بسیار مناسب برای همه است. پیاده روی تند تمام  بدن را درگیر ورزش می کند. و انجام دادنش برای مفاصل  عضلات ساده است. اگر شما پیش از بارداری تان ورزش نمی کرده اید ، پیاده روی بهترین روش برای شما، شروع یک برنامه ورزشی است .

پیاده روی  این فعالیت عالی ترین نشان را برای مادران باردار دارد، زیرا بسیار بی خطر و امن است ، به سادگی انجام پذیر و همیشه در دسترس است و دستگاه قلبی –عروقی  را بهبود می دهد. جان کلام این که اگر پیش از بارداری ورزش نمی کردید، بهترین   روش برای شروع ورزش است.            

آغاز ورزش برای مبتدی ها پیش از این که برنامه ورزشی دوران بارداری تان را شروع کنید ، باگروه پزشکی
تان مشاوره نمایید تا مطمئن شوید هیچ مساله ای دروضعیت  سلامت و  یا موقعیت مامایی تان که فعالیت شما را محدود کند، وجود ندارد .  برای کسانی که پیش از بارداری ورزش نمی کرده اند، خبر خوب این است که: شما به راحتی می توانید در دوران بارداری تان یک برنامه ی ورزشی را آغاز کنید حتی اگر تا این دوران هیچ گونه حرکات ورزشی را انجام نداده باشید.مبتدی ها باید بتدریج و با 10 – 15 دقیقه در روز و هفته ای سه بار ورزش را شروع کنند.

بهتر است یک روز بین ورزش ها فاصله باشد. فعالیت هایتان، شدید و خسته  کننده و نفس گیر نباشد. با یک حساب سرانگشتی، بهتر است به آهستگی کاری را انجام داد تا این که بعد نتوان اصلا از عهده اش برآمد.به اندازه ی کافی مایعات دریافت کرده و غذای مفید میل کنید. باردار بودن یعنی این که شما روزانه تقریبا به 300 کالری اضافی (بسته به شرایط شما در بارداری) نیاز دارید.برخی ورزش ها مانند دوچرخه سواری و فعالیت هایی که باید   با احتیاط بیشتری همراه باشند، بهتر است تا پس از زایمان به تعویق بیفتند .

کارشناسانی هم هستند که اصولا دوچرخه سواری در سه ماهه دوم و سوم را به دلیل احتمال افتادن بیشتر، ممنوع می کنند. شدارها و احتیاط  اگر به دلایل پزشکی، به استراحت نیاز دارید، برای تعین  وع و تعداد حرکات ورزشی با گروه مامایی مشاور خود مشورت فرمایبد.

بارداری زمان مناسبی برای شروع دویدن، نیست.اگر چه چنانچه پیش از بارداری آهسته دویدن منظم را شروع کرده باشند، دویدن مانعی ندارد. پس از سه ماهه نخست بارداری باید ازانجام تمرین  دراز و نشست در حالت خوابیده به پشت اجتناب شود، زیرا می تواند سرگیجه ایجادکند و جریان خون رحمی   را نیز کاهش می دهد .   بلند کردن وزنه و دیگر ورزش هایی که نیاز به ایستادن طولانی مدت در محل دارند، هم چنین سبب کاهش خون رسانی به جنین می گردند .البته با تعویض کردن جا  یا با جلو و عقب رفتن به سادگی،  می توان حرکت و جنبش ایجاد کرد .   همیشه قبل از شروع رزش،نرمش‌هایی جهت گرم کردن بدن تان انجام دهید.  گرم کردن به آرامی بدن شما را برای تمرینات سنگین ‌تر آماده می‌کند و نیز موجب  سازش مناسبی با تمرینات روزانه می‌شود.  در بشتر موارد ورزش های دوران بارداری مفید هستند.

اما به هر صورت موارد خاصی هم وجود دارند که مضرات ورزش بیش از فواید آن هستند،بویژه در بارداری های پر خطر.پیش از انجام برنامه ورزشی خانم هایی که یکی از شرایط زیر را داشته باشند، باید با گروه مامایی مشورت نمایند. مواردی که خانم های باردار به توجهات ویژه پزشکی یا محدودیت ورزش نیاز دارند.

آسم یا مشکلات مزمن ریه    -فشار خون بالا  - مشکلات وزنی (وزن بسیار زیاد یا بسیار کم ) -  مشکلات ماهیچه ای و مفاصل  -  پیشینه زایمان زودرس -   پیشینه سقط مکرر-

بارداری چند قلو   پیشینه نارسایی سرویکس
خون ریزی پایدار
مشکلات جفتی (جفت سرراهی ، … )
رفتن به مکان های عمومی
شما شاید احساس راحتی نکنید که در باره ی بارداری خودتان در سه  ماهه  نخست بارداری  با کسی صحبت کنید اما بسیار  مهم  است که به مربی ورزشی   خود بگویید که باردار هستید. این امر سبب می شود مربی تان بتواند برای تعدیل   لازم راهنمایی تان کند. اگر تمایلی ندارید دیگران بدانند که شما باردار هستید،   می توانید این را از مربی تان بخواهید .

ورزش منظم در دوران بارداری در تکامل جنین تاثیر مثبت دارد
نتایج تحقیقاتی در آمریکا حاکی از آن است که ورزش در دوران بارداری برای جنین مفید است. 
محققان در این مطالعه زنان باردار ۲۰ تا ۳۵ ساله را به دو گروه کنترل و آزمایش تقسیم کردند. زنان در گروه آزمایش ۳ بار در هفته به مدت ۳۰ دقیقه ورزش ایروبیک متوسط انجام می‌دادند اما اعضای گروه کنترل ورزش منظمی انجام نمی‌دادند.
گروه تحقیقاتی دانشگاه کنزاس، روش‌های غیرتهاجمی را برای بررسی رشد، حرکات جسمی و تنفس جنین مورد استفاده قرار دادند.
هدف اصلی این مطالعه برسی تاثیر ورزش منظم در دوران بارداری بر سیستم قلبی عروقی جنین تعریف و هدف فرعی تاثیر ورزش بر حرکات تنفسی جنین به عنوان نشانگری از رشد عملکردی سیستم تنفسی در نظر گرفته شده بود.
نتایج این مطالعه حاکی از این است که ضربان قلب جنین‌های مادران گروه آزمایش در زمان حرکت معمولی و حرکات تنفسی کمتر از گروه کنترل بود.
این محققان بر اساس نتایج به دست آمده معتقدند: ورزش مادران در دوران بارداری تاثیرات مثبت به سزایی بر تکامل جنینشان دارد؛ چرا که بین حرکات تنفسی جنین و تکامل سیستم عصبی وی ارتباط بر قرار است.

انجام ورزش های سبک سلامت جنین را افزایش می دهد

بارداری به معنای خداحافظی با داشتن یک زندگی فعال و پرتحرک نیست. انجام ورزش های سبک به طور مرتب نه تنها باعث برخورداری از یک بارداری سالم می شود بلکه سلامت جنین را نیز افزایش می دهد.

تحقیقات نشان داده اند زمانی که زنان باردار به طور مرتب ورزش می کنند جنین در حال رشد آنها، ضربان قلب آرام تر و در هنگام تولد نسبت به نوزادان دیگر وزن متناسب تری دارد. علاوه بر این ورزش می تواند باعث کاهش کمردرد، خستگی، استرس و بهبود کیفیت خواب شود. همچنین خطر دیابت بارداری را کاهش داده و بدن را برای زایمان آماده می کند.

بدن خانم ها از ابتدا برای دوران بارداری برنامه ریزی شده است و در اکثر موارد این دوران با موفقیت سپری می شود. بارداری دوران حساسی است، حساس یعنی نیاز به مراقبت بیشتری دارد. ممکن است بدون مراقبت هم نتیجه خوبی بگیرید اما برای اینکه حس خوبی داشته باشید و با آرامش این دوران را بگذرانید لازم است تلاش کنید تا با برنامه بدن خود هماهنگ شوید.

بدن مادر در دوران بارداری تحت تاثیر تغییرات فیزیولوژیک، رشد جنین و رحم و تغییرات آناتومیک قرار می گیرد. بنابراین برای جلوگیری از آسیب های احتمالی و ضعف در ساختمان عضلانی اسکلتی باید تمامی عضلات به خصوص عضلات کف لگن و جدار شکم را از طریق ورزش های ملایم مخصوص بارداری تقویت کرد. تغییرات دوران بارداری می توانند باعث کمردرد، پشت درد، درد مفاصل، اختلال در گردش خون، مشکلات گوارشی و تنفسی و شل شدن عضلات شکم و کف لگن شوند. حضور هورمون ها و شل شدن عضلات و مفاصل در فرآیند زایمان ضروری است، پس باید از طریق آمادگی بدنی با این تغییرات هماهنگ شوید.

تحقیقات نشان داده اند ورزش های دوران بارداری علاوه بر فواید جسمانی ای که دارند باعث کاهش ترس و هیجان و همچنین افزایش اعتماد به نفس و نشاط روحی می شوند. محققان ۳۳ دلیل برای انجام ورزش در دوران بارداری ذکر کرده اند که از آن جمله می توان به افزایش انرژی و شادابی، تقویت سیستم ایمنی، کاهش تهوع، یبوست و تورم و همچنین کاهش مدت زمان زایمان اشاره کرد. لازم به توضیح است که ورزش های دوران بارداری نسبت به ورزش های معمول، متفاوت هستند. مادران باردار حتما باید از صحت انجام حرکات خود مطمئن باشند. در غیر این صورت ممکن است به بدن خود آسیب برسانند.

مادرانی که پیش از بارداری ورزشکار بوده اند باید در سه ماهه اول بارداری بیشتر احتیاط کنند و در مورد ادامه فعالیت ورزشی خود حتما با پزشک و ماما مشورت کنند. ورزش به هیچ وجه نباید باعث افزایش ضربان قلب، تغییرات دمای بدن، تعریق زیاد و همچنین کاهش اکسیژن در بدن شود.

افزایش ضربان قلب بیش از ۱۴۰ ضربه در دقیقه و افزایش دمای بدن در طی شش هفته ابتدای بارداری رشد جنین را مختل می کند و باعث نقص در هنگام تولد می شود. تعریق زیاد باعث از دست رفتن آب بدن و افزایش دما و ریسک زایمان زودرس می شود.

انجام ورزش های استقامتی و سنگین در این دوران ممنوع است. علاوه بر این ورزش های رزمی، شیرجه زدن و اسب دوانی و مانند اینها به هیچ وجه توصیه نمی شود. دوچرخه سواری برای اکثر افراد مشکلی ایجاد نمی کند اما اگر در دوران بارداری جفت سرراهی داشته باشید بهتر است این ورزش را انجام ندهید زیرا تکان خوردن شکم باعث خونریزی خواهد شد.

همچنین با گذشت زمان و بالارفتن ماه های بارداری به خصوص سه ماهه سوم که حفظ تعادل، کار مشکلی است دوچرخه سواری توصیه نمی شود. مناسب ترین ورزش برای تمام خانم های باردار که در این دوران مشکل مامایی ندارند، پیاده روی است. البته شدت و مدت این فعالیت براساس نیاز خانم ها متفاوت است.

پیاده روی فعالیتی آسان برای تمامی کسانی است که تا به حال ورزش نکرده اند و همچنین جایگزین مناسبی برای افرادی است که قبلا ورزشکار بوده اند. قبل از شروع هر تمرین ورزشی بهتر است که با چرخاندن بازوها و مچ پاها و انجام حرکات کششی در ناحیه عضلات پا، بدن خود را گرم کنید و بعد از انجام پیاده روی نیز برای پنج دقیقه حرکات کششی انجام دهید. فراموش نکنید که حتما برای ورزش کردن فضایی را انتخاب کنید که حداقل آلودگی هوا را داشته باشد.

پیشنهاد دیگر، راه رفتن در استخر خلوت با دمای معتدل است. این فعالیت باعث کاهش کمر درد و تقویت عضلات کف لگن و جدار شکم و افزایش آرامش مادر می شود. دمای بالای آب و استفاده از سونا و حمام آفتاب در این دوران رشد جنین را مختل می کند. شنا نیز ورزش مناسب و کم خطری است اما قبل از انجام آن مشورت با مامای خود را فراموش نکنید. اگر تا به حال شنا نکرده اید باید به آرامی و به تدریج در مکانی خلوت شناکردن را بیاموزید.

بهتر است قبل از شنا برای پنج دقیقه بدن تان را گرم کنید. آب به تنهایی خطری برای شما ندارد و در تحقیقات هیچ گونه خطر جدی در مورد کلر و باکتری و مواد شیمیایی موجود در استخر برای مادر باردار یافت نشده است. تاکید می شود مادری که به دلیل مشکلات مامایی نیاز به استراحت دارد نباید حتی ورزش های سبک مانند پیاده روی را انجام دهد. اما با برطرف شدن مشکل می تواند مجددا ورزش کردن را شروع کرده و تا قبل از زایمان ادامه دهد.