- در تمام كائنات ((اعم از جامد، نامى و حیوان ))، اصل زوجیت ((از طریق مركب بودن هر چیزى از هر جوهر و عرض و یا ماده و صورت )) وجود دارد. از ریزترین مواد این عالم گرفته تا درشت ترین آن . همه مى دانیم ریزترین ماده جهان ((اتم )) نام دارد كه همه جهان از تركیبات گوناگون این ذرات تشكیل شده و اتم در حقیقت همچون آجرى است براى ساختمان عظیم كاخ بزرگ عالم ماده .
هر اتم مركب از دو اجزا است : یكى به نام ((الكترون )) (ذرات گردنده اتم ) كه بار الكتریسته منفى دارد و دیگرى ((پروتون )) (هسته مركزى اتم ) كه بار الكتریسیته مثبت دارد و بر اثر كشش این دو بار مختلف و به اصطلاح ناهمنام ، جاذبه عجیبى بین این دو جنس مختلف حكمفرماست كه شباهت شگفت انگیزى به جاذبه جنسى میان دو جنس مخالف را دارد.
((اتم بسیار كوچك است . براى اینكه بتوان كوچكى آنرا مجسم كرد، باید گفت كه حتى 000/000/500 دانه اتم به اندازه متوسط، اگر روى یك صفحه قرار گیرد، به چشم دیده نخواهد شد. اما این ذره ریز و شگفت انگیز داراى فضاى خالى است و هسته اتم تنها یكصد هزارم قطر خود اتم مى باشد. سرعت الكترونها به دور هسته به قدرى زیاد است كه فضاى خالى به نظر كاملا پر شده مى آید)).(37)
بنا بر آنچه گفته شد، بر سرتاسر جهان خلفت ، امر ازدواج مطابق نظم و حساب خاص و شرایط دقیق انجام مى گیرد و این حقیقتى است كه خداوند در چند جاى قرآن بیان فرموده است .
ومن كل الثمرات جعل فیها زوجین اثنین .(38)
((از تمام میوه ها دو جفت در زمین قرار داد)).
كم انبتنا فیها من كل زوج كریم .(39)
((چه بسیار گیاهان كه از انواع مختلف نر و ماده ، زیبا و جالب و پرفایده در آن آفریدیم )).
فانبتنا فیها من كل زوج كریم .(40)
((از هر زوج گیاه مفید و جالب در زمین رویاندیم )).
وانبتنا فیها من كل زوج بهیج .(41)
((و در زمین از هر نوع گیاه بهجت انگیز، در آن رویاندیم )).
سبحان الذى خلق الازواج كلها مما تنبت الارض ومن انفسهم ومما لا یعلمون .(42)
((منزه است كسى كه تمام زوجها را آفرید، از آنچه زمین مى رویاند، و از خود آنان و از آنچه نمى دانند)).
ومن كل شى ء خلقنا زوجین لعلكم تذكرون .(43)
((ما از هر چیزى جفت (نر و ماده ، منفى و مثبت ،) آفریدیم ، شاید شما متذكر شوید)).
كلمه ((شى ء: چیز)) در آیه مورد نظر گواه این مطلب است كه در تمامى مراتب ماده (حتى در آن قسمت هم كه قابل تجزیه نباشد)، قانون زوجیت حكمفرماست .
هدف از یادآورى زوجیت در تمام اشیاء جهان ، در آیاتى كه از آن یاد شد، انسان را متذكر این معنى مى كند كه (فرد) مطلق كه هیچ نوع تركیبى در آن نیست . فقط خداست . (او خالق جهان و یكتاى بى همتاست ) زیرا دوگانگى از ویژگى هاى مخلوقات است .
در احادیثى كه از امام على بن موسى الرضا (علیه السلام ) وارد شده ، به این حقیقت اشاره شده است كه به ذكر آنها مى پردازیم .
بمضادته بین الاشیاء عرف ان لاضدله ، بمقارنته بین الاشیاء عرف ان لا قرین له ، ضاد النور بالظلمة ، والیبس بالبلل ، والخشن باللین ، والصرد بالحرور، مولفا بین متعادیاتها مفرقا بین متدانیاتها، دالة بتغریقها على مفرقها، وبتاءلیفها على مولفها، وذلك قوله : ((ومن كل شى ء خلقنا زوجین لعلكم تذكرون )).(44)
اشیاء جهان را متضاد آفریده تا روشن شود براى او ضدى نیست و آنها را با هم قرین ساخته تا معلوم شود قرینى براى او نیست ، نور را ضد ظلمت ، و خشكى را ضدترى ، و خشونت را ضد نرمش ، و سرما را ضد گرما قرار داده ، در عین حال اشیاء متضاد را جمع كرده و موجودات نزدیك به هم را از هم جدا نموده تا این جدایى دلیل بر جدا كننده و آن پیوستگى دلیل بر پیوند دهنده باشد و این است معنى آیه : ومن كل شى ء خلقنا زوجین لعلكم تذكرون .
((فتح بن یزید جرجانى )) از حضرت رضا (علیه السلام ) پرسش مى كند:
چرا خداوند را لطیف مى خوانند؟
حضرت در پاسخ او فرموده است :
للخلق اللطیف ولعلمه بالشى ء اللطیف ، ومن الخلق اللطیف ، ومن الحیوان الصغار، ومن البعوض والجرجس ، وما هو اصغر منها ما لا یكاد یستبینه العیون ، بل لا یكاد یستبان لصغره الذكر من الانثى ، والحدث المولود من القدیم .(45)
براى اینكه مخلوق لطیف آفریده و از تمام موجودات لطیف آگاه و باخبر است . آفریننده مخلوق لطیف ، حیوان كوچك ، پشه و كوچكتر از پشه و موجودات زنده اى كه از آنها نیز كوچكترند، و به قدرى كوچكند كه امیدى نسبت بشر بتواند با چشم آنها را ببیند و به علت همین كوچكى نر از ماده و نوزادش از نسل قبل تمیز داده نمى شود.
عن مولانا الرضا (علیه السلام ): ((فى حدیث )) ولم یخلق شیئا فردا قائما بنفسه دون غیره للذى اراد من الدلالة على نفسه واثبات وجوده فالله تبارك وتعالى فرد واحد لا ثانى معه یقیمه ولا یعضده ولا یكنه ، والخلق یمسك بعضه بعضا باذن الله ومشیته .(46)
امام رضا (علیه السلام ) مى فرماید: خداوند چیزى را نیافریده كه فرد و قائم به نفس باشد و نیاز به غیر خود نداشته باشد. چنین كرد تا مردم را به خویش راهنمایى كند و هستى خود را اثبات نماید. پس خداوند تبارك و تعالى تنهایى است كه چیز دیگرى با او نیست كه هستى او به آن بستگى داشته باشد و او را كمك كند و مستور دارد و آفریده ها همه هر كدام ، دیگرى را مى گیرند، هستى هر یك قائم به هستى دیگرى است و اتصال آنها به فرمان و خواست خداوند است .
آنچه از روایات امام رضا (علیه السلام ) در موضوع قانون زوجیت در جهان اشاره شد، استفاده مى شود كه :
اولا سرتاسر موجودات جهان از قانون واحدى به نام ((تجاذب و علاقه )) به هم اطاعت مى كنند. آن هم اطاعت بى چون و چرا و همین تسلیم و انقیاد در برابر آن ناموس یگانه است كه همه عناصر جهان را در تحت یك نظام دقیق و هماهنگ منسجم كرده و نظام عمومى جهان را به وجود آورده است .
ثانیا هرگاه یكى از این عناصر از آن قانون (سلسله زنجیر خلقت ) خارج شود، محكوم به زوال و فنا است .
