• مشکی
  • سفید
  • سبز
  • آبی
  • قرمز
  • نارنجی
  • بنفش
  • طلایی
انجمن ها > انجمن مهدویت > صفحه اول بحث
لطفا در سایت شناسائی شوید!
مهدویت (بازدید: 659)
جمعه 13/5/1391 - 10:15 -0 تشکر 489670
وظایف منتظران در زمان غیبت

 چکیده :
در نوشتاری که پیش روی شماست نگارنده تلاش نموده برخی از مهمترین وظایف منتظران ظهور امام زمان علیه السلام رابا محوریت کتاب شریف مکیال المکارم وبا استناد به روایات معصومین علیهم السلام بیان کند . امید است که سرمایه ای باشد برای نگارنده وخوانندگان عزیز.
واژگان کلیدی :عصر غیبت ، امام مهدی عجل الله تعالی فرجه ، وظایف منتظران ، انتظار فرج ، ظهور ، وظایف شیعیان

آشتی با امام زمان عج اللّه تعالی فرجه الشریف

یا اباصالح !
هیچ کس را به اندازه ی تواذیت نکرده ایم ، بیش از یازده قرن منتظر ماندی تا ما بفهمیم :
بی همگان به سر شود 
بی تو به سر نمی شود
تا بفهمیم بی تو هیچیم و کاری نمی توانیم بکنیم ، تاباورکنیم تا تو نباشی همیشه گرفتار رنج و فساد و ظلم هستیم. 
منتظر ماندی تا برای آمدنت کاری کنیم ، منتظر ماندی تا لیاقت پیداکنیم و دردمندانه ودلسوزانه فرمودی:
« اگر شیعیان ما که خداوند بر انجام طاعت، موفقشان بدارد در وفا کردن به عهد ما همدل بودند، ملاقات ما از آن ها به تاخیر نمی افتاد و سعادت دیدار همراه با معرفت ما به سوی آن ها می شتافت پس ما را از آن ها پوشیده نمی دارد مگر همان چیز هایی که از آن ها به ما می رسد و ما دوست نداریم و از آن ها انتظار نداریم. »

مقدمه :

غیبت حضرت مهدی عجل اللّه تعالی فرجه الشریف هرگز به معنای وانهادگی کامل انسان ها ، تعطیل گشتن احکام وتکالیف الهی وبی رهبر ماندن مسلمانان نیست.
امام غایب چون خورشیدی است که در پس پرده ی ابر مانده باشد و فیض وجود آن حضرت سبب استقرار زمین و استمرار زمینیان است.

چنانچه حضرت علی علیه السلام می فرمایند:

« اگر زمین حتی یک ساعت از حجت خدا خالی بماند اهلش را در خود فرو می برد.»(1)
آثارهدایت و جلوه های عنایت آن حضرت درهمه جای زمین و زمان آشکار است .
با چنین باوری ،کسانی که در دوران غیبت حضرت به سر می برند وازتابش مستقیم نور جمال ایشان بر زندگی فردی واجتماعی خویش محرومند ، نه تنها تکالیفی را که در زمان حضور هریک از امامان علیهم السلام بر دوش همگان بوده دارند بلکه وظایف ویژه ای نیزبه عهده خواهند داشت.
بزرگان ودانشمندان شیعه،به ویژه صاحبان قلم که درمورد وجود مقدس حضرت صاحب الامر علیه السلام کتب ارزشمندی نوشته اند، با بهره گیری از کلمات نورانی وروایات وارده در این باب ، برای شیعیان و دوستان آن حضرت تکالیفی را مقرر داشته اند که با مراجعه به آن ها می توان شناخت کلی و وسیعی را در مورد این موضوع به دست آورد. 
در این نوشتار بر آنیم تا برخی از مهم ترین این تکالیف را به گونه ای مختصر برشماریم.

اقسام وظایف منتظران در دوران غیبت

وظایف دوران غیبت را به چند دسته می توان تقسیم کرد:
1. آن چه در روایات ، با لفظ امر وارد گردیده و به عنوان تکلیف شمرده شده است ، مانند :
اکثرُوا الدُّعَاءَ بتعجِیلِ الفرَج(2) 
« برای تعجیل فرج بسیار دعا کنید.»
فَتوَقعُوا الفرََجَ صَبَا حاً وَمَسَاءً(3)
«هرصبح و شام چشم انتظار فرج باشید.» 
فلیَعمَل کُلُّ امرِءٍ مِنکُم بِمَا یَقرَبُ به مِن مَحَبَّتِنا(4)
« هریک ازشما باید به آن چه که اورا به مقام محبت ما نزدیک می کند عمل نماید.» 
2. آن چه در باب صفات شیعیان و منتظران ، مورد تاکید اهل بیت علیهم السلام قرار گرفته است ، مانند :
طُوبَی لِلصَّابِرِین فِی غِیبَتِه ،طُوبَی لِلمُتقِین فِی مَحَبََّتِه(5)
«خوشا به حال شکیبایا ن در غیبت او ،خوشا به حال دوست داران او.»
المُنتظِرُونَ لِظُهُورِه ...الدُّعَاة اِلی دِینِِ اللهِ سِرًّّا وَجَهرًاً(6) 
«منتظران ظهورامام علیه السلام درپنهان وآشکار،مردم رابه دین خدا دعوت می کنند .»
3. آن چه به طور منطقی با بررسی ابعاد غیبت و انتظار و ظهور به دست می آید ، مانند :
دفاع از آرمان های امام زمان علیه السلام در دوران غیبت.
دشمن شناسی و مراقبت بر تحریف نشدن مساله ی انتظار توسط دشمنان تطبیق دادن خود وجامعه بر معیارهای ارائه شده نسبت به دوران پس از ظهور. 
4.آن چه در تاسی به بزر گان و عالمان دینی درحد وظیفه باید مورد پیروی قرار گیرد ، مانند :
مواظبت بر اذکار و زیارات خاص .
مداومت بر انجام اعمال مستحبی در جهت ایجاد قرب معنوی به امام زمان علیه السلام.
همان طور که بیان شد کتاب های ارزشمندی در مورد انتظار نوشته شده است. یکی ازبهترین آن ها،کتاب ارزشمند «مکیا ل المکارم تالیف سید محمدتقی موسوی اصفهانی » می باشد که در باب هشتم آن ، هشتاد امر را به عنوان تکالیف بندگان نسبت به حضرت برشمرده است.

در ادامه خلاصه ای از آن موارد را می آوریم .
1.شناخت امام علیه السلام

شناخت امام شامل شناخت صفات ،آداب و ویژگی های آن بزرگوار وحتی شناخت علائم ظهور آن حضرت می باشد.
آن حضرت اطاعتش واجب است وهرکس که اطاعتش واجب باشد باید در تمام مسائل اورا شناخت تا با شخص دیگری که مقام او را به دروغ مدعی شده اشتباه نشود.

2.رعایت ادب نسبت به نام آن بزرگوار

هرگاه نام آن حضرت برده می شود نسبت به ایشان ادب واحترام نماییم.

3.محبت خاص نسبت به آن حضرت

در وجوب محبت تمام ائمه معصومین سلام الله علیهم اجمعین شک وتردیدی نیست.در مورد اینکه دوستی ایشان بخشی از ایمان و شرط قبولی اعمال است اخبار متواتری رسیده است .ولی در مورد مولایمان حضرت حجت علیه السلام چو ن امام عصر و زمان ماهستند به طور خاص سفارش شده است .

4.محبوب ساختن آن حضرت نزد عموم مردم

حضرت امام صادق علیه السلام:
«خداوند رحمت کند بنده ای را که ما را نزد مردم محبوب سازد و مارا در معرض دشمنی وکینه توزی آنان قرار ندهد.»(7)

5.انتظار فرج و ظهورآن حضرت و درخواست آن از خداوند

روایات بسیاری در فضیلت انتظار وثواب منتظر دلالت دارد.
ازحضرت امام صادق علیه السلام روایت شده :
« هرکس از شما بر این امر در حال انتظار بمیرد همچون کسی است که در خیمه ی قائم علیه السلام بوده باشد.(8)
ونیز از حضرت سیدالعابدین علیه السلام است که فرمودند:
انتظار فرج از عظیم ترین گشایش ها است.(9)

6.اظهار شوق برای دیدار آن حضرت

این از نشانه های دوستان وموالیان آن جناب است و در خوبی واستحباب آن هیچ شکی وجود ندارد.حتی مولایمان امیرالمومنین علیه السلام نیز اظهار اشتیاق به دیدار حضرت مهدی علیه السلام داشته اند.(10)

7.ذکر مناقب و فضائل آن حضرت

دراصول کافی از حضرت موسی بن جعفر علیه السلام روایت شده که فرموده اند:
«هیچ چیز برای ابلیس و لشکریانش دشوارتر نیست از این که برادران ایمانی با یکدیگر دیدار کنند و به یاد خدا باشند و آن گاه فضائل ما را یاد آوری کنند.در این حال گوشت سالمی بر صورت ابلیس باقی نمی ماند وروح پلیدش به التماس می افتد.(11)
پس یکی از مهم ترین وظایف شیعه در عصر غیبت این است که در هر جا وبه هر مناسبتی که سخن از امام زمان علیه السلام به میان آورده شود از فضائل ،مناقب ،معجزات وکرامات وجودی حضرت بگوید.

8.اندوه در فراق آن بزرگوار

یک شیعه شیفته ،دائم از فراق مولایش در غم واندوه به سر می برد .به گونه ای که هر وقت او را ملاقات می کنی،اورا طوری بیابی که چیزی از دست داده ومحزون است.

9.حضور در مجالس فضائل و مناقب آن حضرت

انسان وقتی به کسی علاقه مند باشد دلش می خواهد در همه جا و از همه کس سخن نغز و دل پذیر از محبوبش بشنود و هر جا سخن از محبوبش باشد ،شرکت کرده و گوش فرا می دهد، لذا بر یک شیعه ی امام عصر لازم است هرجا جلسه ای تشکیل می شود که سخن از فضایل ومناقب آن حضرت گفته می شود ،حضور یابد و از فضایل امامش بشنود .

10.برپایی مجالس ذکر مناقب و فضائل آن حضرت

نه تنها در جلساتی که دیگران تشکیل می دهند شرکت کند،بلکه خود نیز اقدام به تشکیل جلسات برای آن حضرت نماید و مردم را برای شرکت در آن جلسات دعوت کند.

11و12.سرودن شعر و قرائت آن در فضائل مولا

حضرت امام صادق علیه السلام می فرمایند:
«هر کس درباره ی ما یک بیت شعر بگوید خداوند برای او خانه ای در بهشت خواهد ساخت. (12)

13.برخاستن در هنگام ذکر اسم شریف و القاب آن حضرت

در روایات وارد شده هرگاه نام امام ،مخصوصاً لقب قائم برده شد از جا برخیزید،چون هرکس در هرجای زمین نام آقا را ببرد حضرت متوجه شده و به آن شخص توجه می کنند.لذا رواست که به هنگام نظر وعنایت امام این شخص ایستاده باشد.(13)

14و15و16.گریستن ، گریاندن و خود را به گریه وادار کردن

یک عاشق واقعی در فراق محبوب ومعشوقش آرامش وشادی ندارد وتا هجران به وصال نرسد آن عشق با غم واندوه همراه است . و همچنین به سبب مصیبت ها،محنت ها واندوه هایی که بر حضرت صاحب الامر علیه السلام رسیده ازوظایف مومنان است وفضائل بسیار زیادی بر این عمل شمرده شده است.

17و18.درخواست معرفت و شناخت نسبت به آن حضرت از خدای عزّوجل و مداومت بر این کار

یکی از دعاهایی که سفارش شده بر آن مداومت شود این دعاست:
اللهُمََّ عَرّفنِی نَفسَک فاِنَّکَ اِن لم تُعَرّفنِی نَفسَک لم اَعرف نَبیَّک
اللهُمََّ عَرّفنِی رَسُولک فاِنَّکَ اِن لم تُعَرّفنِی رَسُولَک لم اعرِف حُجَّتک
اللهُمَّ عَرّفنِی حُجَّتک فاِنَّکَ اِن لم تُعَرِّفنِی حُجَّتک ضَللتُ عَن دِینِی(14)
«خدایا ،خود را به من بشناسان ،که اگرخودت را به من نشناسانی ،پیغمبرت را نخواهم شناخت.
خدایا،رسولت را به من بشناسان ،که اگر رسولت را به من نشناسانی ،حجّتت را نخواهم شناخت.
پروردگارا ،حجّت خود را به من بشناسان ،که اگر حجّتت را به من نشناسانی ،از دین خود گمراه خواهم شد.»

19.مداومت بر خواندن دعای غریق

یعنی : (یَامُقََََلِبَ القلوبِ ثبِّّت قلبی عَلی دِینِک...)(15)

20.تسلیم امر الهی بودن نسبت به مساله ی غیبت و ظهور آن حضرت

21.صدقه دادن برای سلامتی امام زمان علیه السلام و نیز به نیابت آن حضرت

22.رفتن به حج و فرستادن دیگران به حج به عنوان نیابت از امام زمان علیه السلام

این کاردر قدیم متداول بوده وحتی روایاتی دراین زمینه داریم .
در اصول کافی از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام در جواب فردی که سوال کردند « کسی که از سوی شخص دیگری حج به جا آورد چقدر اجر وثواب دارد » فرمودند :« برای شخصی که از سوی فرد دیگری حج انجام دهد اجر وثواب ده حج خواهد بود»
البته هدف از این کار فقط کسب اجر وثواب نیست بلکه عرض ارادتی است نسبت به مولایمان .
وچقدر زیباست، ثوابی که انسان باانجام این اعمال کسب می کند برای سلامتی وظهور آن حضرت هدیه کند .

23.زیارت پیامبر صلی الله علیه وآله ومعصومین علیهم السلام به نیابت از آن حضرت

24.تلاش در راه خدمت به آن بزرگوار از هر طریقی که ممکن باشد

25.تجدید بیعت نمودن به وسیله ی عبارات و دعاهای خاص بعد از هر نماز واجب

ازجمله دعاهایی که مشتمل بر تجدید بیعت حضرت می باشد دعای عهد ودعای(اََللهُمَّ بَلِّغ مَولای ...) است. 

26.مصرف اموال در راه هایی که مورد رضایت امام باشد

یعنی مومن بخشی از دارایی خود را برای امام زمانش هدیه کند وهر سال به این عمل مداومت کند و هرکس به وسع خود این کار را انجام دهد.

27.ارتباط با شیعیان و دوستان امام و کمک مالی به آنان

28.شاد ساختن شیعیان

امام صادق علیه السلام می فرما یند :
«کسی از شما نپندارد که اگر مومنی راشاد نماید تنها او را شاد کرده بلکه والله مارا خوشحال ساخته وسوگند به خدا رسول خدا را خوشحال نموده است.(16)

29.خیر خواهی برای آن حضرت

شیعه اهل ایمان باید به فکرامنیت خاطر وسلامتی قلب مبارک امام زمان علیه السلام باشد و لذا آن چه از حسنات که مایه ی امنیت خاطر آن بزرگوار است ایجاد کند واز آن چه مایه ی ناراحتی حضرت است مثل گناه پرهیز کند.

30.زیارت کردن ایشان و سلا م دادن به حضرت در هر مکان و زمان

از جمله وظایف دوستان امام عصر عجل الله تعالی فرجه این است که در هر روز به ویژه در روز جمعه به زیارت امامشان بپردازند وبه یکی از زیارت نامه هایی که برای آن حضرت در کتب دعا معرفی شده ،آقایشان را زیارت کنند . 

31.زیارت مومنین و صالحین به قصد ثواب زیارت مولا

32.صلوات فرستادن بر آن حضرت

33.اهدای ثواب صلوات بر پیامبر صلی الله علیه و آله به آن حضرت

34.نماز خواندن و اهدای ثواب آن به ایشان

35.قرائت قرآن و اهدای ثواب آن به امام

36.توسل به آن حضرت و شفیع قرار دادن ایشان نزد خدا

همان گونه که هر عبدی اگر مبتلا به مشکلی شود به مولایش پناه می برد ورفع شداید و مشکلات را ازاومی طلبد ، مخصوصاً اگر آن مولا توان رفع مشکل را داشته باشد ،شیعه نیز باید درهمه ی حالات به ویژه در هنگام شداید تهاجم دشمن ،به امام زمان متوسل شود و رفع مشکل را از مولای خود بخواهد .درطول تاریخ شیعه، از صدر غیبت تاکنون مواردی که مومنان به آن امام همام متوسل شده و نتیجه گرفته اند ،قابل احصا نیست .شفا یافتگان درگاه او و نجات یافتگان و پناهجویان او بسیارند که در کتاب های متعدّد به آن ها اشاره شده است . کسانی که در مسجد جمکران با توسل به امام زمان علیه السلام شفا گرفته و یا از آنان رفع مشکل شده ،تعداد بی شماری هستند که ما در این جا بنای نقل آن ها را نداریم .
گرچه همه ائمه علیهم السلام سرور ومولای ما هستند وهمگان صاحب کرامات و معجزات اند وتمامی آنان در درگاه پروردگار صاحب عزّت وجاه وجلالند وانسان به هرکدام که متوسل شود به پناهندگان ، پناه می دهند ، لکن طبق قاعده امروزه هر کاری که بخواهد انجام گیرد وهر مشکلی که بخواهد رفع وهر بلیّه ای که بخواهد از میان برداشته شود وسرانجام ، هر عزّت و ذلتی باید زیر نظرحضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه باشد وبا صلاح دید آن حضرت انجام گیرد.
شاید معصومین دیگر کارها را به آن حضرت ارجاع دهند ،چرا که فعلاً دوران حکومت و حکمروایی اوست ،لذا توسّل به او لازم است. 

37.توجّه و استغاثه به آن حضرت وحاجت خواستن از ایشان

38.دعوت و راهنمایی مردم به سوی آن حضرت

39.رعایت حقوق ایشان

یکی از مهم ترین تکالیف ما ادای حقوق حقه ی آن حضرت می باشد چه حقوق مادی وچه حقوق معنوی. حقوق مادی مثل اهمیت دادن به پرداخت خمس و حقوق معنوی مثل وفادار بودن در بیعت ،اطاعت از فرمان وخیر خواهی برای آن حضرت همان طور که حضرت علی علیه السلام در خطبه ی 34 نهج البلاغه می فرمایند :« اما حق من برشما این است که در بیعت خویش با من وفادار باشید ودر آشکارا ونهان خیر خواه من باشید وهر وقت شما را بخوانم اجابت کنید وهرگاه فرمان دادم اطاعت کنید .»

40.اظهار کردن علم و دانش در برابر بدعت ها و شبهات

در کافی از پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله روایت شده:«هر گاه بدعت ها در امت من ظاهر شد پس عالم باید دانش خود را آشکار نماید و هر کس این کار را نکند ،لعنت خدا بر او باد.»(17)

41.شکیبایی و صبر نمودن در مقابل اذیت ها و تکذیب دیگران و تحمل رنج و محنت هایی که از غیبت آن حضرت اتفاق افتاده است.

42.تهذیب نفس

پاک سازی درون از صفات پلید و رذایل اخلاقی وآراستن آن با اخلاق پسندیده درهرزما ن واجب است . ولی یاد آن به طور خاص در وظایف منتظران از این جهت است که درک فضیلت صحبت او وقرار گرفتن در اصحاب آن جناب بستگی به آن دارد .
امام صادق علیه السلام می فرمایند:
هرکس دوست دارد از اصحاب قائم باشد،باید که منتظر بماند ودر این حال به پرهیزکاری و اخلاق نیکو رفتار کند.(18)

43.مدارا کردن با اهل باطل

در غیبت نعمانی به سند خود ،از امیرالمومنین علیه السلام آورده که فرمود :همچون زنبور عسل در بین پرنده ها باشید که تمامی پرندگان آن را ناتوان انگارند ،و اگر پرندگان بدانند چه برکتی درآن نهفته است با آن چنین رفتاری نکنند ، با زبان ها وبدن هایتان با مردم معاشرت نمایید وبا دل ها وکارهایتان ازآنان برکنار باشید.(19)

44.همبستگی و اتحاد برای یاری آن بزرگوار

45.توبه ی واقعی و بازگرداندن حقوق مردم به آن ها

ازجمله اسباب طولانی شدن دوران غیبت ،گناهان ومعصیت هایی است که از بندگان سر می زند.

46.طلب رضایت از امام زمان علیه السلام و خضوع وخشوع داشتن در برابر آن حضرت

47.بزرگداشت کسانی که از نظر سیادت و یا روحانیت به امام علیه السلام نزدیک هستند ، زیرا احترام و تجلیل آن ها در حقیقت احترام به آن بزرگوار می باشد

48. بزرگداشت اماکن منتصب به آن حضرت

مانند مسجد مقدس جمکران ،مسجد سهله و سرداب مقدس سامرا

49.اجتناب از تعیین وقت برای ظهور و تکذیب تعیین کنندگان وقت ظهور

50.دعا برای توفیق دیدار آن حضرت

51.اقتدا و تاسی نمودن به اخلاق و اعمال امام زمان علیه السلام

52.حفظ زبان از غیر یاد خداوند

53.گریه بر مصائب مولایمان حضرت سید الشهدا علیه السلام و زیارت آن بزرگوار

54.انجام اعمالی که حضرت به آن سفارش فرموده اند

مثل :«وَاَکثََرُوا الدُّعَاءَ بِِتَعجِیلِ الفَرَج

55.زیاد نفرین و لعن کردن بر دشمنان اهل بیت علیهم السلام

56.کوشش کردن در ادای حقوق برادران دینی به عنوا ن یاری حضرت

57.ایجاد زمینه برای ظهور آن حضرت

منظور از ایجاد زمینه صرفاً آمادگی شخصی نیست که هرکس موظف باشد خود را در بعد عقیدتی ،اخلاقی وعملی آماده سازد ،بلکه مقصود این است که افراد صالح و صاحب نفوذ مانند مراجع، علما، دانشمندان، خطیبان وصاحبان قلم دست به یک قدم اصلاحی در جامعه بزنند و مردم را از خطر دشمنا ن آگاه نمایند.

58.اطاعت و پیروی از نائب امام زمان علیه السلام

یکی از مهم ترین وظایف شیعه در عصرغیبت، گوش دادن به فرمان نماینده و نائب امام عصر عجل الله تعالی فرجه است .به این معنا که درتمام کارها و حوادث که در صورت حضور امام با نظارت ایشان انجام می گرفت ،درعصر غیبت باید با نظارت نائب آن حضرت انجام گیرد.واین منحصربه دوران غیبت صغری واطاعت از نواب خاص حضرت نمی شود بلکه غیبت کبری را نیزدر برمی گیرد چنان چه خود حضرت در پاسخ به نامه ی اسحاق بن یعقوب می فرماید:
«وَاَمَّا الحَوادِثُ الوَاقِعِه فارجعُوا فِیها اِلَی رُوَاةِ حَدِیثِنا فانَِّهُم حُجَّتِی عَلیکُم وَاَنَا حُجَّةَ الله »
در حوادث واقعه به راویان حدیث ما مراجعه کنید چرا که آنان حجت و نماینده ی من و من حجت خدا می باشم.(20)
یکی از بهترین وساده ترین راه های شناخت نواب حضرت در عصر غیبت ، مراجعه به اهل ایمان و مؤمنین حقیقی می باشد.

59.آمادگی برای ظهور امام زمان علیه السلام

آمادگی برای پذیرش حکومت واحد جهانی حضرت آن قدر مهم است که تا آن آمادگی حاصل نشود ظهور واقع نخواهد شد ،زیرا بدون آمادگی ظهور بی فایده است .

برای این که دنیا حکومتی را بپذیرد ، باید از جهات مختلف زیر آمادگی داشته باشد :

الف)آمادگی فکری و فرهنگی به این معنا که سطح افکار مردم جهان آن چنان بالا رود که بدانند تفاوت رنگ ،زبان وسرزمین نمی تواند نوع بشر را از هم جدا سازد .تعصب های قبیله ای وگروهی باید برای همیشه از بین برود و تفکر تمسخر آمیز نژاد برتر را باید به دو ر انداخت .

ب)آمادگی های اجتماعی

مردم جهان باید ازظلم وستم و نظام های طاغوتی موجود خسته شوند و تلخی این زندگی مادی را احساس کنند و طالب یک مصلح و امداد غیبی برای نجات بشریت باشند . 
پی بردن به عمق وضع خطرناک کنونی، سرانجام یاس از وضع موجود جهان وآمادگی برای یک انقلاب همه جانبه بر اساس ارزشهای جدید به وجود آورد واین چیزی است که تا حاصل نشود رسیدن به چنان مرحله ای ممکن نیست .

ج)آمادگی های تکنولوژی و ارتباطی

علی رغم آن چه بعضی ها می پندارند که رسیدن به مرحله ی تکامل اجتماعی و جهانی آکنده از صلح و عدالت ،حتماًباید همراه با نابودی تکنولوژی جدید امکان پذیر شود .وجود این صنایع نه تنها مزاحم یک حکومت عادلانه جهانی نیست بلکه شاید بدون آن وصول به چنین هدفی محال باشد.زیرا برای ایجاد وکنترل یک نظام جهانی یک سلسله وسایل مافوق مدرن لازم است.

60.تربیت کردن فرزندان خود به صورتی که محبّ و منتظر حضرت باشند.

یکی از بهترین راه های فرهنگ سازی وتبلیغ این است که با برنامه ریزی های دقیق وگوناگون برای کودکان ونوجوانان آنها را جذب اهداف و افکارخود نمود واگر هدف ما الهی باشد فطرت پاک آنها بهتر از بقیه ی اقشار جامعه آن را می پذیرند ودر نتیجه بهترین وبیشترین اثر و بازدهی را دارد.

در ادامه نمونه ای از روایاتی را که بیانگر وظایف ما در عصر غیبت است می آوریم :

حضرت پیامبرصلی الله علیه وآله :
«از بهترین اعمال امت من انتظار فرج است .»(21)
«به وسیله ی صبر واستقامت ،منتظر فرج بودن عبادت است .»(22)
«کسی که بمیرد وامام زمانش را نشناسد ، به مرگ جاهلیت مرده است.»(23)
امام سجاد علیه السلام :
«مردمی که در زمان غیبت امام زمان به سر می برند و معتقد به امامت ومعتقد به امامت ورهبری آن حضرت بوده و منتظر ظهور و قیامش هستند از مردم هر زمانی برترند . چرا که خداوند آن ها را آن چنان از عقل و فهم و شناخت برخوردار کرده که غیبت اما م علیه السلام برای آنان همچون ظهور آن حضرت است .خداوند آن ها را در این زمان همچون مجاهدانی قرار داده که با شمشیر در پیشاپیش رسول خدا با دشمنان می جنگند ،در حقیقت مردان خالص وشیعیان راستین ما چنین افرادی هستند که در آشکار و پنهان به سوی خدا دعوت می کنند.»(24)
امام صادق علیه السلام :
«خوشا به حال شیعیان مهدی علیه السلام ،آنان که در دوران غیبت او ،چشم انتظار ظهور اویند ودر دوران ظهورش سر سپردگان اوامر او.»(25)
«اطاعت وفرمان پذیری منتظرین از امام زمان علیه السلام ،افزون تر از فرمان بری کنیزی از مالکش است.» (26)
«اگر دوران او را درک می کردم همه ی روزهای زندگیم را در خدمت به او می گذرانیدم .»(27) 
حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف:
«اگر شیعیان ما که خداوند آنان را بر اطاعت خویش موفق گرداند در وفای عهد الهی هم دل و هم پیمان می شدند سعادت دیدار ما از آنان به تاخیر نمی افتاد .»(28)
«همانا هرکس تقوای الهی پیشه کند واز آن چه به عنوان حقوق شرعی (خمس وزکات) برعهده دارد به مستحقانش بپردازد از فتنه های باطل کننده ی دین ودنیا درامان خواهد بود.»(29)
امام صادق علیه السلام :
«هرکس بخواهد از یاوران حضرت مهدی علیه السلام باشد ،باید انتظار کشد و در عین انتظار به تقوا و خوش خلقی رفتار نمایند.»(30)
سفارش حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام به یکی از علمای قم در حالت مکاشفه:
«باز تاکید می کنم در مورد مهدی ما زیاد سخن بگویید و بنویسید ،مهدی ما مظلوم است،بیش از آن چه نوشته وگفته شده باید درباره ی او نوشت و گفت.»(31)
در پایان نمونه ای از عبادات و اعمالی که مورد توجه حضرت بقیة الله ارواحنا فداه می باشد را یاد آور می شویم: (32)
1.نماز شب
2.زیارت عاشورا
3.دعای علقمه
4.زیارت جامعه کبیره
5.زیارت وارث
این اعمال در ملاقات هایی که شیعیان با حضرت داشته اند سفارش شده است ،البته اعمال مورد توجه حضرت به طور کلی به مطالعه وتحقیق وبررسی بیشتری نیاز دارد.
امید است همه ی ما با توجه به وظایف تعیین شده از طرف اهل بیت علیهم السلام وعلمای شیعه نسبت به دوران غیبت بتوانیم سربازان واقعی حضرت صاحب الامر عجل الله تعالی فرجه الشریف باشیم. 

پی نوشت ها :

1.بحارالانوار ج51 ص113
2. کمال الدین ج2 ص485
3. کمال الدین ج2 ص337
4. احتجاج طبرسی چاپ اسوه ج2 ص559
5.وظایف منتظران ص63
6.بحارالانوار ج52 ص122
7.مکیال المکارم ص183
8.کمال الدین ج2 ص644
9.کمال الدین ج1 ص320
10.نقل قول از مکیال المکارم ج2 ص188
11.اصول کافی ج2 ص188
12.مکیال المکارم ص215
13.سیمای آفتاب ص 176
14.اصول کافی ج1 ص337
15.کمال الدین ج2 ص351
16.اصول کافی ج2 ص189
17.اصول کافی ج1ص54
18.بحارالانوار ج 52 ص140
19.مکیال المکارم ج 2 ص357
20.احتجاج ج2 ص283
21.بحارالانوار ج52 ص122
22.کمال الدین ج2 ص145
23.وظایف منتظران ص9
24.کمال الدین وتمام النعمه ص320
25.بحار الانوار ج52 ص150
26.بحار الانوار ج52 ص308
27.بحار الانوار ج51 ص148
28.احتجاج طبرسی چاپ اسوه ج2 ص 602
29.احتجاج طبرسی چاپ اسوه ج 2 ص602
30.بحار الانوار ج2 ص140
31.صحیفه مهدیه چاپ دهم الهادی1387ص52
32.صحیفه ی مهدیه

منابع و مآخذ :
بحارالانوار.........مجلسی ، محمدباقر- انتشارات فقه قم 1427 ه ق
مکیال المکارم..... موسوی اصفهانی،محمد تقی- ترجمه حائری قزوینی چاپ چهارم اسوه 1383
صحیفه مهدیه......مجتهدی سیستانی ، مرتضی- ترجمه موسسه اسلامی چاپ دهم الهادی1387
سیمای آفتاب........طاهری ، حبیب الله-چاپ صدرا 1385
وظایف منتظران...واحد تحقیقات مسجد مقدس جمکران چاپ سوم 1380
احتجاج......طبرسی ،احمد بن علی –چاپ دارالنعمان 1392ه ق 
کمال الدین.......محمدبن بابویه (شیخ صدوق) –چاپ دارلکتب الاسلامیه ، قم 1395 ه ق
اصول کافی......کلینی ،محمدبن یعقوب –انتشارات دارالکتب الاسلامیه ، تهران 1395ه ق 
نویسنده : اکبر عسکری

اولین مدرسه عشق که تأســـیس شده 

درس عشق علی و فاطمه تدریس شده

گـل ادم چـو سـرشـتن به کاه از عـلــی

اولـین کلمه که آمـوختن علـی بود علـی

چهارشنبه 1/6/1391 - 11:41 - 0 تشکر 523145

وظیفه ی منتظران

اصلِ ظهور منجی، قطعی و تردیدناپذیر است، اما سؤال این است که چه باید کرد تا این حرکت، سرعت بگیرد؟ آیا به راستی راهی برای تعجیل وجود دارد؟ آیا ممکن است با زمینه سازی مناسب، به ظهور حضرت حجّت عجل الله تعالی فرجه الشریف شتاب بخشید؟ قرآن در این باره چه سخنی دارد؟ برای پاسخ گویی به این پرسش ها، نخست به تبیین و نقد دیدگاه ها پرداخته، سپس با نگاه قرآن آشنا می شویم:

دیدگاه نخست

ظهور حضرت حجّت عجل الله تعالی فرجه الشریف، همانند وقوع قیامت، به اراده ی خداوند است و انسان ها –خواه دوست آن حضرت باشند یا دشمن وی- نقشی در آن ندارند. باید منتظر بود تا با اراده ی الهی ظهور فرا رسد. دلیلِ طرف داران نظریه ی نخست، بعضی روایات است، از جمله روایت مفضّل از امام صادق علیه السلام که می فرماید: … لِأَنَّهُ هُوَ السَّاعةُ اَلَّتی قالَ اللهُ تعالی: (یَسأَلُونَکَ عِنَ السّاعََةِ أَیّانَ مُرساها قُل إِنَّما عِلمُها عِندَ رَبِّی لا یُجَلِّیها لِوَقتِها إِلاّ هُوَ)؛1و2 به درستی که آن، همان زمانی است که خداوند فرموده است: (درباره ی قیامت از تو سؤال می کنند، کی فرا می رسد؟ بگو: علمش فقط نزد پرودگار من است؛ و هیچ کس جز او (نمی تواند) وقت آن را آشکار سازد). برخی روایات، حتی بحث از حضرت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را ممنوع کرده، آن را گمراهی می دانند؛ چنان که امام عجل الله تعالی فرجه الشریف در ذیل آیه ی (… وَ ما یُدرِیکَ لَعَلَّ السّاعَةَ تَکُونُ قَرِیباً.)3 و (یَستَعجِلُ بِها الَّذِینَ لا یُؤمِنُونَ بِها وَ الَّذِینَ آمَنُوا مُشفِقُونَ مِنها وَ یَعلَمُونَ أَنَّها الحَقُّ أَلا إِنَّ الَّذِینَ یُمارُونَ فِی السّاعَةِ لَفِی ضَلال بَعِیدٍ).4 در معنای (یُمَارُونَ) فرمود: یَقُولُونَ مَتَی وُلِدَ؟ وَ مَن رَأی؟ وَ أَینَ یَکُونُ؟ وَ مَتی یَظَهرُ؟ وَ کُلُّ ذَلِکَ إِستِعجالاً لِأَمرِ اللهِ وَ شَکّاً فی قَضائِهِ وَ دُخُولاً فی قُدرَتِهِ؛5 می گویند کِی به دنیا آمد؟ و چه کسی دید؟ و کجاست؟ و کِی ظاهر می شود؟ و تمامی این ها عجله در کار خدا و شک در قضایش و دخول در قدرت او است. این دو روایت، ضمن آن تأویل آیات قیامت را ظهور حضرت حجّت عجل الله تعالی فرجه الشریف دانسته، شتاب در وقوع آن را نبودِ ایمان تلقی نموده است و بحث و سؤال درباره ی آن حضرت عجل الله تعالی فرجه الشریف، از جمله زمان ظهور را «مِراء»، «مُحاجّة»، شک در حکم الهی و دخالت در قدرت خدا می داند. در روایت دیگری تصریح شده که امر ظهور، قابل تعجیل نیست؛ چنان که در روایتی از امام صادق علیه السلام می-خوانیم: إِنَّ اللهَ لا یَعجَلُ لِعَجَلَةِ العِبادِ، إِنَّ لِهذَا الأَمرِ غایَةً یَنتَهی إِلَیها، فَلَو قَد بَلَغُوها لَم یَستَقدِمُوا ساعَةً وَ لَم یَستَأخِرُوا؛6 خداوند به دلیل تعجیل بندگان، شتاب نخواهد کرد. همانا برای این امر پایانی است که به آن منتهی می شود. چون آن پایان فرا رسد، لحظه ای پیش و تأخیری نخواهد افتاد. بنابراین دیدگاه، انسان جز انتظار تکوینی، هیچ نقشی ندارد و همانند کسی است که مسافری دارد، اما نمی داند کجاست، باید به حکم تکوین، چشم به راه او باشد تا از راه برسد، زیرا این امر به اراده و مشیّت مطلق الهی بوده و کسی نمی تواند اراده ی خدا را تغییر دهد و خواسته ای جداگانه داشته باشد؛ وجه تشبیه بهره بردن از حضرت –در زمان غیبت- به خورشیدِ در پس ابرها، می تواند مؤید این بینش باشد، چرا که بشر نمی تواند به سادگی ابرها را کنار زده، خورشید را نمایان سازد. این دیدگاه، با همه ی سمت و سوی توحیدی و معرفتی اش، توجیه عقلانی نداشته و دست کم با اراده، اختیار، تشریع، تکلیف و اذن در دعا، منافات دارد. از سوی دیگر، نکوهش استعجال و سؤال از حال آن حضرت عجل الله تعالی فرجه الشریف، اشاره به کسانی دارد که در وجود حضرت عجل الله تعالی فرجه الشریف تردید داشته، با پرسش های مکرر در صدد شبهه افکنی در اصل وجود امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف بوده اند، در حالی که روایات متعددی که در معرفی حضرت عجل الله تعالی فرجه الشریف وارد شده، هرگز نشانه ی «مراء» و «محاجه» نیست.

دیدگاه دوم

با توجه به حدیث: «إِمتَلَأَ الأَرضُ ظُلماً وَ جَوراً»7، باید در گسترش ظلم و جور گام برداشت، تا پیمانه پر شده و زمینه ی ظهور فراهم گردد. پیامبر صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم درباره ی حضرت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف فرمود: المَهدیُّ مِن وُلدی تَکُونُ لَهُ غَیبَةٌ إِذا ظَهَرَ یَملَأُ الأَرضَ قِسطاً وَ عَدلاً کَما مُلِئَت جَوراً وَ ظُلماً؛8 مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف از فرزندان من است که برای او زندگی نهانی خواهد بود. آن هنگام که ظهور نماید، زمین را از عدل و قسط آکنده کند؛ چنان که از جور و ظلم پر شده باشد. این روایت که به «امتلا» شهرت دارد، میان شیعه و سنّی متواتر است. امّا ادعای طرف داران این نظریه نمی تواند توجیه گر اشاعه ی ظلم، جور، فحشا، منکرات و گناه کاری باشد، چرا که با روح قرآن در تضاد کامل قرار دارد، به ویژه با آیات تشکیل حکومت اسلامی و اجرایِ حدود و احکام و آیات امر به معروف و نهی از منکر، تواصی، ارشاد و تبلیغ، ناسازگار است. خواست خداوند در قرآن دعوت به خیر، امر به معروف و نهی از منکر است: (وَ لتَکُن مِنکُم أُمَّةٌ یَدعُونَ إِلی الخَیرِ وَ یَأمُرُونَ بِالمَعرُوفِ وَ یَنهَونَ عَنِ المُنکَرِ…)؛9 باید از میان شما، جمعی دعوت به نیکی و امر به معروف نهی از منکر کنند… . پر کردن جامعه از ظلم و جور و گناه و فحشا، خواست شیطان و منافقان است. خداوند متعال می فرماید: (…وَ مَن یَتَّبِع خُطُواتِ الشَّیطانِ فَإِنَّهُ یَأمُرُ بِالفَحشاءِ وَ المُنکَرِ…)؛10 …هرکس پیرو گام های شیطان شود، [گمراهش می سازد، زیرا] او به فحشا و منکر فرمان می دهد… . در آیه ی دیگر می فرماید: (المُنافِقُونَ وَ المُنافِقاتُ بَعضُهُم مِن بَعضٍ یَأمُرُونَ بِالمُنکَرِ وَ یَنهُونَ عَنِ المَعرُوفِ…)؛11 مردان و زنان منافق، همه از یک گروهند. آن ها امر به منکر، و نهی از معروف می کنند… . براساس این دیدگاه، باید به بخش عظیمی از آیات قرآن و پیام آن ها بی اعتنایی کرد و مخالف آن ها عمل نمود، تا پیمانه پر شود. در سایه شوم این نظریه، تمام انقلاب های آزادی بخش، جنگ های حق طلبی و حتی قیام ائمه علیهم السلام محکوم و دچار بحران مشروعیّت می شود، زیرا باعث تأخیر ظهور منجی می شود. حدیث «امتلا» اشاره به ظهور علایم و نشانه ها، از جمله گسترش بی عدالتی، گناه و منکرات در آخرالزمان دارد و این هرگز به معنای جواز ارتکاب گناه نیست.

دیدگاه سوم

این دیدگاه، بر این باور است که باید علت یا علت های غیبت را برطرف نمود، تا زمینه ی ظهور فراهم آید و با استناد به برخی روایات، مواردی را مطرح ساخته است:

الف) دوری از بیعت ستم گران

اگر امام عجل الله تعالی فرجه الشریف درآن زمان غیبت نمی کرد، باید تن به بیعت حاکمِ زمان خود می داد؛ چنان که روایت رضوی نیز به آن اشاره می کند: قال الإمام الرضا علیه السلام: لِئَلاّ یَکُونَ فی عُنُقِهِ لِأَحَدٍ بَیعَةٌ إِذا قامَ بِالسَّیفِ؛12 امام رضا علیه السلام فرمود: [به این جهت غیبتش طول کشید] تا آن که وقت قیام با شمشیر، بیعت کسی بر گردنش نباشد.

ب) خوف و ترس

در روایت زراره از امام صادق علیه السلام می خوانیم: لِلغُلامِ غَیبَةٌ قَبلَ قِیامهِ، قُلتُ وَ لِمَ؟ قالَ یَخافُ عَلی نَفسِهِ الذِّبحَ؛13 برای جوان (امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف) قبل از قیامش غیبتی است. پرسیدم برا چه؟ فرمود: چون از کشته شدنش می ترسد. در روایت دیگر می فرماید: إنّ لِلقائِمِ غَیبَةٌ قَبلَ ظُهُورِهِ، قُلتُ وَ لِمَ؟ قالَ: یُخافُ القَتلُ؛14 همانا برای قائم قبل از ظهورش غیبتی است. گفتم: برای چه؟ فرمود: ترس از کشته شدن.

ج) آزمایش الهی

اخبار متعددی دلالت بر این دارد که آزمایش الهی از عوامل غیبت است. در روایتی از امام باقر علیه السلام در پاسخ به جابر جعفی، آمده است: هَیهاتَ، هیهاتَ، لا یَکُونُ فَرَجُنا حَتّی، تُغَربَلُوا، حتّی یَذهَبَ الکَدِرُ وَ یَبقی الصَّفوُ؛15 هیهات، هیهات! فرج ما پیش نخواهد آمد، تا این که شما غربال شوید، سپس غربال شوید [کنایه از آزمایش های سخت] تا این که [ناخالص ها از خالص ها جدا شوند] ناخالص ها بروند و خالص ها باقی بمانند. امام رضا علیه السلام می فرماید: اَما وَ اللهِ لا یَکُونُ الَّذی تَمُدُّونَ إِلَیهِ أَعیُنَکم حَتّی تَتَمَیَّزُوا أَو تَتَمَحَّصُوا، وَ حَتّی لا یَبقی مِنکُم إِلاّ الأَندَرُ. ثُمَّ تَلا: (أَم حَسِبتُم أَن تُترَکُوا وَ لَمّا یَعلَمِ اللهُ الّذِینَ جاهَدُوا مِنکُم وَ لَم یَتَّخِذُوا مِن دُونِ اللهِ وَ لا رَسُولِهِ وَ لا المُؤمِنِینَ وَ لِیجَةً وَاللهُ خَبِیرٌ بِما تَعمَلُونَ)؛16 و17 به خدا سوگند! آن چه شما چشم انتظار آن هستید، نخواهد آمد، تا این که به آزمایش های سخت دچار شده، خوب و بد شما جدا شود و در این آزمایش سخت، اندکی از شما باقی بماند، سپس آیه ی شریفه را تلاوت فرمود: آیا گمان کردید که [به حال خود] رها می شوید، در حالی که خداوند هنوز کسانی را که از شما جهاد کردند و غیر از خدا و رسولش و مؤمنان را مَحرم اسرار خویش انتخاب ننمودند، [از دیگران] مشخّص نساخته است؟! [باید آزموده شوید و صفوف از هم جدا گردد؛] و خداوند به آن چه عمل می کنید، آگاه است.

د) بی وفایی مردم

در توقیعات شریفه آمده است: وَ لَو أَنَّ أَشیاعَنا وَ فَّقَهُمُ اللهُ لِطاعَتِهِ عَلی إِجتِماعٍ مِنَ القُلُوبِ فِی الوَفاءِ بِالعَهدِ عَلَیهِم لَما تَأَخَّرَ عَنهُمُ الیُمنُ بِلِقائِنا وَ لَتَعَجَّلَت لَهُم السَّعادَةُ بِمُشاهَدَتِنَا عَلی حَقَّ المَعرِفَةِ وَ صِدقِها مِنهُم بِنا فَما یَحسِبُنا عَنهُم إِلاَّ ما یَتَّصِلُ بِنا مِمَّا نُکرِهُهُ وَ لا نُؤثِرُهُ مِنهُم؛18 و اگر شیعیان ما –که خداوند آن ها را به طاعت و بندگی خویش موفق بدارد- در وفای به عهد و پیمان الهی اتفاق و اتحاد می داشتند و عهد و پیمان الهی را محترم می شمردند، سعادت دیدار ما به تأخیر نمی افتاد و زودتر به دیدار ما نایل
می شدند؛ و اگر براساس معرفت واقعی و راست گویی و صداقت عمل می کردند چیزی از ما بر ایشان پنهان نمی ماند مگر آن چه که ما برای آنان ناخوشایند می دانیم و تأثیری بر آن ها ندارد.

هـ) عدم ضرورت بیان علّت غیبت

بعضی روایات، بیان گر این است که امامان معصوم علیهم السلام از علت اصلی غیبت آگاهند، اما مأمور به بیان آن نیستند؛ از این رو سربسته و به طور اجمال حکمت هایی از آن را بیان نموده اند. دلیل این مدعا، روایت عبدالله فضل هاشمی از امام صادق علیه السلام است که فرمود: برای صاحب الامر، غیبت ناگزیری است که هر باطل جویی در آن به شک می افتد، گفتم: فدایت شوم، برای چه؟ فرمود: به دلیل امری که ما اجازه نداریم آن را هویدا کنیم، گفتم: در آن غیبت چه حکمتی وجود دارد؟ فرمود: حکمت غیبت او، همان است که در غیبت حجّت-های الهی پیش از او بوده است و وجه حکمت غیبت او پس از ظهورش آشکار گردد، هم چنان که وجه حکمت کارهای خضر علیه السلام از شکستن کشتی و کشتن پسر و به پا داشتن دیوار، بر موسی علیه السلام روشن نبود، تا آن که وقت جدایی آن ها فرا رسید.19 براساس این روایت –به خصوص تشبیه غیبت به حضرت خضر علیه السلام و کارهایش که در هنگام همراهی حضرت موسی علیه السلام صورت گرفته است- غیبت حضرت حجّت عجل الله تعالی فرجه الشریف واقعیتی دارای تأویل است که پس از ظهور، خود آن حضرت عجل الله تعالی فرجه الشریف آن را روشن خواهد کرد.

دیدگاه چهارم

همان گونه که مردم، در عصر حضور ائمه علیهم السلام، وظایفی بر عهده داشته اند که می بایست ادا می کردند، در غیبت نیز افزون بر تکالیف عمومی، وظایفی بر دوش دارند، تا ضمن رسیدن به اجر و ثواب، در زمینه ی ظهور نیز گام هایی بردارند.

وظایف عصر غیبت

از مجموع روایات، چنین به دست می آید شیعه در عصر غیبت وظایفی را بر عهده دارد، که در این جا به برخی از آن ها اشاره می کنیم:

الف) صبر

امام رضا علیه السلام می فرماید: ما أَحسَنَ الصَّبرُ وَ إِنتِظارُ الفَرَجِ، أَما سَمِعتَ قَولَ اللهِ عَزَّوَجَلَّ: (…وَ ارتَقِبُوا إِنِّی مَعَکُم رَقِیبٌ)20 وَ قَولَهُ عَزَّوَجَلَّ (…فَانتَظِرُوا إِنِّی مَعَکُم مِنَ المُنتَظِرِینَ)21. فَعَلَیکُم بِالصَّبرِ فَإِنَّهُ إِنَّما یَجیءُ الفَرَجُ عَلی الیَأسِ فَقَد کانَ الَّذینَ مِن قَبلِکُم أَصبَرَ مِنکُم؛22 (…چشم به راه باشید که من نیز با شما چشم به راهم) و فرمود: (… منتظر باشید که من نیز با شما از منتظرانم.) پس بر شما باد صبر کنید، که فرج پس از یأس می-آید و پیشینیان شما از شما صابرتر بودند. تعبیر «علیکم بالصبر» آشکارا نشان می دهد که در عصر غیبت، صبر بر فراق، وظیفه ی شیعیان است.

ب) انتظار

پیامبر صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم می فرماید: اَفضَلُ أَعمالِ أُمَّتِی إِنتِظارُ الفَرَجِ؛23 انتظار فرج، بهترین اعمال امّت من است. امام علی علیه السلام در پاسخ کسی که از وی پرسید: کدام عمل نزد خدا بهتر است؟ فرمود: انتظار فرج.24 انتظار بر دو قسم است: تکوینی و تشریعی. انتظار تکوینی، بیشتر حالت منفی دارد، اما تشریعی، پویا و توأم با علم و عمل است. امام سجاد علیه السلام در این باره می فرماید: وَ المُنتَظِرونَ لِظُهُورِهِ أَفضَلُ أَهلِ کُلِّ زَمَانٍ، لِأَنَّ اللهَ تَعالی ذِکرُهُ، أَعطاهُم مِنَ العُقُولِ وَ الأَفهامِ وَ المَعرِفَةِ ما صَارَت بِهِ الغَیبَةٌ عِندَهُم بِمَنزَلَةِ المُشاهَدَةِ، وَ جَعَلَهُم فی ذلِکَ الزَّمانِ بِمَنزِلَةِ المُجاهِدینَ بَینَ یَدَی رَسُولِ اللهِ صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم بِالسَّیفِ اُولئِکَ المُخلِصُونَ حَقَّاً، وَ شیعَتُنا صِدقاً، وَ الدُّعاةُ إِلی دینِ اللهِ سِرّاً وَ جَهراً.25 منتظران ظهور او از مردم هر زمانی برترند، زیرا خدای تعالی عقل و فهم و معرفتی به آن ها عطا فرموده است که غیبت نزد آنان، به منزله ی مشاهده است و آنان را در آن زمان مانند مجاهدان پیش روی پیامبر خدا صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم –که با شمشیر به جهاد برخاستند- قرار داده است. آنان مخلصان حقیقی و شیعیان راستین ما و دعوت کنندگان به دین خدایِ تعالی در نهان و آشکارند.

ج) دعا

برخی روایات، عمده ترین وظیفه ی عصر غیبت را دعا دانسته اند، از جمله در توقیع «اسحاق بن یعقوب» که محمدبن عثمان آن را دریافت کرده است، حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف فرموده اند: وَ أَکثِرُوا الدُّعاءَ بِتَعجِِیلِ الفَرَجِ، فَإِنَّ ذلِکَ فَرَجُکُم؛26 برای تعجیل در گشایش، زیاد دعا کنید زیرا این، گشایش و آسایش شما خواهد بود.

د) انقطاع

امام صادق علیه السلام فرمود: إِنَّ هذَا الأَمرِ لا یَأتیکُم إِلاّ بَعدَ أَیاسٍ؛…27 این امر [ظهور] محقّق نخواهد شد، مگر بعد از مأیوس شدن [مردم]… . هم-چنین امام رضا علیه السلام فرمود: فَإِنَّهُ إِنَّما یَجیءُ الفَرَجُ عَلَی الیَأسِ وَ قَد کانَ الَّذینَ مِن قَبلِکُم أَصبَرَ مِنکُم؛28 به درستی که گشایش، بعد از یأس و ناامیدی خواهد بود و کسانی هم که قبل از شما بوده اند بیش از شما صبر پیشه کرده بودند. براساس مضمون روایت، بشر تا زمانی که چشم امید به قدرت های غیرالهی داشته باشد، عطش مهدی خواهی و عدالت مهدوی در او پدید نخواهد آمد. با توجه به آن چه گذشت، همه ی دیدگاه های مطرح شده به نوعی خدشه پذیر است و آن چه بیش از سایر نظریه ها پذیرفتنی بوده و دلایل قطعی بر آن هست، دعا برای ظهور فرج و انتقطاع از قدرت های غیرالهی است زمینه را برای ظهور حضرت عجل الله تعالی فرجه الشریف فراهم می کند.

عوامل آمادگی و زمینه ساز

برخی روایات، به طور کلی بر این مطلب دلالت دارند؛ که آیا برای زمینه سازی ظهور، دلیلی وجود دارد یا نه؟ طبرانی و ابن ماجه از پیامبر صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم نقل می کنند که فرمود: یَخرُجُ ناسٌ مِنَ المَشرِقِ فیُوَطِّئُونَ لِلمَهدِیِّ سُلطانَهُ؛29 مردمانی از مشرق خروج خواهند نمود، پس زمینه را برای حکومت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف فراهم می سازند. امام صادق علیه السلام درباره ی طولانی شدن عذاب بنی اسراییل می فرماید: فَلَمَّا طالَ عَلی بَنی إِسراییلَ العَذابُ ضَجُّوا وَ بَکَوا إِلی اللهِ أَربَعینَ صَباحاً فَأَوحَی اللهُ إِلی مُوسی وَ هارُونَ علیهماالسلام أَن یُخَلِّصَهُم مِن فِرعَونَ فَحُطَّ عَنهُم سَبعینَ وَ مِأَةَ سَنَةً، قالَ [الراوی] وَ قالَ أَبُو عَبدِاللهِ علیه السلام: هکَذا أَنتُم لَو فَعَلتُم لَفَرَّجَ اللهُ عَنَّا. فَأَمَّا إِذ لَم تَکُونُوا فَإِنَّ الأَمرَ یُنتَهی إِلی مَنتَهاهُ؛30 پس چون عذاب بنی اسراییل طولانی شد، چهل شبانه روز به درگاه خداوند ناله سردادند، آن گاه خداوند به موسی و هارون علیهما السلام وحی فرمود، تا بنی اسراییل را از دست فرعون نجات دهند… پس امام صادق علیه السلام فرمود: اگر شما نیز چنین می کردید، خداوند برای ما گشایش حاصل می-فرمود. پس اگر چنین نکنید، این امر تا منتهای خود ادامه خواهد یافت. بر پایه ی این روایت، اگر کارها درست انجام شود، غیبت کاهش می یابد. تشکیل حکومت جهانی با آن عظمت و شکوه، هرچند به صورت ناگهانی محال نیست، اما دلیلی عقلی یا نقلی معتبر بر وقوع آن نداریم. ممکن است خود ظهور –به دلیل معلوم نشدن وقت آن- به طور «بغتة» و ناگهانی صورت گیرد، اما قطعاً نمی توان گفت بدون هیچ زمینه ای رخ خواهد داد.

نظر دانشمندان

شهید مطهری رحمت الله علیه می نویسد: بعضی از علمای شیعه –که به برخی دولت های شیعی معاصر خود حسن ظن داشته اند- احتمال داده اند، دولت حقی که تا قیام مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف ادامه خواهد یافت، همان سلسله دولتی باشد که بوده است.31 این سخن بیان گر آن است که علمای شیعه به حکومت زمینه ساز باور داشته اند. آیت الله مکارم شیرازی می نویسد: برای این که دنیا چنان حکومتی را پذیرا باشد، چند نوع آمادگی لازم است:
1. آمادگی فکری و فرهنگی: به این معنا که سطح افکار مردم جهان بالا رفته و مسأله «نژاد» یا مرزهای جغرافیایی حل شده باشد.
2. آمادگی اجتماعی: مردم جهان، باید از ظلم و ستم و نظامات موجود خسته شده و تلخی زندگی مادی و یک بعدی را احساس کنند و از حل مشکلات کنونی خود مأیوس گردند.
3. آمادگی تکنولوژی و ارتباطی: بر خلاف آن چه بعضی می پندارند، این گونه نیست که رسیدن به مرحله ی تکامل اجتماعی و جهانی آکنده از صلح و عدالت، حتماً با نابودی تکنولوژی جدید امکان پذیر است. وجود این صنایع پیشرفته، نه تنها مزاحم یک حکومت عادلانه جهانی نخواهد بود، بلکه شاید بدون آن، وصول به چنین هدفی محال باشد… معجزه، استثنایی منطقی در نظام جاری طبیعت است، آن هم برای اثبات حقانیت یک آیین آسمانی، نه برای اداره ی همیشگی نظام جامعه.32
4. آمادگی های فردی: حکومت جهانی قبل از هر چیز نیازمند به عناصر آماده و با ارزش انسانی است، تا بتواند بار سنگین اصلاحات چنین وسیعی را به دوش بکشد و این در درجه ی اول نیازمند به بالا بردن سطح اندیشه و آگاهی و آمادگی روحی و فکری برای پیاده کردن آن برنامه ی عظیم است… منتظر واقعی برای چنین برنامه ی مهمی، نمی-تواند نقش نظاره گر را داشته باشد… .33
مؤید این سخن، دعای عهد است: اَللهُمَّ إِنّی أُجَدِّدُ فِی صَبیحَةِ یَومِی هذا وَ ما عِشتُ فِیهِ مِن أَیّامِ حَیاتِِی عَهداً و عَقداً وَ بَیعَةً لَهُ فِِی عُنُقی، لا أَحُولُ عَنها، وَ لا أَزُولُ أَبَداً؛34 پروردگارا من در صبح گاه امروز عهد و پیمانی که برگرنم است، تجدید می کنم که هرگز آن را از گردنم بر ندارم و از آن جدا نشوم اگر آمادگی، شرط حضور و ظهور باشد و از سوی دیگر، این امر به دست انسان صورت گیرد، طبیعی است که او می تواند در تعجیلِ ظهور ایفاگر نقش مهمّی باشد.

پی نوشت ها:

*. محقّق و استاد حوزه ی علمیّه.
1. اعراف (7) آیه ی 187.
2. علاّمه مجلسی، بحارالأنوار، ج53، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم2، باب 28.
3. احزاب (33) آیه ی 63: … و چه می دانی شاید قیامت نزدیک باشد.
4. شوری (42) آیه ی 18: کسانی که به قیامت ایمان ندارند درباره ی آن شتاب می کنند، ولی آن ها که ایمان آورده اند، پیوسته از آن هراسانند و می دانند آن حق است؛ آگاه باشید کسانی که در قیامت تردید می کنند در گمراهی عمیقی هستند.
5. همو، بحارالأنوار، ج53، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم2، باب 28.
6. همان، ج52، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم118؛ شیخ کلینی، ج1، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم369، ح7.
7. علی بن عیسی اربلی، کشف الغمه، ج2، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم468، باب ذکر علامات قیام.
8. علی بن حسام الدین متقی، البرهان فی علامات آخرالزمان، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم78؛ صافی، منتخب الأثر، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم310؛ القندوزی، ینابیع المودة لذوی القربی، ج3، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم115.
9. آل عمران (3) آیه ی 104.
10. نور (24) آیه ی 21.
11. توبه (9) آیه ی 67.
12. لطف الله صافی گلپایگانی، منتخب الأثر فی الإمام الثانی عشر، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم334؛ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا علیه السلام، ج1، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم273، باب 28، ح6.
13. علاّمه مجلسی، بحارالأنوار، ج52، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم97، باب 20، ح 18.
14. همان، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم98؛ شیخ طوسی، الغیبه، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم329، فصل 5.
15. شیخ طوسی، الغیبه، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم339، فصل 5.
16. توبه (9) آیه ی 16.
17. همو، الغیبه، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم336، فصل 5.
18. علاّمه مجلسی، بحارالأنوار، ج53، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم117؛ علی یزدی حائری، الزام الناصب، ج2، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم 467؛ شیخ طبرسی، الاحتجاج، ج2، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم498.
19. همان، ج52، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم91، ج52، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم113؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج2، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم481، باب 44، ح11.
20. هود (11) آیه ی 93: …شما انتظار بکشید، من هم با شما در انتظارم.
21. اعراف (7) آیه ی 71؛ یونس (10) آیه ی 20 و 102: …پس شما منتظر باشید، من هم با شما انتظار می کشم.
22. علاّمه مجلسی، بحارالأنوار، ج52، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم129؛ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج1، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم245، باب 55، ح5.
23. همان، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم122.
24. همان، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم122.
25. همان، ج52، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم123؛ کامل سلیمان، یوم-الخلاص، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم203؛ شیخ طبرسیف الاحتجاج، ج2، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم317.
26. همو، بحارالأنوار، ج52، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم92؛ علی یزدی حائری، الزام الناصب، ج1، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم428؛ شیخ طوسی، الغیبه، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم290.
27. همان، ج52، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم111؛ شیخ کلینی، کافی، ج1، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم370.
28. همان، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم110 و129؛ شیخ صدوق، کمال-الدین و تمام النعمه، ج2، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم645.
29. علی بن حسام الدین متقی، البرهان فی علامات مهدی آخرالزمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم 147؛ علی بن عیسی اربلی، کشف الغمه، ج1، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم477.
30. علاّمه مجلسی، بحارالأنوار، ج52، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم131؛ محمدبن مسعود عیاشی، تفسیر عیاشی، ج2، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم154.
31. مرتضی مطهری، قیام و انقلاب مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم68.
32. ناصر مکارم شیرازی، حکومت جهانی مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم80-83.
33. همان، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم100.
34. علاّمه مجلسی، بحارالأنوار، ج53، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم96، کفعمی، المصباح، صَلی الله عَلَیهِ و آلهِ و سَلَم550.

برو به انجمن
انجمن فعال در هفته گذشته
مدیر فعال در هفته گذشته
آخرین مطالب
  • آلبوم تصاویر بازدید از کلیسای جلفای...
    آلبوم تصاویر بازدید اعضای انجمن نصف جهان از کلیسای جلفای اصفهان.
  • بازدید از زیباترین کلیسای جلفای اصفهان
    جمعی از کاربران انجمن نصف جهان، در روز 27 مردادماه با همکاری دفتر تبیان اصفهان، بازدیدی را از کلیسای وانک، به عمل آورده‌اند. این کلیسا، یکی از کلیساهای تاریخی اصفهان به شمار می‌رود.
  • اعضای انجمن در خانه شهید بهشتی
    خانه پدری آیت الله دکتر بهشتی در اصفهان، امروزه به نام موزه و خانه فرهنگ شهید نام‌گذاری شده است. اعضای انجمن نصف جهان، در بازدید دیگر خود، قدم به خانه شهید بهشتی گذاشته‌اند.
  • اطلاعیه برندگان جشنواره انجمن‌ها
    پس از دو ماه رقابت فشرده بین کاربران فعال انجمن‌ها، جشنواره تابستان 92 با برگزاری 5 مسابقه متنوع در تاریخ 15 مهرماه به پایان رسید و هم‌اینک، زمان اعلام برندگان نهایی این مسابقات فرارسیده است.
  • نصف جهانی‌ها در مقبره علامه مجلسی
    اعضای انجمن نصف جهان، در یك گردهمایی دیگر، از آرامگاه علامه مجلسی و میدان احیا شده‌ی امام علی (ع) اصفهان، بازدیدی را به عمل آوردند.