تبیان، دستیار زندگی

پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم نسبت به زن احترام خاصى قایل بود و مرتباً درباره محبت و مهربانى و مداراى با آنها سفارش مى‏كرد، به زنان سلام مى‏كرد و مكرر مى‏فرمود:
من از دنیاى شما سه چیز را دوست مى‏دارم و آن سه چیز عبارت‏اند از: عطر، زن و نماز كه روشنى چشم من است. 
ناگفته پیدا است كه این سخن پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم به خاطر شهوت و غریزه جنسى نبود، بلكه آن حضرت با ایراد چنین سخنانى مى‏خواست زنان را كه در نظر اعراب، موجودى بى‏ارزش و در حد یك حیوان بودند، بزرگ جلوه دهد. بدین جهت، زن را در ردیف نماز كه امرى عبادى و مقدس است، قرار داد و با این تعبیر، زن را به بالاترین مقام ترقى داد.

«میمونه»، همسر پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم مى‏گوید: از رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله و سلم شنیدم كه مى‏فرمود: بهترین مردان امت من كسى است كه نسبت به همسر خود بهترین رفتار را داشته باشد و بهترین زنان امت من كسى است كه نسبت به همسر خویش بهترین كردار را داشته باشد. هر زنى كه آبستن مى‏شود، هر شب و روزى كه بر وى مى‏گذرد، برابر با هزار شهید، اجر و پاداش دارد. بهترین زنان امت من زنى است كه در آنچه معصیت نباشد، رضاى شوهر را به دست آورد و بهترین مردان امّت من، مردى است كه با خانواده‏اش به لطف و مدارا زندگى كند. چنین مردى هر روزى كه بر او بگذرد، اجر صد شهید دارد.
عمر گفت: یا رسول‏اللَّه! چگونه مى‏شود زنى كه رضایت شوهرش را به دست آورد، اجر هزار شهید و مردى كه با خانواده‏اش مدارا كند، اجر صد شهید را داشته باشد؟
پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم فرمود: بدان كه اجر زنان، نزد خداوند، بیش از اجر مردان است. به خدا سوگند كه ستم شوهر نسبت به زن، بعد از شرك به خدا، بزرگترین گناهان است. نسبت به رفتار با موجود ضعیف (زن و یتیم) از خدا بترسید كه خداوند به خاطر ایشان، شما را مؤاخذه خواهد كرد. هر كه به این دو نیكى كند، رحمت الهى نصیب او شود و هر كه بدى نماید، مورد سخط و خشم الهى واقع شود.

رسول اكرم صلى اللَّه علیه و آله و سلم معیار جوانمردى و فرومایگى انسان را چنین بیان مى‏فرماید: جوانمردان، كسانى هستند كه زنان را گرامى مى‏دارند و فرومایگان نسبت به آنان اهانت مى‏نمایند. 
و در حدیث دیگر مى‏فرماید: بهترین شما كسى است كه با خانواده‏اش رفتار نیك داشته باشد. من نیز با خانواده‏ام چنین‏ام.
ابن‏عباس از پیامبر گرامى صلى اللَّه علیه و آله و سلم روایت مى‏كند: هركس دخترى داشته باشد و نسبت به او اهانتى روا ندارد و فرزند پسرش را بر او ترجیح ندهد، خداوند او را داخل بهشت مى‏كند. 
و نیز مى‏فرماید: هركسى كه از بازار، متاع و تحفه‏اى به خانه آرد، اول به دختران بدهد و سپس به پسران. هر آن كس كه دختران را شاد كند، گویى كه از ترس خدا گریسته است، یعنى همان تقرب و پاداش را دارد.

توجهات پیامبر (ص) نسبت به حقوق و شخصیت زن
پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم- در روزگارى كه زن ارزش و اعتبارى نداشت- مقام زن را تا سطح یك انسان مستقل و داراى حقوق و شخصیت بالا برده، توصیه مى‏فرمود كه مقتضیات فطرت زن رعایت شود. رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله و سلم زن را تشبیه به استخوان خمیده دنده‏ها مى‏كرد و مى‏فرمود: زن شبیه استخوان خمیده دنده‏هاست و در همان وضعى كه هست، سودمند است. اگر بخواهند آن را راست كنند، مى‏شكند و ضایع مى‏شود. 
این بدان معناست كه خلقت زنان را نمى‏توان تغییر داد و كارى كه از عهده مردان بر مى‏آید و در صلاحیت آنان است، هیچ‏گاه از عهده زنان بر نمى‏آید.

پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم فرمود: به دور باد كسى كه خانواده خود را ضایع كند و آنها را به حال خود واگذارد. 
البته باید گفت كه زن باید نكاتى را رعایت كند. چنان كه رسول اكرم صلى اللَّه علیه و آله و سلم مى‏فرماید: بهترین زن، كسى است كه در هنگام نعمت، شكرگزار باشد و در بلا و گرفتارى صبر و بردبارى را از دست ندهد.
و نیز مى‏فرماید: بعد از ایمان به خدا نعمتى بالاتر از همسر موافق و سازگار نیست. 
امام صادق علیه‏السلام مى‏فرماید: بهترین زنان كسانى هستند كه در هنگام نعمت، شكرگزار باشند و در صورت ندارى، راضى و خشنود باشند. 

در حدیثى از رسول گرامى صلى اللَّه علیه و آله و سلم روایت شده كه فرموده است:جبرئیل همواره درباره بانوان به من سفارش مى‏كرد تا جایى كه گمان مى‏كردم، براى شوهران «اُف» گفتن به زنان جایز نیست. در برخورد با آنان از خدا بترسید، چه اینان با پیمانهاى الهى بر شما حلال شده‏اند و به شكل امانت‏هاى خدا در خانه‏هایتان به سر مى‏برند. آنها به خاطر اینكه همسر، مادران فرزندان، شریك زندگانى و وسیله كامیابى‏تان هستند، به گردنتان حقى دارند. نسبت به آنان دلگرم و با محبت باشید و دلهایشان را با محبت به دست آورید تا با شما زندگى كنند. آنها را دشمن ندارید و شكنجه نكنید و آنچه را كه به عنوان مهریه به آنها داده‏اید، به زور نگیرید. 

پیامبر عزیز صلى اللَّه علیه و آله و سلم مى‏فرماید: بهترین فرزندان شما دختران شما هستند. علامت خوش‏قدمى زن، این است كه اولین فرزندش دختر باشد. هركس سه دختر یا سه خواهر را اداره كند، بهشت بر او واجب است.
روزى، مردى كه نزد رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله و سلم بود، اطلاع یافت كه خداوند دخترى به او داده است. آن مرد از این خبر رنگش تغییر كرد.
پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم فرمود: چرا رنگت تغییر كرد؟
عرض كرد: هنگامى كه از خانه خارج مى‏شدم، همسرم در حال وضع حمل بود. اكنون خبر رسید كه دخترى به دنیا آورده است.
حضرت فرمود: زمین جایش مى‏دهد و آسمان سایه برایش مى‏افكند و خدا روزیش مى‏دهد.او گل خوشبویى است كه از آن استفاده مى‏كنى

روش برخورد پیامبر خدا نسبت به همسران خویش
پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم با همسران خویش با مهربانى و عطوفت و عدالت رفتار مى‏كرد، به ایشان به نظر مساوى مى‏نگریست و ترجیحى میانشان قایل نبود. حتى در مسافرتها هر كدامشان را كه قرعه به نامشان اصابت مى‏كرد، با خود مى‏برد، تندخویى‏ها و بدزبانى همسران خویش را تحمل مى‏كرد و هیچ‏گونه خشونتى نسبت به آنها به كار نمى‏برد.
بعضى از همسرانش از رفتار او سوءاستفاده كرده، گستاخى را به حدى رسانده بودند كه اسرار داخلى آن حضرت را فاش مى‏ساختند. 
فاش‏كنندگان اسرار داخلى، جز «حفصه» و «عایشه» نبودند. این دو، عادت به این كار ناپسند داشتند و خداوند متعال به دنبال افشاى اسرار، امر به توبه‏شان فرمود.
به طور كلى، رفتار پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم بر اساس احترام زن و مقام والاى او بوده است و این رفتار تا آخرین روز زندگانى آن حضرت ادامه داشت.

به دنبال جنگ پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم با «بنى‏نضیر» و «بنى‏قریظه»، بعضى از همسرانش (عایشه و حفصه) تصور كردند، چون گنجینه‏هاى یهود به دست پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم افتاده، باید به فكر زندگى تجملى و اشرافى باشند.
به همین خاطر از آن حضرت تقاضاى زر و زیور كردند، ولى با مقاومت پیامبر صلى اللَّه علیه و آله و سلم روبه‏رو شدند. رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله و سلم سخنان درشت آنان را نشنیده گرفت.
ابوبكر و عمر (پدران عایشه و حفصه) كه از این ماجرا آگاه شدند، درصدد تنبیه دخترانشان برآمدند، ولى رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله و سلم آنان را منع فرمود و فقط به كم‏توجهى به آن دو اكتفا كرد.
پس از یك ماه متاركه، وحى نازل شد كه زنان خود را به یكى از دو كار مخیر كن.یا باید با زندگى ساده و قناعت‏آمیز تو بسازند و به پاداش اُخروى نایل شوند و یا اینكه هر كدامشان را كه در پى زندگانى پرتجمل هستند و این نوع زندگانى را بر تو ترجیح مى‏دهند، با تجهیزات كافى و به نحو شایسته رها كنى.

جایگاه و موقعیت زن در اسلام
اسلام، با آن آیین مترقى و پیشرفته خود، براى زن ارزش و احترام بسیارى قایل است. زن در مفهوم انسانیت با مرد هیچ‏گونه فرقى ندارد و مرد را بر او امتیازى نیست. زن، مانند مرد، عضو كامل جامعه است و شخصیت حقوقى مستقل دارد. زن در جامعه‏ى اسلامى برخوردار از استقلال فكرى و اقتصادى است و در زندگى خود، در تصمیم‏گیرى آزاد است و به میل خود بر اساس موازین شرعى مى‏تواند با هر كه بخواهد ازدواج كند.

زن از لحاظ شخصیت حقوقى تا آنجا مستقل است كه مى‏تواند براى شیر دادن مولودش از شوهرش مزد مطالبه كند و بدون دخالت شوهر مى‏تواند كشاورزى یا تجارت كند.
اسلام دست به یك عمل انقلابى زد كه پیش از آن بى‏سابقه بود و آن عبارت است از شركت زنان در جنگ.