تبیان، دستیار زندگی

 ما پیشوایان اهل اسلام و حجّتهای خدا بر جهانیان و سروران مؤمنان، رهبران رو سفیدان و سرپرستان مؤمنان هستیم. ما امانی برای ساكنان زمین هستیم، همچنان كه ستارگان، امانی برای اهل آسمان هستند. ما كسانی هستیم كه خداوند به وسیلة ما، آسمان را از اینكه جز به اذن او بر زمین افتد، نگه میدارد و به وسیلة ما، زمین را از اینكه ساكنانش را پریشان سازد، حفظ میكند و به وسیلة ما، باران را فرو میفرستد، رحمتش را جاری میسازد و بركات زمین را خارج میكند. اگر یكی از ما در زمین نباشیم، زمین ساكنانش را در كام خود فرو میبرد.» سپس فرمود: «زمین از زمانی كه خدا، آدم را آفرید، هیچ گاه از حجّت خدا خالی نبوده است، خواه این حجّت، آشكار و شناخته شده باشد، خواه غایب و از دیده ها پنهان و تا برپایی رستاخیز نیز زمین از حجّت خدا خالی نمیماند، اگر این گونه نبود، خدا پرستیده نمیشد.»(1)
پس از این مقدّمه، برای آشنایی بیشتر با حقوق امام زمان(عج) برخی از روایاتی را كه در این زمینه به دست ما رسیده است، به اجمال بررسی میكنیم:

1. ضرورت ادای حقوق امام(علیه السلام)

امام صادق(علیه السلام) می فرماید:
«خداوند عزّوجلّ به وسیلة پیشوایان هدایت از خاندان پیامبر ما، دینش را آشكار ساخت و به وسیلة ایشان راهش را روشن نمود و به واسطة آنان چشمه های پنهان دانش خود را گشود. پس، از امّت محمّد ـ درود خدا بر او و خاندانش باد ـ هركس كه حقّ واجب امامش را بشناسد، مزّه ایمانش را بچشد و به ارزش دلپذیریِ اسلام خود پی برد.»(5)
ما كسانی هستیم كه خداوند به وسیلة ما، آسمان را از اینكه جز به اذن او بر زمین افتد، نگه میدارد و به وسیلة ما، زمین را از اینكه ساكنانش را پریشان سازد، حفظ میكند و به وسیلة ما، باران را فرو میفرستد، رحمتش را جاری میسازد و بركات زمین را خارج میكند. اگر یكی از ما در زمین نباشیم، زمین ساكنانش را در كام خود فرو میبرد 2. حقوق امام عصر(عج)
پیشوایان معصوم دین(علیه السلام) حقوق گوناگونی برعهدة ما دارند كه بررسی تفصیلی همة این حقوق، مجالی گسترده میطلبد، در این مجال به برخی از مهمترین این حقوق اشاره میكنیم:

الف. دوست داشتن

رسول اكرم(ص) در ازای زحمات فراوانی كه در راه ارشاد و هدایت مردم پذیرا شد، تنها یك چیز از مردم درخواست كرد و آن دوستی خویشاوندان خود بود. قرآن كریم دراین باره می فرماید:
«قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى(6)‏؛ بگو به ازای آن [رسالت]، پاداشی از شما خواستار نیستم، مگر دوستی دربارة خویشاوندان.»

ب. تمسّك جستن

بی تردید در تندباد حوادث روزگار و به هنگام برخاستن توفانهای سهمگین، تنها با چنگ زدن به «دستگیره های محكم» میتوان از درافتادن به وادی گمراهی در امان ماند و راه هدایت و رستگاری را بازشناخت.
امام علی(علیه السلام) در این باره میفرماید:
«رسول خدا ـ درود خدا بر او و خاندانش باد ـ به من فرمود: «ای علی...! شما حجّت خدا بر خلق او و آن دستگیرة محكم هستید كه هركس بدان چنگ زند، هدایت شود و هركه رهایش كند، گمراه گردد.» (11)

ج. دوستی با دوستان و دشمنی با دشمنان

پیامبر خاتم(ص) در این باره میفرماید:
«هر كس دوست دارد كه بركشتی نجات بنشیند و به دستگیرة محكم چنگ آویزد و ریسمان استوار خدا را بگیرد، باید پس از من، علی را دوست بدارد و با دشمن او دشمنی كند و امامان هدایتگر از نسل او را به پیشوایی بپذیرد؛ زیرا آنان پس از من جانشینان و اوصیای من و حجّت خدا بر خلقند و سروران امّت هستند و پرهیزگاران را به سوی بهشت می برند. حزب آنها، حزب من و حزب من، حزب خداست و حزب دشمنان آنان، حزب شیطان است.»(14)

د. پذیرفتن ولایت

به تصریح روایات، در آموزه های اسلامی بر هیچ موضوعی به اندازة موضوع ولایت، تأكید نشده است (15) و به همین دلیل میتوان گفت، پذیرش ولایت و سرپرستی امامان معصوم(علیهم السلام) یكی از مهمترین حقوق آنهاست
پیامبر اعظم(ص) فرمودند:
«هركس دوست دارد كه مانند من زندگی و چون من بمیرد و به بهشتی كه پرودگارم مرا وعده داده است، وارد شود، پس باید ولایت علیّ بن ابیطالب و وارثان پاك او را كه پس از من امامان هدایتگر و چراغهای تاریكیها هستند، بپذیرد؛ زیرا آنها هرگز شما را از راه راست به كجراهة گمراهی نمی كشانند.» (16)

ه . مقدّم داشتن

پیامبر اکرم (ص) فرمودند:
«خدای متعال ذرّیة هر پیامبری را از پشت خود او قرار داده است، ولی ذرّیة مرا از پشت علیّ بن ابیطالب(ع) ... پس آنان را پیشرو قرار دهید و از ایشان جلو نیوفتید؛ زیرا آنان در خردسالی، بردبارترین شما هستند و در بزرگی، داناترینتان. بنابراین، از آنها پیروی كنید؛ چرا كه ایشان شما را به گمراهی نمی كشانند و از راه راست بیرونتان نمی برند.»(18)
پیامبر خاتم(ص) در این باره میفرماید: هر كس دوست دارد كه بركشتی نجات بنشیند و به دستگیرة محكم چنگ آویزد و ریسمان استوار خدا را بگیرد، باید پس از من، علی را دوست بدارد و با دشمن او دشمنی كند و امامان هدایتگر از نسل او را به پیشوایی بپذیرد 
پیامبر اكرم(ص) در این باره می فرماید:
«هر كس خوشحال میشود مانند من زندگی كند و مانند من از دنیا برود و در بهشت برینی كه پروردگارم آن را كاشته است، ساكن شود، باید پس از من علی را دوست دارد و به امامان پس از من اقتدا كند؛ زیرا آنان عترت منند، از طینت من آفریده شده اند و فهم و دانش روزی شده اند.»(19)

ز. گرامی داشتن

پیامبر اعظم(ص) همواره بر ضرورت گرامی داشتن اهل بیت طاهرین خود(ع) تأكید میكرد و امّت خود را از آزار و اذیّت آنان برحذر میداشت. 
در روایتی كه ابن عبّاس نقل كرده، در این زمینه چنین آمده است:
رسول خدا ـ درود خدا بر او و خاندانش باد ـ بر منبر رفت و برایمان سخنرانی كرد و مردم جمع شدند. آن حضرت فرمود: «ای مردم! شما [در روز قیامت] گرد آورده خواهید شد و دربارة ثقلین از شما خواهند پرسید. پس مواظب باشید كه پس از من با آنان چگونه عمل میكنید. آنان، اهل بیت من هستند. هركه ایشان را آزار دهد، مرا آزار داده و هركه به ایشان ستم كند، به من ستم كرده است. هركه ایشان را خوار دارد، مرا خوار داشته و هركه ایشان را عزیز شمارد، مرا عزیز شمرده است. هركه ایشان را یاری دهد، مرا یاری داده و هركه ایشان را تنها و بی یاور گذراد، مرا تنها و بی یاور گذاشته است.»(20)

ح. ادا كردن حقوق مالی

خداوند متعال در قرآن كریم، حقوق مالی مشخّصی را برای پیامبر اكرم(ص) و خویشاوندان او در نظر گرفته است كه در اصطلاح از آن تعبیر به «خمس» میشود:
بدانید كه هر چیزی را به غنیمت گرفتید، یك پنجم آن برای خدا و پیامبر و از آن خویشاوندان [او] و یتیمان و بینوایان و در راه ماندگان است.(21)
امام عصر(عج) در یكی از توقیعات خود، مردم را از كوتاهی در ادای حقوق مالی اهل بیت(علیهم السلام) برحذر داشته است و میفرماید:
«هركس به ناحق چیزی از اموال ما را تصاحب كند، به راستی درون خویش را از آتش انباشته است و به زودی به رو در آتش افكنده خواهد شد.»(23)
آن حضرت همچنین دربارة فلسفة پرداخت خمس میفرماید:
«اموال شما را نمیپذیریم مگر به دلیل اینكه پاك شوید، پس هر كه میخواهد، بپردازد و هركس میخواهد، نپردازد.»(24)

ط. پیشكش كردن مال

در روایتی كه از امام صادق(علیه السلام) نقل شده در این زمینه چنین آمده است:
«صله دادنِ از اموال خود به آل محمّد را فرو مگذارید. هركه داراست به قدر دارایاش [صله دهد] و هركه نادار است به فراخور ناداری اش. هركه میخواهد خداوند، مهمترین حاجت هایی را كه از خدا میخواهد، برآورده سازد، از مال خود، آنچه را بیشتر از همه مورد نیاز اوست، به آل محمّد و شیعیان آنان صله دهد.»(25)
منظور این است كه ما به قصد خشنودی این خاندان، اموال خود را در راه هایی كه آنها می پسندند، به ویژه در راه دستگیری از شیعیان درمانده كه یتیمان آل محمّد(علیهم السلام) به شمار می آیند، هزینه كنیم.
پیامبر اكرم(ص) در این باره می فرماید: هر كس خوشحال میشود مانند من زندگی كند و مانند من از دنیا برود و در بهشت برینی كه پروردگارم آن را كاشته است، ساكن شود، باید پس از من علی را دوست دارد و به امامان پس از من اقتدا كند؛ زیرا آنان عترت منند، از طینت من آفریده شده اند و فهم و دانش روزی شده اند ی. فرستادن صلوات
یكی دیگر از حقوق امامان معصوم(علیهم السلام) درود و صلوات فرستادن بر آنهاست. در این زمینه نیز روایات فراوانی وارد شده است.
امام صادق(علیه السلام) در این باره می فرماید: «پدرم مردی را دید كه به كعبه آویخته و میگوید: اللهمّ صلّ علی محمّد. پدرم به او فرمود: «ای بندة خدا! آن را ناقص مگو. حقّ ما را ضایع مگردان. بگو: اللهمّ صل محمّد و اهل بیته.»(27)

ك. یاد كردن

از آنجا كه یاد كردن از اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) و بیان فضایل و صفات برجستة آنها، موجب زنده شدن مكتب اهل بیت(علیهم السلام) و جلا یافتن دلهای ما میشود، در روایات سفارش های فراوانی به این موضوع شده است. 
در یكی از این روایات، امام صادق(علیه السلام) خطاب به داوود بن سرحان میفرماید:
«ای داوود! سلام مرا به دوستدارانم برسان و آنچه را میگویم و به آنان ابلاغ كن. رحمت خدا بر آن بندهای كه با دیگری گرد آید و دو نفری دربارة امر ما گفت وگو كنند كه در این حال، سومین نفر آنان فرشته ای است كه برای آن دو آمرزش میطلبد. هیچ دو نفری گرد هم نیامدند و از ما یاد نكردند، مگر اینكه خداوند متعال، به وجود آنان بر فرشتگان بالید. پس هرگاه گرد هم آمدید، به ذكر مشغول شوید؛ زیرا گردهمآیی و مذاكرة شما با یكدیگر باعث زنده شدن ما میشود. بهترین مردم بعد از ما كسی است كه دربارة امر ما مذاكره كند و به یاد و نام ما، فراخواند.»(28)
در پایان آرزو میكنیم كه خداوند به همة ما توفیق شناخت و ادای كامل حقوق اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام)؛ به ویژه امام عصر(عج) را ارزانی فرماید و در دنیا و آخرت ما را از فیض وجود این بزرگواران بهرهمند سازد.

پی نوشتها:

1. لطف الله صافی گلپایگانی، منتخب الأثر، ص 268، ح 638.
5. همان، ص 543، ح 768.
6. سورة شوری(42)، آیة 23.
11. اهل بیت(ع) در قرآن و حدیث، ج 2، ص 561، ح 834.
14. همان، ص 561، ح 832.
15. ر.ك: محمّد بن یعقوب كلینی، الكافی، ج2، ص 18، ح 3.
16. اهل بیت(ع) در قرآن و حدیث، ج 2، ص 567، ح 849.
18. همان، ص 575، ح 869.
19. همان، ص 577، ح 874.
20. همان، ص 583، ح 885.
21. سورة انفال(8)، آیة 41.
23. محمّد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج 53، ص 183، ح 11.
24. همان، ص 180، ح 10.
25. اهل بیت(ع) در قرآن و حدیث، ص 587، ح 898.
27. همان، ح 903.
28. همان، ص 591، ح 910.

منبع: سایت موعود - ابراهیم شفیعی سروستانی

1)تحصیل شناخت صفات وآداب و ویژگی های آن جناب

2)رعایت ادب نسبت به یاداو

3)محبت او به طور خاص

4)محبوب نمودن او در میان مردم

5)انتظار فرج وظهور آن حضرت

6)اظهار اشتیاق به دیدار آن بزرگوار

7)ذکر مناقب و فضایل آن حضرت

8)تشکیل مجالس فضایل ومناقب آن حضرت

9)اندوهگین بودن مؤمن از فراق آن حضرت

10)سرودن وخواندن شعر در فضایل آن حضرت

11)قیام هنگام یاد شدن نام یا القاب آن حضرت

12)درخواست معرفت امام عصر(عج)از خداوند

13)مداومت به خواندن دعای غریق

14)شناختن علامت های ظهور آن حضرت

15)صدقه دادن به نیابت از آن حضرت

16)حج رفتن به نیابت از آن حضرت

17)زیارت مشاهد رسول خدا وائمه معصومین(ع)به نیابت از آن حضرت

18)اهتمام ورزیدن به یاری آن جناب

19)تصمیم قلبی بر یاری آن جناب در زمان حضور وظهور

20)هدیه کردن ثواب نماز به آن حضرت

21)اهداء قرائت قرآن به آن حضرت

22)توسل وطلب شفاعت وعرض حاجت بر آن حضرت

23)تهذیب نفس

24)پیوسته به یاد آن حضرت بودن وبه آدابش عمل کردن

25)احترام کردن نزدیکان ومنصوبین آن حضرت

26)بزرگداشت اماکنی که به قدوم آن حضرت زینت یافته اند

27)وقت ظهور را تعیین نکردن و تکذیب وقت گذاران

28)درخواست دیدار آن حضرت با عافیت و ایمان

29)نماز آن حضرت

30)گریستن در مصیبت حضرت ابی عبد الله(ع)

31)بسیار لعنت کردن بر بنی امیه در آشکار وپنهان و...

خدا هیچ پیامبری را نفرستاد مگر برای آن که اطاعت شود : « وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَسُولٍ إِلَّا لِیُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ » [1] . 
هم چنین هیچ امامی را منصوب نفرمود مگر آنکه مردم را به اطاعت و فرمانبری از او فرا خواند : « أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الأَمْرِ مِنْکُمْ » [2] . 
اگرچه امام زمان علیه السلام در غیبت به سر می برند، اراده و فرمانش در میان همه خلایق جاری و نافذ است. دستورات حضرتش را باید شناخت و از آن ها اطاعت کرد و حاکمیت او را گردن نهاد. همین هاست که زمینه ظهور آن حضرت را فراهم خواهد ساخت. 

خود آن بزرگوار می فرماید :

پی نوشتها :

[1] نساء 64:4. 
[2] نساء 59:4. 
[3] احتجاج طبرسی، ج2، ص602. 
[4] بحارالانوار، ج52، ص150، امام صادق علیه السلام. 
[5] بحارالانوار، ج52، ص308. 
[6] الکافی، ج2، ص19.