در میان بیماری‌های گوناگونی كه می‌تواند كودك را تهدید كند، برخی بیماری‌ها قابل پیشگیری نیست و تنها بعد از بروز علائم می‌توان به‌وجود آن بیماری در بدن كودك پی‌برد. دیابت یكی از این بیماری‌هاست؛ بیماری بسیار خطرناكی كه گاهی آن را «بیماری خاموش» لقب می‌دهند.
در میان بیماری‌های گوناگونی كه می‌تواند كودك را تهدید كند، برخی بیماری‌ها قابل پیشگیری نیست و تنها بعد از بروز علائم می‌توان به‌وجود آن بیماری در بدن كودك پی‌برد. دیابت یكی از این بیماری‌هاست؛ بیماری بسیار خطرناكی كه گاهی آن را «بیماری خاموش» لقب می‌دهند.
در مورد این بیماری تشخیص زود هنگام كمك بسیار زیادی به پیشگیری از بروز برخی علائم می‌كند. زمانی كه مشخص می‌شود كودك به این بیماری مبتلاست، یك تیم پزشكی اعم از متخصص غدد، متخصص اطفال، متخصص تغذیه و روان‌شناس باید به كودك كمك كنند تا بتواند سبك زندگی‌اش را با این بیماری منطبق كند. دكتر شكور امیدی، دكترای ایمونولوژی و آلرژی از دانشگاه تهران و بنیانگذار انجمن خیریه حمایت از بیماران دیابتی درباره این بیماری و راهكارهای زندگی بهتر برای این بیماران بیشتر توضیح می‌دهد.
دیابت چیست؟
بیماری دیابت در اثر ناتوانی بدن در تولید انسولین یا كاهش یا اثر نكردن انسولین در سوخت و ساز مواد قندی پدید می‌آید. انسولین توسط غده لوزالمعده (پانكراس) ایجاد می‌شود. وقتی ما غذا می‌خوریم، بخش عمده‌ای از غذا به‌صورت قند درمی‌آید كه سلول‌های بدن كه در واقع سربازهای بدن هستند و كارها را انجام می‌دهند از آن برای تهیه انرژی استفاده می‌كنند. انسولین مثل كلید ورود به سلول است و باعث می‌شود سلول‌ها بتوانند از این منبع انرژی (قند موجود در خون) استفاده كنند. در بیماری دیابت ممكن است بخشی از لوزالمعده كه انسولین را می‌سازد دچار آسیب شود یا ممكن است انسولین ساخته شود اما درست عمل نكند. یكی دیگر از اشكالات ممكن است درگیرنده‌های انسولین ایجاد شود.
دیابت در كودكان از كدام نوع است؟
دیابت انواع گوناگونی دارد اما آنچه كودكان را درگیر می‌كند، دیابت نوع اول یا دیابت جوانی است. در این حالت ترشح انسولین در لوزالمعده تقریبا انجام نمی‌شود. بنابراین برای كنترل قند خون افراد مبتلا به دیابت نوع یك باید انسولین از طریق تزریقی به بدن وارد شود. نرسیدن انسولین به بدن كودك مبتلا به دیابت نوع یك، موجب مرگ او خواهد شد. 5 تا 10 درصد كل مبتلایان به دیابت را این نوع دیابت تشكیل می‌دهد كه در ایجاد آن مجموعه‌ای از عوامل ژنتیك و محیط ایمونولوژیك دخیل هستند.
عوامل مؤثر در ایجاد دیابت
بیماری دیابت در۹۰ تا ۹۵ درصد كودكان زیر۱۶ سال از نوع یك است، البته بعضی از كودكان هم به دیابت نوع ۲ مبتلا هستند.
دلیل ابتلای كودكان به دیابت تاكنون نامعلوم است اما نظریه‌ها و حدس‌های زیادی درباره علت ابتلای كودكان به این بیماری وجود دارد. تحقیقات نشان می‌دهد، تعدادی از كودكان بعد از ابتلا به برخی عفونت‌های ویروسی مثل اوریون، سرخك، سرخجه، آنفلوآنزا و فلج اطفال به دیابت نوع یك مبتلا شده‌اند. البته این كودكان سابقه بیماری دیابت را هم در خانواده‌شان داشته‌اند.
همچنین تحقیقات نشان می‌دهد در دیابت نوع یك خطر ابتلا به بیماری در كودكانی كه تنها پدرشان به دیابت نوع یك مبتلا باشد یك به 17 است و اگر تنها مادرشان به دیابت نوع یك مبتلا باشد یك به 25 است. البته اگر هر دو والد به دیابت نوع یك مبتلا باشند خطر ابتلای كودك، یك به 10 است.
تغذیه كودك دیابتی چگونه باید باشد؟
رژیم غذایی مناسب و منظم در كنار تزریق انسولین برای كنترل بیماری كودك دیابتی اهمیت زیادی دارد تا مانع افت قندخون یا هایپوگلیسمی شود. كودك دیابتی در طول روز باید علاوه بر وعده‌های غذایی اصلی، دست‌كم 3 نوبت از موادغذایی مناسب به‌عنوان وعده‌های فرعی استفاده كند.
در وعده‌های غذایی فرعی باید حتما مواد نشاسته‌ای گنجانده شود. تغذیه قبل از خواب كودك دیابتی نیز اهمیت خاصی دارد زیرا از افت قند در طول شب جلوگیری می‌كند. رژیم غذایی مناسب شامل مواد نشاسته‌ای مثل نان، سیب زمینی، برنج، حبوبات، لبنیات، تخم‌مرغ و گوشت است. چربی غذا باید بیشتر از نوع نباتی باشد و از غذاهای پر فیبر استفاده شود. مقدار غذای مناسب برای كودك باید براساس میزان مصرف انسولین تنظیم شود.در این كار متخصص تغذیه به پدر و مادر كمك می‌كند. بیشترین مشكل در تغذیه كودك ولع برای شیرینی است. اگر والدین بخواهند برای كودك جشن تولد بگیرند، می‌توانند از شیرین‌كننده‌های مصنوعی برای كیك و شربت و... استفاده كنند.
سالی یك بار خوردن كیك تولد، در تنظیم قند خون مشكل زیادی ایجاد نمی‌كند. رژیم غذایی كودك باید آزاد باشد ولی این به آن معنی نیست كه هر چقدر دلش خواست مواد قندی مصرف كند. بهتر است مواد قندی ساده از برنامه غذایی كودك حذف شوند و میوه‌های خیلی شیرین مانند انگور، خربزه و انجیر نیز به ندرت استفاده شوند.
مراقبت‌های تكمیلی
همان‌طور كه گفته شد بعد از تشخیص دیابت نوع یك مراقبت دائمی نیاز است. باید مواظب بود قند افت نكند یا بالا نرود. بالا و پایین رفتن قند خون بسیار خطرناك است چون می‌تواند آسیب‌های مغزی ایجاد كند. دوز انسولین تزریقی برای كودك باید توسط پزشك تنظیم شود. نكته مهم این است كه اگر مدت طولانی انسولین تزریق شود ممكن است در بدن آنتی بادی ضد‌انسولین ترشح شود و به همراه انسولین در عروق، كلیه، چشم و... رسوب كند. بنابراین بعد از چند سال تزریق انسولین باید كودك از لحاظ ترشح آنتی بادی ضد‌انسولین نیز بررسی شود تا اگر میزان آن بالاست با كورتن تنظیم شود.پدر و مادر باید ابتدا از لحاظ روانی كودكان را آماده پذیرش این بیماری كنند و به آن‌ها بگویند دیابت برای‌شان محدودیت است نه بیماری. از آنجا كه كودك دیابتی سیستم ایمنی ضعیفی دارد، زود سرما می‌خورد و باید مراقب بود. كنترل تمام موارد در كودك دیابتی لازم است ولی نباید حساسیت زیاد داشت. پدر و مادر نقش مهمی در روحیه كودك دارند و اگر این موضوع را بزرگ كنند بر روحیه كودك اثر منفی گذاشته و زندگی‌اش تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد. وقتی كودك بزرگ شد می‌توان خطرات را به او توضیح داد اما در سن پایین ذكر این خطرات درست نیست چون باعث افسردگی می‌شود.
انجمن خیریه حمایت از بیماران دیابتی چه خدماتی ارائه می‌كند؟
انجمن خیریه حمایت از بیماران دیابتی به بنیانگذاری دكتر شكور امیدی و با شعار « با یك آزمایش ساده قند خون از سلامت خود مطمئن شوید»فعالیت‌های زیادی در زمینه كنترل این بیماری در كشور انجام داده است. از جمله فعالیت‌های مهم این انجمن می‌توان به ویزیت رایگان برای تمام بیماران و كودكان مبتلا به دیابت، پرداخت هزینه دارو برای بیماران دیابتی نیازمند و دستگاه تست قند خون رایگان برای بیماران بی‌بضاعت، تشكیل كلاس‌های ورزشی رایگان با همكاری سازمان تربیت بدنی و مدرسان متخصص برای بیماران دیابتی، تشكیل كلاس‌های آموزشی برای آشنایی هرچه بیشتر بیماران با بیماری دیابت و روش‌های كنترل و تنظیم این بیماری، تشكیل كلاس‌های تغذیه متخصصان و كارشناسان برای آشنایی بیماران با اصول صحیح تغذیه و برآورد كالری از موادغذایی مختلف، تامین شكر مخصوص بیماران دیابتی بدون گلوكز و نیز دستگاه‌های تست قند خون رایگان و دستگاه تزریق انسولین بدون سوزن، برنج دیابتی، نوشابه‌های بدون قند و كم كالری، شیرینی‌ها و مرباهای مخصوص دیابتی، عرقیات و داروهای گیاهی موثر در كاهش قند و چربی خون و سایر محصولات غذایی و دارویی مورد نیاز بیماران دیابتی اشاره كرد.
منبع:برترین ها 