تبیان، دستیار زندگی

منطقه ییلاقی طالقان با مردمانی مهربان، مهمان نواز و فرهنگ دوست در میان كوه های برف گیر البرز از غرب ارتفاعات كندوان تا ۴۰ كیلومتری شرق قزوین دامن گسترده است. شاهرود ، رگ حیاتی این سرزمین دیر سال، از كوهپایه های شرقی آغاز و با طولی نزدیك به ۱۰۵ كیلومتر به غرب می رود این شریان آبی ، بیش از ۱۵ رودخانه كوچك و بزرگ منطقه  را كه از چشمه سارها و برفاب ها سرچشمه می گیرند، همراه خود تا سپید رود می برد  تا با آبهای قزل اوزن  آمیخته و راهی دریای خزر شود. طالقان در ۱۲۰ كیلومتری شمال غربی تهران واقع است.  منطقه معروف به طالقان  در میان دره بزرگی در كوههای البرز قرار دارد. طالقان منطقه ای متشكل از  حدود ۸۰ روستای كوهستانی است كه در فاصله ۱۳۰ كیلومتری شمال غربی شهر تهران قرار دارد. طول جغرافیایی طالقان از شمال شرق به جنوب غرب حدود هشتاد كیلومتر و عرض جغرافیایی آن حدوداَ ۱۵ كیلومتر می باشد. بدینگونه منطقه طالقان حدوداَ ۱۳۰۰ كیلومتر مساحت دارد و در ۳۶ درجه و ۱۲ دقیقه عرض شمالی و ۵۰ درجه و ۴۷ دقیقه طول شرقی در شمال غرب شهر تهران قراردارد، میانگن درجه حرارت سالیانه در طالقان حدود ۵/۹+، متوسط حداكثر ۵/۲۷+، و متوسط حداقل ۳/۱۱- درجه سانتی گراد و میانگین بارندگی سالیانه حدود ۵۰۰ میلیمتر است. روستاهای زیبای طالقان در دامنه های جنوبی و شمالی ، در ارتفاع ۱۴۰۰ تا ۲۶۰۰ متر از سطح دریا ، در امتداد رودخانه ها و كنار چشمه سارها پراكنده شده اند.

برای رسیدن به طالقان،از تهران با طی كردن مسافت ۱۴۵ كیلومتری و عبور از  شهرهای  كرج ، هشتگرد ، آبیك  ، و ۴ كیلومتر بعد از آبیك به جاده  انحرافی  و اختصاصی طالقان رسیده  و در مسیر راه ، از چند ده و قریه و بقول امروزی ها روستا باید عبور كرد كه این روستاها عبارتند از : زیاران ، خوزنان ، آقچری ، صمغ آباد و ابراهیم آباد  و… و پس از گذشتن از این روستاها به گردنه طالقان میرسیم و در امتداد جاده حركت نموده  تا به  پلیس راه  و سه راهی میان طالقان و پا ئین طالقان رسیده و پس از  طی مسیر و گذر از روستاهای زیدشت و گلینك به شهرك طالقان كه مركز طالقان نیز می باشد می رسیم.

اسامی روستاهای طالقان روستاهای بالا طالقان روستاهای میان طالقان روستاهای پایین طالقان ۱- ابصار Absar ۲- آسكان Asekan ۳- اورازان Ovrazan ۴- پراچان Parachan ۵- جوستان Joestan ۶- حصیران Hasiran ۷- خچیره Khochireh ۸- خودكاوند Khodkavand ۹- خیكان Khikan ۱۰- دراپی Darapei ۱۱- دهدر Dahder ۱۲- دیزان Dizan ۱۳- سفچ خانی Sefeehkhani ۱۴- كركبود Karkabovd ۱۵- كولین Qvien ۱۶- گته ده Gatehdeh ۱۷- گراب Garab ۱۸- گلیرد Giliard ۱۹- گوران Govran ۲۰- لمبران Lambaran ۲۱- مرجان Marjan ۲۲- منگولان Mangelan ۲۳- مهران Mehran ۲۴- ناریان Narian ۲۵- نساء علیا Nesaolia ۲۶- نویز Naviz ۲۷- هشان Hashan ۱- آرتون Artoun ۲- اردكان Ardakan ۳- آرموت تكیه (شامل آرموت و تكیه آرموت) Armouttekieh ۴- آوانك Avanak ۵- باریكان Barikan ۶- بزج Bozaj ۷- پردسر Pordesar ۸- جزن jazan ۹- جزینان (گزینان) Jazinan ۱۰- حسنجون و سیدآباد Hasanjoun va sayedabad ۱۱- خسبان Khosban ۱۲- دنبلید Donbolid ۱۳- زیدشت Zidasht ۱۴ – سگران Sogran ۱۵ – سگران چال Sogran chal ۱۶- شهرك Shahrak ۱۷- فشندك Fashandak ۱۸- كرود Karovd ۱۹- كلندر Kolandar ۲۰ كولج Kovlaj ۲۱- گلینك Gelinak ۲۲ – میراش Mirash ۲۳- میناوند Minavand ۲۴- نویزك Novizak ۲۵- وركش Varkash ۲۶- وشته Veshteh ۲۷- هرنج Haranj ۱- اسفاران Asfarun ۲- امیرنان Amirnan ۳- انگه Angeh ۴- اوچان Ouchan ۵- اهوراك Ahvaruk ۶- پرگه Pargeh ۷- تكیه ناوه (شامل تكیه ناو و عالی سر) Tekieh naveh ۸- خوران Khovran ۹- خورانك Khovranak ۱۰- روشنابدر Roshnabdar ۱۱- سنگ بن Sang Bon ۱۲- سوهان Sohan ۱۳- شهر آسر Shahr Asar ۱۴- كجیران Kajiran ۱۵ – كش Kash ۱۶ – كش رود Kush Rovd ۱۷- كلانك Kolanak ۱۸- كلارود Kolarovd ۱۹- كماكان Komakan ۲۰- لهران Lohrun ۲۱- موچان Mouchan ۲۲- میر Mir ۲۳- نساء سفلی Nesa

زبان مردم طالقان، فارسی و لهجه آنها تاتی است و تنها در دهكده میناوند، مردم به زبان تركی سخن می‌گویند .

آیین مردم طالقان تا حدود قرن سوم هجری، دین زرتشت بوده است. با ظهور اسلام و گرویدن مردم قزوین و سایر مناطق نزدیك طالقان به مذهب شافعی و مالكی، مذاهب جدید در میان آنان رونق پیدا كرد اما چون ساداتی كه به طالقان روی آوردند پیرو زیدبن‌علی‌بن‌حسین‌ابن‌علی بودند، مردم طالقان، آیین زیدیه را كه حسینیه نیز نامیده می‌شود قبول كرده و به آن علاقه‌مند شدند. ظاهرا مذهب اسماعیلیه در طالقان نفوذ و دوام قابل ملاحظه‌ای نداشته است زیرا مردم طالقان، بیشتر در قلمرو نفوذ حكمرانان زیدی‌مذهب قرار داشته‌اند. به هر حال با روی‌كارآمدن صفویه و نفوذ حكمرانان سلسله كیانیه – خصوصا خان‌احمد اول كه به آیین شیعه اثنی عشری معتقد و علاقه‌مند بود – از گسترش و نفوذ آیین زیدیه كاسته شد و مردم به مذهب شیعه اثنی‌‌عشری گرویدند. اكنون عموم طالقانی‌ها شیعه دوازده امامی هستند

راه طالقان ـــ  آبیك  :  از طریق  زیدشت ـ گردنه ابراهیم آباد ـ صمغ آباد ـ زیاران . این راه تنها راه ورودی جاده ای است كه از محورهای ارتباطی كرج- قزوین (بعد از كارخانه سیمان آبیك)  منشعب می شود و پس از عبور از زیاران و صمغ آباد ، به طالقان منتهی می شود.

راه طالقان ـــ  قزوین :   از طریق  ناوه ـ قاضی كلایه ـ  گزنه

راه طالقان ـــ  قزوین :  از طریق  كما كان ـ  كلانك ـ فشكلدره

راه طالقان ـــ چالوس : از طریق جوستان ـ آسكان ـ سیاه بیشه ـ گردنه چم ـ  دزد بن (دیز بن)

راه طالقان ـــ تنكا بن : از طریق جوستان ـ مهران ـ گردنه صاد ـ آبگرم دهستا ن سه هزارـ درجان

راه طالقان ـــ لوراء :  از طریق جوستان ـ گته ده ـ آزاد بر

راه طالقان ـــ كلاردشت :  از طریق جوستان  ـ ناریان ـ گردنه دریچه ـدلیر

راه طالقان ـــ  آبیك  :  از طریق  زیدشت ـ گردنه ابراهیم آباد ـ صمغ آباد ـ زیاران . این راه تنها راه ورودی جاده ای است كه از محورهای ارتباطی كرج- قزوین (بعد از كارخانه سیمان آبیك)  منشعب می شود و پس از عبور از زیاران و صمغ آباد ، به طالقان منتهی می شود.

راه طالقان ـــ  قزوین :   از طریق  ناوه ـ قاضی كلایه ـ  گزنه

راه طالقان ـــ  قزوین :  از طریق  كما كان ـ  كلانك ـ فشكلدره

راه طالقان ـــ چالوس : از طریق جوستان ـ آسكان ـ سیاه بیشه ـ گردنه چم ـ  دزد بن (دیز بن)

راه طالقان ـــ تنكا بن : از طریق جوستان ـ مهران ـ گردنه صاد ـ آبگرم دهستا ن سه هزارـ درجان

راه طالقان ـــ لوراء :  از طریق جوستان ـ گته ده ـ آزاد بر

راه طالقان ـــ كلاردشت :  از طریق جوستان  ـ ناریان ـ گردنه دریچه ـدلیر

طالقان مهد بزرگانی است كه در تاریخ ایران سهم بسزایی داشته اند . نام برخی از آنان را در ادامه مشاهده خواهید نمود .

آیت الله حاج سید محمود علایی طالقانی فرزند مرحوم آقا سید ابو الحسن از ده گلیرد اولین امام جمعه پس از انقلاب .

شهید سرلشكر ولی اله فلاحی جانشین رئیس ستاد مشترك ارتش.

درویش عبدالمجید طالقانی از ده مهران ابداع كننده خط نستعلیق .

درویش خان (غلامحسین درویش) فرزند حاجی بشیر از ده زیدشت از اساتید موسیقی اواخر دوره قاجار .

مرحوم آیت اله حاج شیخ محمد حسن طالقانی(فرزند مرحوم ملا عبد اله)از ده كرود از علمای برجسته طالقان و از حامیان مرحوم نواب صفوی )

دكتر حشمت از ده شهراسر همرزم شهید میرزا كوچك خان جنگلی.

برادران امیدوار (عیسی و عبد اله) نخستین جهانگردان ایرانی.

شیخ حسین غفاری از ده حسنجون و سیدآباد ، نویسنده كتاب تاریخ طالقان .

جلال آل احمد از ده اورازان و نویسنده معاصر.

‌عنایت بخشی از ده حسنجون و سیدآباد ، متولد ۱۳۲۴ و هنرمند معاصر سینما و تلویزیون.

غلامحسین امیر خانی از ده آرتون رئیس انجمن خوشنویسان (معاصر) .

دكتر احمد احمدیان فرزند مشهدی علی میرزا از ده كرود، قاضی و مستشار دیوانعالی كشور و وزیر دادگستری كابینه مهندس بازرگان .

ابو الحسن معینی از ده حصیران و استاندار لرستان در رژیم پهلوی .

آیت اله العظمی شیخ مرتضی طالقانی از ده دیزان از علمای بنام حوزه علمیه نجف اشرف در نیمه اول قرن چهاردهم هجری قمری .

حبیب الله برنگی فرزند آقا رضا از ده كرود، شاعر، نویسنده و تاریخ نگار طالقان  .

آیت اله شیخ مسیح پارسا از ده اوانك از علما و شعرای معروف طالقان متوفی ۱۳۱۹ ه.ق .

شیخ عزیزالله فرید بزجی از ده بزج و رئیس دفتر و منشی مرحوم دكتر حشمت .

مهندس خلیل طالقانی فرزند میرزا علی اصغر از ده اوانك وزیر كشاورزی كابینه دكتر علی امینی .

آیت اله میرزا مسیح كرودی طالقانی فرزند مرحوم قاسم از ده كرود از علمای معروف دوره مظفر الدین شاه قاجار و امام جماعت مدرسه سپهسالار .

میرزامحمدعلی مكلای طالقانی از ده نویزك مرثیه سرا و عالم قرن ۱۳ ه.ق .

امیر الادباء .

سعیدخان رفیعی بزجی .

صاحب ابن عباد از ده تكیه ناوه وزیر فخر الدوله و مجد الدوله دیلمی .

ملا نظر علی از ده سوهان از علمای بنام اوایل قرن ۱۴ هجری قمری .

پروفسور یحیی پویا فرزند حاجی ملا باشی از ده اوانك استاد كرسی خون شناسی دانشگاه تهران

آیت اله سید ابوالحسن رفیعی طالقانی از ده اورازان امام جماعت مسجد جامع تهران در اوایل قرن ۱۴ ه.ق .

محمد بن ابراهیم بن اسحق طالقانی از راویان حدیث و علمای ثقه قرن سوم ه.ق .

جمال الدین معروف به پیر از ده وشته از عرفای قرن ۵و۶ هجری .

ابو نصر احمد بن ابراهیم طالقانی از شعرای بنام دوران آلب ارسلان و ملكشاه سلجوقی .

ملا نعیما از ده كركبود عالم و كتابدار كتابخانه سلطنتی شاه سلطان حسین صفوی .

شیخ مرتضی تمیمی فرزند كربلایی قلی از ده اوانك مجتهد قرن ۱۴ ه.ق .

شیخ آقا هرنجی طالقانی از ده هرنج عارف و مجتهد اواخر قرن ۱۳ و اوایل قرن ۱۴ ه.ق .

میر ابو الفضل عنقای طالقانی از ده كركبود شاعر وعارف معاصر .

درویش مختار علیایی طالقانی فرزند محرمعلی از ده كوئین از دراویش قرن ۱۴ ه.ق طالقان .

ملا عبد الغنی شریعتمداری از ده حشان از روحانیون برجسته طالقان در قرن ۱۳ ه.ق .

حاج میرزا ابراهیم بوذری فرزند میرزا علی اصغر از ده كرود خوشنویس و استاد انجمن خوشنویسان معاصر

جناب آقای علی لهراسبی خواننده تلویزیونی ایران از ده لهران طالقان