کمدینها، هنر-پیشه ها، نویسنده ها و روانکاوان از گذشته های دور در جستجوی کشف این راز بوده اند که چه عاملی می تواند منجر به خنده دار شدن موضوعی شود و اکنون دانشمندان آن را در یکی از ساده ترین قوانین زندگی انسان کشف کرده اند.
"زیگموند فروید" فکر می کرد شوخ طبعی ناشی از احساس برتری یا ناسازگاری است، در حالی که "مارک تواین" ریشه این رفتار را خوشی نمی دانست بلکه راز شوخ طبعی را در اندوه می دید.
اکنون دانشمندان اعلام کرده‌اند برای همیشه به این بحث خاتمه خواهند داد. به گفته آنها شوخ طبعی ناشی از تخطی آرام و بی خطری از مسیری معمولی است که جهان بر روی آن در حرکت است.
انسان زمانی موضوعی را خنده دار می بیند که آن موضوع برخلاف شیوه ها و شکلهای پذیرفته شده معمولی باشد. همچنین بر اساس این مطالعه هر فرد حاضر در یک رویداد به تنهایی باید درباره تشخیص خنده دار بودن یک موقعیت قضاوت کنند.
متخصصان روانکاوی در دانشگاه کلرادو تصمیم گرفتند فرضیه خود را درباره لزوم بی خطر بودن یک ناهنجاری اجتماعی برای خنده دار شدن آن با درخواست از تعدادی از داوطلبان برای اجرای تعدادی موقعیت خنده دار و یا معمولی به اثبات برسانند.
در یکی از این اجراها با قرار دادن یک فرد متعصب در موقعیتی که برایش ناخوشایند بود و قرار دادن فردی بی تفاوت در همان موقعیت، دانشمندان دریافتند گزینه اول بیشتر باعث خنده افراد شد زیرا در آن از حدود اخلاق تخطی شده بود. همچنین قرار دادن افرادی که رفتن به کلیسا از برنامه های همیشگی آنها بود و افرادی که هرگز به کلیسا نمی رفتند، در دو موقعیت مختلف نشان داد هر فرد به صورت مجزا و شخصی درباره خنده دار بودن یک موقعیت تصمیم گیری می کند.
به گفته "جان بیشاپ" کمدین و مجری یکی از برنامه های کمدی مشهور شبکه بی بی سی، تخطی از هنجارها بهترین مدل برای تشریح حس شوخ طبعی است. شوخ طبعی باید مانند نگاه کردن از میان پنجره ای با شیشه های ترک خورده باشد، در این صورت می توان موضوعی را دید اما آنچه دیده می شود متفاوت از واقعیت است. همچنین عبور بیش از اندازه از هنجارها می تواند موقعیتی را آزاردهنده و یا توهین آمیز کند که این به هیچ وجه خنده دار نیست.
براساس این گزارش، محققان معتقدند این یافته می تواند به توضیح اینکه چرا یک موقعیت خنده دار در تمامی فرهنگهای کشورهای مختلف خنده دار به شمار نمی رود نیز کمک کند. زیرا هنجارها در جوامع مختلف متفاوت اند و شیوه تخطی از آنها نیز از فرهنگی به فرهنگ دیگر تفاوت دارد.
