بورس كالای كشاورزی ایران بر اساس قانون استفساریه ماده ۹۵ قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی , اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۷۹ و ماده ۱۱۳ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال ۱۳۸۰ كل كشور , مصوب ۷/ ۹/ ۱۳۸۰ مجلس شورای اسلامی و همچنین قانون تاسیس بورس اوراق بهادار مصوب سال ۱۳۴۵ در شهریور سال ۱۳۸۳ تاسیس گردید.
بازار محصولات كشاورزی در ایران همواره با محدودیت ها و دشواری های ساختاری زیادی روبرو بوده و بخش عمده ای از این مشكلات مربوط به عدم توسعه یافتگی اقتصاد كشاورزی كشور ما و همچنین ساختار سنتی و ناكارا بازار محصولات كشاورزی می باشد كه علی رغم تلاشهای بسیار انجام شده طی ۲ دهه اخیر و صرف میلیارد ها ریال توسط دولت در جهت اصلاح این ساختار همواره شاهد عدم بازدهی مناسب و حصول نتایج مورد انتظار در این بخش بوده ایم.
با توجه به مشكلات مطرح شده در سالیان گذشته بورس كالای كشاورزی ایران به عنوان یك بازار جدید با ایجاد بازاری فراگیر، یكپارچه , متشكل و سازمان یافته در صدد رفع مشكلات موجود بر آمده و سبب سهولت در امر دادوستد كالاها گردیده است كه با استفاده از روش های گوناگون سبب حفظ و پایداری و همچنین توسعه بخش كشاورزی در سالهای آتی خواهد شد. بررسی روند پیدایش و تكامل بورسهای كالا در جهان حاكی از آن است كه ظهور و بسط فعالیتهای این گونه بازارها در عرصه اقتصاد كشورها در پی پاسخ گویی به برخی از نیازمندیهای اقتصادی و در بسیاری موارد رفع برخی تنگناها و موانع در بازار كالاها بوده است .
به عبارت دیگر ، وجود برخی مشكلات در بازار كالا ( چه در بخش عرضه ، تقاضا و چه در بخش توزیع) و به تبع آن نوسانات قیمت كالاها به ویژه محصولات كشاورزی و همچنین برخی از نارساییهای بازارهای سنتی و ناكارآمدی این گونه بازارها از یك طرف و مزایا و منافع ایجاد و راه اندازی بورسهای كالا و توانمندی آنها در رفع مشكلات فوق الذكر از طرف دیگر مهمترین انگیزه و عواملی هستند كه موجب پدیدار شدن بازارهای آتی در صحنه اقتصاد كشورهای مختلف گشته اند. نارسایی های بازار سنتی و ناكار آمدی آن كه خود پیامدهایی به اشكال مختلف همچون افزایش ریسك قیمت یا همان نوسان شدید قیمت ها و ... دارد ، در اكثر كشورهای جهان به ویژه كشورهای در حال توسعه ، شاید مهمترین انگیزه راه اندازی چنین بازارهایی بوده است .
چرا كه در اكثر این كشورها به دنبال اجرای سیاست های تعدیل اقتصادی ، بازار اكثر كالاها و محصولات كشاورزی دچار اختلالاتی ناخوشایند گشته است . در چنین شرایطی پتانسیل بسیار قوی وجود دارد مبنی بر راه اندازی بازارهای آتی كه عمده ترین هدف ایجاد بازارهای آتی در این حالت پایان بخشیدن به اختلالات بازار و ایجاد یك نظام سازمان یافته داد و ستد و توزیع كالاها در كشور است . البته شایان ذكر است كه در بسیاری از كشورها ، ایجاد بازارهای آتی با انگیزه و هدف كاستن هزینه معاملات نیز بوده است .
راه اندازی بورس كالای كشاورزی در ایران همانند سایر كشورها جدا از مقوله فوق نیست . بخش كشاورزی ایران با مشكلات عدیده ای مواجه است . نوسان بسیار شدید قیمت محصولات كشاورزی و ناپایداری آن یكی از عمده ترین آنهاست . نوسان بسیار شدید قیمت محصولات كشاورزی به نوبه خود موجب نگرانی و عدم اطمینان كشاورزان نسبت به درآمدهای مورد انتظارشان میشود.
در كنار نوسان شدید قیمت ها ، عدم شفافیت و عدم گردش اطلاعات در بازارهای محلی محصولات كشاورزی، حضور بسیار گسترده دلالان و واسطه ها در بخش های مختلف توزیع و فروش این محصولات ، وجود انكار ناپذیر پدیده سلف خری در اقتصاد كشاورزی ایران ،فقدان یك بازار رقابتی كارآمد و فراگیر برای داد و ستد محصولات كشاورزی و عدم كارآیی شبكه توزیع از جمله مشكلاتی هستند كه بخش كشاورزی ایران با آن دست و پنجه نرم می كند.
این مشكلات عمدتاً در شرایط نبود یك بازار منسجم ومتشكل و رقابتی دامنگیر بخش كشاورزی ایران گشته است . از طرف دیگر ، بورس كالای كشاورزی با استفاده از ابزارها و روشهای داد و ستد در پی ایجاد یك بازار رقابتی ، شفاف و كارآمد است كه تا حد قابل ملاحظه ای معضلات فوق الذكر را مرتفع خواهد نمود. بنابراین در چنین شرایطی ، پتانسیل بسیار قوی برای ایجاد و راه اندازی بورس كالای كشاورزی در ایران وجود دارد.