مجموعه«چشمه آب معدنی آبگرم محلات» واقع در ارتفاعات شمال شرقی محلات در کوه خورزن از جمله جاذبه های طبیعی استان مرکزی است که جنبه درمانی نیزدارد.
آب این چشمه ها ازاعماق زمین و از روی لایه مذابی همراه باگازهای گوگردی با حرارت ۵۰ درجه سانتیگراد بر سطح زمین جاری می شود و خواص طبی و درمانی آن شهرت کشوری و جهانی دارد.
آبگرم محلات بر سر راه کاروانسرای دودهک و مجموعه تاریخی خورهه که قدمت آن به پیش از اسلام می رسد قرار گرفته و از گذشته های دور به اعتبار کتب و اسناد تاریخی به عنوان قطبی درمانی مطرح بوده است.
دراطراف این چشمه تاسیسات اقامتی وحمامهای درمانی متعددی برای گردشگران تعبیه شده و از سرچشمه اصلی در داخل محوطه مهمانسرای جهانگری در زیر صخره سنگی بزرگی آب این چشمه به شبکه حمامهای زیردستی هدایت می شود.
آب این چشمه دارای ترکیبات سولفاته کلسیک و ازته است و برای درمان امراض نقرس،کبد، کلیوی، صفراوی و گوارش کاربرد دارد.
به استناد مدارک تاریخی ، در گذشته از آب این چشمه برای درمان کچلی و امراض پوستی نیز استفاده می شده است.
«سرچشمه محلات» از منابع آبی زیبا و مصفای استان مرکزی در شمال این شهر است که در دامنه رشته کوه هفتاد قله در حاشیه درختانی تنومند روان است.
در کتابهای تاریخی گذشته آمده است که عامل وجودی شهر محلات این چشمه پر آب بوده که به عنوان منبع تغذیه آب کشاورزی و شرب مردم کاربرد داشته است.
در حاشیه این سرچشمه مکانی خوش آب و هوا با آبنما، پارک تفریحی و مناظر دلنشین طبیعی ایجاد شده که دربیشتر مواقع سال پذیرای جمع کثیری از گردشگران است.
قبل از ورود آسیابهای جدید، مردم محلات در مناطق اطراف از طریق آسیابهای آبی که بر روی رود این سرچشمه ساخته بودند ،گندم و جو و ذرت خود را آرد می کردند که هنوز یک اسیاب آبی با گذشت سالیان دراز با سیاق سنتی فعال است و پیرمردی محلاتی به نام عموعلی رزق خود را از آن تامین می کند.
در مجموعه تفرجگاهی سرچشمه محلات امکاناتی از قبیل استراحتگاه، اقامتگاه موقت، رستوران، کافی شاپ، سفره خانه سنتی، شهربازی، مرکز تولید گل و گیاه ،مرکز نمایشگاهی، سکوهای نصب چادر و سرویسهای بهداشتی وجود دارد.
«چشمه دوخواهران» درشمال شرقی شهر آستانه در دامنه کوه دوخواهران ازرشته کوه راسوند و در ارتفاع دو هزار۳۶۰ متری واقع شده که ازآن آبی سرد و گوارا بیرون می جهد.
در این چشمه دو تونل غارمانند وجود دارد که طبق اعتقادات مردم منطقه دو خواهر از نوادگان امام علی (ع) جهت در امان ماندن از شر دشمنان به آن پناهنده شدند و از خدا تقاضای غیب شدن کردند.
این چشمه برای اهالی منطقه مقدس است و مردم با حضور در مکان خروجی آب آن نذورات و دعا انجام می دهند.
در مسیر خروج آب چشمه در پایین دست تا روستای دوخواهران درختان کهنسال چنار،صنوبر، بید و گردو وجود دارد که در رقص باد و موسیقیای آب روح آدمی را زنده می کند.
تونل طبیعی اول این چشمه دارای دو مترارتفاع و هشت متر عمق است و تونل دوم آن نیز دو متر ارتفاع و ده متر عمق دارد و در مسیر خروج این آب چشم اندازهای منحصر به فرد در دشت آستانه ایجاد کرده که هرساله در فصول بهار و تابستان پذیرای جمع کثیری گردشگر است. گردشگران برای عزیمت به این منطقه خوش آب و هوا باید از جاده شازند به آستانه سفر کنند و در کیلومتر ششم جاده شازند به نورآبد از طریق جاده ای خاکی به روستای دوخواهران بروندو «چشمه عمارت» در جنوب شرقی دشت شازند و در دامنه کوه برآفتاب و رازن واقع شده که با آبدهی حدود ۸۰۰ لیتردرثانیه به عنوان سرچشمه اصلی رودخانه قره چای محسوب می شود. آب این چشمه مزارع و باغات کشاورزی روستاهای عمارت، بازنه، هفته، قلعه پسیجان حصار و قلعه دیزیجان را آبیاری می کند. دهانه چشمه حوضچه طبیعی به شکل تالاب ایجاد شده که منازل مسکونی روستا در حاشیه آن واقع شده است سرچشمه عمارت دارای چند دهنه خروجی آب زیرصخره است که بر روی یکی از این دهانه ها، مسجد باب الحوائج عمارت ساخته شده است که جلوه زیبایی ایجاد کرده است.
برای دسترسی به این تفرجگاه بکر باید از جاده شازند به قدمگاه عزیمت کرد.
»چشمه عباس آباد» شازند در دامنه شمالی رشته کوه راسوند و در ضلع شرقی این شهر واقع شده است. این چشمه درحاشیه روستای عباس آباد و اکبرآباد جریان دارد و حجم خروجی آب آن بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ لیتر در ثانیه است. آب این چشمه از سختی پایینی برخوردار است و جزو آبهای مناسب برای شرب محسوب می شود. در مسیر آبراهه این چشمه مناظر مصفایی خلق شده و برای سفر به این منطقه باید از ضلع شرقی شهر شازند به سمت عباس آباد رفت. «چشمه بلاغ حک» از چشمه های اسطوره ای ایران است که در شمال غرب شهر شازند در کنار کوه بلاغ واقع شده است.
متوسط این چشمه ۳۰۰ لیتر در ثانیه است و مزارع و کشاورزی روستاهای حک بالا و حک پایین و تحت محل از این محل انجام می شود.
بیشترین آبدهی این چشمه در فصل بهار و کمترین آن در اواخر شهریور است.
چشم انداز کوه بلاغ و دهانه چشمه هر گردشگری را متحیر می گرداند و گویی صخره ای را برش داده و از دل آن آب گوار به بیرون می تراود.
در داستانهای ایرانی به نقل از ساکنان محلی آمده است که کیخسرو قبل از اینکه به غار معروف کیخسرو پناهنده شود در چشمه بلاغ سر و تن خود را شستشو داده و با جسمی پاک به غار رفته است.
برای عزیمت به این چشمه در مسیر جاده اراک به بروجرد، دوراهی واقع است که از روستای تحت محل به سمت چشمه بلاغ ادامه می یابد.
«چشمه اسکان» دردامنه کوه لجوردر شمال غزب شهر شازند و درنزدیکی روستای اسکان بامتوسط آبدهی ۲۰۰ لیتردر ثانیه واقع شده است که مورداستفاده کشاورزی است.
مجموعه چشمه اسکان ، پنجه علی و رودخانه شراء در مجاورت همدیگر منطقه بسیار سرسبز و مستعد تفریحی را در کنار شهر جدید مهاجران خلق مرده که در ایام فراغت مکانی مناسب برای گردشگران است. جاده دسترسی این چشمه در کیلومتر ۱۹ شمال غربی شازند بین کوه لجور و رودخانه شراء است. »سراب رضاآباد» در دامنه ارتفاعات ویل آب منطقه ییلاقی رضاآباد خمین از اماکن دیدنی و سرسبز استان مرکزی است.
سراسر صخره و ارتفاعات بالای این چشمه پوشیده از گونه های گیاهی و گلهای وحشی است که در فصل بهار تابلویی زیبا را از خلقا خدا فرارو می نهد.
درمسیر جریان آب این چشمه انواع خزه و جلبک می روید که جلوه ای خاص ایجاد می کند. علاوه بر چشمه ها و سراب هایی مذکور تعداد زیادی سرابها و چشمه های مصفای دیگر چون چشمه شفا، سلیمانی و حکیم در منطقه محلات ، گراو در تفرش، چشمه و سراب عتبرته ، قاقان و پنجه علی در شازند ، چشمه گوشه در خمین و ۲۵ چشمه در منطقه حفاظت شده هفتادقله پراکنده است که گذران ساعاتی در کنار آنها می تواند خاطرات خوشی را برای گردشگران بیافریند.
