تبیان، دستیار زندگی

نماد در آموزه های قرآنی، از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار است. نمادها به سبب سادگی و سرعت انتقال مفاهیم بسیار موثر هستند. واژگان عربی، از ظرفیت نمادسازی برخوردار است؛ زیرا مفاهیم بسیاری را درکوتاه ترین و کمترین واژگان و حروف منتقل می کند که همین بر زیبایی و گویایی و شیرینی زبان عربی می افزاید.
ما انسان ها به نمادها گرایش بسیار داریم، چرا که آسانی، سادگی، روانی، گویایی و زیبایی نمادها به ما کمک می کند که مفاهیم بسیاری را منتقل کنیم. از این رو در پس هر نماد فرهنگی، جهانی از مفاهیم و مطالب قرار دارد. از جمله می توان به نماد هفت سین یا نماد سبزه و ماهی اشاره کرد. جامه و پرچم سیاه، نشانه ای از غم و نمادی از اندوه و سبزه نمادی از زندگی است.

کاخ، نماد اشرافیت
ازجمله نمادهایی که در قرآن برای اشرافیت و رفاه بیان شده است، کاخ و قصر است. کاخ نمادی از اشرافیت و رفاه اترافی می باشد. هرچند که داشتن کاخ در آخرت، پسندیده و نشانه ای از ایمان و رستگاری است، ولی کاخ در دنیا نمادی از اسراف و استکبار است. به همان اندازه که کاخ نشینی درآخرت پسندیده و زیبا است، به همان اندازه در دنیا ناپسند و زشت است.
کاخ در زبان عربی از آن به قصر یاد می شود، خانه های بزرگ، مجلل و برافراشته ای است که بیانگر اوج رفاه و آسایش است. خداوند در آیاتی از قرآن از کاخ های بهشتیان سخن به میان می آورد که دارای طبقات زیاد، اتاق های بسیار، با شکوه و برافراشته است (زمر، آیه 20؛ فرقان، آیات 70 و 75؛ عنکبوت، آیه 85 و سباء، آیه 37).
کاخ ها، از سوی اشراف و مستکبران همواره مورد توجه بوده است؛ زیرا نشانه ای از ثروت و قدرت است. داشتن کاخ های با شکوه و با اتاق های بسیار و درب ها و پنجره های زیاد (یوسف، آیه 23) با عناصری از سنگ های مرمر و آرایه هایی از زر و سیم بربلندی تپه ها و مشرف برخانه ها و کوخ های مردم، از جمله دلبستگی های انسان ظاهر بین و فاقد عقل و اندیشه است. (نساء آیه 78)
برخی از اشراف برای این که قدرت و ثروت خویش را به رخ مردم بکشند و آنان را به شگفتی وادارند، در اندیشه کاخ های سر به آسمان بر افراشته ای هستند که بر اوج قله ها و تپه ها بسازند. این مساله درعصر حضرت سلیمان (ع) به یک بیماری تبدیل شده بود بسیاری از مردم برای این که قدرت و ثروت خویش را چون فرعون و قارون به رخ دیگران بکشند، دراندیشه این کاخ های برافراشته بودند.
برخی از یهودیان براین باور بودند که هیچ حکومتی در دنیا برتر از حکومت های فرعونی نبوده است و کفر و ظلم ایشان موجب شده بود تا بتوانند این کاخ های عظیم را بسازند و از زندگی دنیا بهره کامل ببرند. همین اندیشه گاه طعنه ای می شد برجان پیامبران (ص) تا ایشان را به ستوه آورند و کفر و شیطنت را بر ایمان و عمل صالح برتر شمارند. این گونه بود که خداوند کاخ های عظیم سلیمان (ع) را برافراشت تا یهودیان را به حقیقت رهنمون سازد و دولتی برای آن حضرت(ع) رقم زد که بشر در هیچ دوره ای تجربه نکرده و نخواهد کرد. (نمل، آیه 44 و آیات دیگر)

نگاه اشراف خودپسند به دنیا
فرعونیان و اشراف مستکبر و خودپسند همواره دین را به بازی می گیرند و برای تحقیر مردم کاخ های سر به فلک می سازند. گاه به صراحت از نیت خویش سخن می گویند و می کوشند تا با ساختن کاخ، خدایی خویش را به اثبات برسانند و منکر خداوندی خداوندگار شوند.(غافر، آیات 36 و 37)
اصولا جامعه ای که به دور از حقیقت و وحی و دین باشد،هدف زندگی را در دنیا و آسایش آن محدود می سازد. لذا تمام همت و تلاش خویش را مصروف آن می کند تا خانه ها و کاخ هایی را برای خود بسازد و که به آسایش مطلق آن بینجامد. (اعراف، آیات 73 و 74)؛ کاخ های برافراشته ای از زر و سیم و سنگ های درخشان مرمر و خارا، با پرده های زربافت و اسباب و اثاثیه زرین و سیمین که همه جایش برق بزند و چشمان را خیره سازد.
از نظر آنان حقیقت زندگی چیزی جز دنیا نیست و عیش و نوش دنیا نیز جز به ساختن کاخ های بزرگ برای آسایش و زنبارگی نیست (نساء ،آیه 78 و حج، آیه 45) از این رو با کندن کوه ها و سنگ های خارا برای خویش کاخ می سازند (اعراف، آیات 73 و 74) و زنان مردم را زنده نگه می دارند، چنان که فرعون و دارو دسته اش، مردان و پسران یهودیان را می کشت و زنان ایشان را زنده نگه می داشت تا با آنان به عیاشی بپردازند.
برخی از این ساده اندیشان و ظاهر بینان، با ساختن کاخ های استوار و محکم می کوشیدند تا از مرگ فرار کنند و زندگی دراز مدت و جاودانه درآن ها داشته باشند. (شعراء، آیات 123 و 129 و نساء آیه 78 و حج، آیات 45 و 46) آنان در کاخ های اشرافی خود، به فساد می پرداختند و به جای بهره مندی در کارهای خیر از آن برای فساد استفاده می کردند. (اعراف، آیه 74 و آیات دیگر) این گونه بود که خداوند برآنان خشم می گرفت و آنها را درکاخ های برافراشته و استوارشان به زیر می کشید و نیست و نابود می کرد.
اصولا زندگی کاخ نشینی و روحیه اشرافی گری موجبات بسیاری از اسراف ها در اعتقادات و رفتارها وکردارها می شود و انسان را به سوی اتراف سوق می دهد. از این روکاخ نشینی را نمی پسندد و آن را عامل تباهی اخلاق انسانی برمی شمارد.
انسان هرچند دارای ثروت و قدرت بی شمار باشد، باید از کاخ نشینی دوری کند؛ زیرا این گونه رفتارها، روحیه اشرافی گری را تقویت می کند و آدمی را به منجلاب فساد وتباهی می کشاند و دریک فرآیندی ازانسان سالم، مجرمین بزرگ می سازد.

نویسنده : علی محمد صمدی

منبع : روزنامه کیهان 10/07/1390