تبیان، دستیار زندگی

برخورداری هر ایرانی از یك پزشك خانواده در جامعه ای كه جمعیت آن به بیش از 75 میلیون نفر می رسد می تواند خبر خوشی برای هر ایرانی باشد كه دستكم دغدغه درمان و بهداشت نداشته باشند.

در این شرایط برنامه پزشك خانواده به صورت رسمی در استان های تهران -البته فعلا فقط مناطق جنوبی-، فارس و سیستان و بلوچستان در حال اجرا است اما هنوز بسیاری از مردم از یكدیگر درباره پزشك خانواده می پرسند و می خواهند بدانند این "پزشك خانواده" ، چیست؟

پزشك خانواده در زمان حاضر ابهام هایی در میان مردم ایجاد كرده كه شاید از اطلاع رسانی ناكافی باشد اما به نظر می رسد آنچه اكنون در ذهن مردم در باره پزشك خانواده وجود دارد چندان واقعیت بیرونی نداشته باشد.

اغلب مردم همان برداشتی از "پزشك خانواده" را دارند كه در برخی سریال ها و فیلم های خارجی دیده اند، هنگام بیماری فرد، اعضای خانواده با پزشكی به نام "پزشك خانواده" ، تماس می گیرند و این پزشك فورا برای معاینه به منزل فرد بیمار می آید.

البته اسم "پزشك خانواده" نیز همین وظیفه را برای پزشك خانواده در اذهان عمومی متبادر می سازد.

"رضا سبزواری" كه به تازگی تحت پوشش برنامه پزشك خانواده قرار گرفته است، به خبرنگار ایرنا می گوید : پدرم در شرایطی نیست كه بتواند راه برود بنابراین در تماس با پزشكی كه به عنوان "پزشك خانواده" انتخاب كرده ایم از او خواستیم برای معاینه وی به منزل بیاید.

وی افزود: اما برغم شرایط بحرانی پدرم ، پزشك از آمدن به منزل سرباز زد.

"محمد شریعتی" رییس مركز مدیریت توسعه شبكه بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی در این باره به خبرنگار ایرنا می گوید: معاینه در منزل در شرایط فعلی در شرح وظایف پزشك خانواده گنجانده نشده است.

وی خاطرنشان می كند اما بیماران می تواند از خدمات جدید برنامه پزشك خانواده مانند جمع آوری سوابق بیماری آنان در پرونده الكترونیك سلامت، بهره ببرند.

**پزشك خانواده كیست و چه مسوولیتی بر عهده دارد

پزشك خانواده به زبان ساده همان فعالیت های پزشك عمومی فعلی را انجام می دهد اما با آموزش هایی كه دیده است با رشته های تخصصی بیشتری آشنایی دارد و می تواند خدمات بهتری به بیمار ارایه كند.

بطور مثال "سمیه راهنمایی" به خبرنگار ایرنا می گوید : هنگامی كه دچار سردرد می شوم نمی دانم آیا در مرحله ابتدایی باید به یك پزشك عمومی مراجعه كنم یا به یك چشم پزشك یا یك متخصص مغز و اعصاب.

"سارا شیوایی" می گوید: بارها پیش آمده است كه با بروز مشكلی برای فرزندم به پزشكان متعددی مراجعه كرده ام تا بالاخره یك پزشك توانسته است بیماری او را تشخیص دهد.

اینگونه موارد، ضمن سرگردانی بیمار موجب تحمیل هزینه ویزیت های متعدد برای او خواهد شد اما با اجرا شدن برنامه پزشك خانواده، بیمار درصورت ابتلا به هرگونه بیماری از سردرد گرفته تا دردهای عضلانی، مستقیما به پزشك خانواده مراجعه می كند و پزشك خانواده با مهارت هایی كه فراگرفته است بیمار را راهنمایی می كند و او را به طور صحیح به متخصص مربوطه، ارجاع می دهد.

**رایگان بودن خدمات اولیه درمانی، مزیت دیگر ورود پزشكان خانواده به نظام سلامت

در شرایط فعلی بیماران حتی برای مراجعه به یك پزشك عمومی باید هزینه زیادی را از جیب خود بپردازند اما با اجرا شدن برنامه پزشك خانواده، دیگر ویزیت اولیه مردم رایگان خواهد بود و آنان می توانند بطور رایگان از ویزیت اولیه خدمات درمانی و بهداشتی پزشك خانواده بهره مند شوند.

علاوه برآن قرار است حتی برخی از داروهای ساده نیز بطور رایگان در اختیار مردم قرار بگیرد.

حتی اگر بیمار از طریق پزشك خانواده به بیمارستان معرفی شود، تاثیر بسزایی در كاهش هزینه های بستری او خواهد داشت.

**پزشك خانواده برای هر فردی مشخص است

در شرایط فعلی مردم هنگام بیماری به یك پزشك مراجعه می كنند اما هنگام بیماری مجدد، نزد پزشك دیگری می روند، این پزشك جدید با سوابق بیماری فرد آشنا نیست و هزینه های جدیدی را به فرد تحمیل می كند.

این درحالی است كه مردم در اجرای برنامه پزشك خانواده ، یك پزشك مشخص برای خود "انتخاب" می كنند و این پزشك با تمام سوابق بیماری فرد آشنا است و با كیفیت بهتری می تواند به درمان بیمار بپردازد.

**پزشك خانواده، وضعیت بیماری فرد را پیگیری می كند

یكی از مهم ترین مشكلات نظام درمانی در شرایط فعلی این است كه اگر فرد بیماری به پزشك مراجعه كند و پزشك، خدمات درمانی را برای او انجام دهد، پس از انجام این مراحل بیمار رها می شود.

این به آن معنا است كه پزشك فقط برای بیمار نسخه ای می نویسد و دیگر كاری ندارد كه آیا "بیمار، داروهایش را مصرف می كند، به متخصص مربوطه مراجعه كرده است یا آزمایش های خود را انجام داده است

"رحیم رضایی" در این باره می گوید: چندی پیش به پزشك مراجعه كردم و او برای من آزمایش تشخیصی نوشت اما به دلایل پیش آمدن كارهای گوناگون از مراجعه به آزمایشگاه خودداری كردم.

وی می افزاید: پس از چندی دوباره به پزشك مراجعه كردم و آزمایش های مربوطه را انجام دادم اما گر آزمایش ها را سریع تر انجام داده بودم می توانستم از پیشرفت بیماری و عوارض شدید آن جلوگیری كنم.

این درحالی است كه به گفته مسوولان وزارت بهداشت، "پزشك خانواده" پیگیر وضعیت درمانی بیمار هست و با تماس های تلفنی از بیمار می خواهند كه نسبت به وضعیت درمانی خود، مسوول باشد.

**پیشگیری از بیماری و حفظ سلامت فرد از وظایف پزشك خانواده است

در شرایط فعلی فقط هنگامی كه فردی بیمار می شود با پزشك ، سر و كار دارد اما پزشك خانواده می خواهد وضعیت سلامتی فرد را حفظ كند بنابراین در شرایطی نیز كه بیمار به پزشك مراجعه نمی كند، پزشك در تماس با او، وضعیت سلامتی فرد را پیگیری می كند؛ بطور مثال اضافه وزن افراد بطور مرتب كنترل می شود.علاوه برآن توصیه های بهداشتی مبنی بر شیوه زندگی سالم و پرهیز از مصرف غذاهای ناسالم به افراد ارایه می شود تا به بیماری هایی مانند دیابت مبتلا نشوند.

**پرونده الكترونیك سلامت در دسترس پزشك خانواده

در وضعیت فعلی حتی اگر یك بیمار به یك پزشك ثابت مراجعه كند مجبور است در هر مراجعه دوباره تمام سوابق بیماری خود را برای پزشك یادآوری كند اما با اجرای برنامه پزشك خانواده، تمام سوابق بیماری فرد در پرونده الكترونیك سلامت ثبت می شود.

قرار است برای تشكیل این پرونده به 400 سووال درباره وضعیت بیماری و سلامتی فرد پاسخ داده شود بنابراین این پرونده ، اطلاعات جامع، كامل و دقیقی از وضعیت بیماری و سلامتی افراد در اختیار پزشك قرار می دهد.

پزشك خانواده نیز كه به این پرونده دسترسی دارد به راحتی می تواند بهترین گزینه درمانی را برای فرد مراجعه كننده انتخاب كند.

بطور كلی در برنامه پزشك خانواده، هر پزشك، تعداد مشخصی از جمعیت یك منطقه را تحت پوشش خود قرار می‌دهد و با تشكیل بانك اطلاعاتی حاوی وضعیت جسمانی و روحی مراجعه كنندگان، مشكلات آنها را پیگیری و با توجه به یافته های موجود، در صورت لزوم آنها را به پزشك متخصص ارجاع می دهد.

**پزشك خانواده، برنامه ای برای همه مردم

رییس مركز مدیریت توسعه شبكه بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی درباره اهمیت اجرای برنامه پزشك خانواده به خبرنگار ایرنا می گوید تمام ارایه كنندگان خدمات، متخصصان و مردم از منافع اجرای برنامه پزشك خانواده، بهره مند خواهند شد.

"محمد شریعتی" می افزاید : سقف تعداد افرادی كه می توانند تحت پوشش یك پزشك باشند را تعیین كردیم اما این تعداد ثابت نیست ممكن است یك پزشك هزار نفر و یك پزشك دیگر دو هزار و 500 نفر را تحت پوشش قرار دهد اما به هرحال تعداد پزشكان با تعداد این جمعیت متناسب خواهد بود.

**كاهش هزینه های مردم با اجرای پزشك خانواده

وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشكی درباره پزشك خانواده به خبرنگار ایرنا می گوید: با اجرای برنامه پزشك خانواده و نظام ارجاع هزینه های درمانی مردم تا 30 درصد كاهش خواهد یافت.

"مرضیه وحید دستجردی" می افزاید : مردم در سطوح اولیه پزشك خانواده هیچ هزینه ای نمی پردازند و فرانشیز بستری در بیمارستان ها نیز كمتر از زمان فعلی خواهد بود.

وی اظهار امیدواری می كند تمام هزینه های خدمات درمانی از طریق حمایت های دولتی و بیمه ای پرداخت و فرانشیزها حذف شود.

وزیر بهداشت تاكید می كند با اجرای این برنامه در كشور هر فرد ایرانی یك مشاور درمانی خواهد داشت و دیگر سرگردان نمی شود.

دستجردی ادامه می دهد: نكته مهم در برنامه پزشك خانواده دسترسی عادلانه همه اقشار مردم به خدمات بهداشتی و درمانی است و از سوی دیگر سیستم سلامت كشور از رویكرد درمانی خارج و وارد رویكردهای پیشگیرانه می شود.