تبیان، دستیار زندگی

وجود تمامی این مشكلات، سبب نمی شود كه لبنانی ها حلول ماه مبارك رمضان را جشن نگیرند و به آداب و رسوم ویژه این ماه پایبند نباشند.

جالب آنكه تركیب همزیستی مسیحیان و مسلمان در لبنان بویژه بیروت جلوه بسیار زیبایی به این ماه مبارك می دهد تا آنجا كه از آن به عنوان ماه خوشی و شادی یاد می كنند و حتی مسیحیان در مناطق مشترك با مسلمانان، بعضا اقدام به برپایی سفره های افطار برای هموطنان خود می كنند.

ماه رمضان در لبنان با انجام آداب دینی، اجتماعی، فرهنگی مختلفی در طوایف و مناطق مختلف، ویژگی های خاصی داشته و تاریخ برخی از این سنت ها و آیین ها به صدها سال گذشته باز می گردد.

به طور مثال ماه مبارك رمضان در شمال لبنان، دارای عادات خاصی است؛ همزمان با حلول ماه مبارك، گروهی از فرقه صوفیه با حضور در خیابان های این شهر، به خواندن تواشیح و شعرهایی در مدح رمضان می پردازند و مردم را برای روزه گرفتن آماده می كند.

رمضان در لبنان با استقبال پرشور مردم و دولت روبرو می شود و همزمان با شروع این ماه، ارتش سه گلوله توپ به هوا شلیك می كند تا مردم را از شروع ماه مبارك آگاه كند؛ این رسم دیرینه مدتها است كه در شهرهای بیروت، بعلبك، صیدا و صور اجرا می شود.

حزب الله نیز به مناسبت فرارسیدن ماه مبارك رمضان، دوره های تلاوت و آموزش قرآن كریم را در حسینیه ها، و مساجد مناطق مسلمان نشین لبنان ترتیب می دهد و مردم روزه دار با شركت در این جلسات ضمن استفاده از فضای معنوی در مسابقاتی كه به این مناسبت ترتیب داده می شود، شركت می كنند.

اكثر مردم مسلمان لبنان تا پاسی از شب را در مساجد و حسینیه های محله های خود با عبادت و خواندن ادعیه های مختلف سپری می كنند.

مؤسسات دینی و مذهبی و نیز اغلب مؤسسات خیریه تابع طوایف مختلف لبنان، نیز اقدام به اطعام فقرا و نیازمندان كشور می كنند.

این مراسم با شركت شخصیت های سیاسی، اجتماعی و افراد خیر برگزار می شود.

آداب و رسوم ماه رمضان نزد مردم لبنان از تنوع و ویژگی خاصی برخوردار است.

مردم لبنان از دوره‌های قدیم عادت دارند كه پیش از آغاز این ماه، آخرین روز از ماه شعبان را به خروج از منزل و گذراندن آن در دل طبیعت اختصاص دهند.

این سنت از دوره‌های قدیم به "استبانه" یا "سیبانه" مشهور شده و به معنای انتظار برای مشاهده هلال ماه رمضان است.

چنانچه افرادی كه مورد وثوق دیگران هستند؛ ماه را ببینند به دادگاه شرعی می‌روند تا درباره رویت هلال ماه شهادت دهند و اگر مفتی لبنان و قاضیان شرع از درستی شهادت آنان مطمئن شوند، دستور اعلام آغاز ماه رمضان و شلیك گلوله توپ مخصوص را صادر می‌كنند.

امروزه هدف از استبانه به معنای اصلی آن یعنی انتظار مشاهده ماه در برخی مناطق لبنان، ضعیف و تنها به تفریح منحصر شده و برخی از مردم، آخرین یكشنبه پیش از ماه رمضان را به این تفریح می‌پردازند.

البته این پدیده هنوز در نزد برخی‌ها از اهمیت برخوردار است و برخی مراجع دینی نیز پیش از ماه رمضان، از مردم می‌خواهند كه در صورت مشاهده هلال ماه، به مراكز شرعی مراجعه كنند.

عادت شلیك گلوله توپ از دوره‌های قدیم در لبنان رواج داشته و در برخی مراحل تاریخی، در بعضی مناطق از جمله بیروت به خاطر وقوع جنگ‌های مختلف نادیده گرفته شده و تنها در برخی مناطق از جمله طرابلس ادامه یافته است.

اما اكنون چند سالی است این سنت احیا شده و ارتش لبنان امسال نیز اعلام كرد در نخستین روز از ماه مبارك رمضان و عید فطر سه گلوله توپ و به هنگام وقت افطار و امساك در سحر نیز یك گلوله شلیك خواهد شد.

گفته می‌شود، این سنت را عثمانی‌ها در لبنان و برخی مناطق اسلامی پایه گذاشتند؛ سپس در سایر مناطق عمومیت یافت.

یكی دیگر از سنت‌های موجود در لبنان در ماه رمضان، بیدار كردن مردم برای خوردن سحری توسط

افرادی است كه به آنان "مسحراتی" گفته می‌شود.

مسحراتی‌ها امسال هم كار خود را از بامداد امروز آغاز كردند به طوری كه در ساعات‎2تا ‎ 3نیمه شب، در كوچه‌ها و خیابانهای شهر دور می‌زنند و بر طبل می‌كوبند و شعر می‌خوانند.

مسحراتی كه لباس محلی بر تن دارد، می‌خواند: "یا نایم وحد الدایم، یا نایم وحدالله" یعنی "ای خفته! برخیز و خداوند باقی را عبادت كن" و ای خفته برخیز و خدای را عبادت كن، "قوموا علی سحوركن،" یعنی "برخیزید و سحری بخورید، رمضان به دیدار شما آمده است".

در لحظه افطار، خیابان‌های شهر تقریبا خالی می‌شود و صدای خودروها نیز شنیده نمی‌شود، اما این امر تنها یك تا دو ساعت پس از افطار ادامه دارد و پس از آن، رفت و آمدها از سر گرفته می‌شود و تا سحر ادامه می‌یابد.

بر اساس اصول فقهی، لحظه افطار در غروب و امساك در سحر، در نزد شیعیان و اهل سنت لبنان متفاوت است و شیعیان، دقایقی دیرتر از اهل سنت افطار می‌كنند، از این رو،خانواده‌ها، شبكه‌های تلویزیونی و رادیویی مورد نظر خود را برای شنیدن صدای اذان براساس عقیده‌شان، انتخاب می‌كنند.

برخی مردم لبنان كه بیشتر طرفدار اعتدال هستند، معتقدند كه با شنیدن اولین اذان می‌توانند افطار كنند، از این رو با شنیدن صدای اذان از مسجد محله خود، افطار می‌كنند.

در خانواده‌هایی كه اعضای آن از دو مذهب شیعه و اهل سنت هستند - این چنین خانواده‌هایی در لبنان كم

نیستند - نیز به عقاید یكدیگر احترام می‌گذارند و معمولا منتظر می‌مانند تا با هم افطار كنند.

لبنانی‌ها، خرما را "آقای سفره" می‌نامند و با آن افطار می‌كنند و پس از آن، سوپ را كه "شوربا" نامیده می‌شود و بسیار متنوع است، میل می‌كنند تا گلویی تازه كرده و معده را برای پذیرش غذا آماده كنند.

سفره لبنانی‌ها كه از متنوع‌ترین سفره‌های جهان بشمار می‌رود، در ماه رمضان، تنوع بیشتری به خود می‌گیرد.

مردم لبنان علاقه ویژه‌ای به پر بودن سفره، تنوع و زیبایی آن دارند، انواع پیش غذاها همچون تبوله، فتوش، سالاد كلم، روكا، حمص، متبل، كبه، دلمه برگ مو، انواع سمبوسه، عرایس، فته، جایگاه ویژه‌ای در سفره لبنانی‌ها دارد.

مردم لبنان، به انواع نوشیدنی‌ها نیز علاقه خاصی دارند، خرنوب، سوس، جلاب، آب تمرهندی و لواشك از جمله نوشیدنی‌هایی است كه بویژه در ماه رمضان، فراوان یافت می‌شود.

انواع كبابها، بره و مرغ شكم پر، مغربیه، ملوخیه، صیادیه ماهی و سایر غذاهای دریایی از جمله غذاهای پرطرفدار در لبنان است.

شیرینی‌های لبنانی نیز دارای تنوع بسیاری است و پس از جمع شدن سفره افطار، برروی میز قرار می‌گیرد، مشبك، قطایف، كنافه، كلاج، شعیبیات، المفروكه و قاروطیه از جمله شیرینی‌های لبنانی پرطرفدار در ماه رمضان است.

كشیدن قلیان نیز كه از جمله تفنن‌های بسیاری از مردم لبنان است، جایگاه خاصی درشب نشینی‌های ماه رمضان دراین كشور دارد.

به هنگام سحر، مردم لبنان تمایل به غذاهای سبك دارند و انواع "منقوش" را كه با خمیر و پنیر آماده می‌شود، همراه با زیتون و ماست چكیده، میل می‌كنند.

شب نشینی یا "سهره" سنت پابرجای همه خانواده‌های لبنانی و در همه مواقع سال است كه در ماه رمضان، رنگ تازه و مختلفی به خود می‌گیرد و به چندین شكل انجام می‌شود.

برخی مردم علاقه دارند، شب‌های رمضان را در خانه خود بگذرانند و تا دیر وقت به خواندن قرآن، ذكر حدیث و تماشای برنامه‌های تلویزیونی بسیار متنوع شبكه‌های تلویزیونی بپردازند و بسیاری از آنان به ختم قرآن در ماه رمضان موسوم به "ختمه" اهمیت زیادی می‌دهند.

بعضی از آنان نیز به همراه فامیل، دوستان و آشنایان جمع می‌شوند و به شب نشینی، گفت وگو، خوردن و آشامیدن انواع مختلف خوراكی‌ها و نوشیدنی‌ها، كشیدن قلیان و برخی بازی‌ها می‌پردازند.

سومین گروه از آنان نیز در مساجد و مراكز مختلف شهر جمع می‌شوند و به خواندن قرآن، نماز، سرودهای دینی و مدیحه ‌سرایی مشغول می‌شوند.

شب نشینی در رستوران‌ها و كافه‌ها نیز مورد علاقه شماری از مردم لبنان است كه نه تنها در ماه رمضان بلكه در سایر روزهای سال نیز رواج دارد.

"خیمه‌های رمضانی" نیز در مناطق مختلف لبنان نمود پیدا می‌كند و در آن برنامه‌های متنوعی اجرا می‌شود و معمولا تا بامداد ادامه می‌یابد.

مساجد و خیابان‌های شهرهای مختلف لبنان، در ماه رمضان به شكل زیبایی تزیین می‌شود و جلسات دینی به اوج خود می‌رسد.

كمك به فقیران و خانواده‌های كم بضاعت نیز از عادت‌های بسیار خوب مردم لبنان است و خانواده‌های لبنانی در این نوع كمكها زبانزد هستند، این امر در ماه رمضان شدت می‌یابد تا بتوانند همه را در شادی ماه میهمانی خدا شریك كنند.

مراكز و انجمن‌های خیریه بسیاری در لبنان وجود دارند كه در ماه مبارك رمضان، دكه‌ها و خیمه‌هایی را در سطح شهر برپا می‌كنند و كمك توانمندان را به افراد كم بضاعت و بی‌بضاعت می‌رسانند.