تبیان، دستیار زندگی

با به پایان رسیدن برداشت برنج در مازندران ، روستائیان جشن خرمن می گیرند.

نیک می دانیم درد و رنج در جهان هستی با زندگی بشر عجین شده است اما شادی و شادمانی را باید ساخت. آنگونه که در طول تاریخ بدینگونه بوده است. پدران ما روزهای فراوانی از سال را جشن می گرفته اند و هنوز علیرغم همه تهاجمات طول تاریخ بخشی از آنها بیاد مردمان مانده و گاهی نیز اجرا می شود, بر آن شدیم تا با احیای دگربار این جشنها زمینه های لازم برای بازگشت به هویت ملی و بومی را فراهم آورده و نسل جوان این مرز و بوم را با گذشته تاریخی اش آشنا سازیم.

در سرزمین كهن مازندران، می توان نشانه های این حضور را در یافته های مادر مكانِ غارهای هوتو و كمربند و در دوره های بعدتر در گوهرتپه، مشاهده نمود. حضور در حاشیه ی رودخانه ها و بهره مندی هرچه بیشتر از زمین و رفع نیاز تا فرصت بعدیِ كشت سبب شد تا همراهی، همكاری، رقابت و رفاقت در جوامع اولیه تجلی یابد و زندگی مسالمت آمیز و مهربانانه با كاریاری و برخورداری از امكانات موجود، حاصل شود. در آیین زرتشت، پیروزی بر زمین و شكست دیو خشكسالی، موجد جشن و سرور بود و مردم در این رسم، حضوری تمام داشته و بر درگاه ایزدی شكر می كردند.

جشنی كه همزمان با چینش دسته های پربركت گندم و شالی و شروع خرمن كوبی برپا می شد و مهر را در روز مهرگان می پراكند. ایرانیان قدیم هر روز را به نامی می خواندند و معیار ایام را سی روزه محاسبه می كردند. تقارن نام روز و ماه، موجب برگزاری جشنی ماهانه بود كه به مناسبتی خاص برگزار می شد. جشن های دوازده گانه سال و تقارن آن عبارت بودند از: فروردین گان در19 فروردین، اردیبهشت گان در 3 اردیبهشت، خوردادگان در 6 خرداد، تیرگان در 13 تیر، امردادگان در 7 مرداد، شهریورگان در 4 شهریور، مهرگان در 16 مهر، آبانگان در 10 آبان، آذرگان در 9 آذر، دی گان در 8،15،23 دی، بهمن گان در 2 بهمن و سپندارمذگان در 5 اسفند.

فرصت نشای شالی و نیاز به همكاری جمعی و همجواری خانه و كشتزار از دلایلی ست تا افراد یك روستا با یاری یكدیگر در امور كشاورزی مشاركت نمایند. این یاری كه در مازندران به نام (كایر) معروف می باشد، صورتی دیگر از واژه ی كاریار می باشد. در این سنت بسیار زیبا كه تجلی تعاون و همراهی در انجام امور نیك است، اهالی در هنگامه ی نشا، وجین، نگهداری و درو به یاری یكدیگر می شتابند و این حضور موجب همدلی و تفاهم و ارتباط عاطفی بین اهالی می شود.

علاوه بر این، ترنم ترانه های روستایی و فولكلوریك در حین انجام كار كشاورزی. بازخوانی آرزوها، عشق و صفای باطن افراد را در هیئت جمعی به نمایش می گذارد. از نگاهی دیگر می توان، جشن مهرگان را پایان تلاش جمعی دوره ی كار دانست. از مزیت های برجسته برگزاری جشن خرمن در دوره های پیشین، یاری كشاورزانی ست كه به دلایلی مانند آفت، سیل، خشكسالی و یا هجوم حیوانات وحشی، دچار آسیب می شدند و محصولاتشان از بین می رفت. در این مراسم، دیگر كشاورزان با اختصاص بخشی از حاصل كشت خود به فرد آسیب دیده، زیان های ناشی از این اتفاق را كاهش داده و سایه ی نگرانی را از این افراد دور می ساختند.

در جشن خرمن کشاورزان مازندرانی، به شکرانه فراوانی محصول برنج در سال زراعی امسال به صورت نمادین در فضای باز بیرون این روستا، دور هم جمع شده و با قربانی کردن و خوردن انواع خوراکی ها این روز را در کنار هم به خوشی سپری می کنند.

زن بور، جینگاسر، کشتی لوچو، رقص و بازیهای محلی وموسیقیهای سنتی مازندرانی از برنامه های قابل اجرا در جشن خرمنمی باشد.