تبیان، دستیار زندگی

انتقال باورهای مذهبی به نوجوانان و جوانان اساسا توسط خانوده صورت می گیرد و مدرسه و اماکن مذهبی نیز نقش ثانوی خود را در این انتقال ایفا می کنند.
باورهای مذهبی هم در نحوه تفکر فرد درباره هستی، هم در احساسات و عواطف او نسبت به خود و دیگران، و هم در رفتار او در برخورد با مسائلی که با آنها روبرو است تاثیر غیرقابل انکاری دارد.

از منظر روایات ، جوان نه تنها از ارتباط با خداوند گریزان نیست که مشتاق آن نیز هست و گرایش به دین در این دوره بیش از دوران دیگر در او بروز می کند. علاقه به دین، خود بخشی از گرایش های نوجوان است. جوان در جستجوی معنویت و کمال جویی است و از آنجا که دین این گرایش را به بهترین وجه پاسخ می دهد، جوان تمایل زیادی به امور معنوی و دینی دارد. دین، جوانان را با کمال ها و زیبایی های واقعی آشنا می سازد و روح ظریف و لطیف آنان را به کامل ترین موجود هستی که خالق دیگر موجودات است، پیوند می دهد. بعلاوه در پرتو این آشنایی و ارتباط است که جوان هویت و جایگاه واقعی خویش را در می یابد و از این روست که در قرآن و روایات، اشتیاق، دلبستگی جوانان به امور معنوی و دینی که گاه از آن به " خیر" تعبیر شده است، بسیار بیشتر از بزرگسالان برآورد شده است.

 قرآن کریم در داستان حضرت موسی(ع) به این نکته تصریح کرده است که این جوانان قوم موسی بودند که به او ایمان اوردند و با وجود خوف و ترسی که از فتنه های فرعون و نیروهایش وجود داشت، دلداده شریعت موسی(ع) شدند.

امام صادق (ع) می فرماید: جوانان را دریاب. زیرا آنان شتاب بیشتری نسبت به هر امر نیکویی دارند. ( کافی. ج 8.ص 93)

در روایت دیگری پیامبر اکرم(ص) ضمن توصیه به توجه هر چه بیشتر به جوانان، علت این توصیه را قلب پاک، نرم و پذیرای آنان بیان کرده و از خاطره روزهای آغاز بعثت یاد می کند که بزرگسالان و پیران با دعوت و تعالیم او سر مخالفت داشتند و این جوانان بودند که با او عهد و پیمان بستند.

در مطالعاتی که در مورد رابطه میان مذهبی بودن والدین و مذهبی شدن فرزندان صورت گرفت این نتیجه بدست آمد که نقش مادر در مذهبی شدن دختر و نقش پدر در مذهبی شدن پسر بیشتر است و در صورتیکه بین مادر و پدر اتفاق نظر و عمل مذهبی وجود داشته باشد این تاثیر هم روی دختران و هم روی پسران بیشتر خواهد بود. همچنین شرکت والدین در تکالیف و مراسم های مذهبی و بحث و گفتگوهای مذهبی در خانوده باعث انتقال باورها و عملکردهای دینی به نوجوانان می شود. بخصوص پسران از این بابت تاثیر پذیری بیشتری دارند.

همچنین ثبات و استمرار عقاید و عملکردهای دینی پدران نقش اساسی را در شکل گیری باورهای و عملکرد دینی پسران نوجوان دارد.

تحقیقات نشان می دهد که نوع رابطه در خانواده باعث ایجاد فضایی از زندگی می شود که تاثیر مهمی در افزایش یا کاهش باورهای دینی فرزندان نوجوان و جوان به جای می گذارد. آن دسته از والدین که هم از فرزندان حمایت می کنند و هم روی آنان کنترل دارند،فرزندانی را تربیت می کنند که ارزش های دینی و اخلاقی مشابه والدین خود خواهند داشت. اما والدینی که فرزندان خود را کاملا حمایت می کنند ولی کنترلی روی آنان ندارند و نیز والدینی که نه حمایت چندانی از فرزندان خود می کنند و نه کنترلی روی آنان دارند، فرزندانی تربیت خواهند کرد که باورها و ارزش های اخلاقی آنان شباهت چندانی به باورها و ارزش های اخلاقی پدر و مادرشان نخواهند داشت. بعبارت دیگر وجود تعارض در خانواده مانع از انتقال ارزش های دینی به فرزندان می شود.

امام صادق(ع) فرمود: در نوجوانی به شدت به عبادت خدا مشغول بودم، پدرم که چنین وضعیتی را دید، مرا بازداشت و فرمود: پسرم، به خود سختی نده و جانب اعتدال و وضعیت روحی و روانی خویش را رعایت کن، زیرا خداوند اگر بنده ای را دوست داشته باشد، به عبادت کم او هم راضی است. (کافی، ج2، ص 87)

ریشه علاقمندی جوان به دین را گذشته از فطرت جویای حقیقت و توحید گرای او ، باید در نتایج و پیامدهای جذاب دین برای جوان جستجو کرد.جوان این امر را برخلاف دوره کودکی که از قدرت تفکر انتزاعی و عقلی اندکی برخوردار است ، به خوبی درک می کند و به دین و معنویت تمایل نشان می دهد. روانشناسان نیز علاقمندی به دین را از جمله ویژگی های دوره نوجوانی و جوانی می دانند.

باورهای مذهبی نوجوانان منعکس کننده سطح رشد شناختی آنان نیز می باشد. این باورها در فاصله سنی 12 تا 18 سالگی از حالت خشک و لفظی خود خارج می شود و جنبه انتزاعی  پر قدرتی به خود می گیرد. مثلا مفهوم خدا که در سال های قبل از نوجوانی به صورت پدری توانا و مهربان در نظر کودک بود حال در دوره نوجوانی به صورت برترین وجود مجرد و بی همتا در ذهن و دل نوجوان جای می گیرد.

استانلی هال معتقد است که در 16 سالگی حداکثر احساسات مذهبی به چشم می خورداما این مسئله یعنی دین پذیری و حقیقت جویی جوانان را نباید بی آسیب پنداشت، بویژه آن که جوان در آغاز دوره جوانی دستخوش تحولات و تنش های روحی شدید است. بنابراین امکان جذب شدن جوانان به دسته ها و گروه های فکری و عقیدتی که بهره ای از حق ندارند، ولی اسم حق و حقیقت جویی را با خود یدک می کشند، وجود دارد. مارگارت سینگر، که متخصص روانشناسی فرقه گرایی است ، می نویسد: تقریبا هر فردی ، در یک دوره آسیب پذیری از زندگی خود، وضعیتی پیدا می کند که ممکن است جذب فرقه معینی بشود" دوره های انتقالی ( مثلا از نوجوانی به جوانی ) دوره ه هایی که فرد دچار سختی های زیاد و تجربه فقدان می شود،زمانی که فرد عمیقا احساس تنهایی می کند یا با خانواده خود درگیر مشکلات جدی است، نمونه هایی از این دوره های آسیب پذیری و افتادن به دام فرقه های افراطی است. عضویت در این فرقه ها، که فرد را بطور کامل در خود می پذیرند، نوعی اطمینان خاطر و احساس تعلق بوجود می آورد و نوجوان یا جوانی که عضو آن می شود راه گریزی برای خود پیدا می کند، به جبران کمبودهایش می پردازد و مشکلاتش را از یاد می برد.

بنا بر پژوهش عده ای از روانشناسان و آنچه از تحقیقات  ایشان بر می آید اینست که عامل اصلی کم اعتقادی گروهی از نوجوانان و جوانان به مذهب، عملکردهای نادرست متولیان مذهب و برخی نگرش ها و دستورالعمل هایی است که به اصل باورهای دینی لطمه می زند.

به نظر شما والدین برای اینکه فرزندانشون بیشتر سمت خدا بروند و واجباتشون و به نحو احسن انجام بدهند چه باید بکنند؟

سلام
بله شما کاملا درست میگین
دین ما خیلی زیباست ولی متاسفانه از همون دوران دبستان که در مدارس آموزش میدند فقط از عذابهاش میگن و تازه همه بچه ها را میترسونن از این دین اون زمانم بود که ماها گوش میکردیم بچه های الان خیلی بیشتر از زمان ما میفهمند وحاضر نیستند همه چی و قبول کنن.
اصلا تو دوران تحصیلمون سخت ترین درس درس معارف بود چه دوران مدرسه چه در دانشگاه برا همینه جوونها زده میشن از دین..

سلام
به نظر من:
اینکه باید برای نوجوان خدا رو مهربون معرفی کنیم و فلسفه احکام رو بگیم قبول دارم. خیلی هم قبول دارم. اما:
باید هر دو باهم باشه. خوف و رجا رو میگم.
ما نباید بگیم اگه ایمان با ترس باشه دوزارم نمی ارزه. چون می ارزه. ولی نه به اندازه ایمانی که با عشق باشه. آخه رستگاری میتونه هم با ترس از جهنم باشه هم با شوق بهشت و هم با عشق به خدا. ولی دوتای اولی کجا و آخری کجا!
نباید از اون ور بوم بیافتیم...

سلام

خوف و رجا رو سوادم نمیرسه بفهمم

اما به نظرم تسلیم از روی آگاهی و میل باطنی هست که ارزشمنده وگرنه خود خداوند هم در قرانش میفرماید اگر میخواستم به زور همه بندگانم رو تسلیم میکردم

حالا اگر یه وجود و قدرت برتر و مطلق کائنات(خداوند) بندگانش رو که در برابرش هیچ قدرت دفاعی ندارن بخواد با ترس از عذاب و خشم و جهنمش مطیع  و تسلیم خودش کنه من واقعا نمیدونم اگر این زور و اجبار نیست پس چیه؟


ببنید دوستان تسلیم یعنی سر فرود آوردن در برابر حقانیت و آن هم از روی آگاهی واختیار ....وگرنه هر اطاعتی غیر از این تسلیم نیست بلکه ترس حاصل زور و اجباره!

یه وقتی هست من اونقدر به علم استادم ایمان پیدا کردم که بهش میگم هر چی شما بگی همون درسته و تسلیمش شدم ....یه وقتی هست استادم زیر گلوم چاقو گذاشته و میگم هر چی شما بگی درسته .......در اولی من تسلیمم ولی در دومی ترسیدم!

در اولی ایمان دارم و در دومی ترس

در اولی اگه استاد منو کتکمم بزنه بازم میگم شما درست میگی ولی در دومی اگه یه کم مجال پیدا کنم از دستش فرار کنم برمیگردم بهش میگم شما خیلی هم اشتباه میکنی

بین تسلیم و ترس باید فرق بگذاریم و یکیش ندونیم

من واقعا نمیدونم چه فضیلتی در اطاعت از روی ترس و اجبار وجود داره؟!و اگرترساندن یه موجودی که هیچ دفاعی از خودش نمیتونه بکنه و مجبور و مقهور یه قدرت برتر و زورگوئه اگر اجبار نیست پس این چیه؟!




همه برتری انسان بر سایر موجودات به خاطر اختیار و آزادی عملشه......درواقع یعنی اعمال انسان به این خاطر ارزشمنده که از روی ترس و اجبار نیست و اختیاریه!

من به شخصه در تسلیم و اطاعتی و بندگی  که بویی از اختیار و میل باطنی ازش به مشامم نرسه هیچ ارزش و اختیاری نمی بینم و این نه بندگی بلکه بردگی محضه!

اینکه خداونداز من چیزی رو بخواد که من بشر نمیفهمم(البته منظور عقل جمعی مسلمین) این خدا نعوذبالله خدای نافهم و دیکتاتوریه....چون برای مکلف تکلیفی غیر قابل فهم و درک رو تععین کرده!

تسلیم یعنی اطاعت از روی آگاهی


اگر من به خاطر ترس از جهنم نماز بخونم من خداوند رو ستایش نمیکنم .....دارم از روی ترس جلوش خم و راست میشم .....خم و راست میشم چون ازش میترسم

این ستایش نیست این ترسه

این خداست نیست نعوذبالله هیولاست

 با استدلال هایی این چنین از خداوند هیولا نسازیم

اگر خداوند خودش رو در قران انتقام گیرنده و عذاب دهنده معرفی میکنه برای اینکه ظالمین حواسشون جمع باشه و به خیال اینکه خداوند سرتاسر مهربانیه و این مهربانیش عدالتشم تحت شعاع قرار میده به بندگانش ظلم نکنن

اتفاقا به این خاطره که خداوند در قیامت از حق خودش میگذره ولی از حق الناس هرگز!

به هر حال خدای شما رو نمیدونم ولی من خدایی که اطاعت از روی ترس براش ارزشمند باشه و فرق تسلیم و ترس رو ندونه رو قبول ندارم و نمیپرستم

خدای من ازم بندگی میخواد نه بردگی


در مورد این مفاهیم و مباحث مذکور  کلی میشه بحث کرد  ولی متاسفانه نمیشه که.....

 از هر 4 خطی که تایپ میکنی دو خطش فردا ناپدید میشه!!

سلام
من که سواد و اطلاعاتم زیاد کفاف بحث راجع به این امور رو نمیده ولی اون چیزی که به نظرم میرسه اینه:
اون که خدا گفته اجباری در دین نیست، فقط برا این خاطره که اختیار ذاتی وجود انسان رو ازش نگرفته. مثلا ما تو دانشگاه اگه درس نخونیم میافتیم! پس درس خوندن اجباریه! از طرفی میتونیم نخونیم و بیافتیم. پس اختیاریه! ولی اگه نخونیم تبعاتی داره که اونم پاس نکردن اون درسه. پس این دو تا مسئله نباید قاطی بشه. جالبه حتی برا درس خوندن هم خوف و رجا هست. یه روز من حال دارم و عشق به درس خوندن، میشینم با کلی دقت و علاقه درسم رو میخونم. اما اگه یه روز حال نداشته باشم، به خاطر امتحان هم که شده، درسمو میخونم. اتفاقی که برای خود من افتاد. من بسیار به رشته ام علاقه داشتم و دارم. اما یه ترم حال درس خوندن نداشتم! درس نخوندم و نتیجه بدی گرفتم. اگه ترس از نتیجه بد که دوباره تکرار بشه نداشتم، شاید دوباره شروع نمیکردم. اما اون شروع دوباره که شاید فقط به خاطر گرفتن نمره بود، به تدریج تلاش و علاقه من رو بیشتر هم کرد و نتیجه گرفتم. خیلی هم نتیجه گرفتم. شروعش با اجبار بود.نه به خاطر علاقه به خود درس. اما ادامه ش ... حالا شما بگو این دو تا کنار هم مکمل هم نیستن؟

این دو مسئله خوف و رجا در کنار همه ولی نه برای یه کودک و یه نوجوانی که تازه فکرش و عقایدش داره شکل میگیره من هنوزم میگم اول باید از خوبیای دین گفت وقتی نوجوان به سن دبیرستان میرسه اون موقع از عذابها بگیم .
و باید کتابهای معارف خیلی شیرین کنن.

اختیار را خدا در انسان قرار داده ولی گفته من با قرآن ، پیامبر و امامان هدایتون کردم و باید به فرمان من باشین درسته اختیار داریم ولی نه مطلق ...
و ما برای ادامه حیاتمون باید خیلی از کارهایی که دلمون نمیخواد و انجام بدیم چون دیدیم کسایی که اون کارها را نکردن و سر پیچی کردن به فساد کشیده شدن پس یه جورایی این اختیاره جنبه جبریم داره...