تبیان، دستیار زندگی

«دستبرد علمی» و اصطلاحاتی مانند دزدی یا سرقت علمی، ادبی یا فكری در فارسی، در برابر واژة Plagiarism به كار می‌روند.
 كاربرد این واژه در مفهوم «دزدی ادبی» را به «ماركوس والریوس مارتیلیوس» شاعر هجوسرای رومی سده نخست میلادی نسبت داده‌اند. وی خود را ارباب و صاحب و كلمات را برده خویش می‌دانست و به كسانی كه اشعار وی را به نام خود عرضه می‌كردند، لقب plagiarius (به معنای بچه دزد، غارتگر، فریب دهنده) داده بود.

منابع: 
       
 http://jouybari.blogfa.com/post-6329.aspx

http://matlabsite.com/101/what-is-plagiarism-how-to-cite-papers.html

http://titronline.ir/vdca.onek49n6i5k14.html?txt

http://jafarimahmood.blogfa.com/post-227.aspx

http://www.hamshahrionline.ir/news-145126.aspx

سرقت ادبی در تمام کشورهای دنیا وجود داشته و وجود خواهد داشت.
مانند ناخالصی هر مورد دیگری در جهان هستی،  پژوهش و علم هم، دارای آفت هایی هستند.

در گذشته به دلیل آنکه سیستم جستجوی الکترونیکی کاملی برای شناسایی موارد تخلف علمی در دنیا وجود نداشت. به رغم آنکه در همه جای دنیا تخلف علمی  انجام می شد، اما موارد آن خیلی به سختی کشف می گردید.

از ما انتظار می رود مسائل اخلاقی را در این جامعه رعایت کنیم که یکی از آنها، ذکر ایده ها، عبارات و مفاهیمی است که آگاهانه از دیگران وام گرفته ایم. واضح است که بدون وام گرفتن از عبارات و یا ایده های دیگران نمی توانیم متن علمی بنویسیم ولی مهم است که بدانید چقدر از متون قدیمی یا جدید استفاده کرده ایم .

سرقت  ادبی، غیر اخلاقی است زیرا نوعی دستبرد است، چرا که ایده ها و عبارات دیگران را که بخشی از دارایی عقلانی آنهاست  سرقت شده و به اسم فرد دیگری عرضه می گردد

نمونه های رایج سرقت ادبی:

دانلود کردن منابع اطلاعاتی رایگان 

کپی کردن مقالات از اینترنت و یا منابع اطلاعاتی عمومی

کپی برداری و چینش چند متن در کنار هم به عنوان یک متن جدید

استفاده از رفرنس های اشتباه

انواع دستبرد ادبی :

خیلی وقتها (به ویژه در نگارش مقدمه مقاله) توجه چندانی به نحوه ارجاع دادن به یک متن نمی کنیم و به طور ناخودآگاه دچار سرقت ادبی-علمی می شویم.

گوته را به سرقت متهم می‌کنند. شکسپیر هم مطرح شده است‌، برشت هم شعری از فرانسوا ویون را به عنوان شعر خودش آورده و آن را بازسرایی کرده است. در مورد موسیقی پاپ هم این سرقت‌ها بسیار زیاد است. این موضوع در سیاست هم اتفاق افتاده است. ولادیمیر پوتین پایان‌نامه‌اش را در سال 1987 از یک کتاب برداشته و بخش اعظم کارش را از روی آن نوشته است.

سرقت در لغت به معنای دزدی آمده است ودر اصطلاح معانی گوناگون برای آن گفته اند؛سلب حقوق از صاحبان حق، ذکر متن بدون ذکر منبع، سوء استفاده ازنام و آثار دیگران....

در "فرهنگ نامه ادبیات فارسی" می خوانیم: "سَرَقات در اصطلاح بدیع، یکی از مباحث نقد ادبی و آن دزدی ها وعاریت ها واقتباس های شاعران و نویسندگان از یکدیگر است."

(شریفی محمد، فرهنگ ادبیات فارسی، چاپ اول، انتشارات معین و فرهنگ نشر نو، تهران، 1387، ص792)

در  تعریف فوق چند قید وجود دارد از قبیل؛

1-     نسبت دادن؛ یعنی اگر نسبت نباشد بلکه تصرف در مال دیگران باشد، در این صورت غصب خوانده می شود.

2-     عمدی بودن؛ یعنی اگر نسبتی در کار نباشد یا این که به شکل غیر عمدی متنی به نام کس دیگر به چاپ برسد(چنان چه امکان اشتباهات تایپی بعید به نظر نمی رسد)، دیگر سرقت نخواهد بود.

3-     تمام یا بخش قابل توجه؛ بدین معنا که نسبت یک اثر یا بخش قابل توجه یک اثر به خود یا غیر سرقت ادبی خوانده می شود ولی اگر آن چه او نسبت می دهد، چیز قابل ملاحظه ای نباشد(مثلاً یک جمله یا پارگراف یا عبارت غیر جدی باشد) مطابق این تعریف سرقت ادبی شمرده نمی شود.

4-      آثار ونوشته ها؛ اگر آن چه سرقت شده، اثر ونوشته  نباشد (مثلاً لباس وپوشاک، نام، مقام باشد)باز هم سرقت ادبی گفته نمی شود.

5-      دیگران؛ براساس این قید اگر کسی اشعار خود را مورد دستبرد قرار دهد مثل این که شکل بیان قبلی خود را تغییر دهد، سرقت ادبی انجام نداده است؛ چنان چه حافظ می فرماید:

می خواستم که میرمش اندر قدم چو شمع

او خود گذر به ما چو نسیم سحر نکرد

در جای دیگر همین معنا وتخیل را با اندکی تغییر در بیان دیگر ارائه نموده می گوید:

من ایستاده تا کنمش جان فدا چو شمع

او خو گذر به ما چو نسیم سحر نکرد

لیکن در ادب اروپایی این گونه استفاده را سرقت می خوانند.

6-      خود یا غیر؛ یعنی فرق نمی کند این انتساب به خود باشد یا غیر خود، در هردو صورت سرقت خوانده می شود.

7-      ترجمه؛ سرقت اگر به شکل ترجمه هم باشد سرقت است مثل این که کسی بیاید اثر یک شاعر غربی را ترجمه نموده بگوید این اثر مال من است.