مخالفان مهدى
امام ، دشمنان سخت گیر و كینه توزى نیز در برابر خواهد داشت . معارضاتى كه در مقدمات نهضت اخلال مى كنند و پس از پیروزى نیز. در نابودى آن خواهند كوشید.
كند و كاو درباره مخالفان ، نشان مى دهد سواى مستكبران بیدادگر كه در سر لوحه قهر سپاه مهدى قرار دارند، بیشترین كارشكنیها، از جانب كسانى است كه ادعاى موافقت با امام دارند و خود را از منتظران مهدى مى دانند. اینان ، امام را نه به خاطر پیاده كردن اسلام اصیل ، بلكه براى همراه كردن امام با آروزها و هوسهاى خود مى خواهند. پس از پیوستن به امام ، چون كارها را بر وفق مراد خود نمى بینند و ناچارند از منافع نامشروع خود درگذرند. به توجیه اهداف خود روى مى آورند و با سلاح دین و مذهب ، به جنگ امام مى روند كه به فرموده امام صادق :
((چه بسیار از كسانى كه ادعاى پیروى او را دارند، ولى پس از ظهور حضرت ، از او روى مى گردانند.))(551)
در این بخش ، به برخى از این افراد و یا گروهها اشاره مى كنیم .
1. راحت طلبان :
راحت طلبى ریشه در خود پرستى دارد و خودخواهى ، منشاء همه مفاسد است . لذت طلبى حالتى را در انسان ایجاد مى كند كه همه معیارهاى اعتقادى و اخلاقى او را دگرگون مى سازد.
لذت طلب ، دین را به گونه اى توجیه مى كند كه با رفاه او در تزاحم نباشد. او بیشتر به دنبال آن دسته از احكام ساده و بدون دردسر است كه دنیاى او در خطر نیفتد. جمعى از مسلمانان مكه ، پیش از هجرت به مدینه ، خدمت پیامبر رسیده ابراز مى داشتند: مورد آزار دشمنانیم ، اگر اجازه دهى با دشمنان مى جنگیم .
پیامبر مى فرمود: اكنون ماءمور به مبارزه نیستیم . دست نگاه دارید. نماز بخوانید و زكات بدهید.
پس از هجرت به مدینه و ایجاد آرامشى نسبى در آن شهر، پس از آنكه دستور جهاد نازل گشت زبان به اعتراض گشودند كه خدایا، چرا فرمان نبرد دادى و آن را مدتى به تاءخیر نینداختى . قرآن ، ریشه ترس و وحشت آنان را راحت طلبى مى شمرد و مردم را نسبت به فرجام آن هشدار مى دهد.(552)
انقلاب جهانى امام زمان ، بدون گذشتن از آتش و خون به پیروزى نمى رسد. در نبرد محرومان با مستكبران ، برق تیغ بلا، ایمانها را به آزمایش در مى آورد.
مومنان راستین پیشاپیش به استقبال رفته و خود را براى بلایا آماده مى كنند، ولى راحت طلبان با دستاویز قرار دادن مذهب ، در پس توجیه وضع و پایگاه خویش هستند. در دوران انتظار، بیش از همه چیز، در فكر زندگى خودند و انتظار را بیشتر در دعا و.... مى جویند.
از برابر آیات جهاد و امر به معروف و نهى از منكر و مبارزه با ستم ، بى تفاوت مى گذرند. این گروه نجات بشر و عمل به این گونه دستورها را مربوط به زمان ظهور مى دانند و مبارزه در زمان غیبت را نامشروع مى پندارند.
امام خمینى در طرز تفكر این گروه مى گوید:
((مى گویند: اگر حضرت صاحب ، خودشان مقتضى مى دانند، براى جهاد و مبارزه ، تشریف بیاورند، من كه دلم براى اسلام بیشتر از آن حضرت نسوخته است و حضرت هم كه اینها را مى بیند، خودشان بیایند، چرا من این كار را بكنم .(553) ))
از برهان لطف ، این نتیجه مى گیرند كه حضرت ، نسبت به كساتیهاى جامعه از ما داناتر است و تواناتر، تاءخیر حضرت در ظهور، برخاسته از مصلحتى بوده و نیاز به اقدام ما نیست . با كند و كاو بیشتر در منطق و روش زندگى این گروه ، متوجه مى شویم كه همه این گفته ها، پوششى است براى راحت طلبى و در واقع انحراف اخلاقى ، سرمنشاء این عقاید است ، نه بینش دینى و بصیرت اعتقادى و....
امام خمینى درباره اینان مى گوید:
((از صدر اسلام تاكنون ، دو طریقه ، دو خط بوده است : یك خط، اشخاص راحت طلب كه تمام همشان به این است كه یك طعمه اى پیدا بكنند و بخورند و بخوابند و عبادت خدا را هم ، آنهایى كه مسلمان بودند مى كردند. اما مقدم بر هر چیزى در نظر آنان ، راحت طلبى بود..... از اول نهضت اسلامى ، ما شاهد اشخاص كه .... راحت را بر هر چیزى مقدم مى داشتند (بوده ایم ) تكلیف را در این مى دانستند كه نمازى بخوانند و روزه اى بگیرند.(554)
این گروه كه در دوران غیبت ، راحت طلبى سبب همدستى آنان با كفر و ستم شده است ، به هنگام ظهور امام نیز، نمى توانند شیوه زندگى را تغییر دهند. براى ادامه زندگى ، بدون دردسر و به دور از غوغا و مبارزه ، با حضرت همراه نمى شوند. در پاسخ دعوت امام به جهاد با مستكبران ، آیات تقیه را مى خوانند. امام زمان در مقابله با توجیه هاى كژاندیشانه آنان به قرآن استدلال مى كند و حق را بدون پرده آشكار مى سازد و سرانجام ، راحت طلبان را در ردیف منافقان كیفر مى دهد.
امام صادق مى فرماید:
(( انما جعلت التقیه لیحقن بها الدم . فاذا بلغت التقیه الدم فلا تقیه وایم الله لودعیتم لتنصرونا لقلتم لانفعل انما نتقى و لكانت التقیه احب الیكم من آبائكم و امهاتكم و لو قدقام القائم ما احتاج الى مسائلتكم عن ذلك و لاقام فى كثیر منكم من اهل الانفاق حدلله .(555)
فلسفه تشریع تقیه ، حفظ خونهاست . اگر تقیه ، به مرز خون رسد. جاى تقیه نیست . به خداى سوگند، اگر شما براى یارى ما دعوت شوید، خواهید گفت : ما در تقیه هستیم و نمى توانیم شما را یارى دهیم . همانا تقیه از پدران و مادران برایتان عزیرتر است . اگر قائم ما بپا خیزد، به یاوه گوییهاى شما گوش نخواهد داد و در حق بسیارى از شما مردم منافق ، حدود خداوند را جارى خواهد ساخت .
2. جمود اندیشان :
از بامداد اسلام ، ظاهر گرایان از مهم ترین موانع احیاى دین و تحولات اجتماعى بوده اند، كسانى كه به باطن و روح و هدف دین توجه نكرده و افق در كشان فراتر از پوست و قالب را نمى نگرد. دور بودن از واقعیتهاى عینى ، آنان را كوته بین كرده و به خود محورى دچار. محدود بودن در كشان نسبت به دین ، موجب مى شود كه در زمانهاى حساس ، تكلیف را نشاسند و به رویارویى پیامبر و امامان كشانده شوند.
در جریان نزول آیه روزه و نماز مسافر، پیامبر در سفر، دستورافطار دادند و خود روزه گشودند، ولى گروهى كه به خیال مقدس مآبانه خود، هر سختى ثواب دارد، به روزه ادامه دادند. پیامبر با آنان برخورد كرد و بدیشان لقب گناهكار داد.(556)
وجود پیامبر و مخالفت صریح با این گروه ، به آنان عرصه میداندارى نمى داد. پس از پیامبر، تفكر قشرى و ظاهر بینى در لواى حراست از سنت و جماعت ، در میان مردم رایج شد و رود نحله هاى گوناگون فكرى به فرهنگ اسلامى ، بویژه در دوران غیبت ، آن را تشدید كرد. فرقه هاى گوناگون در عالم اسلام پیدا شد. ارباب مذاهب و فرق ، به اسلام به عنوان دینى جامع و حیات بخش توجه نكردند و با یكسونگرى به برخى از جوانب دین ، زمینه ناتوانى سایر اجزاء آن را فراهم كردند.
عالم تشیع نیز، از این خوان بى نصیب نماند. غیبت امام و دور كردن شیعه از عرصه سیاست و اجتماع ، سبب شد كه حركت اجتهاد بیشتر در حل مسائل فردى متمركز شود و دستورات اسلام به عنوان یك سیستم اجتماعى و اقتصادى و... كمتر در كار تحقیق و تدریس قرار گیرد. (557)
سایه انداختن تفكر اخبارى گرى بر افكار گروهى از علما مساله را تشدید كرد و سبب شد كه نوعى جمود و گذشته گرایى در محافل علمى شیعه رسوخ كند. و مراكز فرهمگى آن ، بویژه در سده هاى اخیر، در برخورد با مسائل نو ظهور كمتر واكنش مثبت نشان دهند. ریشه معارضه برخى از متدینین در برابر اندیشه هاى ناب امام امت را باید در گذشته گرایى و یكسو نگرى در مسائل اسلام ، جست و جو كرد.
به هنگام ظهور امام ، تحجر در اندیشه ها و رفتار اجتماعى ، نه تنها از میان نرفته كه در لفافه هاى نو ظهور جلوه هاى دیگر مى یابد.
امام ، احیاگر دین است در همه مسائل فكرى و كاربردى اسلام ، به دگرگونیهاى وسیعى دست مى زند و دستوراتى را كه در طى روزگاران دراز، بر توده مردم پنهان مانده و مردم ناشیانه به آن عمل مى كنند، آشكار مى سازد(558) .
حضرت ، براى ایجاد عدالت عمومى ، اموال نامشروع را مصادره مى كند، قطایع و زمینهایى كه حكومتها به ناروا به افراد واگذار كرده اند، به بیت المال بر مى گرداند(559) . دست حرامخواران را از اموال عمومى كوتاه مى كند و نقبهاى نامریى به بیت المال را مسدود مى كند.(560)
در اجراى عدالت ، تا آن جا پیش مى رود كه راه را بر افرادى كه به زیارت مستحبى خانه خدا مى روند بسته و حج واجب را در اولویت قرار مى دهد(561) .
شیوه حرمسازى و مسجد نمایى را نمى پسندد و مساجد را از تزئینات غیر ضرورى پاك مى سازد(562) . در حرم پیامبر و مسجد الحرام تغییرات مهمى را به اجراء مى گذارد. در قضاوت ، شیوه داودى را پیش مى گیرد و با معیارها و موازین نوینى كه در اختیار دارد، كشف حقیقت مى كند و تنها به شیوه قضایى گذشته ، یعنى بینه و سوگند اكتفا نمى كند(563) .
در تفسیر قرآن ، اسرار پنهانى و رموزى كه بر مردم پنهان مانده را آشكار ساخته و درهاى حكمت و معرفت را بر مردم مى گشاید. تاءویل قرآن و مصادیق بارز و پنهان آیات آن را بر مردم آشكار مى سازد(564) .
امام زمان ، احكامى كه پیامبر و امامان پیشین ، به سبب نبودن شرایط، نتوانسته اند اجرا كنند، جارى مى كند و اسلام را با همه شرایط و ویژگیها، در جهان حاكم مى سازد.
تحولات مهم فرهنگى و اجتماعى و سیره امام در حكومت و قضاوت ، با ذهنیتى كه مردم از دین دارند و تحجر اندیشان القا كرده اند، جدید جلوه مى كند و روش امام را با معتقدات خود بیگانه مى بینند.
(( اذا قام القائم استانف دعاء جدیدا كما دعاء رسول الله )) (565) .
امام ، نه مشرع است و نه دین ساز، بلكه جدید بودن روش حضرت در ارتباط با شناخت واژگونه مردم آن دوره از دین است ، كه كارهاى امام را جدید جلوه مى دهد، گویى دین جدید آورده است . گروهى كه با اسلام اصیل بیگانه بوده و تنها بر ظواهر گذشته جمود دارند. روش امام را با سیرت نیاكان خود ناشناخته دیده ، زبان به اعتراض مى گشایند و با سلاح مذهب ، به مقابله امام مى شتابند.
گروهى كه از فهم بطون و معانى بلند قرآن عاجزند، به ظواهر قرآن ، علیه امام استشهاد مى كنند و عده اى با استدلال به سیره اى از پیامبر كه در خیال دارند، به تحولات اجتماعى و اقتصادى امام انتقاد مى كنند.
امام زمان ، در بیرون كردن این گروه از صحنه اجتماعى و افكار عمومى ، پیش از جدش پیامبر به زحمت مى افتد. پیامبر، با كافران بى پرده ، رو به رو بود كه از اعلان دشمنى ابایى نداشتند و آشكار با اسلام و پیامبر مى جنگیدند. ولى این دسته از معارضان مهدى ، پینه بر پیشانى دارند و در میان مردم ، به زهد و ورع مشهورند و با سلاح دین ، به جنگ امام مى روند. بى كمترین تردید، به تیر تكفیرش مى زنند و با ایجاد شایعه و جنگ روانى افكار عمومى را علیه او بسیج مى كنند.
امام صادق (ع ) مى فرماید:
(( ان قائمنا اذا قام استقبل من جهلة الناس مما استقبله رسول الله (ص ) من جهال الجاهلیة )) .
(( فقلت : و كیف ذاك )) .
(( قال : ان رسول الله (ص ) اتى الناس و هم یعبدون الحجارة و الصخور والعیدان والخشب المنحوته و ان قائمنا اذا قام اتى الناس و كلهم یتاول علیه كتاب الله و یحتج علیه به . ثم قال : اما والله لیدخلن علیهم عدل جوف بیوتهم كما یدخل الحر والقر)) .(566) آزردگیهایى كه مهدى ما از سوى نادانان روزگار خود متحمل مى شود، بیش از زحماتى است كه به پیامبر از جاهلان زمان خود وارد شده .
گفتم : و چگونه ؟
فرمود: پیامبر در زمانى برانگیخته شد كه مردم سنگ و درخت و چوب مى پرستیدند. قائم ، آن گاه كه قیام كند، مردم علیه او قران را تاویل مى كنند. به خدا سوگند، همانند سرما و گرما عدالت وارد سراهاى آنان خواهد شد.
در قضیه اى ، امام در جمع مردم سخن مى گوید و حقایق را بر مردم آشكار مى سازد، گروهى از مردم كه تاب سخنان حضرت را نیاورده علیه امام خروج مى كنند.
امام صادق (ع ) مى فرماید:
(( انه اول قائم یقوم منا اهل البیت یحدثكم بحدیث لاتحتملونه فتخرجون علیه برمیلة الدسكرة فتقاتلونه فیقاتلكم فیقتلكم )) (567) .
در وقت ظهور قائم ما، برایتان سخنانى گوید كه تاب شنیدن آن را ندارید. علیه او در رمیله شورش خواهید كرد. او، با شما جنگیده و شما را نابود خواهد كرد.
خطاب امام به شیعیان ، ((یحدثكم )) نشانگر آن است كه این گروه ، از مخالفان امام ، از شیعیان هستند و همگى ، به دست امام از میان مى روند.
3. كافران و منافقان
در طول تاریخ اسلام ، افرادى از منافقان ، با سوء استفاده از آزادیهاى اسلامى ، وارد مسلمانان شده و با تظاهر به شعائر اسلامى ، از امكانات جامعه مسلمانان ، استفاده كرده اند. مصالح اسلام ، ایجاب مى كرد پیامبر و ائمه ، با آنان مدارا كنند و از درونشان پى جویى نكنند در حكومت مهدى نیز، این گونه افراد در صدد نفوذ در حكومت و جامعه اسلامى بر مى آیند. منافقان ، گاه تردستانه ، تا سطح تصاحب مقامات عالى حتكومت امام پیش مى روند، ولى ذكاوت و قدرت امام جایى براى دست اندازى منافقان باقى نمى گذارد و شدیدا پاكسازى مى شوند(568) . دو چهرگان كه آینده خود را در خطر مى بینند، با پخش شایعه و همكارى با گروههاى معارض ، دشمنى خود را آشكار مى كنند. در مناطق مرزى ، با دشمنان خارجى همدست مى شوند و در مركز خلافت ، كوفه ، آشكارا با امام مى جنگند. حضرت ، پس از درهم شكستن مقاومت مخالفان ، پیروزمندانه وارد كوفه مى شود و منافقان را در ردیف سایر فرقه هاى منحرف نافرمان ، از میان بر مى دارد(569) .
كفار نیز، كه ادعاى سركردگى مردم جهان را داشته و نهضت آزادى بخش مهدى را مانع منافع نارواى خود مى بینند، در برابر حضرت صف آرایى مى كنند.
آنان ، براى جلوگیرى از مسلمان شدن مستضعفان و حاكمیت محرومان ، نیرو تهیه كرده و با سپاهیان امام درگیر مى شوند.
امام صادق مى فرماید:
(( اذا خرج القائم لم یبق مشرك بالله العظیم ولا كافر، الاكره خروجه (570) ))
مشركان و كفار از قیام مهدى ناخشنودند.
دنیاى كفر، با دستاویز قرار دادن كیش نصرانیت ، با امام درگیر مى شوند و به دشمنان امام ، كمك مى رسانند و به هنگام شكست ، بدیشان پناه مى دهند(571) .
از برخى از روایات استفاده مى شود، سفیانى ، مهم ترین مخالف امام نیز، صلیب در گردن دارد(572) .
امام ، طى گفت و گوهاى اعتقادى و سیاسى ، معارضان غیر مسلمان را همراه خود مى كند و مشركان كینه ورز جنگ افروز را، شكست مى دهد.
551- ((میزان الحكمه )) رى شهرى ، ج 1/292، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى .
552- تفسیر((قمى ))، على بن ابراهیم قمى ، ج 1/144. ذیل آیه 71 سوره نساء.
553- ((امام و روحانیت ))، مجموعه دیدگاهها و سخنان امام درباره روحانیت / 206، دفتر سیاسى سپاه پاسداران
554- ((صحیفه نور))، ج 15/45.
555- ((وسائل الشیعه ))، شیخ حر عاملى ، ج 11/483،دار احیاء التراث العربى .
556- تفسیر ((نور الثقلین ))،ج 1/165.
557- ((مجموعه آثار شهید صدر))، مقاله همراه با تحول اجتهاد /8، روزبه .
558- ((ارشاد))، شیخ مفید، ج 2 / 383.
559- ((منتخب الاثر)) / 305.
560- ((بحارالانوار))، ج 52 / 338.
561- ((فروع كافى ))، ج 4 / 427.
562- ((الغیبه ))، شیخ طوسى / 473 - 475، مؤ سسه معارف اسلامى ، قم .
563- ((كافى ))، ج 1 / 397.
564- ((بحارالانوار))، ج 52 / 364 - 336.
565- ((الغیبه ))، نعمانى / 322.
566- ((همان مدرك )) / 297.
567- ((بحار الانوار))، ج 52 / 375.
568- ((همان مدرك )) / 338.
569- ((همان مدرك )) / 338.
570- ((البرهان فى تفسیر القرآن )) محدث سید هاشم بحرانى ، ج 2/ 121، اسماعیلیان .
571- ((بحار الانوار))، ج 52 / 344.
572- ((الغیبه ))، شیخ طوسى / 463.
نام كتاب : چشم به راه مهدى
مؤ لف : جمعى از نویسندگان مجله حوزه
