تبیان، دستیار زندگی

مهدى شخصى نه مهدى نوعى
برادران اهل سنّت در رابطه با مهدى موعود - صلوات اللّه علیه - مى گویند: ما به مهدى نوعى عقیده داریم . به عبارت دیگر: ما منكر مهدى موعود نیستیم ، احادیثى كه از رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله و سلّم در باره او صادر شده ، مورد قبول ماست ولى مى گوییم او هنوز متولد نشده و معلوم نیست چه كسى است اما در آینده متولّد مى شود و بعد از بزرگ شدن ، قیام مى كند و حكومت جهانى واحد تشكیل مى دهد، او از نسل فاطمه و از فرزندان حسین علیهم السّلام است .⁽⁴⁶⁾ مثلاً شبراوى شافعى در الاتحاف ⁽⁴⁷⁾ مى گوید:
((شیعه عقیده دارد مهدى موعود - كه احادیث صحیحه در باره او وارد شده - همان پسر حسن عسكرى خالص است ، و در آخرالزمان ظهور خواهد كرد، ولى صحیح آن است كه او هنوز متولّد نشده و در آینده متولّد و بزرگ مى شود و او از بزرگان آل بیت كریم است )).
ابن ابى الحدید در شرح نهج البلاغه ⁽⁴⁸⁾ ذیل خطبه 16 مى گوید: ((اكثر محدّثین عقیده دارند مهدى موعود از نسل فاطمه 3 است و اصحاب ما معتزله آن را انكار نمى كنند و در كتب خود به ذكر او تصریح كرده اند و شیوخ ما به او اعتراف كرده اند، فقط فرق آن است كه او به عقیده ما هنوز متولّد نشده و بعداً متولّد خواهد گردید)).
ایشان مى گوید: ((وَ اَمّا اَصْحابُنا فَیَزْعَمُونَ اَنَّهُ فَاطِمِیُّ یُولَدُ فِی مُسْتَقْبَلِ الزَّمانِ لاُمِّ وَلَدٍ وَ لَیْسَ بِمَوْجُودٍ اَلا ن ))⁽⁴⁹⁾ . و باز مى گوید: ((وَ عِنْدَ اَصْحابِنا أ نَّهُ غَیْرُ مَوْجُودٍ اَلا نَ وَ سَیُوجَدُ، وَ عِنْدَ اْلاِمامیَّةِ اَنَّهُ مَوْجُودٌ اَلا نَ)).⁽⁵⁰⁾
نا گفته نماند كه اهل سنّت بر این گفته خود، دلیلى از احادیث یا آیات نیاورده اند، فقط شهرتى است كه در میان ایشان به وجود آمده است و این یكى از نتایج منزوى شدن اهل بیت علیهم السّلام و غصب خلافت اسلامى است . چنانكه در مقدمه كتاب به آن اشاره شد. وانگهى احادیث منقوله در كتب اهل سنّت عیناً عقیده شیعه را مى رساند و در آن احادیث مى خوانیم كه : مهدى موعود - صلوات اللّه علیه - دوازدهمین امام از ائمّه دوازده گانه و نهمین فرزند امام حسین علیه السّلام و چهارمین فرزند امام رضا علیه السّلام و فرزند بلافصل امام حسن عسكرى علیه السّلام است .
و نیز روایات اهل سنّت مى گوید كه آن حضرت در سال 255 هجرى در نیمه شعبان در شهر ((سامرا)) از مادرى به نام ((نرجس )) به دنیا آمده است . بنابراین ، شیعه و اهل سنّت در مهدى موعود اختلاف و شكّى ندارند و هر دو عقیده به مهدى شخصى دارند منتها دورانهاى تاریك و انزواى اهل بیت و عصر حكومتهاى سیاه بنى امیّه و بنى عبّاس مانع از آن شد كه اهل سنّت چیزى را كه در كتابهاى خود نوشته و نقل كرده اند در میان خود شهرت بدهند و مانند شیعه منتظر آمدن مهدى شخصى - سلام اللّه علیه - باشند.
ما اینك بعضى از دلایلى را كه بر مهدى شخصى دلالت دارند از كتب برادران اهل سنّت نقل كرده و در باره آنها توضیح مى دهیم :
1 - محمد صالح حسینى ترمذى حنفى از سلمان فارسى نقل كرده ،مى گوید:
((دَخَلْتُ عَلَى النَّبِىِّ صلّى اللّه علیه و آله و سلّم فَاِذاَ الْحُسَیْنُ عَلَى فَخِذِهِ وَ هُوَ یُقَبِّلُ عَیْنَیْهِ وَفاهُ وَیَقُولُ: اَنْتَ سَیِّدٌ اِبْنُ سَیِّدٍ، اَنْتَ

اِمامٌ اِبْنُ اِمامٍ، اَنْتَ حُجَّةٌ اِبْنُ حُجَّةٍ أ بو حُجَجِ تِسْعَةٍ مِنْ صُلْبِكَ تاسِعُهُمْ قائمُهُمْ)).⁽⁵¹⁾
یعنى :
((به محضر رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله و سلّم مشرف شدم ناگاه دیدم كه حسین علیه السّلام بر روى زانوى آن حضرت است ، حضرت چشمها و دهان حسین را مى بوسید و مى فرمود: تو آقا و فرزند آقایى ، تو امام و پسر امامى ، تو حجت و فرزند حجّتى ، پدر نُه نفر حجت كه همه از صلب تو هستند و نهم آنان قائم آنان است )).
این حدیث شریف در اینكه مهدى موعود علیه السّلام نهمین فرزند امام حسین علیه السّلام است صراحت دارد على هذا مهدى موعود متولد شده است . بنابراین حدیث ، نمى شود گفت : ((معلوم نیست مهدى چه كسى است و هنوز متولّد نشده است )).
2 - عبداللّه بسمل چنین نقل كرده است :
((عَنْ سَلْمانَ قالَ: دَخَلْتُ عَلَى النَّبِیِّ صلّى اللّه علیه و آله و سلّم فَاِذَا الْحُسَیْنُ عَلَى فَخِذَیْهِ وَ هُوَ یُقَبِّلُ عَیْنَیْهِ وَ یُقَبِّلُ فاهُ وَیَقُول :

انْتَ سَیِّدٌ اِبْنُ سَیِّدٍ وَاَنْتَ اِمامٌ اِبْنُ اِمامٍ وَاَنْتَ حُجَّةٌ اِبْنُ حُجَّةٍ اَبُو حُجَجِ تِسْعَةٍ تاسِعُهُمْ قائمُهُمْ. اَخْرَجهُ فِى الْمَوَدَّةِ السَّیِّدُ عَلِىُّ

الْهَمَدانِیُّ الشَّافِعِیُّ وَاَخْطَبُ فِی الْمَناقِبِ)).⁽⁵²⁾
این حدیث شریف ، همان حدیث قبلى است و عبداللّه بسمل پس از نقل آن اضافه مى كند كه صاحب مودّة القربى سیّد على همدانى شافعى و اخطب خوارزمى نیز آن را در مناقب نقل كرده اند، ناگفته نماند - چنانكه خواهیم گفت - خوارزمى آن را در مقتل الحسین نقل كرده است نه در مناقب .
3 - ابو المؤ یّد، موفق خوارزمى حنفى (متوفاى 568) حدیث فوق را با كمى تفاوت از سلیم بن قیس از سلمان محمّدى چنین نقل مى كند:
((قَالَ دَخَلْتُ عَلَى النَّبِىِّ صلّى اللّه علیه و آله و سلّم وَ اِذاَ الْحُسَیْنُ عَلى فَخِذِهِ وَ هُوَ یُقَبِّلُ عَیْنَیْهِ وَ یَلْثَمُ فاهُ وَ یَقُولُ: اِنّكَ سَیِّدٌ اِبْنُ

سَیِّدٍ اَبُو سادَة اِنَّكَ اِمامٌ اِبْنُ اِمامٍ اَبُو أَئمَّةٍ، اِنَّكَ حُجَّةٌ اِبْنُ حُجَّةٍ اَبُو حُجَجِ تِسْعَةٍ مِنْ صُلْبِكَ تاسِعُهُمْ قائِمُهُمْ)).⁽⁵³⁾
خلاصه حدیث شریف آن است كه : مهدى موعود - صلوات اللّه علیه - در كلام رسول خداصلّى اللّه علیه و آله و سلّم به احسن وجه تعیین شده وآن نهمین فرزندامام حسین علیه السّلام است .
4 - حافظ شیخ سلیمان حنفى قندوزى ، حدیث فوق را در ینابیع المودّه ، باب 54، ص 168. و نیز در باب 56، ص 258 از كتاب مودة القربى تأ لیف سیدعلى بن شهاب همدانى شافعى (متوفاى 786) نقل كرده است . و نیز در باب 77 ص 445 باز از مودّة القربى و در باب 94، ص 492 از خوارزمى به دو سند از سلمان فارسى و امام سجاد علیه السّلام از پدرش امام حسین علیه السّلام نقل كرده كه دوّمى چنین است :
((عَنْ عَلِىِّ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ اَبِیهِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِی علیهماالسّلام قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى جَدّى رَسُولِ اللّهِ صلّى اللّه علیه و آله و سلّم

فَاَجْلَسَنِى عَلَى فَخِذِهِ وَقالَ لِى : اِنَّ اللّهَ اِخْتارَ مِنْ صُلْبِكَ یا حُسَیْنُ تِسْعَةَ اَئمَّةٍ تاسِعُهُمْ قائِمُهُمْ وَكُلُّهُمْ فِى الْفَضْلِ وَالْمَنْزِلَةِ عِنْدَاللّهِ

سَوَاءٌ)).
یعنى :
((امام مى فرماید: به محضر جدّم رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله و سلّم شرفیاب شدم ، مرا روى زانوى خویش نشانید و فرمود: خداوند از صلب تو نُه نفر امام اختیار كرده كه نهم آنان قائم آنان است و همه در فضیلت و مقام پیش خداوند یكسانند)).
بنابراین ، مهدى علیه السّلام یك مهدى معین و نهمین فرزند امام حسین علیه السّلام است .
ناگفته نماند كه كتاب ((مودة ذوى القربى )) تأ لیف سیدعلى بن شهاب همدانى شافعى (متوفاى 786) حاوى چهارده فصل است و شیخ سلیمان حنفى همه آن كتاب را در ینابیع المودّه آورده و آن را باب پنجاه و ششم این كتاب قرار داده است و در فصل دهم تحت عنوان ((المودّة العاشرة فى عدد الائمة وانّ المهدى منهم )) حدیث مبارك فوق راچنانكه گفته شد - در ص 258 از سلیم بن قیس هلالى از سلمان فارسى از رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله و سلّم نقل كرده است .
بنابراین ، آنچه ما به دست آورده ایم این است كه حدیث فوق در كتابهاى مقتل خوارزمى ، در ارجح المطالب ، مناقب مرتضوى ، مودة ذوى القربى و ینابیع المودّه نقل شده است و بر مهدى شخصى دلالت دارد؛ یعنى مهدى موعود علیه السّلام فرزند نهم امام حسین علیه السّلام است .
حمّوئى جوینى شافعى از عبداللّه بن عبّاس نقل كرده كه گفت :
((سَمِعْتُ رَسُولَ اللّهِ صلّى اللّه علیه و آله و سلّم یَقُولُ: اَنا وَ عَلِیُّ وَالْحَسَنُ وَالْحُسَیْنُ وَتِسْعَةٌ مِنْ وِلْدِ الْحُسَیْنِ مُطَهَّرُونَ مَعْصُومُونَ)).⁽⁵⁴⁾
یعنى :
((شنیدم كه حضرت مى فرمود: من ، على ، حسن ، حسین و نُه نفر از فرزندان حسین همه پاك شده از طرف خدا و معصوم هستیم )).
و نیز همین حدیث را از اصبغ بن نباته از عبداللّه بن عبّاس نقل كرده است ⁽⁵⁵⁾ . همچنین حدیث فوق در ینابیع المودّه ⁽⁵⁶⁾ از كتاب مودّة القربى (مودّت دهم ) و از فرائد السمطین ⁽⁵⁷⁾ نقل شده است .
از این حدیث نیز روشن مى شود كه مهدى موعود - صلوات اللّه علیه - فرزند نهم امام حسین علیه السّلام است .
اگر بگویند: چه مانعى دارد كه فرزند امام حسین باشد ولى بعداً در آخرالزمان متولّد شود؟! مى گوییم : به قرینه روایات گذشته و روایات آینده ، نه نفر پشت سر هم منظورند؛ یعنى امام دوازدهم فرزند نهم امام حسین علیه السّلام است .
6 - شبراوى شافعى مصرى (متوفاى 1172) در كتاب ((الاتحاف بحبّ الاشراف ))⁽⁵⁸⁾ و ابن صبّاغ مالكى در فصول المهمّه ⁽⁵⁹⁾ نقل مى كنند كه دعبل بن على خزاعى مى گوید: چون به محضر حضرت رضا علیه السّلام رسیدم و در ضمن قصیده خود، این دو شعر را خواندم كه :

خُرُوجُ اِمامٍ لا مَحالَةَ خارِجٌ

یَقُومُ عَلَى اسْمِ اللّهِ وَالْبَرَكاتِ

یُمَیِّزُ فِینا كُلَّ حَقٍّ وَ باطِلٍ

وَ یَجْزِى عَلَى النَّعْماءِ وَالْنَّقَماتِ

حضرت رضا علیه السّلام با گریه سرش را بلند كرد و فرمود: اى دعبل ! در این دو شعر جبرئیل به زبان تو سخن گفته است ، آیا مى دانى آن كدام امام است كه قیام مى كند؟ گفتم : نمى دانم فقط شنیده ام كه امامى از شما اهل بیت ، قیام مى كند و زمین را پر از عدل خواهد كرد.
((فَقالَ: یا دِعْبِلُ! اَلاِْمامُ بَعْدِیِ مُحَمَّدٌ اِبْنِى ، وَبَعْدَهُ عَلِیُّ اِبْنُهُ، وَبَعْدَهُ اِبْنُهُ الْحَسَنُ وَبَعْدَالْحَسَنِ اِبْنُهُ الْحُجَّةُ الْقائِمُ الْمُنْتَظرُ فِى غَیْبَتِهِ

الْمُطاعُ فِى ظُهُورِهِ وَلَوْ لَمْ یَبْقَ مِنَ الدُّنْیا اِلاّ یَوْمٌ واحِدٌ لَطَوَّلَ اللّهُ ذلِكَ الْیَوْمَ حَتّى یَخْرُجَ فَیَمْلا اْلاَرْضَ عَدْلاً كَما مُلِئَتْ جَوْراً)).
یعنى :
((اى دعبل ! امام بعد از من پسرم محمّد و بعد از او پسر اوست و بعد از او حسن و بعد از حسن پسرش حجّت كه در زمان غیبت او، انتظارش كشیده مى شود - و وقتى ظهور كند، مورد اطاعت خواهد بود، اگر از عمر دنیا نماند مگر یك روز، خدا آن روز را طولانى خواهد كرد تا خروج نموده و زمین را پر از عدل و داد گرداند همانطور كه از ظلم پر شده باشد)).
46- منظور ما از ((مهدى نوعى )) همین است وگرنه اهل سنّت نیز آن حضرت را فاطمى و حسینى مى دانند.
47- شبراوى ، الاتحاف ، باب خامس ، ص 180 ذیل فصل : الثانى عشر من الائمة ابوالقاسم محمَّد.
48- ابن ابى الحدید، شرح نهج البلاغه ، ج 1، ص 281.
49- همان مدرك ، ج 7، ص 59، ذیل خطبه 92.
50- همان مدرك ، ج 7، ص 94، ذیل خطبه 99.
51- محمد صالح حسینى ترمذى ، مناقب مرتضوى ، باب دوّم ، ص 139.
52- عبداللّه بسمل ، ارجح المطالب فى عدّ مناقب اسداللّه الغالب ، ط لاهور، در باب منحصر بودن امامت در دوازده نفر، ص 436، حدیث 4.
53- مقتل الحسین ، خوارزمى ، ج 1، الفصل السابع فى فضائل الحسین ، ص 146.
54- فرائد السمطین ، ج 2، ص 132، حدیث 430.
55- همان مدرك ، ج 2، ص 313، حدیث 563.
56- ینابیع المودّه ، باب 58، ص 258.
57- فرائد السمطین ، باب 77، ص 445.
58- الاتحاف بحب الاشراف ، ط ادبیّه مصر، ص 146 و 165.
59- فصول المهمّه ، فصل 8، ص 265.

نام كتاب :اتفاق در مهدى موعود علیه السلام

مؤ لف : سیّد على اكبر قرشى