هنر آیینی نگارگری
جلیل جوكار هنرمند نگارگر سال‌هاست كه در این عرصه فعالیت دارد و همچنین تالیفاتی نیز در این عرصه داشته است. او مهندس پتروشیمی است و كارشناسی ارشد صنایع رنگ (شیمی رنگ) دارد.
این نگارگر، درجه یك هنر (دكترا) در رشته نگارگری را از شورای عالی فرهنگ و هنر احراز كرده است ؛ همچنین سابقه 29 سال فعالیت و تجربه در زمینه نقاشی عمومی كه 19 سال آن به طور تخصصی در زمینه نقاشی ایرانی شامل گل و مرغ، تذهیب، تشعیر، مینیاتور و طراحی فرش بوده،در كارنامه فعالیت‌های او ثبت كرده است.
او همچنین سال‌هاست كه به تدریس در رشته نگارگری و تذهیب و گل و مرغ و رنگ‌سازی در مدارس و دانشگاه‌های هنری مشغول است و نمایشگاه‌های متعددی در داخل و خارج از كشور برگزار كرده است.
هنر در دیدگاه اسلامی چه مفهومی دارد؟
تعریف هنر از دیدگاه فلسفه اسلامی با فلسفه غرب تفاوت بسیاری دارد. در دیدگاه اسلامی هنر عین عشق است، هنرمند عاشق و اثر هنری جلوه عشق، كه منظور از این عشق ذات احدیت خداوند است.اگر ذات هنر را به معنای حقیقی خودش در نظر بگیریم هنر به سمت توحید، وحدت، تعالی، زیبایی و در كل رو به سمت معنویت دارد. جكسون پلا هنرمند نقاشی است كه رنگ به روی بوم می‌پاشد و آبستره كار می‌كند، با این‌كه دین‌گرا نبوده و اعتقادی به خداوند ندارد، اما آثارش منطبق بر هندسه فركتال است كه وحدت وجود را در هستی اثبات می‌كند، این هنرمند خواه ناخواه بیان‌كننده وحدت وجود در عالم است.گر بنا به آموزه‌های الهی این را بپذیریم كه انسان‌ها در فطرت خویش دیندار هستند و هنر نیز در ذات هنرمند قرار دارد می‌بینیم هنر حركتی فطری است كه چه آگاهانه باشد و چه ناآگاهانه به سمت دین حركت می‌كند. نظریات و سخنانان این هنر مند :
1ـ تفاوت اعتقادات فلاسفه اسلامی و غربی در تعریف هنر را در چه می‌دانید؟
اثر هنری خلق شده بر مبنای تعریف هنر غربی با اثر خلق شده بر بنای تعاریف اسلامی تفاوت زیادی با یكدیگر دارد. در تعریف اسلامی، هنر جلوه ذات حق محسوب می‌شود و این والاترین نگاهی است كه بشر می‌تواند به مقوله هنر داشته باشد. در حالی كه در تعریف غربی اساس كار تكنیك محسوب می‌شود و تنها با كمك آن به خلق اثر پرداخته می‌شود. در این تعریف دیگر هنر نمی‌تواند جلوه عشق و ذات حق باشد.
در هنر غرب هر اثری كه خلاقانه باشد، اثر هنری محسوب می‌شود حتی اگر نازیبا یا مبتذل باشد. گاهی نیز ابتذال را خاصیت هنر می‌دانند ؛ در حالی كه از منظر دیدگاه عرفانی ایرانی اسلامی ما چیزی كه راه به سمت نیكی داشته باشد، اثر هنری می‌دانیم.
2ـ رابطه هنر نگارگری با دین چگونه است؟
طبیعتا هنر نگارگری از دیرباز تاكنون یك هنر آیینی و دینی بوده و در طول تاریخ هر زمان كه ادیان توحیدی بر جامعه ایران حكمفرما بوده‌اند، هنر نگارگری در خدمت این ادیان بوده است.
نقوش و گره‌های موجود در نگارگری كاملا وحدت‌گرا محسوب می‌شوند و این مفاهیم یك نگره و جهان‌بینی توحیدی را بیان می‌كنند چرا‌كه وحدت‌گرایی و مركز‌گرایی در آنها وجهی بارز و انكار ناپذیر است.
4ـ با توجه به پیشینه ایرانی وجهی از نگارگری، آیا در این‌گونه می‌توان برای رنگ‌ها معانی خاص قائل بود؟
بله. رنگ‌ها در هنر نگارگری نماد محسوب می‌شوند، به طور مثال رنگ طلا در هنر دینی ایرانی رنگ خداوند است و نمادی از ذات لا‌یتغیر خدا و از طرف دیگر بیان‌كننده درخشانی انوار معنوی الهی‌اند و صفت بی‌همتایی و یكتایی خداوند را تداعی می‌كند كه رنگ قالب در هنر نگارگری نیز همین رنگ است.
رنگ لاجورد نیز كه از رنگ‌های پركاربرد این هنر محسوب می‌شود، نمادی از صفت بی‌نهایت بودن ذات خداوند و یكتایی اوست.
طبایع مختلف وجود انسان نیز در هنر نگارگری با رنگ شنگرف به نمایش گذاشته می‌شود، شنگرف درآمیخته‌ای است از جیوه و گوگرد كه در تفكر كیمیاگران قدیم جیوه نماد فرشته خویی و معنویت و خواص فاعلی ماده به حساب می‌آمده و گوگرد نماد مادیت و خواص انفعالی و در نگارگری نیز این شنگرف كه نه تماما مادیت است و نه تماما معنویت بلكه چیزی است ما بین این دو وجود و شخصیت آدمی را به نمایش می‌گذارد. منبع : جام جم
