در دعاى كمیل امیر مؤ منان علیه السلام به این نكته برمى خوریم كه اگر بر سر راه دعا عایق و مانعى قرار گیرد و شخص داعى توجه به مانع نكرده و آن را رفع ننماید، اجابت نیز انجام نخواهد گرفت . حضرت با جمله اللهم اغفرلى الذنوب التى تحبس الدعاء(1) به این شرایط مهم اشاره فرموده و گناه را اساسى ترین مانع دعا قرار داده اند، سپس براى علاج آن ، دستور به استغفار داده اند.
در این زمینه روایتى نیز به ما رسیده است - كه معاذ بن جبل از پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله و سلم نقل مى كند - و در آن به بسیارى از موانع دعا اشاره شده است (2) در آن روایت پیامبر اكرم اشاره به باطن اعمال فرموده اند؛ آن هم باطنى كه حتى از دید و علم ملائكه حامل اعمال مخفى مى ماند.
ما در این جا این روایت را نقل به معنى نموده و مورد بحث خود را در این مقطع نقل مى نماییم و از ذكر آنچه كه فعلا مربوط به مبحث ما نیست صرف نظر مى نماییم .
از جمله موانع قبولى اعمال (به طور مطلق) كه قعطا شامل دعا نیز مى‌شود، اینها را مى‌توان نام برد :
1- غیبت برادران دینى .
2- عملى كه بنده به وسیله آن در پى كسب منفعت دنیایى باشد.
3- تكبر بر خلایق .
4- خود بزرگ بینى و عجب .
5- حسد نسبت به آنان كه به علم و عمل اشتغال دارند.
6- عدم شفقت و ترحم نسبت به دیگران .
7- عملى كه بنده به واسطه آن ، قصد معروف شدن در بین مردم را دارد.
8- عمل را به خاطر خدا به جا نیاورده است .
9- زبان او موجب ایذاء دیگران است .
10- گناهان خود را بر عهده دیگران مى گذارد.
11- با بزرگداشت خود دیگران را تحقیر مى نماید.
12- با پاك جلوه دادن خود، به آلودگى دیگران اشاره مى نماید.
13- به واسطه دنیا مى خواهد آخرت را تاءمین كند.
14- به دیگران فحاشى مى نماید.
15- در حضور دیگران به نجوا مى پردازد.
16- در او نسبت به مردم حالت گزندگى است .
موارد ذكر شده مجموعه اى است از موانع قبولى اعمال ، به خوبى روشن است كه این ها موانع دعا هم هستند، زیرا دعا خود عملى است كه عبادت بوده و موجب قرب الهى مى گردد و اگر مورد قبول واقع شود، به دنبال خود اجابت هم دارد؛ ولى اگر مردود گردد مضمون آن نیز مقبول نشده و قهرا به اجابت نخواهد رسید.
