تبیان، دستیار زندگی

تصاویر شهدا یادآور حماسه بر دیوارهای شهر

 نقاشان كنار دیوار ایستاده‌اند و با قلم‌هایشان نقش می‌كشند بر دیوار؛ نقشی كه بناست دیوارهای كثیف و قدیمی را نونوار كند و با همین رنگ‌ها شهر رنگ دیگری به خود می‌گیرد. روی دیوارهای بیرنگ خاكستری را رنگ‌ها گرفته‌اند، اما تنها رنگ‌ها نیستند كه روح شهر را عوض كرده‌اند، تصاویری كه رنگ‌ها به آن جان می دهند، شهر و شهروندان را با خود همراه می‌كنند و به روزها و خاطراتی می‌برند كه برای عده‌ای فراموش نشدنی و برای گروهی نیز مملو از تصویرهایی است كه از آن روزها در ذهنشان حك شده است.شهید باكری، شهید فخرایی، شهید آوینی و یارانش، شهید همت، شهید شیرودی و كشوری و هزاران شهید دیگر اكنون در كنار ما هستند. بر روی دیوارهای شهر نفس می‌كشند و با نگاهشان نظاره‌گر شهری هستند كه روزی برای حفظ آن هر آنچه را كه داشتند، فدا كردند.می‌گویند نقاشی، هنری والاست كه در كنار بیان واقعیت‌ها وظیفه زنده نگه داشتن آرمان‌های یك ملت را به​عهده دارد. هنر نقاشی بویژه نقاشی دیواری در جهان معاصر كاركردهای ارزشمندی دارد.

از این طریق یك هنرمند می‌تواند روشنگر و بیدارساز ارزش‌های خفته‌ای باشد كه در برهه‌ای از زمان به وجود آمده و بیم آن می‌رود كه به فراموشی سپرده شود.سابقه نقاشی دیواری در شهرهای ما به سال‌های خیلی دور باز نمی‌گردد، از سال‌های پس از انقلاب و شاید در همین چند سال اخیر است كه بیشتر مورد توجه قرار گرفته و به‌ویژه در شهر تهران نمایان شده است.كودكان هر روز با قصه جدیدی كه بر گوشه‌ای از دیوار شهر نقش بسته است آشنا می‌شوند و داستان‌های جنگی ـ حماسی كه سربازانش همین مردم بودند بدون نقال هر روز نقل می‌شود و نسل به نسل و سینه به سینه به جلو می‌رود.

طرح جامع نقاشی دیواری شهد

انقاشی‌های شهدا از همان سال‌های جنگ تحمیلی بود كه به دیوارهای شهر راه پیدا كرد؛ اما در آن سال‌ها شاید تنها یك اشكال داشت و آن این‌كه از یك نظم عمومی برخوردار نبود.عبدالمجید حسینی راد، استاد دانشگاه و نقاش معتقد است: به تصویركشیدن چهره شهدا به عنوان نقاشی‌های دیواری اتفاقی منحصر به ایران است. در واقع، اتفاقی كه در زمان دفاع مقدس روی داد، بیادماندن چهره‌های شهدا بود كه در اندازه‌های بزرگ روی دیوارهای شهر نقش بسته بود. این اتفاق خاصی بود كه در ایران رخ داد. معمولا در سایر كشورها با كارهای حجمی به این هدف می‌رسند.به گفته این استاد دانشگاه با شروع جنگ، نقاشان، نخستین قدم‌ها را همزمان با رزمندگان در جبهه‌ها برداشتند و به شكل‌های بسیار متنوع ابتدا در شهرهای نزدیك به جبهه و بعد در تهران و شهرهای بزرگ این كار را انجام دادند. آن دوران سال‌های آغازین رواج هنر شهری در ایران بود.در دوران دفاع مقدس گروه‌های مختلف هنری به شهرهای ایران اعزام می‌شدند و نقاشی‌های بزرگی به وجود می‌آوردند كه روی مردم و رزمندگان تاثیر می‌گذاشت و یك جو عمومی را ایجاد می‌كرد. این نقاشی‌ها نقش كمی نداشتند.سازمان زیباسازی شهر تهران در مهر ماه امسال طرح جامع نقاشی دیواری شهدا را تصویب كرد كه به موجب آن، تصویرگری شهدای 8 سال دفاع مقدس در فضای شهر تهران سامان می‌گیرد.

​نقاشی چهره شهدا، منحصر به ایران است

اما از سوی دیگر ذكر این نكته نیز حائز اهمیت است كه كشیدن نقاشی‌های دیواری از چهره شهدای جنگ اتفاقی منحصر به ایران است و معمولا در كشورهای دیگر این رویداد به صورت آثار حجمی رخ می‌دهد.آیدین آغداشلو در این باره می‌گوید: «تصاویر شهدا گویی به ما یادآوری كرده و می‌كنند كه زندگی امن كنونی، مدیون چه كسانی است و در حقیقت این نقاشی‌ها جدیت و معنی عمیق انسانی دارد. نقاشی صورت شهدا جنبه یادآوری دارد و تمام ایثارگری‌ها و از خود گذشتگی​ها را به نوعی به یاد ما و همچنین نسل جدید می‌آورد.»این در شرایطی است كه در 200 سال گذشته ساخت مجسمه سرباز گمنام و پاسداشت شهید در همه كشورهایی كه درگیر جنگ بوده‌اند، رایج بوده و هست.

به هرحال به اعتقاد كارشناسان خصلت نقاشی دیواری گفت‌وگوی رودررو با مخاطب است. در كشور ما كه ارزش والای رشادت شهیدان بر همگان مشخص است، نقاشی دیواری به لحاظ ارتباطش با توده مردم محملی مناسب برای نقاشی انقلاب و دفاع مقدس است.

منبع : جام جم