استرس و تغذیه
تغذیه ضعیف و نامناسب میتواند استرس زا باشد. برخی افراد با مصرف بیش از حد
قند، کافئین، نمک، چربی و چند ماده غذایی دیگر استرس وارده بر بدن خود را
افزایش میدهند.
تغذیه ضعیف ممکن است تعادل عمومی مواد مغذی در بدن را بر هم زند و یک فرد
دچار سوء تغذیه استعداد بیشتری برای ابتلا به بیماری دارد. بیماری، نیاز
افزونتری به مواد مغذی در بدن ایجاد میکند.
در زندگی روزانه بسیاری از مردم حساسیتهای بیش از اندازه، محرومیتها و
استرسهای محیطی، موجب تنش های جسمی و روانی مزمن میگردد که در طول روزها،
ماهها و سالها بر سلامتی آنها تأثیر میگذارد. نیازهای تغذیه ای همچنین از
استرسهای حاد ناشی از عفونتها، سوختگیها، جراحات، شکستگی استخوانها و سایر
بیماریها و صدمات و آشفتگی ناگهانی در تعادل عاطفی تأثیر میپذیرد.
استرس غذایی :
عادتهای خاص غذایی میتواند سبب ایجاد و یا افزایش استرس در زندگی فرد شود.
از جمله این عادتها، مصرف کافئین، الکل، قند و گرفتن رژیمهای سخت میتواند
باشد.
کافئین و استرس :
با مصرف اولین فنجان قهوه، هنگام صرف صبحانه، فرد آماده فعالیت روزانه
میشود. این چالاکی توسط کافئین موجود در آن ایجاد میگردد. کافئین دستگاه
اعصاب مرکزی را تحریک میکند. این ماده در چای، نوشیدنیهای سبک، کاکائو،
شکلات و بعضی داروها وجود دارد.
کافئین از طریق جدار معده و روده ها ظرف چند دقیقه جذب شده و توسط جریان
خون به تمام قسمتهای بدن میرسد. در نتیجه چون فرد برانگیخته و سرحال شده
است میتواند هوشیارانه تر عمل کند.
اما مصرف بیش از حد کافئین میتواند زیان آور و مسئله ساز باشد. کافئین،
هورمونهای استرس را تحریک میکند و ممکن است منجر به افزایش ضربان قلب و
فشار خون گردد. کافئین و اسید موجود در قهوه باعث تحریک دیواره مهده و روده
ها میگردد. مصرف بیش از حد آن میتواند سبب برانگیختگی، اضطراب، بیقراری و
پریشانی، اختلال در خواب یا سر گیجه شود.
نوشیدن 5 فنجان قهوه یابیشتر در روز میتواند این علائم را ایجاد کند.
کافئین یک ماده ادرار آور است و باعث دفع ویتامین B و C از طریق ادرار
میشود. کافئین میتواند سبب ایجاد ورمهای دردناک در سینه، بی نظمی ضربان قلب
و افزایش چربی خون گردد. این ماده محرک ممکن است خطر بروز سرطانهای مثانه،
روده بزرگ و لوزالمعده را افزایش دهد.
میزان 200 میلی گرم کافئین موجود در 1 تا 3 فنجان قهوه، وابسته به غلظت آن،
ممکن منجر به عوارض جانبی نامطلوبی در بدن گردد. اثر استرس زایی کافئین در
افراد مسن بیشتر است و با کاهش مصرف قهوه، در مقایسه با دوران جوانی،
پدیدار میشود.
قهوه فاقد کافئین، جانشین مناسبی است برای افرادی که از استرس ناشی از مصرف
قهوه، رنج میبرند. سایر جانشینهای مشابه قهوه که از موادی مانند غلات نیم
سوخته با تمام سوخته میباشند میتوانن بکار روند. آبمیوه ها، آب، و چای رقیق
نیز میتوانند جایگزین خوبی برای قهوه باشند.
قند، قند خون و استرس :
امروزه مصرف قند در میان مردم افزایش یافته است. به طور متوسط یک پنجم
کالری مورد نیاز بدن از قند تصفیه شده تأمین میگردد. اگر چه قند ماده
اعتیاد آوری نیست ولی میتواند به طور بی رویه و مضر مورد استفاده قرار
گیرد. یک رژیم غذایی حاوی قند و شیرینی فراوان ممکن است که جایی برای مصرف
سایر غذاهای مقوی و مغذی باقی نگذارد. چون غذاهای قنددار به آسانی خورده
میشوند، کالریهای اضافی در بدن به مصرف میرسند که تداوم این وضع موجب
افزایش وزن و چاقی میشود.
بدن انسان به تیامین برای فعالیت دستگاه عصبی نیاز مبرم دارد. یک رژیم
غذایی حاوی تیامین کم میتواند سبب خستگی، بیقراری، اختلالات روانی و
افسردگی گردد. تمام این عتائم و نارساییها مینوانند امکان بروز استرس را
افزایش دهند.
مصرف زیاد قند همچنین میتواند با تأثیر گذاشتن در میزان قند خون، باعث
افزایش اختلالات روانی و جسمانی گردد. یک غذای قنددار میتواند سریعا قند
خون را بالا برد. برای تنظیم قند خون، از لوز المعده، هورمونی به نام
انسولین ترشح میشود. انسولین قند را در خون به جریان می اندازد و آنرا جهت
مصرف به سلولها میرساند که در نتیجه آن سطح قند خون به حد طبیعی میرسد.
مصرف مداوم مقادیر زیادی از قند میتواند ترشح انسولین در بدن را تسریع بخشد
و کاهش ناگهانی مصرف آن، میتواند سطح قند خون را خیلی پایین بیاورد.
اگر فردی غذای پر قند و شیرین مصرف نماید و یک ساعت بعد احساسات ناخوشایند
ناشی از سطح پایین قند خون را تجربه کند ممکن است برای فرو نشاندن احساس
گرسنگی، دوباره تمایل به مصرف مواد قندی پیدا کند و روند قبلی تکرار شود.
این سیکل معیوب مصرف زیاد قند و مدت زمانی بعد، بروز علائم پایین بودن قند
خون استرس زاست و شخص را در انجام وظاف و تکالیف روزانه دچار ناتوانی
مینماید.
غلات کامل مانند (سبوسدار) وسائر کربوهیدراتهای تصفیه نشده (خام)حاوی کروم
هستند، ماده معدنی که مقدار ناچیزی از آن به انسولین در تنظیم قند خون کمک
مینماید. کمبود کروم در رژیم غذایی، میتواند در ایجاد دیابت نقش داشته
باشد. امروزه کمبود کروم در رژیم غذایی مردم آمریکا رایج است و تخمین زده
شده که حدود نود درصد رژیمهای غذایی، مقادیر کافی از این ماده معدنی را در
بر ندارند. با ازدیاد مصرف قند، قند خون بالا میرود، اما کروم مورد نیاز
برای به مصرف رساندن قند اضافی و جذب آن توسط سلولها تأمین نمیشود.
خط مشی آتی علوم تغذیه و هدف اصلی رژیمهای غذایی آن است که خطر بیماریهای
مضمحل کننده مانند بیماریهای قلبی، فشار خون، دیابت، سرطان و اختلالات
مربوطه از جمله چاقی را کاهش دهد.
راههای درمان استرس :
اگر کارهای دشوار و مشغولیتهای زیاد دارید تا جائی که ممکن است انجام بعضی کارها را به دیگران واگذار کنید.
فعالیتهای روزمره خود را با ملایمت و آرامش انجام دهید تا زیبائیهای محیط
را ببینید ( مثلا در راه رفتن به سر کار یا هنگام رفتن به مدرسه )
بین فعالیتهای کاری، وقت کافی در نظر بگیرید تا کار به طور پیوسته و خسته کننده انجام نشود.
برنامه ریزی روزانه خود را در حد توان در نظر بگیرید یعنی بیش از توانایی خود کاری انجام ندهید زیرا باعث فشارهای روحی میگردد.
یک برنامه زمانی برای کارهای غیر منتظره در نظر بگیرید. زودتر از حد معمول
از خانه خارج شوید تا این کار اب عجله انجام نگیرد چنانچه این زمان به 20
دقیقه در صبح برسد.
به خودتان تلقین کنید با موقعیت یا فرصت جدیدی مواجه نشده اید حتی اگر فکر میکنید روز پر مشغله ای را در پیش دارید.
حتی الامکان از کارهای طویل مدت پرهیز کنید که در آن مجبور به تلاش زیاد و عجله نشوید.
به خودتان یاد آوری کنید که خطا و اشتباه زیاد در اثر عجله زیاد پیش می آید
و بر عکس کارهای بدون خطا و با خطای کم را میتوان با آرامش انجام داد.
به کیفیت زندگی اهمیت بدهید نه به کمیت آن.
حلات شک و وسواس را از خود دور کنید حتی اگر خطری رخ ندهد.
خودتان را با مسائل سرگرم کننده آسوده کنید ( هر چیزی که باعث سرگرمی و آرامش شما میشود )
در هنگام ظهر استراحت خوبی داشته باشید و یا بعضی وظائف سبکی را که مایلید انجام بدهید.
روحتان را آزاد بگذارید و انرژی خود را حفظ کنید.
پاره ای از وقتتان را به دور از مسائل کاری و ترافیک و اتومبیل اختصاص دهید.
