پیروان مكتب اهل بیت، با توجه به اخبار فراوانی كه از امامان رسیده، ، عقیدهشان این است كه پیامبر و امامان(علیهم السلام)از اعمال همه امت آگاه میشوند. یعنی، خداوند از طریق خاصی اعمال امت را بر آنان عرضه میدارد. روایات، در این زمینه، بسیار است. قبل از آوردن حدیث، برای تایید موضوع، آیاتی را كه به موضوع عرض اعمال بر پیامبر و امام دلالت دارد میآوریم.
خدای سبحان در قرآن مجید میفرماید: « وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ؛ بگو عمل كنید، خداوند و فرستاده او و مؤمنان، اعمال شما را میبینند ...»(توبه، 105) از طرفی نبی اكرم(صلی الله علیه وآله)شاهد و گواه امت است:
« یا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِنَّا أَرْسَلْناكَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذِیراً»(احزاب، 45)؛ « فَكَیْفَ إِذا جِئْنا مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِیدٍ وَ جِئْنا بِكَ عَلى هؤُلاءِ شَهِیداً؛ حال آنان چگونه است آن روز كه برای هر امتی، گواهی بر اعمالشان میطلبیم و تو را گواه بر اعمال آنان قرار خواهیم داد»(نساء، 41).
مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان میگوید:«هر عملی كه انسان انجام میدهد، از خیر یا شر، خدا و رسولش و مؤمنان، حقیقت عمل خیر یا عمل شر را مشاهده میكند»، (المیزان، جلد9، ص398).
منظور از مؤمنون، در آیه 105 سوره توبه ائمه(علیهم السلام)هستند. یعقوب بن شعیب گوید: از امام صادق(علیه السلام)درباره آیهی « قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ» پرسیدم، فرمود «مؤمنان، ائمه هستند». (اصول كافی، جلد1، ص318) پس اعمال انسانی، از خیر و شر، به رسول خدا و ائمه(علیهم السلام)عرضه میشود.
ابوبصیر از امام صادق(علیه السلام)نقل میكند: « در هر بامداد كردار بندگان نیكوكار و فاسق بر رسول خدا(صلی الله علیه وآله)عرضه میشود. پس بر حذر باشید از كردار ناشایست. همین است معنای قول خدای تعالی « قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ ...» و ساكت شد.(اصول كافی، همان) بنابراین، پیامبر و امامان(علیهم السلام)از حقیقت اعمال بندگان، با خبر هستند و اعمال آنان را مشاهده میكنند.
پیامبر و ائمه(علیهم السلام)مظهر اسماء و صفات الهی هستند و همانگونه كه خداوند، ناظر بر اعمال مردم است، پیامبر(صلی الله علیه وآله)و ائمه(علیهم السلام)نیز چشم خدا در میان خلق هستند و اعمال آنان را میبینند.
ضمن آن كه نظارت پیامبر و امام بر اعمال مردم، همانند نظارت خداوند، آثار سازندهی فراوانی دارد؛ زیرا آنان هادیان امت از طرف خدایند، و فیض الهی از طریق آن بزرگواران به بندگان میرسد.