محمدتقی فهیم:
كاریكاتوری بودن شخصیت‌ها از ضعف‌های اصلی است
محمدتقی
فهیم اظهار كرد: كاریكاتوری بودن شخصیت‌ها و كمرنگ بودن چالش‌های اجتماعی
آن دوران از جمله ضعف‌های اصلی است كه در سریال‌های امسال با آن روبه‌رو
هستیم.
این منتقد در گفت‌و‌گو با خبرنگار
سرویس تلویزیون خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، با بیان اینكه درباره‌ی
سریال‌ها، نمایشی‌ها، درام‌ها و اصولا برنامه‌سازی برای دهه‌ی فجر افق خیلی
روشنی وجود ندارد، خاطرنشان كرد: مدیران سیما و دست‌اندركاران تولید به
دنبال این هستند كه هر سال یكی ـ دو تا سریال داشته باشند. جدای از اینكه
این سریال‌ها چه موضوع، محتوا و ساختاری داشته باشند و رویكرد درون‌مایه‌ی
آنها به چه سمتی باشد؛ البته این درست است كه تلاش‌هایی حتما صورت می‌گیرد
و مدیریت‌هایی اعمال می‌شود، اما به طور كلی از آن جایی كه یك تحلیل روشنی
وجود ندارد، بیشتر سریال‌ها خودرو و بر اساس توانایی خود كارگردان‌ها و
تولیدكننده‌ها بدون اینكه مدیریت علمی و كارشناسی داشته باشد، به منصه‌ی
ظهور می‌رسند.
وی ادامه داد: عدم مدیریت علمی و
كارشناسی موجب می‌شود كه در یك سال سریال‌ها بیشتر فضای تاریخی داشته باشند
و سال بعد كه امسال باشد، به سال‌های نزدیك به انقلاب می‌پردازند كه این
از نظر ژانری مناسب نیست؛ چون از نظر موضوع و محتوا بیشتر به دم‌دستی‌ترین
موضوعات مراجعه می‌كنند، فاقد عمق هستند و تحلیل پشت آنها كم است. اگر
سریالی مربوط به انقلاب با یك تحلیل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و شناخت درست
از فضاهای قبل از انقلاب نباشد، طبعا خروجی آن می‌تواند با تصنع روبه‌رو
باشد.
محمد تقی فهیم با بیان اینكه
سریال‌های ایام فجر امسال بیشتر حادثه‌یی و ماجراجویانه است، اظهار كرد:
بیشتر آثار در ژانر اكشن حادثه‌یی طراحی و پیاده شده است؛ در صورتی كه اگر
سریالی مربوط به دهه‌ی فجر و انقلاب باشد، باید به رودررویی اندیشه‌های پیش
از انقلاب و نهایتا غلبه بر اندیشه‌های انقلاب اسلامی به رهبری امام
خمینی(ره) بپردازد تا نسل امروز وقتی این سریال‌ها را می‌بیند پی به این
ببرد كه چرا و به چه دلیل انقلاب اسلامی صورت گرفت و اساسا چرا یك نظامی در
گذشته با آن همه پشتیبانی جهانی و به عنوان كشوری كه ژاندارم منطقه بود،
شكست می‌خورد و در آن عصر سكولاریسم و بی‌دینی یك حكومتی دینی روی كار
می‌آید؛ ما همه اینها را به شكل عمیق و چالشی نمی‌بینیم.
این منتقد در بخش دیگری از
گفتوگوی خود با بیان اینكه قصه‌ها در این سریال‌ها در سطح می‌گذرند،
افزود: حال افرادی انتخاب شده‌اند كه قصه را پیش ببرند، در حالی كه اینها
فاقد عمق هستند و هر كدام بیشتر كاریكاتوری از انقلاب را نمایندگی می‌كنند.
بحث دیگر این است كه اساسا گرایش اجتماعی در این سریال‌ها كمرنگ است؛ به
عنوان مثال اگر در سریال «ششمین نفر» بحث انقلاب اسلامی یا انقلابیون را
برداریم و عنوان دیگری را به آن اضافه كنیم، خیلی تفاوت نمی‌كند و آن
حرف‌هایی هم كه عنوان می‌شود بیشتر شعار است تا مثلا نسل جدید ـ بچه
دبستانی‌ها و دبیرستانی‌ها بتوانند از طریق این سریال‌ها به بسیاری از
واقعیت‌های نظام گذشته پی ببرند. در كل همه اینها باعث می‌شود ما نتوانیم
سریال‌ها را به گذشته‌مان منصوب كنیم، به عبارتی دیگر آثاری كه قرار است آن
عظمت و قدرت توده‌ای و مردمی انقلاب را به تصویر بكشد، كمرنگ می‌بینیم.
وی «لبه آتش» را سریالی با موضوع و
ایده‌ی قدرتمند معرفی كرد و گفت: این سریال می‌تواند یك سریال عظیم
درباره‌ی انقلاب اسلامی باشد؛ به این دلیل كه از یك ضلع مثلثی چون ارتش،
انقلابیون و مردم تشكیل شده است. در بخش اول كه ضلع مربوط به فرماندهان
ارتش و ارتباط آنها با بیگانگان است، چیدمان این ضلع درست صورت گرفته شده
است اما وقتی این ضلع قرار است در ارتباط با دو ضلع دیگر كاركرد پیدا كند و
یك كشمكش جذاب به نمایش بگذارد، با ضعف‌هایی به ویژه در ارتباط با ضلع سوم
یعنی مردم مواجه می‌شویم كه عموما اینها فاقد تحلیل‌های عمیق پشتوانه‌ی
قصه است.
وی همچنین با بیان این مطلب كه
شاید در سریال‌های درام معمولی و خانگی هدف سرگرم كردن مخاطب باشد،
خاطرنشان كرد: اما اساسا حتی یك جمله از سریال‌های مربوط به ایام فجر نیاز
به پشتوانه‌ی تحلیلی دارد تا به درام تبدیل شود، اما به نظر می‌آید در این
بخشها ما با ضعف‌هایی روبه‌رو هستیم.
فهیم در پاسخ به این پرسش كه چرا
نسبت به مناسبت‌هایی چون نوروز و رمضان نتوانسته‌ایم سریال‌های موفقی در
ایام دهه فجر داشته باشیم؟ اظهار كرد: تولید برای ایام خاصی مثل نوروز و
ماه رمضان متكی به خود برنامه‌سازان در طرح‌هایی كه ارائه می‌دهند، است به
همین جهت برنامه‌ها توفیقات بیشتری برای تولید در این ایام دارند، اما در
بخش دهه فجر نیاز شدید به مدیریت ساخت سریال با موضوع انقلاب، توسط
اتاق‌های فكری، گروه‌های كارشناسی، تاریخ‌شناسان و فعالان سیاسی آشنا با
زمینه‌های انقلاب در دوران گذشته داریم، باید با مشاوره‌های چنین افرادی
این سریال‌ها ساخته شوند، به همین جهت در این ایام نقش مدیریت بیش از هر
ایام دیگری موثر است.
وی خاطرنشان كرد: حال ممكن است
برای ایام نوروز طنزهایی ساخته شود كه خود برنامه‌ساز ید طولایی در ساخت آن
سریال داشته باشد، اما در اینجا با یك موضوع حساس همچون انقلاب رو به رو
هستم، از طرفی نسل جدید كه تشنه‌ی دانستن است دچار سردرگمی و پرسش می‌شود و
سال به سال هم این پرسش‌ها جدی‌تر می‌شود؛ این رسانه ملی است كه باید
پاسخگوی آنها باشد و درام هم در این بین بیشترین سهم را برای پاسخ دادن به
سوالات نسل جدید دارد؛ به ویژه اكنون كه با تهاجم فرهنگی و دشمنی‌هایی كه
از بیرون رو به رو هستیم، قاعدتا این بخش باید به خوبی مدیریت شود و طبعا
اگر بیشتر از مشاوران و صاحبان‌نظران در زمینه ساخت سریال در ایام فجر
استفاده شود، این درام‌ها قوی‌تر می‌شوند.
محمدتقی فهیم در پایان گفتوگوی
خود یكی دیگر از ضعف‌های این سریال‌ها را نسپردن این آثار عظیم به
كارگردانان صاحب تجربه دانست و خاطرنشان كرد: چندین سریال در زمینه تاریخ
صدر اسلام با آن عظمت ساخته می‌شوند، اما در بحث انقلاب ما چنین
سرمایه‌گذاری را نمی‌بینیم و بیشتر آثار آنتن پركن می‌شود و یك كار آماری
صورت می‌گیرد كه مثلا چند سریال با این موضوع ساخته شد، اما در اینجا بحث
كیفی مهمتر از بحث آماری است.
ایسنا
