به نام خدا

سلام

به نام خدا
سلام
استمرار گریه و اندوه امام زین ‏العابدین
شیخ صدوق از امام جعفر صادق (ع) نقل می‏کند که فرمود: گریه‏کنندگان پنج تن‏اند: آدم، یعقوب، یوسف، فاطمه دختر محمد (ص) و علی بن الحسین (ع). آدم آن قدر گریست که در گونه‏هایش شیار افتاد. یعقوب آن قدر بر یوسف گریست که بینایی‏اش رفت و به او گفتند: «به خدا سوگند که پیوسته یوسف را یاد می‏کنی تا بیمار شوی یا هلاک گردی» [1] ، یوسف آن قدر گریست که زندانیان به رنج افتادند وگفتند: یا روز گریه کن و شب آرام باش و یا شب گریه کن و روز آرام باش و بر سر یکی از این دو با آنها توافق کرد. فاطمه بنت محمد (ص) آن قدر برای رسول خدا (ص) گریست که مردم مدینه به رنج افتادند و گفتند: گریه‏های فراوان تو ما را می‏آزارد. از آن پس او به قبرستان شهیدان می‏رفت و هر چه می‏خواست گریه می‏کرد و بازمی‏گشت. اما علی بن الحسین (ع) مدت بیست یا چهل

[ صفحه 381]

سال برای حسین (ع) گریست. هرگاه طعام نزدش می‏گذاشتند گریه می‏کرد، تا آنکه یکی از غلامانش گفت: فدای شما گردم، ای فرزند رسول خدا (ص)! من بیمناک هلاک شما هستم. فرمود: من شکایت غم و اندوهم را نزد خداوند می‏برم و از خداوند چیزی می‏دانم که شما نمی‏دانید. من هرگاه شهادت فرزندان فاطمه (ع) را به یاد می‏آورم گریه گلویم را می‏فشارد». [2] .

به نام خداابن‏نما گوید: «از پدرم - رحمة الله علیه - نقل شده است امام زین‏العابدین- با همه‏ی بردباری و شکیبایی، نسبت به این مصیبت و آزمایش بسیار بیتاب و دردمند بود. مدت چهل سال با اشکی ریزان و قلبی سوزان گریست. روزها را با روزه سپری می‏کرد و شب‏ها را به نماز می‏گذراند. چون برای افطارش غذا می‏آوردند، کشتگانش را یادآور می‏شد و می‏گفت: وا کرباه (وای از این اندوه) و این را تکرار می‏کرد و می‏گفت: «فرزند رسول خدا (ص) گرسنه کشته شد، فرزند رسول خدا (ص) تشنه کشته شد»؛ به طوری که جامه‏اش از اشک خیس می‏شد». [3] .
نیز گوید: «ابو حمزه‏ی ثمالی گفت: چون از فراوانی گریه‏اش پرسیدند فرمود: یعقوب یکی از فرزندانش را گم کرد، آن قدر گریست که چشمانش سفید شد. این در حالی بود که پسرش در دنیا زنده بود و نمی‏دانست که او مرده است. من که دیدم پدرم به همراه هفده تن از اهل بیتم در یک ساعت کشته شدند، می‏خواهید اندوهشان از قلبم بیرون رود؟!» [4] .
سید ابن طاووس گوید: ای شنونده! برای این مصیب راه حاملان کتاب را در پیش گیر. نقل شده است که سرورمان، زین‏العابدین (ع) - با آن بردباری وصف ناپذیرش - برای این مصیبت بسیار گریه می‏کرد و فراوان اندوه می‏خورد و رنج می‏کشید.
از امام صادق (ع) نقل شده است که فرمود: زین‏العابدین (ع) مدت چهل سال بر پدرش گریست. روزها را روزه می‏داشت و شب‏ها را به نماز می‏گزارد. چون هنگام افطار می‏رسید،

[ صفحه 382]

به نام خدا
غلامش خوردنی و نوشیدنی را می‏آورد و در حضور وی می‏نهاد و می‏گفت: ای مولای من بخورید. حضرت می‏فرمود: پسر رسول‏الله (ص) گرسنه کشته شد. پسر رسول‏الله (ص) تشنه کشته شد؛ و پیوسته این جمله را تکرار می‏کرد و می‏گریست. به طوری که غذایش از اشک خیس می‏گردید و نوشیدنیش با آن آمیخته می‏شد. او پیوسته چنین بود تا به خدای عزوجل پیوست». [5] .
خوارزمی از حنان بن سدیر از پدرش نقل می‏کند که امام باقر (ع) فرمود: پدرم علی بن الحسین (ع) چنین بود که هرگاه هنگام نماز فرامی‏رسید پوستش به لرزه در می‏آمد و رنگش زرد می‏گردید. هیجانی شدید وجودش را فرامی‏گرفت و مو بر بدنش راست می‏شد و در حالی که اشک‏هایش بر گونه جاری بود می‏فرمود: اگر بنده می‏دانست که با چه کسی راز و نیاز می‏کند روی از خدا برنمی‏گرداند. روزی به صحرا رفت. غلامش او را دنبال کرد و دید که بر سنگی سخت و ناهموار به سجده افتاده است. غلامش گفت: چون صدای ناله و گریه‏اش را شنیدم، ایستادم. به خدا سوگند من شمردم که هزار بار می‏گفت: «لا اله الا الله حقا حقا، لا اله الا الله تعبدا ورقا، لا اله الا الله ایمانا و صدقا» آن‏گاه سر از سجده بلند کرد، در حالی که محاسن و صورتش غرق در اشک چشمش گردیده بود. غلامش گفت: ای سرور من! آیا گاه آن فرا نرسیده است که اشکتان پایان پذیرد و گریه‏تان کم شود؟ فرمود: وای بر تو، یعقوب فرزند اسحاق فرزند ابراهیم، پیامبر و پسر پیامبر بود و دوازده پسر داشت. خداوند تعالی یکی از آنان را پنهان ساخت، در نتیجه موی سرش از اندوه سفید گشت و پشتش از غم، خم گردید و چشمش از گریه نابینا شد. این در حالی بود که پسرش در دنیا و زنده بود. اما من، پدرم و برادرم و بیست و هفت (هفده) تن از اهل بیتم را کشته و افتاده دیدم. چگونه اندوهم پایان پذیرد و گریه‏ام کم شود». [6] .
اربلی گوید: امام صادق (ع) فرموده است: چون از علی بن الحسین (ع) درباره فراوانی گریه‏اش پرسیدم، فرمود: مرا سرزنش مکنید. یعقوب سبطی از فرزندانش را گم کرده در

[ صفحه 383]

نتیجه آنقدر گریه کرد که چشمانش سفید گردید، در حالی که نمی‏دانست او مرده است. من به چشم خود دیدم که چهارده تن از اهل بیتم در یک سپیده‏دم کشته شده‏اند، آیا می‏خواهید که اندوهشان از دلم برود؟» [7] .
برگرفته از کتاب با کاروان حسینی از مدینه تا مدینه جلد 6

به نام خدا
عرض سلام ودرود
متشکرم از مطالب حضرتعالی
جامع و باارزش
موفق باشید

عزادارى از دیدگاه علماى شیعه‏

از دید فقهاى شیعه جزع و نوحه‏ سرایى به باطل و دروغ، پاره کردن گریبان و برخى اعمال دیگرى که یادآورى مى‏شود مکروه است.
مرحوم صاحب جواهر مى‏نویسد: «لا ریب فى الجواز البکاء على المیت نصاً و فتوى الاخبار التى لا تقصر عن التواتر معنى من بکاء النبى (ع) على حمزه و ابراهیم و غیر هما و فاطمه علیها السلام على ابیها و اختها و على بن الحسین على ابیه حتى عدّوه و فاطمه من البکائین الاربعة»؛ (1) شکى نیست که گریه بر میت به خاطر روایات متعددى که به حد تواتر معنوى رسیده و فتاواى فقها جایز است و آن روایات عبارت است از گریه پیامبر (ص) بر حمزه سیدالشهدا و فرزندش ابراهیم و غیر آنها؛ همچنین فاطمه (ع) بر پدر و خواهرش گریه کرد. امام سجاد بر پدر بزرگوارش گریست، به گونه‏اى که حضرت فاطمه و امام سجاد از چهار گریه کننده معروف گردیدند. نوحه‏سرایى در صورتى که همراه با باطل یا دروغ نباشد جایز است و در غیر این صورت اشکال دارد. روایت است که حضرت فاطمه (ع) بر پدرش نوحه کرد: «فقالت یا أبتاه من ربه ما أدناه یا ابتاه الى جبرئیل انعاه یا ابتاه أجاب ربا دعاه».
از على (ع) روایت شده است که حضرت فاطمه یک مشت از خاک قبر پیغمبر برداشت و بر چشمان خود نهاد، آنگاه چنین گفت:
ما ذا على المشم تربة احمدان لایشم مدى الزمان غوالى‏صبت على مصائب لوانهاصبت على الایام صرن لیالیا (2)
همچنین روایت شده است که ام‏سلمه همسر پیامبر با اجازه آن حضرت بر پسر عمویش مغیره، ندبه و نوحه‏سرایى کرد که پیش از این به آن اشاره شد.
صاحب جواهر در ادامه مى‏گوید: «همه این موارد گویاى این واقعیت است که ندبه و نوحه‏سرایى براى کسانى که داراى ویژگیهاى برجسته‏اند، مانعى ندارد، بلکه مستحب است تا در پرتو این مجالس عزا، فضایل و خوبیهاى آنان نشر یابد و دیگران سرمشق و الگو بگیرند». (3)
امام خمینى (ره) مى‏نویسد: «یجوز البکاء على المیت بل قد یستحب عند اشتداد الحزن و لکن لا یقول ما یسخط الرب و کذا یجوز النوح علیه بالنظم و النثر لولم تشتمل على الباطل من الکذب و غیره من المحرمات بل والویل و الثبور على الاحوط و لایجوز اللطم و الخدش و جز الشعر و نتفه و الصراخ الخارج عن حد الاعتدال على الاحوط و لا یجوز شق الثوب على غیر الاب والاخ بل فى بعض الامور المزبورة یجب الکفارة ففى جزالمرأه شعر فى المصیبة کفارة شهر رمضان و فى نتفه کفارة الیمین»؛ (4) گریه کردن بر اموات - نه تنها رواست بلکه در هنگام شدت حزن و اندوه مستحب مى‏باشد ولى سخنى که باعث غضب پروردگار شود نگوید. و جایز است نوحه‏سرایى، خواه با شعر یا با نثر؛ اما با این شرط که همراه با دروغ و محرمات دیگر نباشد. همچنین بنابر احتیاط در واى گفتن. و بنا بر احتیاط جایز نیست سیلى زدن به صورت، زخمى کردن، بریدن و کندن موى و فریادى که بیرون از حد اعتدال باشد. همچنین پاره کردن لباس روا نیست؛ جز براى پدر و برادر. و در برخى از امور یاد شده نظیر بریدن موى سر توسط خانمها در هنگام مصیبت، کفاره ماه رمضان و در کندن آن، کفاره یمین واجب مى‏شود. امام خمینى (ره) در جاى دیگر مى‏نویسد: «ما باید حافظ این سنتهاى اسلامى، حافظ این دسته‏جات مبارک اسلامى که در عاشورا، در محرم و صفر، در مواقع مقتضى به راه مى‏افتند تأکید کنیم که بیشتر دنبالش باشند. محرم و صفر است که اسلام را نگه داشته است. فداکارى سید الشهدا سلام اللّه علیه - است که اسلام را براى ما زنده نگه داشته است. زنده نگه داشتن عاشورا با همان وضع سنتى خودش از طرف روحانیون، از طرف خطبا، با همان وضع سابق و از طرف توده‏هاى مردم با همان ترتیب سابق که دسته‏جات معظم و منظم، دسته‏جات عزادارى به عنوان عزادارى راه مى‏افتاد. باید بدانید که اگر بخواهید نهضت شما محفوظ بماند، باید این سنتها را حفظ کنید؛ البته اگر چنانچه یک چیزهاى‏ ناروایى بوده است سابق و دست اشخاص بى‏اطلاع از مسایل اسلام بوده، آنها باید یک قدرى تصفیه بشود، لکن عزادارى به همان وقت خودش باید باقى بماند و گویندگان پس از این که مسایل روز را گفتند، روضه را همان طور که سابق مى‏خواندند و مرثیه را همان که سابق مى‏خواندند، بخوانند و مردم را مهیا کنند براى فداکارى». (5)
سید محمد کاظم یزدى مى‏نویسد: «یجوز البکاء على المیت و لو کان مع الصوت بل قد یکون راجحاً کما اذا کان مسکناً للحزن و حرقة القلب بشرط أن لا یکون منافیاً للرضا بقضاء اللّه... و اما البکاء المشتمل على الجزع و عدم الصبر فجائز ما لم یکن مقروناً به عدم الرضا بقضاء اللّه. نعم یوجب حبط الاجر... یجوز النوح على المیت بالنظم و النثر مالم یتضمن الکذب و لم یکن مشتملاً على الویل و الثبور لکن یکره فى اللیل و لا تجوز اللطم و الخدش و جز الشعر بل و الصراخ الخارج عن حدّ الاعتدال على الاحوط»؛ (6) گریه بر مرده هر چند با صدا همراه باشد جایز است بلکه در صورتى که براى تسکین تألم و سوزدل باشد رحجان دارد البته به این شرط که با رضاى به قضاى الهى منافات نداشته باشد و همچنین گریه همراه با جزع و بیتابى نیز جایز است؛ چنان که نوحه بر میت همراه با اشعار و غیر آن در صورتى که با ویل و شیون همراه نباشد جایز است گر چه در شب کراهت دارد و جایز نیست زدن صورت، خراشیدن و کندن موى و بلند کردن صدا بیش از حد معمول خلاف احتیاط است.
آیت اللّه خویى مى‏نویسد «احتیاط واجب آن است که در گریه بر میت صدا را خیلى بلند نکنند.
اگر زن در عزاى میت صورت خود را بخراشد و خونین کند یا موى خود بکند بنا بر احتیاط مستحب، یک بنده آزاد کند یا ده فقیر را طعام دهد و یا بپوشاند و همچنین اگر در مرگ زن یا فرزند، یقه یا لباس خود را پاره کند». (7)
مرحوم محقق نایینى که از بزرگان و فقهاى معروف معاصراست در پاسخ به پرسش اهل بصره درباره حکم هیأتهاى عزادارى مطالب مفیدى به این شرح ایراد فرموده‏اند: «قد توارت علینا برقیاتکم و کتبکم المتضمنه للسئوال عن الحکم المواکب العزائیه و...فها نحن نحرر الجواب عن تلک السئوالات ببیان مسائل. الاولى خروج المواکب العزائیه فى عشرة عاشورا و نحوها الى الطرق و الشوارع مما لاشبهة فى جوازه و رجحانه و کونه من اظهر مصادیق ما یقام به عزاء المظلوم و ایسر الوسائل لتبلیغ الدعوة الحسینیه الى‏کل قریب و بعید لکن لازم تنزیه هذا الشعار العظیم عما لا یلیق بعبادة مثله من غناء او استعمال آلات اللهو و التدافع فى التقدم و التأخر بین اهل محلتین و لو اتفق شیئى من ذلک فذالک الحرام الواقع فى البین هو المحرم و لا نسرى حرمته الى الموکب العزائى»؛ (8) از شما پرسشهاى فراوانى درباره موکبهاى عزا که در خیابانها حرکت مى‏کند و... به ما رسیده است که به آنها پاسخ مى‏دهیم. نخست، شکى نیست که حرکت موکب عزا در عاشورا و مانند آن به سوى خیابانها و راهها، جایز است، بلکه رحجان دارد و از آشکارترین مواردى است که - به واسطه آن - عزاى سید مظلومان بپا داشته مى‏شود و آسان‏ترین وسیله تبلیغ دعوت حسینیه به دور و نزدیک عالم مى‏باشد؛ اما شایسته این شعایر بزرگ آن است که آنچه مناسب آن نیست، نظیر غنا و استعمال آلات لهو و رقابت بین دو هیأت در سبقت و تأخر، داخل این شعار بزرگ اسلامى نشود چنانچه یکى از این امور پیش آید حرام است ولى حرمتش به عزادارى و حرکت موکبها سرایت نمى‏کند و تنها خود این امور حرام است.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
(1) - جواهر الکلام، شیخ محمد حسن نجفى، ج 4، ص 364 و مغنى ابن قدامة، ج 2، ص 547.
(2) - همان.
(3) - همان.
(4) - تحریر الوسیله، ج 1، کتاب الجنائز.
(5) - صحیفه نور، ج 9، ص 116.
(6) - عروة الوثقى، مکروهات دفن.
(7) - توضیح المسائل، مستحباب دفن.
(8) - عزادارى از دیدگاه مرجعیت، على ربانى خلخالى.
منبع

به نام خدا
عرض سلام ودرود
مصیبت اهل بیت رو به یاد آوردن در همه حال ممدوح است
ولو اینکه سبب بشه برای اینکه بعد از آن برای عزیزش اشک بریزد
ولی آنچه سیره غیر معصومین یعنی علمای بزرگی چون امام است خلاف این رویه است.
موفق باشید