تبیان، دستیار زندگی

یكی از مشكلات مبتلا ‌به جامعه امروزی نداشتن معیارهای صحیح برای زندگی بهتر اجتماعی و بالتبع عدم برقراری ارتباطات اصولی و تنگاتنگ با یكدیگر می‌باشد. قطعاً انسانهایی كه بخواهند در راه فطرت قدم برداشته و سیر تكاملی و متعالی را طی كنند نیازمند دستورالعملهای متكی بر قرآن و سیره نبوی و حضرات معصومین(ع) می‌باشند. لذا برآن شدیم تعدادی از احادیث و روایاتی كه مبتنی بر انتخاب بهترین مردم می‌باشند را گلچین و در معرض دید دوستداران خیر و نیكی و مراودات صحیح اجتماعی قرار دهیم.

مسئله‌ایی كه هرگز نباید فراموش شود این است كه امكان تحول و انقلاب معنوی در انسانها، در هر زمانی امكان پذیر است زیرا انسانها همیشه و بر اساس آن نفحات الهی كمال طلب بوده و علاقمندند كه به مقامات برتر ارتقاء‌ پیدا كنند لذا بزرگترین مانع این رشد را می‌توان :

1- عدم شناخت صحیح بهترین‌ها

2- عدم مشاهده حول و قوه الهی

3- نبود عزم جزم و اراده قوی در این مسیر دانست.

(برگرفته از سخنرانیهای استاد زهره بروجردی مدیر موسسه علمیه علی بن موسی الرضا)

1- «خَیْرُكُمْ مَنْ عَرَفَ الله سُرْعَةَ رِحْلَتِهِ فَتَزَوَّدَ لَهَا »

بهترین شما كسی است كه كوچ كردن سریعش را به دقت ادراك كند.

*******

یكی از خصوصیات افراد برتر این است كه بداند و احساس كند هر لحظه كه می‌گذرد به زمان مرگش نزدیكتر می‌شود پس تلاش می‌كند با سختی هم كه شده توشه‌ایی برگیرد و كار امروز و جمع آوری اعمال صحیح را به فردا نیاندازد و اهل تسویف و سوف سوف نباشد.

پس نزدیكی اجل و كوچ كردن به دنیای باقی در این گروه از مردم ایجاد اضطراب و تشویش نمی‌كند بلكه مرتب در پی كسب تقوی و پرهیز از محرمات و عمل به واجبات می‌باشند. زیرا كسب توشه توأم با عمل به محرمات مانند كیسه‌ایی است كه روزنه‌های فراوان دارد و سالك در هنگام حركت تمام محتویات كیسه‌اش را به باد فنا می‌دهد.

اول ای جان دفع شر موش كن و انگه ان در جمع گندم كوش كن

در اینجا موش، موش معصیت است كه دانه دانه اعمال ما را به غارت می‌برد.

2- قال رسول الله (ص) : «خیركم من أعانه اللَّه على نفسه فملّكها»

بهترین شما كسی است كه خدا او را علیه نفس اماره‌اش كمك كرده است این گروه فرمانده و مالك نفسشان هستند و هرگز اجازه نمی‌دهند نفس سركش به آنان فرمان دهد.

 *****

اینها در مملكت وجودشان علف هرز نمی‌كارند و سعی می‌كنند با در دست گرفتن زمام نفس از نفس پرخاشگر ، كج خلق، ریاكار، ... نفس مطمئنه بسازند.

آنها مرتب در دل به این نكته یاد آور هستند كه قلب جایگاه عرش الهی است و مقام انسانیت بسیار برتر از امورات دنیوی و كدورات عالَم طبیعت است. گر چه این پیروزی بر نفس اماره به یك باره انجام نمی‌گیرد بلكه با تربیت تدریجی و آرام آرام باید مبنا را فقط ترك محرمات و عمل به واجبات گذاشته و با انجام امور مستحبه در ابتدای كار، بر مركب شتر نفس سنگینی ایجاد نكنیم.

قال رسول الله (ص) «خَیْرُكُمْ مَنِ انْفَرَدَ عَنِ النَّاسِ وَ أَحْرَزَ وَرَعَهُ وَ دِینَه‏»

بهترین شما كسی است كه یك افق فكری جدایی برای خودش قائل باشد و در برخورد با مردم و عوام الناس دین و تقوایش را حفظ كند.

*******

منظور این است كه هنگام مراوده با مردم در عین اینكه در وادی تسامح و تساهل قدم برمی‌دارد اما به هنگام مشاهده هر گونه خلاف و محرماتی و ترك واجبی ، دست به اقدام زده و با حفظ تقوی و به هر طریق ممكن مخاطبینش را برحذر ‌دارد و بخاطر خوش آمد اطرافیان در مقابل عمل به محرمات سكوت نمی‌كند و اصولاً خَیِّرین مردم دارای جاذبه و دافعه در حد اعلی خود هستند.

-«خیاركم أحسنكم قضاء للدّین»

بهترین شما كسانی هستند كه اگر قرضی به عهده دارند به بهترین نحو و زیباترین شكل آن را بپردازند.

 ****

در اینجا تنها قرض و بدهكاری مادی مدنظر نیست بلكه در امور معنوی نیز چنانچه دینی بر گردن ما هست،‌ باید به احسن نحو این دین ادا شود.

بطور مثال گاهی انسانها نمازی كه بر عهده آنان است و باید به بهترین شكل ممكن به لحاظ حفظ ظاهر و باطن و با حضور قلب و دوری از تمام نجاسات و قذارات انجام پذیرد، از باب انجام وظیفه و راحت شدن ، سریعاً بجا آورد. خوب مسلم است كه در اینجا این دین و بدهكاری به خدا به زیباترین وجه صورت نپذیرفته و این نمازی نخواهد بود كه انسان را از فحشاء‌ و منكرات باز بدارد.

و یا مثال دیگر : گاهی من شكر خدا را بجا می‌آورم كه در سلامتی كامل و با روحیه‌ای باز به تلاش و كار می‌پردازم تا نفقه و امورات زندگی همسر و فرزندانم را كه بر عهده‌ام است ، بگذرانم و می‌دانم كه این تلاش مرهون حول و قوه الهی است و من به تنهایی از عهده یك قدم آن بر نمی‌آمدم. پس بالذت زاید الوصفی به تلاشم ادامه می دهم.

و گاهی نیز با هزاران ناله و فریاد و ناشكری و منّتهای مختلف این واجب و دینم را به خانواده‌ام ادا می‌كنم كه مطمئناً حدیث فوق كه زیبایی در پرداخت دِین را مدنظر داشت، به بُعد دوم قضیه هرگز اعتنایی ندارد.

ادامه دارد...

-« خیركم من لم یترك آخرته لدنیاه و لا دنیاه لآخرته و لم یكن كلّا على النّاس».

پیامبر اكرم (ص) در این روایت معیار برای بهترین‌‌ها ارائه داده‌اند:

دنیا آنها را از پرداختن به آخرت وانمیدارد و علاوه بر توجه به آخرت امور دنیوی خود را در حد لازم انجام میدهند.  

 بهترین مردم هرگز سربار مردم و كلّ بر ناس نمی‌شوند و مرتباً از مردم توقع انجام كارهای مختلف ندارند.

-« خیركم المبرءُ من العیوب »

بهترین شما كسی است كه خودش را از عیوب نفسانی و رذائل اخلاقی جدا كند یعنی بهترین مردم كسی است كه ابتداً ‌، خود را شامل همه عیوب می‌داند و هر لحظه در حال مراقبه و محاسبه نفس است و بدنبال مبرا كردن و پاك نمودن عیوب نفسانی خودش می‌باشد و به عیب جویی و شناخت و تجسس عیوب دیگران نمی‌پردازند.

«خَیْرُكُمْ مَنْ جَعَلَ كُلَّ هَمِّهِ لِلْآخِرَةِ وَ كُلَّ سَعْیِهِ لَهَا»

بهترین مردم كسی است كه همش را آخرت قرار داده و تمام امور دنیوی آنها بخاطر كسب معارف اخروی است یعنی انسانهای برتر حتی در خوردن و خوابیدن و پوشیدن ... خدا را در نظر می‌گیرند و بدنبال كسب حلال و مكان پاك و لباس مطهر و ... است.

حضرت امام خمینی (ره) در اربعین حدیث می‌‌‌‌‌‌فرماید :‌ اطعام  طعام و تغذیه دیگران و انفاق، ثواب اقامه نماز شب را دارد.

پس این گروه در اعمال و گفتارشان همیشه حد و مرزها را رعایت كرده و تلاشهایشان حساب شده است.

خَیْرُ النَّاسِ مَنْ كَانَ فِی یُسْرِهِ سَخِیّاً شَكُورا و فِی عسرة موثراً صبورا

بهترین مردم كسانی هستند كه در هنگام راحتی و خوشی‌، سخی و جواد هستند و آنچه را دارند سخاوتمندانه در اختیار دیگران قرار می‌دهند. این قضیه فقط بُعد مادی ندارد. مثلاً‌ به حول و قوه الهی زائر امام حسین (ع) شده‌ام پس سخاوتمندانه به نیابت از مؤمنین عبادت كنم و یا به لطف خداوند معارفی نصیبم شده و آب حیاتی نوشید‌ه‌ام باید با میل و رغبت ، زكوة علمم را بپردازم و به دیگران نیز از این علوم بیاموزم.

همچنین انسان برتر علاوه بر سخی بودن،‌ شكور نیز هست. یعنی شكر اینكه خداوند اجازه داده مردم از كانال او تغذیه شوند را بجای ‌می‌آورد و لذا چون شكر نعمت،‌ نعمت را افزایش می‌دهد ،‌خداوند مرتب به آنان افاضه فیض جدید می‌كند.

البته شكر معنای دیگری هم دارد و آن استفاده صحیح از نعمات حق است یعنی از نعمت زبان و گوش ،‌ چشم... بجا و درست استفاده می‌‌كنند.

 «‌خیر الناس» اگر در سختی هم قرار گیرند ایثارگر و صبور هستند. آنها می‌دانند كه روزگار همیشه بر وفق مراد نیست و سختی و ابتلائات را آزمایش الهی می‌دانند و سعی می‌كنند كه سرفراز از آن بدرآیند.

-«خَیْرُ النَّاسِ مَنْ تَحَمَّلَ مَئُونَةَ النَّاسِ  »

« خیر الناس »‌ راحت طلب نیستند و زحمات مردم را تحمل می‌كنند زیرا مردم را جدای از خدا نمی‌دانند پس در راه خدا به مخلوقش اعانت و كمك می‌كنند.

امام علی (ع) می‌فرمایند: «خَیْرُ النَّاسِ مَنْ زَهِدَتْ نَفْسُهُ وَ قَلَّتْ رَغْبَتُه‏»

بهترین مردم كسی است كه نسبت به خودش زهد دارد یعنی نسبت به هواهای نفسانی كمترین رغبت را نشان می‌‌دهد.