تبیان، دستیار زندگی

بازی كودكان 3 ماهه متفاوت از 4 ماهه ها است. با توجه به این مسئله در می یابیم كه بازی چه نقش مهمی را در زندگی كودكان ایفا می كند، به گونه ای كه می توان بازی را شكل دهنده شخصیت كودك دانست.
اگر تحلیل دقیقی روی بازی كودك در خردسالی داشته باشیم، می توانیم تا حد زیادی شخصیت او را در بزرگسالی بیابیم؛ خشونت، كمرویی، عصبی بودن، ترس و وحشت و عدم اعتماد به نفس در بزرگسالان جزو مواردی هستند كه در بازی های كودكانه این افراد قابل كشف می باشند و اگر در همان دوران به كمك كودكان برویم، در بزرگسالی با مشكلات كمتری رو به رو خواهند شد.
از بازی كردن كودك خود جلوگیری نكنید زیرا در بازی، كودك توانایی ارتباط جمعی با دنیای اطراف خود را پیدا كرده و قادر به حل مشكلات كوچك و بزرگ خود خواهی بود.
با توجه به زندگی ماشینی امروز و خانه هایی كه روز به روز كوچك تر می شوند، نیازمند یافتن بازی های مناسب در آپارتمان ها هستیم، هر چند هیچ كدام از این نوع بازی ها جایگزین بازی در فضای باز نمی شود.
روانشناسان معتقدند كه اثرات بازی در فضای باز به مراتب بیشتر از بازی در فضای بسته است. متاسفانه امروزه دنیای بازی های كامپیوتری چنان دنیای كودكان را اشغال كرده كه از هر گونه بازی فكری و بدنی بازمانده اند و نه تنها سودی به حال كودكان ندارد كه مانع ارتباط جمعی كودكان نیز می شود. یكی از اثرات بد بازی های كامپیوتری، چاقی مفرط كودكان است كه به علت نشستن مداوم مقابل تلویزیون یا كامپیوتر به وجود می آید. بعضی از این بازی های كامپیوتری كه جنبه فكری و سرعت عمل دارند، در زمان های محدود برای بچه ها خوب هستند ولی استفاده بیش از حد از این بازی ها نه تنها كمكی به آنها نمی كند بلكه تا حدی باعث عصبی و كم حوصله شدن كودكان نیز می گردد، به همین دلیل استفاده از این بازی ها باید كنترل شده و در زمان های خاصی باشد.
بازی كردن كودكان به رشد اجتماعی و عاطفی آنها كمك می كند. كودك با دنیای واقعی، زیبایی و زشتی های آن آشنا می شود و كم كم می آموزد كه با همیاری و مشاركت، كارهایش را پیش ببرد. كودك با بازی كردن، می آموزد كه مسئولیت پذیر باشد و راه هایی برای بروز و بیان اعتقادات و احساسات خود می یابد.
دكتر رابرت وایت می گوید: بازی كردن برای همه افراد كاری شادی آفرین است ولی برای كودكان، علاوه بر شادی بخش بودن، عملی جدی محسوب می شود.
بنابراین بازی كردن كودكان را به هیچ عنوان نمی توان وقت تلف كردن دانست زیرا بخش مهمی از آینده كودك با بازی كردن شكل می گیرد و استعدادهای نهفته و پنهان او، فرصت شكوفایی می یابند. كودك با رعایت مقررات، رقابت، پیروزی و شكست، مبارزه با ترس و خجالت، مسئولیت پذیری و مشاركت آشنا می شود و بدین طریق برون گری و تقویت حواس و افزایش توانمندی های او می گردد.
نكته مهم در بازی كردن، توجه به روحیات كودكان است و بازی ها باید متناسب با این روحیات انتخاب شود. به طور مثال كودكی بیش فعال و پر انرژی است. این كودك حداقل به یك یا دو بازی پر تحرك در روز احتیاج دارد، در غیر این صورت، انرژی كودك انباشته شده و موجب بروز مشكلات رفتاری در او می شود. بنابراین در انتخاب بازی باید به میزان سلامتی، بهره هوشی، جنسیت، خلاقیت، شرایط روحی و فرهنگ خانواده توجه كرد.
والدین باید برای بازی های روزانه كودك خود برنامه ریزی داشته باشند و آن را جهت می دهند. مثلا قرار دادن حداقل یك بازی آموزشی در روز برای كودك الزامی است.
شایان، كودكی بود كه از 3 سالگی تحت تعالیم پدر و مادر خود به بازی كردن درست و هدفمند پرداخت و به همین علت در 7 سالگی از لحاظ ذهنی، درسی، برخورد اجتماعی و گروهی از سایر همكلاسی های خود بالاتر بود و این بازی های طبقه بندی شده به او كمك كرد تا از نظر درسی به خصوص در یادگیری زبان دوم و ریاضیات، عملكردی عالی داشته باشد.
با بازی كردن می توانیم چنان به كودك خود نزدیك شویم كه او ما را مثل دوست خود بداند. والدینی كه در كودكی فرزندان شان زمان هایی را به بازی با آنها اختصاص داده اند، مشكلات كمتری در سنین نوجوانی با آنها داشته اند زیرا در نهان كودك، اعتماد به پدر و مادر شكل گرفته و در سن نوجوانی هم قادر به برقراری ارتباط با والدین خود هستند.
از بازی های مهم و اساسی كودكان، بازی های تخیلی است كه به رشد و خلاقیت كودك كمك بسیاری می كند. این گونه كودكان خلاق در بزرگسالی می آموزند كه در مواجهه با مشكلات سوار بر ابر خیال شده و راه حل های فوق العاده بیابند. كودكانی كه در كنار این بازی های خلاق، بازی های آموزشی نیز دریافت كرده اند، راه حل های واقعی تری می یابند، در نتیجه خلاقیت و عملكرد صحیح از كودكی در عمق وجود آنها جا می گیرد.
كودكانی كه خلاقیت قوی دارند، اغلب كسانی هستند كه قادر به سرودن شعر، نواختن ساز یا نقاشی كشیدن هستند و این افراد در بزرگسالی نیز به یك موسیقیدان، نقاش، خطاط، كارگردان یا نویسنده خوب تبدیل می شود.
یكی دیگر از بازی هایی كه به شكل گیری شخصیت كودك كمك می كند، بازی های تقلیدی است.
كودك در این بازی ها می آموزد كه نقش فرد دیگری را بازی كند (مثلا نقش پدر و مادر، معلم، خاله و...) ایفای این نقش ها در مرحله اول دقت و نكته سنجی كودك را برای بهتر بازی كردن بالا می برد و در مرحله بعد به او یاد می دهد كه خود را به جای دیگران گذاشته و شرایط آنها را درك كند.
در بازی كردن، سن كودك خود را فراموش نكنیم. او قرار نیست كه هر چیز را به طور كامل و صحیح انجام دهد. پس، از محدود كردن او در بازی ها بپرهیزید. همچنین از خط دادن بیش از حد، به گونه ای كه كنترل بازی در دست شما قرار بگیرد، خودداری كنید.
اسباب بازی های گران قیمت، خلاقیت كودك را افزایش نمی دهد. كودك هرگز به قیمت یك اسباب بازی نگاه نمی كند. حتی ممكن است جذابیت بازی كردن یا یك تكه چوب برای او بسیاری بیشتر از اسباب بازی گران قیمت و ارزشمندی باشد كه شما خریده اید. در خرید پیش از هر كاری به ایمنی اسباب بازی و سپس عملكرد آن دقت كنید اما در نظر داشته باشید كه مهم تر از هر چیز برای كودك، بازی كردن با بزرگترها است. در آن حالت، هر اسباب بازی ای برای آنها جذاب خواهد بود، حتی اگر این اسباب بازی یك ماهیتابه باشد! مهم این است كه فضای بازی كودك دلپسند و شاد باشد.
در حین بازی به نحوه ادای كلمات كودك و رفتارها و برخوردهای او دقت كنید. كلمات و برخوردها، آینه تمام نمای طرز حرف زدن و برخورد كردن شما و معلمان او است. تجربه ثابت كرده كه كودك بیش از هر كس از پدر و مادر و معلمان خود تاثیر می گیرد و نیمی از دنیای كودك در آرزوی تبدیل شدن به پدر و مادر یا معلم خود سپری می شود. از نظر كودك، كامل ترین و قدرتمندترین افراد، والدین و معلم های او هستند و به همین دلیل اگر نكته منفی ای را در رفتار كودك خود مشاهده كردید، در برخورد خود جست و جو كنید.
در دنیای تك فرزند امروز، حضور در محیط هایی مانند پارك، شهربازی و زمین بازی كودكان به یك ضرورت تبدیل شده است. در این گونه مكان ها، بگذارید كودك تان، خود، دوستانی پیدا كرده و با آنها بازی كند و به طور جدی از وارد شدن به دنیای آنها بپرهیزند. با این كار كودك خود را به فردی اجتماعی و مستقل تبدیل كنید.