تبیان، دستیار زندگی

ظهور منجی در کلام امام خامنه ای

ظهور منجی در کلام امام خامنه ای امام خامنه ای: درك مراتب معنوی و حقایق الهی در باب این قطب اعظم عالم امكان و خلیفه ی خدا و مظهر صفات و اسمای الهی در حد زبان و بیان و قلب و فهمی همچون من قاصر نیست.
إ ِنّا غَیْرُ مُهْمِلینَ لِمُراعاتِكُمْ، وَ لا ناسینَ لِذِكْرِكُمْ، وَ لَوْ لا ذلِكَ لَنَزَلَ بكُمُ اللاَّْواء، وَ اصْطَلَمَكُمُ الاَْعْداءُ...(۱)
حضرت ولی عصر(عج) در یکی از توقیعات شرفیشان به شیخ مفید، خطاب به شیعیانشان اینگونه بیان دارند که ما در رعایت حال شما کوتاهی نمی کنیم و یادتان را از خاطر نمی بریم و اگر جز این بود، گرفتاریها به شما روی میآورد و دشمنان، شما را ریشه كن میكردند...
مهربانی، دلسوزی و توجه اهل بیت عصمت و طهارت به شیعیانشان و پیگیری و راهنمایی ایشان حتی در امور شخصی آنها، از اعتقادات پیروان مکتب اهل بیت است. چه بسیار معجزات و کراماتی که بر همین اساس در گوشه و کنار جهان دیده ایم و شنیده ایم.
ورای این معجزات خاص و راهنمایی های جزیی، با توجه به بحث تکامل دین مبین اسلام، می طلبد که این پویایی در حوزه دین و زندگی، شامل همه انسان ها شود. به عبارت دیگر شمول این راهنمایی باید عام باشد. در این راستا، تمام کسانی که چنین آیینی و کتبی را برای خود بر می گزینند، باید بتوانند ادعا کنند که این مکتب، ایدئولوژی های موقعیت های مختلف زندگی را در وهله های متفاوت در اختیار آنها قرار می دهد.
بر این اساس، مقوله ولایت فقیه، یکی از این معجزات عام برای هدایت بشر است. با توجه به آنچه طرح شد، زعامت پیروان مکتب اهل بیت، در زاویه های مختلف، در زمان غیبت با طرح مبحث ولی فقیه رویکردی کاملا عملی به خود می گیرد. حضرت مهدی در توقیعی به .... می فرمایند:
و اما الحوادث الواقعه فارجعوا فیها الى رواة حدیثنا فانهم حجتى علیكم و انا حجةالله علیهم...(۲)
نوشتار ما بسیار کوتاه تر از آن است که بخواهیم این کلام نورانی امام را تفسیر و شرح کنیم. اما اجمالا می توان اشاره داشت که امروزه ولی فقیه، مرجع، مجمع، ملجاء و مرکز تمام ارجاعات شخصی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی قرار می گیرد. این پیش بینی و تمرکز بر روی عنوان ولی فقیه، با شرایط و رویکردهای خاصی که در محل خود مطرح می شود، بیان از معجزی عام برای عامه بشر دارد.
با این توصیفات، برای تبیین و تفسیر بهترین رویکرد از آموزه منجی و مهدویت در مکتب تشیع، راسخ ترین گزینه رجوع به همین ولایت فقیه است. با ولی فقیه است که می توان تفسیرهای ناصواب و غلط را دور افکند و معیار و شناختی درست در باب مهدویت و انتظار پیش رویمان قرار دهیم. در این نوشتار بر آنیم تا رویکردهای مختلف این آموزه ها را اجمالا در کلمات و بیانات امام خامنه ای پیگیری و دنبال کنیم.

امام خامنه ای و فلسفه انتظار

- درك مراتب معنوی و حقایق الهی در باب این قطب اعظم عالم امكان و خلیفه ی خدا و مظهر صفات و اسمای الهی در حد زبان و بیان و قلب و فهمی همچون من قاصر نیست. خود آنها باید درباره امام زمان سخن بگویند؛ همچنان كه خود آنها باید درباره علی بن ابی طالب (علیه الصلاه و السلام) و بقیه اولیا و اصفیای دین سخن بگویند. ما همین قدر می دانیم كه وجود مقدس امام زمان مصداق وعده الهی است. همین قدر می دانیم كه این بازمانده خاندان وحی و رسالت علم سرافراز خدا در زمین است...
- او وعده الهی و مصداق لطف خدا بر انسانیت و بشریت است. او مستوره و نمونه ای از اولیا و اصفیا و انبیا و برجسته ترین بندگان خداست. او نمایشگر مبلغ فضل الهی بر بنی آدم است. اینها چیزهایی است كه خود آنان بیان فرمودند. اگر ما بتوانیم در حد فهم قاصر و ناقص خودمان رشحاتی از این گفته ها را درك كنیم و بفهمیم خیلی برد كرده ایم...

امام خامنه ای و مفهوم انتظار

- این كه در روایات ما وارد شده است كه افضل اعمال امت انتظار فرج است یعنی چه؟ مگر انتظار چیست؟ انتظار ظهور حضرت ولی الله الاعظم (ارواحنافداه) مگر چه مضمون و چه معنایی در بطن خود دارد كه این قدر دارای فضیلت است یك معنای انحرافی در باب انتظار بود كه خوشبختانه امروز از آن فهم و برداشت غلط اثر چندانی نیست. كسانی كه مغرض و یا نادان بودند این طور به مردم یاد داده بودند كه انتظار یعنی این كه شما از هر عمل مثبت و از هر اقدام و هر مجاهدت و هر اصلاحی دست بكشید و منتظر بمانید تا صاحب عصر و زمان خودش بیاید و اوضاع را اصلاح كند و مفاسد را برطرف نماید!
- انقلاب این منطق و معنای غلط و برداشت باطل را یا كمرنگ كرد و یا از بین برد. پس بحمدالله این معنا امروز در ذهن جامعه ما نیست. اما معنای صحیح انتظار دارای ابعادی است كه توجه به این ابعاد برای كسی كه می داند در فرهنگ اسلام و شیعه چه قدر به انتظار اهمیت داده شده بسیار جالب است.
- یك بعد این است كه انتظار به معنای قانع نشدن به وضع موجود است “انتظار داریم” یعنی هرچه خیر و عمل خوب انجام دادیم و به وجود آمده كم و غیركافی است و منتظریم تا ظرفیت نیكی عالم پربشود. یك بعد دیگر از ابعاد انتظار دلگرمی مومنین نسبت به آینده است. انتظار مومن یعنی این كه تفكرالهی ـ این اندیشه روشنی كه وحی بر مردم عرضه كرده است ـ یك روز سراسر زندگی بشر را فراخواهد گرفت. یك بعد انتظار این است كه منتظر با شوق و امید حركت بكند. انتظار یعنی امید. انتظار ابعاد گوناگون دیگری هم دارد.

 امام خامنه ای و روح انتظار

- ما ملتی منتظر هستیم؛ ملتی كه به امید پیشرفت و موفقیت اقدام و تلاش و انقلاب كرد و موفق شد. ما امروز برای انتظار باید باب بخصوصی در زندگی خود باز كنیم. حقیقتا ملت ما باید روح انتظار را به تمام معنا در خود زنده كند. “ما منتظریم” یعنی این امید را داریم كه با تلاش و مجاهدت و پیگیری این دنیایی كه به وسیله دشمنان خدا و شیاطین از ظلمات جور و طغیان و ضعیف كشی و نكبت حاكمیت ستمگران و قلدران و زورگویان پر شده است در سایه تلاش و فعالیت بی وقفه ما یكروز به جهانی تبدیل خواهد شد كه در آن انسانیت و ارزشهای انسانی محترم است و ستمگر و زورگو و ظالم و قلدر و متجاوز به حقوق انسانها فرصت و جایی برای اقدام و انجام خواسته و هوی و هوس خود پیدا نخواهد كرد. این روشنایی در دیدگاه ما نسبت به آینده وجود دارد.
- ما ملت ایران باید به این معنای انتظار بیش از گذشته تكیه كنیم؛ چون دنیای بشری به انتظاری كه ما داریم محتاج است. این امیدی كه در دل ملت ایران وجود داشت و در سایه آن توانست این كارهای بزرگ را انجام بدهد ملتهای ضعیف و مظلوم دنیا امروز به این امید احتیاج دارند؛ آنها هم باید این امید را پیدا كنند. اگر پیدا كردند و نور امید در دل ملتها تابید كارهای دنیا اصلاح خواهد شد و مشكل ملتهای مظلوم اگر نگوییم به صورت كامل به صورت معتنابهی ـ ولو در طول چند سال ـ حل خواهد شد. اما اگر این امید در دلها نتابد و همان طوری كه شیطانها خواستند مردم مایوس باشند ملتها مایوس بمانند روزبه روز وضع بدتر خواهد شد.

۱. بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۱۷۵.۲. 

امام خامنه ای و رابطه منتظران و امام قائم

- ارتباط قلبی یكایك مردم مومن با مقام ولایت عظمی و ولی الله اعظم یكی از بركاتی است كه از مشخص بودن مهدی موعود (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در عقیده مردم ما ناشی می شود. ما علاوه بر اعتقاد به اصل وجود مهدی و این كه كسی خواهد آمد و دنیا را از عدل و داد پر خواهد كرد شخص مهدی را هم می شناسیم و نام و كنیه و پدر و مادر و تاریخ ولادت و كیفیات غیبت و اصحاب نزدیك و حتی بعضی از كیفیات هنگام ظهور او را نیز می دانیم. اگرچه آن شخصیت درخشان و خورشید تابان را در بیرون و محیط زندگی خود نمی بینیم و او را تطبیق نمی كنیم اما معرفت به حال او داریم.
- رابطه بین شیعیانی كه این اعتقاد را دارند با مقام ولایت و مهدی موعود یك رابطه دایمی است و چه قدر خوب و بلكه لازم است كه یكایك ما قلبا هم این رابطه را با توجه و توسل و حرف زدن با آن حضرت حفظ كنیم. طبق همین زیاراتی كه وارد شده و بعضا ماثور است و به احتمال زیاد به خود معصوم (ع) مستند می باشد این رابطه قلبی و معنوی بین آحاد مردم و امام زمان (عج) یك امر مستحسن بلكه لازم و دارای آثاری است؛ زیرا امید و انتظار را به طور دایم در دل انسان زنده نگه می دارد.

امام خامنه ای و اعتماد و امید

- انتظار یكی از پربركت ترین حالات انسان است؛ آن هم در انتظار دنیایی روشن از نور عدل و داد... خدای متعال به دست او سرزمین بشری و همه روی زمین را از عدالت و دادگستری پرخواهد كرد. انتظار چنین روزی را باید داشت. نباید اجازه داد كه تصرف شیطانها و ظلم و عدوان طواغیت عالم شعله امید را در دل خاموش كند. باید انتظار كشید. انتظار چیز عجیبی است و دارای ابعاد گوناگونی می باشد. یكی از ابعاد انتظار اعتماد و امیدواری به آینده و مایوس نبودن است. همین روح انتظار است كه به انسان تعلیم می دهد تا در راه خیر و صلاح مبارزه كند. اگر انتظار و امید نباشد مبارزه معنی ندارد و اگر اطمینان به آینده هم نباشد انتظار معنی ندارد. انتظار واقعی با اطمینان و اعتماد ملازم است. كسی كه شما می دانید خواهد آمد انتظارش را می كشید و انتظار كسی كه به آمدنش اعتماد و اطمینان ندارید انتظاری حقیقی نیست. اعتماد لازمه انتظار است و این هر دو ملازم با امید است و امروز این امید امری لازم برای همه ملتها و مردم دنیا می باشد.

امام خامنه ای و جهان امروز

- دنیا در طول تاریخ طولانی بشر ادوار سیاه و تاریكی به خود دیده است؛ اما بدون شك یكی از تاریكترین ادوار زندگی بشر و تلخترین روزگارهای عمومی مردم عالم همین روزگار كنونی است كه در آن هیچ تردیدی نباید كرد و این به خاطر تسلط روزافزون قدرتهای شیطانی و بزرگ عالم بر زندگی انسانهاست.
- اگر شما به وضع دنیا نگاه كنید قضیه روشن می شود. در دنیا قدرتها عالم را بین خودشان تقسیم كرده بودند و روز به روز تسلط و تصرف قدرتهای بزرگ نسبت به مناطق گوناگون عالم سخت تر و سنگینتر شده است. مثلا امروز دخالت قدرت شیطانی و طاغوتی آمریكا در زندگی ملتها از همیشه بیشتر است. در همه شئون عمده و اساسی ملتها دخالت می كنند و این دخالت منحصر به مسایل اقتصادی ملتها نیست؛ بلكه در فرهنگ و سیاست و اداره امور و تعیین مدیران امور كشورها نیز دخالت می كنند. اگر كسانی در جوامع گوناگون اوضاع را نفهمند و ندانند راحت زندگی می كنند؛ اما صاحبان فكر و افراد هوشمند و روشنفكر و كسانی كه می فهمند قدرتهای طاغوتی با زندگی و سرنوشت آنها چه می كنند حقیقا دنیا برای آنها تیره و تار است و زندانی بیش نیست... حقیقتا انسانهای هوشمند در بسیاری از مناطق دنیا این گونه زندگی می كنند. اگر در دلها امید به روزگار روشن باشد مبارزه ممكن است و اگر امید بمیرد مبارزه و حركت به سمت صلاح هم خواهد مرد.

امام خامنه ای و انقلاب بیدارگر

- واقعیت دیگر آن است كه امروز ما در دنیا شاهد بیداری ملتها هم هستیم. درست است كه با پیشرفت وسایل جدید و تلویزیون و رادیو و تبلیغات و پول و امكانات صنعتی و غیره تسلط قدرتهای استكباری بر ملتها و بر شئون آنها روزبه روز بیشتر شده است؛ اما سنت الهی بر این قرار گرفته كه ملتها هم بیدار بشوند و ما امروز می بینیم كه ملتها هم روزبه روز بیدار می شوند و این به خاطر امیدی است كه آنها به آینده پیدا كرده اند.
- امید در حال بیداركردن ملتهاست. بدون شك مهمترین وسیله امید برای ملتها در ده سال اخیر پیروزی انقلاب اسلامی در ایران تشكیل حكومت مردم تاسیس حكومت “نه شرقی و نه غربی” و پیشرفت سیاست مقاومت در مقابل قدرتهای استكباری بود. این وقایع به مردم دنیا ـ خصوصا مسلمانان ـ امید بخشید و آنها را بیدار كرد. این صنع الهی و قدرت خدا بود.
- چه قدر تبلیغات جهانی این جمله امام عزیز و فقیدمان را كوبیدند كه فرموده بودند: “ما انقلابمان را به همه عالم صادر خواهیم كرد”. صدور انقلاب به معنای این نبود كه ما برمی خیزیم و با قوت و قدرت به این طرف و آن طرف می رویم و جنگ راه می اندازیم و مردم را به شورش و انقلاب وادار می كنیم؛ مقصود امام به هیچ وجه این نبود. این كار جزو سیاستها و اصول ما نیست؛ بلكه مردود است. آنها این جمله را این گونه معنا كردند و آن را كوبیدند.

امام خامنه ای و بركات عقیده به امام زمان (عج)

- این حقیقت عظیم متعلق به یك ملت و یك زمان خاص نیست؛ بلكه متعلق به بشریت است... این وعده خداست كه تحقق آن را ضمانت كرده است. همه انسانهای طول تاریخ نسبت به این پدیده عظیم و شگفت آور احساس نیاز معنوی و قلبی كرده اند؛ چون تاریخ از اول تا امروز و از امروز تا لحظه طلوع آن خورشید جهانتاب با ظلم و بدی و پلیدی آمیخته بوده است. همه كسانی كه از ظلمی رنج برده اند چه آنهایی كه به خود آنها ظلم شده است و رنج برده اند و چه كسانی كه به ستمكشی دیگران نگاه كرده اند و رنج برده اند ـ با یاد ولادت این منجی عظیم تاریخ و بشر در دلشان امیدی به وجود می آید.
به همین خاطر شما می بینید كه این حقیقت مخصوص شیعه هم نیست؛ همه ادیان و مذاهب عقیده دارند كه یك منجی و یك دست مقتدر الهی در مقطعی از تاریخ خواهد آمد و در نجات بشر از ظلم و جور معجزه گری خواهد كرد. فرقی كه ما شیعه ها با دیگران و بقیه فرق اسلامی و غیراسلامی داریم این است كه ما این شخص عظیم و عزیز را می شناسیم اسمش را می دانیم تاریخ ولادتش را می دانیم پدران و مادر عزیزش را می شناسیم و قضایایش را می دانیم؛ ولی دیگران اینها را نمی دانند. آنها عقیده پیدا نكردند یا با خبر نشدند و نمی دانند؛ ولی ما می دانیم. تفاوت این جاست. به همین دلیل است كه توسلات شیعه زنده تر و پرشورتر و با معناتر و با جهت تر است...
- كسانی كه مغرض و یا نادان بودند این طور به مردم یاد داده بودند كه انتظار یعنی این كه شما از هر عمل مثبت و از هر اقدام و هر مجاهدت و هر اصلاحی دست بكشید و منتظر بمانید تا صاحب عصر و زمان خودش بیاید و اوضاع را اصلاح كند و مفاسد را برطرف نماید!
- یكی از ابعاد انتظار اعتماد و امیدواری به آینده و مایوس نبودن است. همین روح انتظار است كه به انسان تعلیم می دهد تا در راه خیر و صلاح مبارزه كند.
- دنیا در طول تاریخ طولانی بشر ادوار سیاه و تاریكی به خود دیده است اما بدون شك یكی از تاریك ترین ادوار زندگی بشر و تلخ ترین روزگار عمومی مردم عالم همین روزگار كنونی است و این به خاطر تسلط روزافزون قدرت های شیطانی و بزرگ عالم بر زندگی انسان هاست.

امام خامنه ای و آثار اعتقاد به منجی

- در قضیه ولادت آن بزرگوار و اعتقادی كه به این حقیقت است اگر انسان در دو ناحیه و در دو جهت جستجو كند؛ آثار عظیمی را مشاهده می كند:
اول از جهت معنوی و روحی و تقرب الی الله و جهات تكامل فردی انسان است. كسی كه اعتقاد به این مساله دارد چون با مركز تفضلات الهی و نقطه اصلی و كانون اشعاع رحمت حق یك رابطه روحی برقرار می كند؛ توفیق بیشتری برای برخورداری از وسایل عروج روحی و تقرب الی الله دارد. به همین خاطر است كه اهل معنا و باطن در توسلات معنوی خود این بزرگوار را مورد توجه و نظر دایمی قرار می دهند و به آن حضرت توسل می جویند و توجه میكنند. نفس پیوند قلبی و تذكر و توجه روحی به آن مظهر رحمت و قدرت و عدل حق تعالی انسان را عروج و رشد می دهد و وسیله پیشرفت انسان را ـ روحا و معنا ـ فراهم می كند.
این یك میدان وسیعی است. هر كسی در باطن و قلب و دل و جان خود با این بزرگوار مرتبط باشد بهره خودش را خواهد برد. البته توجه به كانون نور باید توجه حقیقی باشد. لقلقه زبان در این زمینه تاثیر چندانی ندارد. اگر انسان روحا متوجه و متوسل شد و معرفت كافی برای خود به وجود آورد؛ بهره خودش را خواهد برد. این یك میدان فردی و تكامل شخصی و معنوی است.
جهت و وجه دوم عبارت است از میدان زندگی اجتماعی و عمومی و آن چه مربوط به سرنوشت بشر و ملتهاست. در این زمینه اعتقاد به قضیه مهدی و موضوع ظهور و فرج و انتظار گنجینه عظیمی است كه ملتها می توانند از آن بهره های فراوانی ببرند. شما كشتی ای را در یك دریای طوفانی فرض كنید. اگر كسانی كه در این كشتی هستند عقیده داشته باشند كه اطراف آنها تا هزار فرسنگ هیچ ساحلی وجود ندارد و آب و نان و وسایل حركت اندكی داشته باشند؛ كسانی كه در این كشتی هستند چه كار می كنند آیا هیچ تصور می شود كه اینها برای آن كه حركت كنند و كشتی را پیش ببرند تلاشی بكنند نه چون به نظر خودشان مرگشان حتمی است. وقتی انسان مرگش حتمی است دیگر چه حركت و تلاشی باید بكند امید و افقی وجود ندارد.
یكی از كارهایی كه می توانند انجام دهند این است كه در این مجموعه كوچك هر كس به كار خودش سرگرم شود. آن كسی كه اهل آرام مردن است بخوابد تا بمیرد و آن كه اهل تجاوز به دیگران است حق دیگران را بگیرد تا آن كه چند ساعتی بیشتر زنده بماند. طور دیگر هم این است كه كسانی كه در همین كشتی هستند یقین داشته باشند و بدانند كه در نزدیكی آنها ساحلی وجود دارد. حالا اگر دور و یا نزدیك است و چه قدر كار دارند تا به آن جا برسند معلوم نیست؛ اما قطعا ساحلی كه در دسترس آنهاست وجود دارد. این افراد چه كار می كنند اینها تلاش می كنند كه خود را به آن ساحل برسانند و اگر یك ساعت هم به آنها وقت داده بشود از آن یك ساعت برای حركت و تلاش صحیح و جهت دار استفاده خواهند كرد و فكرشان را روی هم خواهند ریخت و تلاششان را یكی خواهند كرد تا شاید بتوانند خود را به آن ساحل برسانند.
امید چنین نقشی دارد. همین قدر كه امیدی در دل انسان به وجود آمد مرگ بالهای خود را جمع می كند و كنار می رود. امید موجب می شود انسان تلاش و حركت كند پیش ببرد مبارزه كند و زنده بماند. فرض كنید ملتی در زیر سلطه ظالمانه قدرت مسلطی قرار دارد و هیچ امیدی هم ندارد. این ملت مجبور است تسلیم بشود. اگر تسلیم نشد كارهای كور و بی جهتی انجام می دهد؛ اما اگر این ملت و جماعت امیدی در دلشان باشد و بدانند كه عاقبت خوبی حتما وجود دارد اینها چه می كنند طبیعی است كه مبارزه خواهند كرد و مبارزه را نظ م خواهند داد و اگر مانعی در راه مبارزه وجود داشته باشد او را برطرف خواهند كرد.
بشریت در طول تاریخ و در حیات اجتماعی مثل همان سرنشینان یك كشتی طوفان زده همیشه گرفتار مشكلاتی از سوی قدرتمندان و ستمگران و قویدستان و مسلطین بر امور انسانهای مظلوم بوده است. امید موجب می شود كه انسان مبارزه كند و راه را باز نماید و پیش برود. وقتی به شما می گویند انتظار بكشید یعنی این وضعیتی كه امروز شما را رنج می دهد و دلتان را به درد می آورد؛ ابدی نیست و تمام خواهد شد. ببینید چه قدر انسان حیات و نشاط پیدا می كند. این نقش اعتقاد به امام زمان (صلوات الله علیه وارواحنا فداه) است. این نقش اعتقاد به مهدی موعود می باشد. این عقیده است كه شیعه را تا امروز از آن همه پیچ و خمهای عجیب و غریبی كه در سر راهش قرار داده بودند عبور داده است و امروز بحمدالله عزت و پرچم سربلندی اسلام و قرآن در دست شما ملت مسلمان و شیعه ایران است. هرجا كه چنین اعتقادی باشد همین امید و مبارزه وجود دارد.