تبیان، دستیار زندگی

پس ازپایان یافتن جنگ خلیج فارس و تغییر رویکرد های بین المللی و منطقه ای نسبت به عراق، نیرو های بین المللی، از جمله امریکا و انگلیس، برآن شدند که از نیروهای معارض عراقی پشتیبانی کنند. تشکیل گروه الوفاق الوطنی به رهبری ایاد علاوی و کنگره ی ملی عراق به رهبری احمد الچلبی زاییده ی این وضعیت بود. با اینکه رهبری الوفاق الوطنی با ایاد علاوی شیعه بود، این گروه بیشترجذب افسران بعثی داخل عراق و هویت بخشی به بعثی های طرد شده از سوی صدام را هدف تلاش های خود قرارداده بود، اما کنگره ملی رویکردی کاملاً متفاوت داشت و شا ید درمقایسه با همه ی گروه های معارض عراقی با دولت بعثی دشمنی بیشتری داشت و بیشتراعضای آن شیعیان متمایل به سکولاریزاسیون بودند.
کنگره ملی عراق یا المؤتمرالوطنی العراقی یک گروه سیاسی لیبرال است که در سال 1992 ‏م موجودیت یافت. این گروه با حمایت غربی ها و برای تشکیل هسته ی حکومت موقتی که پس از سقوط صدام روی کارخواهد آمد تشکیل شد.(1)
احمد چلبی، رهبر این حزب، درروزهای نخستین اشغال عراق با هفتصد تن ازشبه نظامیان خود با کمک پنتاگون وارد ناصریه ی عراق شد؛ امری که سبب شگفتی وزارت امور خارجه امریکا گردید.(2) روابط حزب با امریکایی ها، به ویژه پنتاگون، بسیارعمیق و گسترده بود و در واقع در رقابت سنتی بین وزارت خارجه ی امریکا و پنتاگون، این گروه طرف پنتاگون قرار می گرفت. شاید بتوان گفت اساس پیدایش این گروه با جنگ اول خلیج فارس بی ارتباط نیست. در واقع امریکایی ها در جنگ 1991‏م چون جانشینی برای نظام صدام نیافتند و ترسیدند انتفاضه ی شعبانیه ی شیعیان عراق به قدرتگیری نیروهای نزدیک به ایران بینجامد، چراغ سبز سرکوب نیروهای انقلابی را به صدام نشان دادند.(3) پس ازاین سال ها بود که حزب کنگره ملی با کمک امریکایی ها و به ویژه پنتاگون و پل وولفویتز نضج یافت و حمایت شد(4) تا شاید خلأ موجود در سال 1991 ‏بار دیگر تکرار نشود.(5)
‏در دوره ی کلینتون 38 ‏تن از سیاستمداران خارج ازدولت وقت امریکا، از جمله رامسفلد و وولفویتز و خلیل زاد(6)، طی نامه ای از کلینتون خواستند تا دولت امریکا از حزب کنگره ی ملی در حکم دولت موقت در تبعید حمایت کند(7). در روزهای نخست اشغال عراق احمد چلبی و گروه او یکه تاز عراق بودند. اما با وجود حمایت پنتاگون(8) ازچلبی دولت امریکا به طور رسمی از او حمایت نمی کرد.(9)
نیروهای وابسته به احمد چلبی از همان روزهای نخست به جمع آوری اسناد و مدارک مربوط به نظام سابق دست زدند، و از ارتباط بعضی ازشیوخ عرب، به ویژه همکاری شبکه ی الجزیره با حزب بعث پرده برداشتند.(10)
شاید همین افشا گری ها امریکایی ها، سرانجام به چلبی بدبین کرد.
احمد چلبی به سال 1945م در خانواده ای ثروتمند و با سوابق بانکداری از شیعیان عراق متولد شد، اما طولی نکشید که در سال 1956م عراق را ترک کرد تا سال های بعدی را در ایالات متحده و انگلستان بگذراند. او به دانشگاه شیکاگو رفت و ریاضیات خواند، سپس در دهه ی 1960وارد دانشگاه ام. آی. تی (MIT) شد. او در این سال ها با آلبرت وستیتر، ریاضی دان و استراتژیست متخصص جنگ سرد ، که یک نسل ازاندیشمندان محافظه کار را تحت تأثیر افکار خود قرار داده بود، آشنا شد. دو تن از متأثران ازوستیتر عبارتند از ریچارد پرل، رئیس کمیسیون سیاست های پیشین در پنتاگون، و پل ولفوتیز،جانشین سابق وزیر دفاع امریکا، که از بزرگ ترین محرکان جنگ علیه عراق بود. چلبی پس از پایان تحصیل به بیروت رفت، سپس به اردن عزیمت کرد و بانک پیشرفته الپترا را در آنجا تأسیس نمود. او پس از پایان یافتن جنگ 1991 ‏م و در پی مسئله دار شدن بانک الپترا، به واشنگتن بازگشت و با کمک پول دولت امریکا را متقاعد نمود که او می تواند بهترین رهبر برای معارضان در تبعید تلقی شود. چلبی حزب کنگره ی ملی عراق را تأسیس کرد و به تلاش دیپلماتیک خود ادامه داد، و با امریکایی ها درباره ی حمله به عراق همکاری کرد، به گونه ای که اطلاعات او درباره ی وجود سلاح های کشتار جمعی در عراق بهانه ای شد برای آغازجنگ.(11)
عده ای چلبی را به عنوان یکی از سیاستمداران ورزیده ی عراقی تلقی می کنند. او در روزگار پول بومر، حاکم غیر نظامی امریکایی عراق پس از صدام، اختلافات بسیاری با او پیدا کرد که حتی سبب بازرسی خانه ی او به وسیله ی نیروهای امریکایی شد. عده ای این اختلاف را به اختلاف سنتی بین پنتاگون و وزارت خارجه ی امریکا مرتبط می دانند. چلبی هیچ گاه دست نشانده ی امریکایی ها نبود، بلکه از ظرفیت امریکایی ها برای پیشبرد اهداف خود بهره می برد؛ برای نمونه در روزگار کلینتون، که سخت مشغول متقاعد ساختن امریکایی ها برای حمله به عراق بود، از قضیه ی مونیکا لوینسکی بهترین بهره را برد تا کلینتون فشارهای خود بر صدام را بیفزاید. چلبی سرانجام به ایران نزدیک شد و امروزه یکی ازدوستان ایران در عراق به شمارمی آید. این نزدیکی چلبی به ایران تحلیل های بسیاری را درمحافل سیاسی گوناگون برانگیخته است، تا جایی که تحلیلگری اسرائیلی حمله ی امریکا به عراق را سناریویی ایرانی تلقی کرده است. وی اظهارنموده است که چلبی، که مخفیانه با دولت ایران رابطه داشت، با نظر ایرانی ها سرانجام امریکایی ها را فریفت و ایشان را به باتلاق عراق کشاند.
کنگره ی ملی عراق، یعنی گروه چلبی، در انتخابات اخیر در قالب ائتلاف ملی شرکت کرد و فقط توانست به یک کرسی پارلمانی دست یابد.

نویسنده : سید رضا موسوی