12 خط دفاعى
قبلا فكر مىكردم كه مىتوانم هر نوع دردى را تحمل كنم، دندانهایم را بدون بىحسى پر مىكردم اما وقتى سنگ كلیه گرفتم، از شدت درد به گریه افتادم؛ این جملات گفته نورمن الیس، افسر بازنشسته نیروى هوایى در كلرودا آسپیرینك كلرودا بود.
اگر شما هم سنگ كلیه داشته باشید، شاید گریه كنید. اگر چه پزشكان مطمئن نیستند كه چرا این كریستالهاى نمك و مواد معدنى در كلیههاى بعضى افراد تشكیل مىشود، اما یك مطلب واضح است:
این سنگها آسیب وارد مىكنند.
براى بعضى از افراد ماهها صبر )و درد( لازم است تا یك سنگ دفع شود. پزشكان امروزه، راه كارهایى را براى خلاص شدن از دست این سنگها در دست دارند چیزى كه پزشكان نمىتوانند ضمانت كنند سنگ كلیه مجدد است. وقتى كه شما سنگ كلیه گرفتید، خطر ابتلاى مجدد بالاتر مىرود.
قبل از اینكه در شیوه زندگى تغییرى دهید، بدانید كه انواع مختلفى از سنگ كلیه وجود دارد و تنها پزشك شما است كه مىتواند بگوید كدام نوع را دارید. وقتى كه پزشك شما نوع خاص سنگ كلیه را مشخص كرد نكات زیر مىتواند شانس ابتلاى دوباره سنگ كلیه را در شما كاهش دهد.
مایعات زیاد مصرف كنید.
جدا از نوع سنگى كه دارید، مهمترین و اصلىترین نكته پیشگیرانه، افزایش مصرف آب مىباشد. آب ادرار را رقیق مىكند، از تجمع نمكها و مواد معدنىاى كه سنگها را تشكیل مىدهند، جلوگیرى مىكند؛ چه مقدار مایعات باید مصرف كنید؟ باید آن قدر كافى باشد كه روزانه بتوانید 2 لیتر ادرار كنید.
مصرف كلسیم را كاهش دهید.
92 درصد تركیب تمام سنگها از كلسیم یا تركیبات كلسیمدار مىباشد. بنابراین اگر پزشكتان گفت كه سنگ كلیه كلسیمى دارید، باید نگران مصرف كلسیم خود باشید. اگر مكمل مصرف مىكنید با پزشكتان مشورت كنید كه آیا مصرف مكملها لازم است یا نه. كار دیگر كنترل غذاهاى سرشار از كلسیم است همانند شیر، پنیر، كره و دیگر فرآوردههاى شیرى كه روزانه مصرف مىكنید. هدف كاهش و نه حذف غذاهاى حاوى كلسیم مىباشد. تقریبا اغلب كلسیم بدن شما از فرآوردههاى شیرى تأمین مىشود.
داروهاى معده را كنترل كنید.
بعضى از داروهاى ضد اسید، حاوى كلسیم بالا هستند. اگر ضد اسید مصرف مىكنید و دچار سنگ كلیه هستید مواد تشكیل دهنده دارو را در كنار جعبه آن بخوانید و مطمئن شوید كه محتوى كلسیم نیست، اگر كلسیم داشت باید مارك دیگرى مصرف كنید.
از غذاهاى حاوى اگزالات كمتر مصرف كنید.
در حدود 60 درصد همه سنگها به نام سنگهاى اگزالات كلسیم شناخته مىشوند؛ اگر همه چیز در بدنتان درست كار كند اگزالاتى كه از طریق برخى سبزیجات و میوهها مىخورید از بدن دفع مىشود. اما اگر شما سنگ كلسیم اگزالات دارید، بعضى چیزها در بدنتان خوب كار نمىكند، بنابراین باید مصرف اگزالات خود را محدود كنید. این غذاها شامل، لوبیا، چغندر، كرفس، شكلات، انگور، فلفل سبز، جعفرى، اسفناج، كدو تابستانى، توت فرنگى و چاى مىباشد.
منیزیم و 6 B مصرف كنید.
محققان سوئدى كشف كردند كه مصرف روزانه منیزیم، تكرار سنگهاى كلیه را تا 90 درصد در یك گروه از بیماران كاهش داده است. دانشمندان متوجه شدند كه منیزیم همانند كلسیم به اگزالات متصل مىشود، اما بر خلاف اتصال كلسیم اگزالات، این اتصال ایجاد سنگهاى دردناك نمىكند. ویتامین 6 B هم میزان اگزالات را در ادرار كاهش مىدهد. در یك مطالعه مصرف روزانه 10 میلىگرم مفید به نظر مىرسید.
غذاهاى سرشار از ویتامین A مصرف كنید.
مهم نیست كه چه نوع سنگى دارید؛ ویتامین A براى حفظ شكل پوشش راههاى ادرارى و كمك به جلوگیرى از تشكیل سنگهاى بیشتر مفید است. مطمئن شوید كه روزانه 5000 واحد را مصرف مىكنید.
براى مثال، یك فنجان سیبزمینى شیرین كنسرو شده حدود 982 / 7 واحد و همین مقدار هویج 10.000 واحد ویتامین A دارند. دیگر غذاهاى حاوى ویتامین A شامل طالبى، كدو حلوایى، كدو زمستانى و جگر گاو مىباشد. مكملهاى ویتامین A نباید بدون نظارت پزشك مصرف شود، چرا كه ویتامین A در مقادیر بالا سمى است.
فعال باشید.
افرادى كه غیر فعال و ساكن هستند، احتمال بیشترى براى جمع شدن كلسیم در خونشان وجود دارد، فعالیت زیاد باعث بازگشت كلسیم به داخل استخوانها مىشود، جایى كه به آن جا تعلق دارند. به عبارت دیگر، اگر شما به سنگ كلیه حساس هستید تمام روز بىكار ننشینید و منتظر تشكیل سنگ نباشید. بلند شوید، بیرون بروید، پیادهروى و دوچرخه سوارى كنید.
مراقب مصرف پروتئین باشید.
ارتباط مستقیمى بین شیوع سنگ كلیه و میزان پروتئین مصرفى وجود دارد. پروتئین باعث افزایش اسید اوریك، كلسیم و فسفر در ادرار مىشود كه در بعضى افراد به سنگ كلیه منجر مىشود. اگر سنگ كلیه كلسیمى دارید باید مراقب مصرف زیادى پروتئینها باشید، مخصوصا اگر سنگهاى اسید اوریك یا سیستین دارید. مصرف غذاهاى پروتئینى خود را به 180 گرم در روز كم كنید. این غذاها مثل گوشت گاو و گوساله، پنیر، گوشت مرغ و ماهى مىباشد.
نمك مصرف نكنید.
اگر سنگ كلسیمى دارید، وقت آن است كه مصرف نمك را كم كنید. شما باید مصرف نمك را به دو تا سه گرم در روز كاهش دهید، یعنى مصرف نمك معمولى، غذاهاى ادویهدار و پر نمك نظیر گوشتهاى ساندویچى و چیپس را كاهش دهید.
به ویتامین C توجه داشته باشید.
اگر سنگهاى اگزالات كلسیم دارید باید مصرف ویتامین C را محدود كنید. مقادیر زیاد این ویتامین، بیش از 3 تا 4 گرم روزانه، مىتواند تولید اگزالات را افزایش دهد و خطر تولید سنگ را بیشتر كند؛ بنابراین نگرانى شما باید روى مصرف مكملها باشد؛ پس آنها را مصرف نكنید.
بیش از حد ویتامین D مصرف نكنید.
مقادیر زیاد ویتامین D مىتواند منجر به تولید كلسیم اضافى در بخشهاى مختلف بدن شود. شما نباید بیش از 400 واحد مصرف كنید.
هشدار پزشكى
سه دلیل موجه براى مراجعه به پزشك
اگر شما سنگ كلیه و احساس درد داشته باشید احتمال ابتلا به سنگ كلیه دیگر بالا است. براى اطمینان باید به پزشك مراجعه كنید:
- هر گونه درد یا خون در ادرار نیاز به بررسى پزشك دارد.
- - اگر شما یك سنگ را دفع كردید، باید آن را براى تجزیه آزمایشگاهى به پزشك خود بدهید. دانستن نوع سنگ كلیه مىتواند به جلوگیرى از تشكیل سنگهاى بیشترى كمك كند.
- پزشك مىتواند با اشعه X سنگ كلیه شما را ارزیابى كند؛ سنگهاى بزرگ مىتوانند باعث انسداد و حتى عفونت شوند كه چیزى جز درد همراه نخواهد داشت. با اعمال نسبتا غیر تهاجمى نظیر لیزر یا درمان مافوق صوت و شوك موجى، پزشك شما مىتواند دردتان را تسكین دهد. دارو درمانى هم از تشكیل سنگهاى دیگر جلوگیرى میكند .
