تبیان، دستیار زندگی

جنگ روانی از واژه‌هایی است كه تاكنون تعاریف متنوع و گوناگونی بر اساس شرایط استفاده از آن ارائه شده است. ارتش امریكا در مارس 1955 در آیین‌نامه رزمی خود تعریفی جالب از جنگ روانی در عرصه بین‌المللی ارائه كرد؛ جنگ روانی در آیین‌نامه یاد شده این گونه تعریف شده است: «جنگ روانی استفاده دقیق و طراحی شده از تبلیغات و دیگر اعمالی است كه منظور اصلی آن تأثیرگذاری بر عقاید، احساسات، تمایلات و رفتار دشمن، گروه بی‌طرف و یا گروه دوست است به نحوی كه پشتیبانی برای برآوردن مقاصد و اهداف ملی باشد».

به اعتقاد ویلیام داواتی جنگ روانی عبارت است از: «مجموع اقداماتی كه از طرف یك كشور به منظور اثرگذاری و نفوذ بر عقاید و رفتار دولتها و ملتهای دیگر در جهت مطلوب و با ابزارهایی غیر از ابزار نظامی، سیاسی و اقتصادی انجام می‌شود». طرفداران این نگرش اغلب بر این باورند كه تبلیغات جزء اصلی و اساسی جنگ روانی است نه همه آن.
جنگ روانی همچنین عبارت از مجموعه اقدامات تبلیغی ـ روانی یك كشور یا گروه به منظور اثرگذاری و نفوذ بر عقاید و رفتار دولتها و مردم در جهت مطلوب.

- اهداف جنگ روانی
در تدوین یک جریان خبری با استفاده از اصول جنگ روانی آنچه لازم است در ابتدا مورد توجه قرار گیرد اهداف جنگ روانی است. که  عبارتند از :

•    از بین بردن امید نزد مخاطبان، کشور و یا جناح مقابل
•    بی اعتمادی نسبت به رهبران کشور یا جناح مقابل
•    شكاف در بین جامعه مخاطب
این نوع جنگ، در واقع جنگ علیه عقل دشمن اعلام می‌شود و نه به منظور دربندكشیدن بدن او .


- مهترین ابزارهای جنگ روانی

تلویزیونها:
•    تلویزیونهای عادی
•    تلویزیونهای خبری
•    تلویزیونهای ویژه – منطقه ای

رادیوها:
•    رادیوهای عادی
•    رادیوهای ویژه

خبرگزاریها:
•    استفاده مستقیم
•    استفاده غیر مستقیم

مطبوعات:
•    مطبوعات ملی
•    مطبوعات فراملی

سایتهای خبری:
•    سایتهای ویژه
•    پست الكترونیك

مهمترین مخاطبان جنگ روانی نیز عبارتند از:

•    مردم
•    احزاب
•    سیاستمداران
•    گروهها، سازمانها و نهادهای دولتی و غیردولتی
•    دولتها
•    سازمانهای بین المللی

- برخی نمونه های جنگ روانی

در طول سال 1385، برخی از مهمترین سناریوهایی که به طور همزمان و به منظور اعمال جنگ روانی علیه ایران صورت گرفت عبارت بودند از:

•    سناریوی تهدید آمیزبودن ایران برای ملل جهان و این که دستیابی ایران به انرژی هسته ای تهدیدی برای همه کشورهای جهان است.
•    سناریوی ارعاب و تهدید ایران با انتشار محتوای بالای رسانه ای در خصوص امکان حمله آمریکا و یا اسرائیل به ایران
•    سناریوی تشویق ایران به مذاکره مستقیم با آمریکا
•    سناریوی دشمن سازی از ایران برای اعراب و ترغیب ملل عرب و مسلمانان برای مقابله با ایران
•    محک زدن ایران به شیوه های مختلف، به منظور دریافت این نکته که آیا ایران به خواست 5+1 درمورد برنامه هسته ای اش تن می دهد یا خیر؟
•    سناریوی هالوکاست و پیگیری سناریوی تهدید آمیزبودن اندیشه دولت ایران برای ملل جهان حتی فارغ از دستیابی این کشور به انرژی هسته ای
•    سناریو اتصال برنامه هسته ای ایران به کره شمالی و بهره گیری ایران از عملکرد هسته ای کره شمالی به نفع پرونده هسته ای خود
•    سناریوی هلال شیعی
•    سناریوی تهدید سنی ها با گسترش تعداد و نفوذ شیعیان در منطقه تحت حمایت ایران

- مرور برخی سناریوهای جنگ لبنان:

•    انتخاب تیتر واحد « بحران خاورمیانه » به « جای بحران لبنان »، به عنوان تیتر کلی و هدایت گر مجموعه گزارشها، اخبار و تحلیلهای مرتبط با جنگ در لبنان و اسرائیل و تکرار آن به صورت زیرنویس هنگامی که خبر مرتبط با آن منتشر می شد، خود نشانی از طراحی و ساخت سناریویی با عنوان مورد نظر و گسترش بحران به کل منطقه را داشت.
•    سناریوی دیگری که آمریکاییها در راستای طرح خاورمیانه بزرگ با بهره گیری از بحران لبنان توسط رسانه های خود دنبال کردند، این بود که غرب از حفظ خاورمیانه به عنوان جایگاهی برای اعراب و نه یك امپراطوری مذهبی برای ایران حمایت می کند. زمینه سازی برای این سناریو نیز با طرح تیترهای عمده و بزرگ در رسانه های مطرح با عنوان " ایران به دنبال کسب قدرت برتر در خاورمیانه " دنبال می شود.
•    ایجاد ارتباط مستقیم بین پرونده هسته ای ایران و بحران لبنان؛
اغلب تحلیلهای رسانه ای آمریکا و اسرائیل حول این مطلب ارائه می شدند که جمهوری اسلامی ایران برای منحرف کردن توجه سران هشت کشور صنعتی جهان از برنامه هسته‌ای خود، حزب‌الله لبنان را برای آغاز جنگ با اسراییل تحریک کرده است.

•    رسانه های آمریکا و اسرائیل، حزب الله لبنان را به عنوان نمونه كوچكی از تهدید ایران برای صلح جهانی ترسیم می کردند و چنین تحلیل می کردند که در صورت مجهز شدن ایران به بمب هسته ای، حمایت هسته ای این کشور از تروریسم جهانی چه فجایعی که به بار نخواهد آورد.

- راهبردهای اساسی جنگ روانی

طراحان جنگ روانی ، نبرد خود را بر تبلیغات استوار كرده‌اند . هدف آنها تاثیرگذاری بر عقاید افراد و یا جامعه موردنظر می‌باشد . امروزه در ادبیات جنگ روانی واژه تبلیغات معادل واژه پروپاگاندا قرار گرفته است. جنگ روانی از همه تاکتیکهایی كه یك عامل تبلیغاتی و یا یك پروپاگاندا اجنت انجام می‌دهد، بهره می برد . این عوامل سعی می‌كنند افكار عمومی طرف مقابل را به تسخیر كشانده و از شیوه‌های زیر حداكثر استفاده را بنمایند . مدیران و طراحان خبری پیش از هر چیز ، باید مخاطب خود را به خوبی مورد شناسایی قرار داده و از طریق روشهای روانشناسی اجتماعی ، میزان تاثیری را كه هر یك از تاکتیکهای جنگ روانی می توانند ایفا كنند را پیدا نمایند . تاکتیکهای جنگ روانی بسیارند و متناسب با شرایط روز، در حال گسترش و رشد روز افزون هستند.

- برخی از مهمترین تاکتیکهای جنگ روانی

سانسور Censorship

سانسور عبارت است از حذف عمدی موادی از جریان عبور آگاهیها ، به منظور شكل دادن عقاید و اعمال دیگران است . این حذف عمدی می‌تواند به دو شكل صورت پذیرد . سانسور در ساده‌ترین معنی‌اش ، رسیدگی و آزمایش پیامهای كثیرالانتشار توسط اولیای امور به جهت بازداشت موادی است كه از نظر آنان نامطلوب است . این شكل سانسور ، همان ایجاد مانع قبلی یا عملی جهت جلوگیری از انتشار مواد نامطلوب است كه مثلا می‌تواند شامل حذف واژه‌ها ،عبارات یا جملاتی خاص ، توسط سانسورگر باشد .
اما سانسور در شكل گسترده‌ترش ، می‌تواند دربرگیرنده هر نوع تلاشی جهت تضعیف یا جلوگیری از انتشار مواد نامطلوب از نظر برخی از اولیای امور باشد . بدین‌ترتیب ، ممكن است دولتی جلوی انتشار اطلاعات یا اخباری را كه می‌تواند بازتابی مخالف یا ناموافق بر مقامات آن دولت داشته باشد ، بگیرد یا ممكن است دولت مذكور اقدام به صدور مجوزهایی كند كه از این راه انتشار مواد نامطلوب را دچار مشكل یا فترت سازد . از طرف دیگر ، ممكن است اولیای امور اقدامی تنبیهی نیز بر علیه خاطیان درپیش گیرند . بدین‌منظور كه مطمئن شوند خاطیان ، دیگر دست به خلاف نخواهند زد و نیز دیگران را از انتشار مواد دارای ایراد ، برحذر دارند .

 به این ترتیب می‌شود برخی از روزنامه‌ها یا مجلات را از امكانات چاپی محروم كرد ، مالیاتهای سنگین یا موانع اقتصادی دیگر را اعمال كرد ، سردبیران را به زندان انداخت یا جواز كار فعالیتهای رادیو – تلویزیونی را لغو كرد . دولتهای مستبد و خودكامه از سانسور برای ابقاء قدرت خویش بهره‌برداری می‌كنند . اما دولتهای آزادمنش به علت سنتهای موجود حاكی از انزجار نسبت به سانسور باید به روشهای دیگری جهت ابقاء خود متوسل شوند ( روشهایی مانند تلاش برای جلب حمایت صادقانه رسانه‌های متنفذ ، یا ارجاع مستقیم مشكل خود به مردم ) . سانسور در ایالات متحده بیشتر در سطح محلی مشاهده شده است . در این سطح،تا به حال اقدامات بسیاری به منظور جلوگیری از اهانت و قبیح‌پردازی ( به ادعای سانسورگران ) در مواد و موضوعات چاپی و فیلمهای سینمایی صورت گرفته است .
اخبار كنترل شده : شكل خفیفی از سانسور نیز كه اخبار كنترل شده نام گرفته ، وجود دارد . در اخبار كنترل‌شده ، توزیع اطلاعات به طریقی است كه حافظ حداكثر منافع توزیع‌كننده باشد . دولتها ، اصناف و دیگر دیوان‌سالاریها ، غالب اوقات در كنترل اخبار مقصر قلمداد می‌شوند .

سانسور برون‌قانونی : سانسور برون‌قانونی سانسوری است كه خارج از كنترل قانون یا قدرت قانونی باشد. چنین سانسوری می‌تواند داوطلبانه باشد . مثل وقتی كه سردبیری ، عبارت یا واژه‌ای را از دست‌نوشته خود حذف می‌كند چرا كه احساس می‌كند از ذوق سلیم به دور است یا كتابداری كه كتابی را از دور خارج می‌كند ، بدین علت كه به نظر او قبیح و اهانت‌آمیز است و وی مطالب قبیح و اهانت‌آمیز را دوست ندارد .
از یك لحاظ سانسور برون قانونی می‌تواند غیر داوطلبانه باشد مانند وقتی كه سانسور خود پاسخی به فشارهای اقتصادی ، سیاسی یا فشارهای دیگری از این قبیل است . مثلا یك ایستگاه رادیو – تلویزیونی ممكن است انتقاد از مقامات دولتی را به علت تهدیدهای واقعی یا احتمالی ، از جانب آن مقامات درخصوص تمدید مجوز مسكوت گذارد .

تحریف Disortion

یكی از رایجترین شیوه‌های پوشش‌ خبری و مطبوعاتی ، تغییر متن پیام به شیوه‌های مختلف از طریق دستكاری خبر است . در مسئله تحریف سه پدیده به چشم می‌خورد كه عبارتند از : تعدیل ، شاخ و برگ دادن و جذب . یك خبر در حین انتقال از شخصی به شخص دیگر به تدریج كوچكتر از گذشته ، قابل فهم‌تر و از نظر بازگو كردن ، ساده‌تر می‌شود . در حین فرایند انتقال متوالی بسیاری از جزییات اصلی خبر كم‌كم تعدیل می‌شوند ، تجربه‌هایی كه در مورد تحریف انجام شده است ، نشان می‌دهد كه بسیاری از جزییات موجود در ابتدای زنجیره انتقال به‌شدت حذف می‌شوند . هر بار كه خبر تحریف‌شده نقل می‌شود ، میزان جزییات ، هرچند با كندی ، كاهش می‌یابد .

در همان زمانی كه فرایند تعدیل انجام می‌گیرد ، شاخ و برگهای دیگری به خبر اضافه می‌گردد . فرایند شاخ و برگ دادن به خبر ، به ادراك انتخابی و حفظ انتخابی موضوع در ذهن و نقل جزئیات كمی از موضوع اصلی مبتنی است . با اینكه فرایند شاخ و برگ دادن مانند فرایند تعدیل در هر بار كه خبر نقل می‌شود ، انجام می‌گیرد ولی عناصری كه در این فرایند بر آنها تكیه می‌شود و در هر نوبت تكرار شمی‌آیند ، یكی نیستند . این ویژگی بیشتر به تركیب جامعه ای كه خبر در آن منتقل می‌شود، وابسته است . عناصری در این فرایند شاخ و برگ پیدا می‌كنند كه از نظر نقل كننده خبر با اهمیت هستند .

چه چیزی سبب حذف برخی جزییات و بیان برخی دیگر می‌شود ؟ چگونه می‌توانیم این امر را كه برخی اجزا جای اجزای دیگر را می‌گیرند و موجب تغییر یك حقیقت می‌شوند ، بیان نماییم ؟
پاسخ به این پرسشها در فرایند جذب یافت می‌شود كه نتیجه نیروی جاذبه عادات ، تمایلات و احساسات موجود شنونده است . برای مثال هنگام نقل یك خبر و سپس بازگو كردن مجدد آن ، فرایند جذب موضوع اصلی روی می‌دهد ، آنگاه عناصر خبر منطبق شده یا سازمان داده می‌شوند تا با انگیزه اصلی خبر هماهنگ شوند و این هماهنگی به گونه‌ای صورت می‌گیرد كه خبر را در نهایت امر منسجم‌تر ، منطقی‌تر و دارای ظاهر بهتری سازد . غالبا فرایند جذب با هدف مورد انتظار فرد هماهنگی دارد و درك و یادآوری امور طبق معمول صورت می‌گیرد . از همه اینها مهمتر اینكه فرایند جذب به خودی خود بیانگر تغییرات و تحریفاتی است كه منعكس‌كننده احساسات ریشه‌دار در شخص می‌باشد و همچنین وضعیت و جهت‌گیری او را منعكس می‌كند .

با اینكه در امر تجزیه و تحلیل ، فرایندهای تعدیل ، شاخ و برگ دادن و جذب از یكدیگر تفكیك می‌شوند ، ولی این فرایندها در عمل از یكدیگر مستقل نیستند . آنها به طور هماهنگ و در آن واحد عمل می‌كنند .این عمل هماهنگ ، منعكس‌كننده یك فرایند منحصر به فرد است كه دارای ویژگی فردی است و به تحریفی كه مشخصه آن است ، منجر می‌شود .
این شیوه بیشتر در مصاحبه‌ها و گفتگوهای سیاسی بكار می‌رود . زیرا در مصاحبه مستندسازی كار دشواری است ومی‌توان مفاهیم موردنظر را تغییر داد . درشرایطی كه مخاطبان دسترسی لازم به منبع موثق پیام را نداشته باشند ، این شیوه بیشترین كاربرد را دارد ، مثلا اخباری كه از طریق خبرگزاری‌های دنیا و روزنامه‌های پرتیراژ منتشر می‌شوند ، در نقاط مختلف دنیا منتشر شده و قابل دریافت مستندات لازم از سوی مخاطبان نمی‌باشند .

ساختن یك یا چند دشمن فرضی To  Make  A  Supposed Enemy
این یكی از شیوه‌های قدیمی سیاسیون كهنه‌كار است كه قدرت را دراختیار دارند و برای بقا و ماندگاری در حكومت از آن استفاده می‌كنند . این شیوه به مطبوعات نیز رخنه كرده است . در این شیوه سعی می‌شود تا سایر رسانه‌ها و مطبوعات یا سایر سیاستمداران و یا سایر احزاب را در چشم مخاطبان خود ، به شكل یك دشمن نشان دهند . همیشه داشتن یك دشمن فرضی می‌تواند اقدامات طرف مقابل را محق و معتبر جلوه دهد و زمینه را برای هر نوع اقدامی فراهم آورد . استفاده از این شیوه خود می‌تواند برای متحد كردن افراد داخل یك كشور نیز مفید واقع شود . در هنگام بحرانهای اقتصادی و سیاسی و یا همچنین خطرات سیاسی كه از درون یك كشور را تهدید می‌كند ، وجود یك دشمن فرضی خارجی می‌تواند سرپوشی بر بحرانها و اتحاد داخل كشور علیه آن بحرانها باشد .

پاره ‌حقیقت‌گویی To release a part of  truth

گاهی حادثه ، خبر یا سخنی مطرح میشود كه از نظر منبع ، محتوای پیام ، مجموعه‌ای به هم پیوسته و مرتب است كه اگر بخشی از آن نقل و بخشی نقل نشود ، جهت و نتیجه پیام منحرف خواهد شد . این از رویه‌های رایج مطبوعات است كه معمولا متناسب با جایگاه و جناح سیاسی كه به آن متمایل هستند،بخشی از خبر نقل و بخشی را نقل نمی‌كنند . این شیوه به‌خصوص در انتشار نظرات رهبران سیاسی متداول است . استفاده از تیترهای اصلی روزنامه‌ها ، مطابق با میل و سلیقه آن روزنامه از نمونه‌های بارز پاره‌حقیقت‌گویی است

به طور كلی از دید روزنامه‌نگاران یك خبر هنگامی كامل است كه عناصر خبری در آن به‌شكل كلی مطرح شوند . اما چنانچه یكی از عناصر خبری  -  چگونه ؟ كجا ؟ كی ؟ چه كسی ؟ چه چیزی ؟ چرا؟ -  در خبر بیان نگردد ، خبر ناقص است . كه در این تاكتیك حذف یكی از این عناصر به عمد صورت می‌گیرد . در نشریات برای جلب نمودن نظر خواننده به تیتر خبر ، از این تاكتیك استفاده می‌نمایند .
در واقعه 11 سپتامبر ، در اخباری كه از سوی رسانه‌های امریكا و رسانه‌های همسو با آنها انتشار می‌یافت، به دلایل و انگیزه‌های تروریستها پرداخته نمی‌شد . به عبارتی عنصر « چرا » به صورت انتخابی از اخبار حذف می‌شد . حذف عنصر    « چرا » به امریكاییها این اجازه را می‌داد كه بتوانند كشورها ، افراد مختلف و سیاستهایی را كه نمی‌پذیرند و با مواضع آنها مخالفت دارند را محكوم نمایند و بتوانند با استفاده از باز بودن فضا و شرایط توجیه و با استفاده از عبارت « حذف تروریستها از صحنه جهان » هم‌چنان به سیاستهای مدنظرامریكا جامه عمل بپوشانند .

محك‌زدن To  Test  for  Confirm

برای ارزیابی اوضاع جامعه و طرز تفكر مردم جامعه درباره موضوعی خاص كه نسبت به آن حساسیت وجود دارد و یا دریافت بازخورد نظر حاكمان و یا گروهی خاص یا صنفی از اصناف جامعه ، خبری منتشر می‌شود كه عكس‌العمل به آن، زمینه طرح سوژه‌های بعدی قرار می‌گیرد عوامل تبلیغاتی سعی می كنند برای دریافت بازخورد نظر گروهی خاص و یا حتی افراد جامعه ، با انتشار یك موضوع عكس‌العمل آنها را مورد ارزیابی قرار دهند و سیاست‌های آینده خود را نسبت به آن طراحی كنند
تاكتیك محك‌زدن به نوعی تاكتیك بازگشتی هم هست و به افراد خاص برمی‌گردد و جامعه محدودتری را درنظر می‌گیرد. اما بازخوردبیشتر به جامعه و عوام برمی‌گردد.

مثلا برای ارزیابی نظر مردم ایران راجع به رابطه با امریكا ، خبری منتشر می‌شود تا پس از محك‌زدن آن، موضوعات جدی‌تری را دراین باره منتشر سازند . به عنوان مثال میزان حساسیت‌های مذهبی جامعه و یا پایبندی ‌آنها به اصول مورد اتفاق جامعه ، یا شخصیت‌های مورد احترام ووثوق مردم ، یا كشف دید‌گاه‌ها و برنامه‌های جریان حاكم و یا جبهه مخالف نسبت به موضوعی خاص را محك می‌زنند .
این شیوه یكی از شیوه‌های جنگ روانی است . اما امروزه در بازیهای تبلیغاتی و انتخاباتی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد . در سیستم‌های نظرسنجی نیز استفاده از افكارعمومی ، نوعی محك‌زدن است .
طرح موضوع استفاده نظامی ایران از تكنولوژی غنی‌سازی اورانیوم توسط آمریكاییها ، بازخورد واكنش دائمی ایرانیها را در تاكید بر استفاده غیر نظامی از این تكنولوژیها را به‌دنبال دارد . آمریكا با این كار از یك سو قصد محك‌زدن ایران در این باره را داشته و از سوی دیگر از طرح آن برای اعزام بازرسین مربوطه برای كنترل این پروسه بهره می‌گیرد .

ادعا به جای واقعیت Pretention  instead of  truth

رسانه‌های خبری برای دستیابی به اهداف موردنظر خود گاهی ادعاهایی علیه افراد ، گروههای مختلف و رسانه‌های رقیب مطرح می‌كنند و آنان را مجبور به پاسخگویی می نمایند . درواقع در این روش اخبار مخابره‌شده و یا به‌چاپ رسیده نوعی ادعا به جای واقعیت را در ذهن مخاطب تداعی می‌كند و با استفاده از كلماتی نظیر  « ادعا » منبع خبر سعی می‌كند اولا خبر را ازدست ندهد ، درثانی صحت و سقم خبر را به گردن منبع مدعی آن انداخته ، ثالثا چنانچه خبر مورد تایید قرار گرفت ، اعتبار پخش آن را نصیب خود كند و در نهایت پیامی را كه مدنظرش می‌باشد به همراه خبر القا نماید .
در شایعه منبع خبر را نمی‌گوییم اما در این نوع خبر عمدا منبع خبر را ذكر می كنیم ، ولی منبعی كه بی‌اعتبار است و بارها مورد تكذیب قرار گرفته ‌است .

این شیوه از جمله شیوه‌های جنگ روانی است كه درآن نوعی ادعا در اخبار منتشر می‌شود . و سپس این ادعا تایید یا تكذیب می‌شود . این شیوه در حقیقت مانند یك برگ دوطرف برنده است . استفاده‌كنندگان از آن ، چه ادعا را رد و چه آن را تایید نمایند ، در هر دو صورت منبع جواب خود را گرفته است
در جریان حمله امریكا به افغانستان ، پس از هر بمباران شدید مقرهای طالبان ، ادعاهایی دال بر كشته‌شدن بن‌لادن از سوی رسانه‌های امریكایی و رسانه‌های همسو با آنها مطرح می‌شد . زمانی كه طالبان خبر را تكذیب می‌كردند ، امریكاییها می‌فهمیدند كه تلاش آنها در انهدام مواضع طالبان و كشتار آنها چندان موثر نبوده است . اگر طالبان سكوت می كردند ، این سكوت صحت ادعای امریكاییها را اثبات می‌كرد و نیروهای طالبان را نیز از نظر روحی تضعیف می‌نمود.
رامسفلد وزیر دفاع آمریكا در ادعایی دیگر در تاریخ 7/1/82 نیز اعلام نمود كه نیروهای سوری با دادن « دوربین‌های كار در شب » به عراقیها آنان را در كشتن نیروهای آمریكایی یاری داده‌اند و این مطلب توسط منابع سوری تكذیب شد .

اغراق

 عوامل تبلیغاتی با بهره‌گیری از این شیوه دست به پخش مطالب مبالغه‌آمیز می‌زنند . آنها سعی می‌كنند مطالب كوچك را بسیار بزرگتر از آنچه وجود دارد جلوه دهند و همچنین قادرند از مطالب بزرگ به شكلی ضعیف و در زمان ، مكان و جایگاهی كه به چشم نمی‌آید ، بهره‌برداری كند .

تفرقه

شاید بتوان تفرقه را یكی از مؤلفه‌های عوامل قبلی دانست كه با استفاده از آنها عامل تبلیغاتی سعی می‌كند بین جامعه مخاطبان خود با مرزبندی و جناح‌بندی‌هایی كه در اكثریت موارد كاذب هم می‌باشد ، مطالبی را پخش كند تا پتانسیل‌ها و توان آنها را كاهش دهد .

ترور شخصیت
در شیوه‌های جدید ، ترور فیزیكی جای خود را به ترور شخصیت داده است . در زمان‌هایی كه نتوان فردی را ترور فیزیكی كرد و یا نباید افراد مورد ترور فیزیكی قرار گیرند ، سعی می‌كنند از طریق عوامل تبلیغاتی جنگ روانی و با استفاده از وسایل ارتباط ‌جمعی ، شخصیت‌های مطرح و مؤثر در جناح مقابل را به زیر ذره‌بین كشیده و با بزرگ‌نمایی نقاط ضعف آنان را ترور شخصیت نماید . اصطلاحی كه امروز برای تروركردن از طریق وسایل ارتباط جمعی یسیار مورد استفاده قرار می گیرد ، Terrorovision   است كه هدف آن ترور شخصیت های سیاسی و مهم از طریق به تصویر كشیدن نقاط ضعف و حركات نادرست آنهاست . این عوامل باعث می شود رهبران ذی‌نفوذ نزد مخاطبان دچار بی منزلتی وتخریب چهره شوند