نشست
نقد و بررسی سریال «شوق پرواز» ـ محصول مشترک بنیاد شهید و امور ایثارگران
و گروه فیلم و سریال شبکه یک سیما ـ با حضور یدالله صمدی (كارگردان)، جواد
نوروزبیگی (تهیه‌كننده)، سهراب خسروی (تدوینگر)، فخرالدین صدیق شریف و
عبدالرضا اكبری (بازیگران این سریال) در محل خبرگزاری دانشجویان ایران
(ایسنا) برگزار شد.
به گزارش خبرنگار
سرویس تلویزیون ایسنا، در این نشست یدالله صمدی گفت: «شوق پرواز» یك
مجموعه‌ی داستانی نیست كه یك آغاز، یك نقطه‌ی عطف اول و دوم و فینال داشته
باشد. زندگی‌نامه‌ای است كه با نوعی نگاه تازه و تازه‌تر رقم خورده است؛
اما از همان قسمت اول برخی مخاطبان توقع داشتند در این سریال هم مانند
سریال‌های دیگر سیما روندی خاص و یکسان را تماشا کنند که البته با گذشت پخش
نیمی از سریال، این مخاطبان به شکل فعلی روایت عادت کرده اند.
تهیه‌كننده «شوق پرواز»
هم در این نشست، از همكاری اولیه با مجید مجیدی و فرهاد توحیدی گفت و
خاطرنشان كرد: ما برای سریال كم نگذاشتیم و آدم‌های بزرگی را در ابتدای کار
به سریال آوردیم تا در آن حضور داشته باشند و از نظر مشورتی آنها استفاده
کنیم؛ كمتر سریالی را می‌بینیم كه چنین اتفاقی برای آن رخ دهد.
وی همچنین به ممیزی‌های
«شوق پرواز» اشاره كرد و گفت: ما شخصیت شهید بابایی را قابل لمس و در عین
حال روح بزرگ او را نیز معرفی كردیم. این نوع سریال‌ها اصلاً نباید ممیزی
داشته باشند اما «شوق پرواز» ممیزی داشت.
فخرالدین صدیق‌شریف ـ
بازیگر نقش پدر شهید بابایی ـ نیز كه در نشست ایسنا حاضر شده بود، یكی از
ویژگی‌های سریال را نزدیك بودن به زندگی واقعی عنوان كرد و افزود: یكی از
برجستگی‌های «شوق پرواز» این است كه این سریال خارج از ویژگی‌های دراماتیك
به زندگی واقعی نزدیك شده است و این نزدیکی و صداقت در روایت داستان به دل
مخاطب نشسته است.
عبدالرضا اكبری نیز كه در
«شوق پرواز» نقش پدر همسر شهید بابایی را ایفا می‌كند درباره‌ی حساسیت‌های
ملیحه حكمت ـ همسر شهید بابایی ـ گفت: خانم حكمت حساسیت عجیبی روی پدرش
داشت. دائماً به من می‌گفت كه خوب بازی كن و سعی كن بهترین بازی‌ات را
انجام دهی؛ من هم سعی می كردم چیزهایی كه وجود داشت را از صافی درونیات
خودم عبور دهم تا به نقشی كه دیدیم تبدیل شود.
سهراب خسروی ـ تدوینگر
«شوق پرواز» ـ نیز با بیان اینكه این سریال، متفاوت‌ترین سریال جنگی
تلویزیون است، تاكید كرد: اتفاق خوبی که در «شوق پرواز» رخ داده این است كه
بر خلاف آنچه خیلی‌ها فكر می‌كردند، این سریال جنگی نبوده است؛
متفاوت‌ترین شكل چنین سریالی این است كه دوربین صمدی به میان خانواده‌ی
شهید بابایی آمده و تفاوتش با سریال‌های دیگری كه در حوزه دفاع مقدس ساخته
می‌شوند همین است.
مهری توکلیان ـ مدیر سایت
اطلاع‌رسانی «شوق پرواز» ـ نیز كه عوامل سریال شهید بابایی را همراهی
می‌كرد، با بیان این مطلب که این سریال از ابتدای زمان پخش خود فضایی را
برای اظهار نظر و طرح دیدگاه‌های مخاطبان فراهم کرد، تاکید کرد: با تلاش و
همکاری مسؤولان بنیاد شهید و امور ایثارگران، همزمان با پخش این سریال
سایتی اینترنتی به نشانی www.shogheparvaz.tv برای این سریال راه‌اندازی شد
تا مخاطبان سریال همزمان با پخش هم بتوانند مطالب مختلف و متنوعی درخصوص
این سریال مطالعه کنند و هم درخصوص قسمت‌های مختلف، داستان، نکات فنی و
هنری و... به طرح دیدگاه‌های خود بپردازند.
*** سریال شهید بابایی چگونه شكل گرفت؟
در این نشست جواد نوروزبیگی ـ
تهیه‌كننده سریال ـ در پاسخ به پرسشی درباره‌ی وقفه‌های ایجاد شده به هنگام
نگارش و تصویربرداری سریال «شوق پرواز»، یادآور شد: پروژه شهید بابایی از
سال 74 طی نامه‌ای كه از سوی بنیاد شهید به دفتر مقام معظم رهبری ارسال شده
بود، آغاز شد. در همان زمان دفتر مقام معظم رهبری دستور همكاری دادند و سه
تن از نویسندگان ارتش فیلم‌نامه‌ای را بر آن اساس نوشتند.
وی ادامه داد: این فیلمنامه در
سال 76 وارد مرحله‌ی پیش تولید شد و حتی بخش‌هایی از آن فیلمبرداری شد.
دکوری نیز در كرمان برای فیلمبرداری بخش‌های مربوط به قزوین ساخته شد اما
این كار به دلیل مشكلاتی كه در فیلمنامه وجود داشت در همان زمان متوقف شد.
تهیه‌كننده «شوق پرواز» خاطرنشان
كرد: من از سال 86 به این پروژه وصل شدم و حتی در مرحله‌ای هم به عنوان
مدیر تولید شروع به كار كردم تا این كه در سال 86 اقای دهقانی ـ مدیر وقت
موسسه فرهنگی و هنری شاهد ـ من را خواست و فیلمنامه قبلی را با مقداری
تغییر در اختیارم گذاشت. در آن زمان درگیر «آواز گنجشك‌ها» بودم، اما پس از
مطالعه فیلم نامه گفتم این سریال قابلیت اجرا ندارد و مجدداً آقای حسین
قاسمی جامی کارگردان اول و فرهاد توحیدی به نوشتن متن پرداختند بعد از آن
پیش تولید شروع شد و حتی كشورهایی مثل قبرس، افغانستان و عربستان برای
فیلمبرداری بخش‌های خارج از كشور مورد بازدید قرار گرفتند.
نوروزبیگی افزود: یك ماه به شروع
كلید خوردن «شوق پرواز» بود كه احساس كردم دچار مشكل هستیم؛ احساس من این
بود كه قصه‌ای كه شروع كردیم قصه‌ی نازلی است. هر چند كه خانواده شهید
بابایی، ارتش و سازمان صداوسیما در آن زمان به ساخت سریال راضی بودند. من
فیلمنامه را به مجید مجیدی دادم و از او خواستم آن را بخواند چون فكر می
كردم فیلم نامه‌ای نیست كه بتوان تا آخر با آن پیش رفت. او نیز با تایید
حرف من گفت اگر چنین فیلم‌نامه‌ای ساخته نشود بهتر است. چون شهید بابایی
شخصیت شاخصی است كه این فیلم نامه مناسب او نیست به همین دلیل اختیار تام
به مجید مجیدی داده شد، اما پروژه باز هم تعطیل شد و قرار شد فیلمنامه با
نظر فرهاد توحیدی و مجید مجیدی مجددا بازنویسی شود.
نوروزبیگی ادامه داد: در این زمان
هم كار ما یك سال عقب افتاد و فرهاد توحیدی به بازنویسی چهارمین نسخه‌ی
فیلمنامه پرداخت. اما در فیلمنامه جدید وضعیت به گونه‌ای بود كه خانواده
شهید بابایی، نماینده بنیاد شهید و امور ایثارگران و فرهاد توحیدی در كنار
تیمی كه تشكیل داده بودیم، هر دو هفته یك بار فیلمنامه را مرور می كردند.
با این حال فرهاد توحیدی دو یا سه سال پیش نامه‌ای نوشت و گفت چون نوشتن
درباره‌ی شهدا سخت است نمی‌تواند با پروژه همكاری بیشتری داشته باشد.
من در
آن زمان از مجید مجیدی به عنوان مشاور پروژه خواستم تا به او روحیه بدهد و
او را به میدان آوردیم. بهمن ماه سال 87 بود كه 60 درصد از فیلمنامه كامل
شد و در آن زمان تصمیم گرفتیم به دلیل نزدیك بودن انتخابات كار را كلید
بزنیم. كار تقریباً آماده شده بود كه ما پیش تولید را آغاز كردیم. در این
زمان یدالله صمدی نیز کارگردانی سریال را پذیرفته بود. در اسفند ماه بود كه
از خانواده شهید، بنیاد شهید و هم سازمان صداوسیما اجازه گرفتیم کار را
آغاز کنیم. پس از آن در تعطیلات فروردین 88 بازیگران را دعوت كردیم و خرداد
همان سال در بحبوحه‌ی انتخابات تصویربرداری كار را شروع كردیم.
یدالله صمدی هم در پاسخ به پرسشی
درباره‌ی روند ساخت سریال «شهید بابایی» و ملحق شدن او به این پروژه، با
اشاره به اینكه فیلم‌هایی در ژانرهای مختلف كار كرده است، گفت: تا به حال
در حوزه‌ی دفاع مقدس فیلمی نساخته بودم تا اینكه این مورد پیش آمد. ظاهرا
این كار در دوره‌ای در سال های قبل قرار بود ساخته شود و رقم قابل توجهی هم
در آن خرج شد اما این كار فكر نشده و برنامه‌ریزی نشده بود كه در نهایت
متوقف شد. در این مقطع بنیاد شهید از مجید مجیدی به عنوان مشاور پروژه
دعوت به همکاری می کند. او را به كار می‌گیرد و او هم برای احترام به این
شهید هر كاری كه از دستش بر می‌آید انجام می‌دهد. مجیدی فیلمنامه را
می‌خواند و می‌گوید این فیلمنامه دورریختنی است. من هم این فیلمنامه را كه
حجم زیادی داشت خواندم و دیدم كه متاسفانه دور ریختنی است.
زمانی كه مجیدی
به دنبال یافتن کارگردانی برای این سریال بود، نمی‌دانم كه چطور شد قرعه به
نام من افتاد. او گفت دلایلی برای خودم دارم كه به طور فشرده می‌توان گفت
علت احتیاط بود. ممكن است اتفاق عجیب غریبی رخ دهد اما می‌خواهم فردی برای
ساخت این سریال انتخاب شود كه كارش را بلد باشد و حرف یكدیگر را بفهمیم. در
آن زمان طرح كلی كار وجود داشت و سیناپس‌ها كامل نبود. خلاصه هر قسمت را
در 13 قسمت به من دادند. من هم با خواندن آنها دچار احساس خوبی شدم و حس
کردم حاصل این فیلم نامه می تواند کاری درخور شهید عباس بابایی باشد.
وی ادامه داد: در این زمان به
قزوین زادگاه شهید بابایی كه همسر ایشان در آنجا شورای شهر است رفتیم. قول
مساعدت به من داده شد و من رسما قرارداد را امضا كردم. از مجید مجیدی و
سایر نویسندگان هم كارت سبز داشتم كه بتوانم هرجا كه می‌خواهم به سلیقه‌ی
خودم در متن دخل و تصرف كنم. من هم متقابلا قول دادم آنها را از تغییرات
مطلع کنم.
*** چرا یدالله صمدی؟
نوروزبیگی درباره‌ی انتخاب یدالله
صمدی به عنوان كارگردان گفت: او زمستان سال 87 بود كه طی مشاوره‌ای با
همکارانم از یدالله صمدی برای کارگردانی «شوق پرواز» دعوت کردیم. برای
انتخاب او با مهدی فرجی ـ مدیر وقت شبكه دو ـ (در آن زمان قرار بود این كار
برای شبكه دو ساخته شود)، بنیاد شهید و امور ایثارگران، مجید مجیدی و
عده‌ای دیگر از دوستان صحبت كردیم كه در نهایت به یدالله صمدی رسیدیم. او
یك سریالی به نام «شهرآشوب» نیز برای تلویزیون ساخته بود كه پخش نشد. درست
است كه فضای قصه ما درباره شهید بود ولی به فضاهای نظامی ورود زیادی
نداشتیم شاید 15 تا 20 سكانس ما در چنین فضاهایی فیلمبرداری شده باشد نه
بیشتر؛ من از انتخاب یدالله صمدی به عنوان كارگردان راضی هستم و مردم هم
راضی‌اند. او پرانرژی جلو آمد و ایده‌های خوبی در فیلم نامه داشت بازنویسی
نهایی فیلمنامه هم به عهده صمدی بود.
فخرالدین صدیق شریف نیز درباره‌ی
انتخاب یدالله صمدی به عنوان كارگردان، تاكید كرد: او به این جهت انتخاب شد
كه اگر كارهایشان را نگاه كنیم می‌بینیم به زندگی واقعی نزدیك است و جنس
واقعی آدم‌ها را می‌توانیم در این كارها ببینیم؛ به عنوان مثال در كوچه پس
كوچه‌های قزوین ـ لوكیشن سریال شهید بابایی ـ می‌توانیم زندگی را بدون
اغراق و دروغ نمایشی احساس كنیم. تصور می‌كنم این مساله خیلی به حقیقت
نزدیك بوده با این حال در كنار پایبندی به حقیقت، باید جاذبه‌های دراماتیك
هم برای مخاطب ایجاد كنیم.
صمدی هم با اشاره به پیوستن به
تیم «شوق پرواز» گفت: در آغاز كار یك نفر در شكل‌گیری مجدد كار و آوردن من
به «شوق پرواز» خیلی موثر بود كه این فرد سعید ملكان طراح چهره پردازی کار
بود. او من را تشویق می‌كرد كه این سریال كار خوبی است و تا انجام شدن
سریال پای قضیه ایستاد. در مرحله‌ی انتخاب بازیگر نیز سعید ملكان و سعید
كریمی دستیار اول کارگردان خیلی انرژی گذاشتند و تاثیرگذار و حتی
تعیین‌كننده بودند. عده‌ای از بازیگران به اعتبار كریمی، ملكان و عده‌ای به
اعتبار من سركار می‌آمدند.
*** مجید مجیدی، لوكوموتیو «شوق پرواز»
صمدی در بخشی از این نشست با
اشاره به اینكه در عنوان بندی «شوق پرواز»، نام مجید مجیدی به عنوان مشاور
سریال آورده شده است، گفت: مجیدی کارگردانی شناخته شده در ایران و جهان است
و در شروع راه اندازی این پروژه تاثیر زیادی داشت. او چند نظر طلایی داد و
در حقیقت لوكوموتیو پروژه‌ی ما بود. ما هم برخی از نظرات مجیدی را
می‌توانستیم انجام دهیم و بعضی‌ها را نمی‌شد. برخی ایده‌ها، ایده‌های قشنگی
بود كه ای كاش می‌توانستیم آنها را انجام دهیم.
صمدی در خصوص حضور مجیدی در هنگام
تصویربرداری نیز گفت: مجیدی چند بار بیشتر سر صحنه نیامد و اخیرا هم یکی
از عوامل پروژه وقتی از این او درباره نقش و حضورش در پروژه «شوق پرواز»
سوال کرده، مجیدی تاکید کرده که در این پروژه فعالیتی نداشته و همه زحمات
در مرحله ساخت توسط گروه سازنده صورت گرفته است. البته به احترام کمک های
موثر و تلاش های وی در بخش راه اندازی پروژه، نام او در عنوان بندی سریال
در ابتدا آمده است اما گاهی برخی روزنامه نگاران تصور می کنند بخشی از
فعالیت کارگردانی به عهده مجیدی بوده که این تصور اشتباه است. مجید مجیدی
مشاور ما بود و نظراتی داد كه کارساز بود، اما سرصحنه نمی‌آمد. در طی این
قسمت‌هایی هم كه پخش شده، به دلیل گرفتاری های کاری و درگیر شدن در ساخت
فیلم جدیدش هنوز نتوانسته ایم با هم تلفنی صحبت کنیم اما خیلی دوست دارم
نظر او را هم درباره شوق پرواز بدانم که امیدوارم زحمت این کار را شما
خبرنگاران عزیز بکشید و از او درباره شوق پرواز سوال کنید.
*** شباهت شهاب حسینی به شهید بابایی
یدالله صمدی ـ كارگردان ـ
درباره‌ی انتخاب شهاب حسینی به عنوان بازیگر اصلی سریال «شوق پرواز»، عنوان
كرد: زمانی كه قرار بود سریال قبلی «شوق پرواز» ساخته شود، با شهاب حسینی
صحبت شده بود ولی قرارداد نداشت. خانواده شهید بابایی هم دوست داشتند او
این نقش را بازی كند و هرچند كه شباهت‌های ظاهری بین او و شهید بابایی زیاد
نیست، باید توجه كنیم كه او یك سوپراستار سینما بود و انتخاب او برای نقش
شهید بابایی انتخاب بی‌جایی نبود بلكه خیلی هم به‌جا بود. شهاب حسینی
بازیگری مردمی و خوش چهره است. خانواده شهید هم بر انتخاب او نظر داشتند و
من نیز از این امر استقبال كردم. شهاب حسینی درست زمانی انتخاب شد كه سیمرغ
بلورین جشنواره‌ی فیلم فجر را گرفت و در رسانه‌ها اعلام كرده بود كه دیگر
در تلویزیون بازی نمی‌كند. به همین دلیل زمان و انرژی زیادی از ما برد كه
او را برای بازی در سریال مجاب كنیم او هم در جایی گفته بود قرار نبوده در
سریال بازی كند اما این كار برایش تعهد بوده است.
نوروزبیگی ـ تهیه‌كننده «شوق
پرواز» ـ هم در پاسخ به سوالی مبنی بر انتخاب شهاب حسینی به عنوان بازیگر
نقش شهید بابایی، خاطرنشان كرد: شخصیت اصلی سریال را در مقطع قبلی انتخاب
كرده بودیم. می‌خواستیم چهره‌ی بازیگر به چهره شهید بابایی نزدیك باشد و
بازیگر نام‌آشنایی هم باشد. كه در آن مقطع به شهاب حسینی رسیدیم.
*** واكنش بازیگران به ایفای نقش در «شوق پرواز»
صمدی در انتقاد به برخی از
بازیگران كه این كار را سفارشی می‌دانستند و در آن حضور پیدا نمی‌كردند،
تاكید كرد: بازیگرانی داشتیم كه آمدند و گفتند این سریال سفارشی درباره‌ی
شهید است و با اینكه دوست دارند در آن كار كنند اما به این دلیل كه ممكن
است حرف‌های زیادی پشت سرشان باشد، بازی نمی‌كنند. من در دلم به اندازه این
آدم‌ها كه خیلی كوچك است، می‌خندیدم؛ كما اینكه امروز می‌بینیم بازیگرانی
كه در سریال بودند كار كوچكی انجام ندادند. هنرمند یا آرتیست باید بتواند
همه نقش ها را بازی كند.
این كارگردان سینما و تلویزیون
خاطرنشان كرد: پیش از ساخت «شوق پرواز» هم زمانی كه كسی حرفی درباره‌ی شهدا
می‌گفت یا با این مقوله شوخی می كرد، به شدت ناراحت می شدم و می‌گفتم حتی
اگر این افراد را به زور به جبهه فرستاده باشند، باید به آنان احترام
گذاشت، زیرا سرمایه‌ی چنین فردی در جبهه جانش بوده است. به هر حال جبهه‌ی
جنگ بخشی از تاریخ ماست و نمی‌توانیم آن را دور بیندازیم. این تاریخ است و
اتفاق افتاده است، سریال شوق پرواز هم همین را می‌گوید.
وی با اشاره به حضور افرادی
كارنابلد و استفاده از صحنه‌ها و دیالوگ‌های شعاری در حوزه‌ی كارهای دفاع
مقدس، گفت: متاسفانه اینها جای پاهای بدی در این حوزه گذاشتند و بعضا
سابقه چركی در این حوزه ماندگار شده است. شاید هم بازیگرانی كه ایفای نقش
در «شوق پرواز» را قبول نمی‌كردند، تا حدی حق داشتند، چون سریال‌هایی كه
درباره‌ی شهدا ساخته شده، آثار بدی بوده و قابل دفاع نیستند. سوابق گذشته،
چنین شبهه‌هایی را به وجود آورده است كه باعث می‌شود بازیگران در آنها بازی
نكنند. این در حالی است كه یك بازیگر در ابتدا باید فكر كند كه آیا از
عهده‌ی یك نقش برمی‌آید یا نه. بازیگر باید فكر كند چه چیزی دارد كه به
صحنه، لحظه یا كاراكتر اضافه كند.
نوروزبیگی هم درباره‌ی واكنش
بازیگران به ایفای نقش در سریال «شوق پرواز» گفت: جنس فیلمنامه طوری بود
كه وقتی بازیگران آن را می‌خواندند، حس خوبی داشتند و شاید تنها پروژه‌ای
بود كه من در آن مشكل چك و چانه زدن با بازیگران را نداشتم؛ هر بازیگری كه
این كار را انتخاب می‌كرد، نیت خاصی پشت انتخابش بود كه این مساله برای من
به عنوان تهیه‌كننده قابل توجه بود چراكه بازیگران به دستمزدشان توجه
نمی‌كردند. من حتی این كار را با پروژه قبلی ام یعنی «آشپزباشی» مقایسه
كردم؛ گرچه «آشپزباشی» تماماً در تهران ضبط شده بود اما هزینه‌اش بیشتر شد
چون بازیگران تنها به فكر پول گرفتن بودند.
*** طراحی شخصیت پدر شهید بابایی بر اساس واقعیت
در ادامه این نشست فخرالدین
صدیق‌شریف ـ بازیگر نقش پدر شهید بابایی ـ گفت: ورود شخصیت شهید بابایی با
سكانس تعزیه بود. در این سكانس دایی شهید بابایی هم سر صحنه بود و به ما
گفت كه پدر شهید بابایی تعزیه‌خوانی می‌كرده است. تمام كاراكتر پدر شهید
بابایی بر اساس واقعیت تنظیم شده است به همین دلیل یكی از برجستگی‌های
سریال «شوق پرواز» این است كه این سریال خارج از ویژگی‌های دراماتیك به
زندگی واقعی نزدیك است. ممكن بود شهید بابایی را به گونه‌ای نگاه كنیم كه
یك كار اكشن و جنگی در مورد او بسازیم.
این بازیگر درباره‌ی بازی به جای
شخصیتی كه ما به‌ازای خارجی دارد و چندی از حیاتش نمی‌گذرد، خاطرنشان كرد:
بهترین منبع من برای بازی در این نقش، خانواده‌ی شهید، مطالعات یدالله صمدی
و جواد نوروزبیگی بود. برخی شخصیت‌ها معاصر هستند و خانواده‌هایشان هنوز
حضور دارند اما تصور می‌كنم تمام چیزی كه در «شوق پرواز» درباره‌ی كاراكتر
من نشان داده شد، بر اساس واقعیت تنظیم شده بود. منبع اصلی من سناریوی
نوشته شده و یدالله صمدی بود كه اطلاعات كاملی را به من دادند. همسر شهید
بابایی هم چندین بار سر صحنه بودند و توضیحاتی هم ارائه دادند.
**** تاكید همسر شهید بابایی بر ایفای بهترین بازی توسط اكبری
در بخش دیگری از نشست ایسنا،
عبدالرضا اكبری كه در سریال «شوق پرواز» در نقش دایی شهید بابایی و پدر
ملیحه حكمت ایفای نقش كرده است، گفت: این نقش افتخاری بود كه نصیب من شد.
من تعاریف نقش را در درجه‌ی اول از یدالله صمدی گرفتم. او یكی از
كارگردان‌هایی است كه مو را از ماست بیرون می‌كشد و در اجراهای رئالیستی
بسیار خوب و باسابقه است. بیشتر راهنمایی‌ها را تا زمانی كه به خانم حكمت
برخوردم، از او گرفتم. یكی از افرادی كه بیشترین اشاره‌ها و كدها را به من
داد، خانم حكمت بود.
اكبری ادامه داد: در نقشی كه من
بازی كردم تخیل وجود نداشت. هر چند كه از نظر صوری ممكن بود شباهت چندانی
بین من و پدر همسر شهید بابایی وجود نداشت، زمانی كه با خانواده او آشنا
شدم به نظرم آمد كه چندان هم از هم دور نیستیم.
وی ادامه داد: خانم حكمت لحظات
خاصی را به من می گفت و حساسیت عجیبی روی پدرش داشت؛ دائماً به من می‌گفت
كه خوب بازی كن و سعی كن بهترین بازی‌ات را انجام دهی، من هم سعی می كردم
چیزهایی كه وجود داشت را در ذهنم بگنجانم، از صافی درونیات خود عبور دهم تا
به نقشی كه دیدیم تبدیل شود.
اكبری سپس یادآور شد: بیشتر
قسمت‌هایی كه من در آنها ایفای نقش كردم، در فلاش‌بك‌ها است كه این هم یكی
از بدعت‌های نویسنده است و راه را برای بیننده برای دنبال كردن داستان باز
می‌كند اینكه مستقیماً وارد قصه نشدیم یكی از نوآوری‌های خوب «شوق پرواز»
بود.
*** هیچ خلبانی نمی‌تواند از «شوق پرواز» ایراد بگیرد
به گزارش ایسنا، در بخش دیگری از
این نشست سهراب خسروی ـ تدوینگر «شوق پرواز» ـ در پاسخ به سوالی درباره‌ی
روایت موازی قصه با اشاره به این كه این فرم از همان ابتدا در قصه وجود
داشته است، گفت: اگر داستان می خواست به صورت خطی روایت شود، تخت می‌شد؛
چون همه می دانستند شهید بابایی در پایان شهید می‌شود. در مونتاژ هم مقداری
به زمان قسمت‌ها اضافه شد و ما ورود و خروج‌ها و مونولوگ‌هایی را نوشتیم
كه به آن اضافه كردیم.
وی ادامه داد: بخش‌های جنگی فیلم
بخش‌های سختی بود؛ جزئیاتی در فیلم رعایت شده كه حتی اگر یك خلبان هم
ببینید نمی‌تواند از آنها ایراد بگیرد. مشكل این بود كه تمام صحنه‌ها بر
اساس حس من نبود بلكه باید بر اساس یك شكل نظامی پیش می‌رفتیم؛ طوری كه به
درام و قصه هم خللی وارد نشود و این مساله خیلی سخت بود.
تدوینگر «شوق پرواز» درباره‌ی
هماهنگی تدوین صدا و موسیقی در این سریال گفت: قبل از اینكه تدوین را شروع
كنیم موسیقی و صدا هنوز مشخص نبود؛ وقتی به استایلی رسیدیم، تصمیم گرفتیم
آدم‌هایی انتخاب شوند كه با این نوع شكل سنخیت داشته باشند. به همین دلیل
محسن روشن و محمد رضا علیقلی را كه در مقام صداگذار و سازنده موسیقی متن
كارهای زیادی انجام داده بودند را انتخاب كردیم.
*** تصمیم گرفته بودیم كم نگذاریم
جواد نوروزبیگی در ادامه‌ی این
بحث گفت: وقتی كه مونتاژ را دیدیم، به این نتیجه رسیدیم كه چه كسانی
می‌توانند در پس تولید این سریال حضور داشته باشند. با آدم‌های مطرحی در
این زمینه صحبت كردیم اما گزینه‌ی اصلی برای ساخت موسیقی محمدرضا علیقلی
بود.
وی ادامه داد: تصمیم گرفته بودیم
در این سریال كم نگذاریم و از همان ابتدا افراد مطرح را وارد كار كنیم با
بنیاد شهید هم توافق كرده بودیم كه به لحاظ مالی دست ما را باز بگذارند تا
هر آنچه را كه می‌توانیم برای سریال بگذاریم. آنها هم مساعدت لازم را کردند
و به نظر من این مساله اجرایی شده است چون اگر عنوان بندی را نگاه كنیم
نام افراد مطرحی را در آن می‌بینیم.
*** «شوق پرواز» مستحق بودجه‌ی بیشتر
یدالله صمدی در بخش دیگری از نشست
ایسنا، درباره‌ی بودجه و امكانات تعلق گرفته به سریال «شوق پرواز» گفت: در
این پروژه در مقایسه با پروژه‌های مشابه هزینه و زمان خیلی كمتری صرف شده
است. این كار وقتی به دست من رسید، زمان كمی را پشت سر گذاشت و مثل برخی از
پروژه‌های صداوسیما ساخت آن 10 سال طول نكشید. از منظر كارگردان باید
بگویم كه گروه ما هیچ ریخت و پاشی نداشت، اما بودجه بیشتری حقش بود و
می‌توانست با داشتن آن وزن بیشتری را به پروژه اضافه كند.
كارگردان «شوق پرواز» گفت: از
جمله مسائلی كه كمبود بودجه برایمان به وجود آورد، رفتن به خارج از كشور
بود كه می‌توانست زندگی دو ساله شهید بابایی در آمریكا را نشان دهد. نوع
آموزش‌ها، فضا، محیط آنجا، رفتار شهید بابایی با آدم‌های ایرانی، پایبندی
او بر رسم و رسوم خودش مثل چهارشنبه سوری و هفت سین می‌توانست برای مخاطبان
جالب باشد اما نشد كه بگوییم عباس چگونه در آمریكا زندگی می‌كرده است.
صمدی با انتقاد به كسانی كه مانع
سفر گروه «شوق پرواز» به آمریكا شدند، تاكید كرد: به شدت از كسانی كه تمام
سعی‌شان را كردند تا این اتفاق رخ ندهد، شاكی‌ام؛ حتی ما گفتیم به آمریكا
نمی‌رویم به فرانسه یا كنیا می‌رویم تا هزینه‌ی كمتری صرف شود. سریالی را
می‌شناسم كه همزمان با ساخت پروژه‌ی ما و همزمان با پخش، با هزینه هنگفتی
به آمریكا سفر كرد؛ چرا ما نباید برای تصویر كردن زندگی یك شهید كه تا این
حد شعارش را هم می‌دهند به خارج از كشور برویم. هیچ یك از اعضای گروه عشق
سفر به خارج از كشور را نداشتند بلكه ما قرار بود ظرف مدت 10 یا 15 روز كل
كار را انجام دهیم. كسانی را كه نگذاشتند برویم و كسانی را كه برای رفتن ما
تلاش نكردند، حلال نمی‌كنم.
وی در ادامه عنوان كرد: برای بخش
خارج از كشور زندگی شهید بابایی، یكی از دوستان او را پیدا كردم و او سه
ساعت برایم از زندگی عباس در آمریكا حرف زد. خیلی خوب می‌شد كه بتوانیم این
بخشها را به تصویر بكشیم اما مسوولان مساعدتی نكردند و گفتند پول نداریم.
حتی همسر شهید هم تلاش زیادی کرد تا برخی مسوولان را متقاعد کند که امکانی
برای این سفر ایجاد کنند اما متاسفانه خانم حکمت هم موفق نشد. ما
می‌خواستیم در یك گروه شش تا هفت نفره راهی این سفر شویم اما بعد از آن
گفتند به تركیه برویم و الان قرار است همین جا در تهران و در یك ساختمان در
فرمانیه این صحنه‌ها را ضبط كنیم.
صمدی با بیان اینكه خیلی از اعضای
گروه «شوق پرواز» به حقوق مادی خود نرسیده‌اند، گفت: ما كار آبرومندی
ساختیم و سرمان بالاست اما به حق و حقوق مادی‌مان نرسیدیم؛ امیدوارم به
حقوق معنوی‌مان آن طور كه شایسته است برسیم.
تهیه‌كننده «شوق پرواز» در پاسخ
به سوالی درباره‌ی توقف ساخت سریال «شوق پرواز» در مقاطعی برای دریافت
بودجه، گفت: این كار هیچگاه به خاطر بودجه تعطیل نشد، بلكه درگیر فیلمنامه
بودیم؛ حتی ما دو ماه كار را تعطیل كردیم تا فاز جنگی را بنویسیم؛ تصمیم
گرفتیم به خاطر فیلمنامه تعطیل كنیم اما به خواسته‌هایمان رسیدیم و هر كسی
را كه می‌خواستیم وارد سریال كردیم. همه افرادی كه درگیر سریال بودند در
حوزه‌ی خود افراد مطرحی بودند مثلاً طراح گریم ما آقای ملكان در طول همین
سریال دو یا سه بار سیمرغ گرفت به هر حال ما برای سریال كم نگذاشتیم و
آدم‌های بزرگی را به سریال آوردیم تا در آن حضور داشته باشند كمتر سریالی
را می‌بینیم كه چنین اتفاقی برای آن رخ دهد.
جواد نوروزبیگی سپس درباره‌ی رقم
بودجه سریال «شوق پرواز» اظهار كرد: در این پروژه اگر قرار بود هزینه‌های
پروازی هم احتساب شود، هزینه‌ی بسیار بالایی تمام می‌شد، اما به هر جهت
شهید بابایی چون فرد شاخصی در ارتش بود، همكاری خوبی با ما شد و در نتیجه
این صحنه‌ها هزینه‌ی زیادی در بر نداشت، اما این پروژه جزو پروژه‌هایی بود
كه با هزینه بسیار معمولی ساخته شد و قرارداد بازیگران و دوستانی كه با این
پروژه همكاری داشتند، در سطح بسیار معمولی بود؛ به این دلیل كه قصه،
قصه‌ای بود كه همه احساس مسؤولیت می‌كردند و به جهت احساسی همه درگیر آن
شدند.
وی درباره‌ی صحنه‌های مربوط به
حضور شهید بابایی در آمریكا كه قرار بود در تركیه گرفته شود، خاطرنشان كرد:
بخش زیادی را دكور زدیم و در تهران تصویربرداری كردیم. بخش دیگر كه مربوط
به خواستگاری سعید خجسته فر از آن دختر امریکایی به نام آنی بود، به
نزدیك‌ترین كشور رفتیم. بخش خارج از كشور سریال حدود 15 دقیقه است. در حال
حاضر تقریبا همه بخشها را تصویربرداری كرده‌ایم و تنها قسمتی از بخش‌های
پروازی پایگاه هوایی اصفهان، تهران، تبریز و دزفول باقی مانده است.
نوروزبیگی در بخش دیگری از
گفت‌وگوی خود خاطرنشان كرد: در بخش‌هایی كه نمی‌شد كار كنیم، از جلوه‌های
ویژه استفاده كردیم. برای مثال اگر ما هواپیمای f14 را رنگ می‌كردیم هم
هزینه دربرداشت و هم هواپیما آسیب می‌دید كه در نتیجه مجبور شدیم از
جلوه‌های ویژه استفاده كنیم.
در
ادامه‌ی نشست ایسنا با عوامل سریال «شوق پرواز» كه در محل خبرگزاری
دانشجویان ایران، برگزار شد، عوامل این سریال درباره‌ی ممیزی‌های احتمالی،
نحوه‌ی به تصویر كشیدن همسر شهید بابایی در سریال، پوشش بازیگران، انتخاب
لوكیشن‌های دهه‌ی 60 و ... صحبت كردند.
*** انتخاب بازیگران نقش همسر شهید بابایی
به گزارش خبرنگار سرویس تلویزیون
خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، یدالله صمدی ـ كارگردان سریال «شوق
پرواز» ـ درباره انتخاب بازیگری كه نقش همسر شهید بابایی را بازی می‌كند،
توضیح داد: در دوره‌های قبل با الهام حمیدی صحبت شده بود؛ همسر شهید
بابایی هم دوست داشت كه او نقشش را بازی كند و به تهیه‌كننده سریال هم این
مساله را گفته بود. من هم در سریال «شهر آشوب» با الهام حمیدی كار كرده
بودم و از اینكه او انتخاب شود، اراضی بودم. به احترام همسر شهید می‌خواستم
بازیگر این پروژه محبوب مردم و دلنشین باشد.
یدالله صمدی همچنین در پاسخ به
پرسشی درباره‌ی انتخاب افسانه بایگان برای نقش میانسالی همسر شهید بابایی و
اینكه آیا نمی‌توانستند با بهره‌گیری از امكانات گریم چهره لهام حمیدی را
برای مقطع میانسالی ملیحه حکمت آماده کنند؟ گفت: در این زمینه با سعید
ملكان، طراح گریم مشورت كردیم تا الهام حمیدی خودش با گریمی متفاوت، نقش
میانسالی همسر شهید را ایفا كند. اما اگر می‌خواستیم این كار را انجام دهیم
و او را با گریم پیر كنیم، باید صدایش را هم تغییر می‌دادیم. همسر شهید از
سال 66 كه شهید بابایی به شهادت رسیده بود، نزدیك به 30 سال را پشت سر
گذاشته بود؛ به همین دلیل ملكان گفت كه تردید دارد نقش میانسالی همسر شهید
به خوبی دربیاید. ما درباره‌ی بازیگران زن این مشكل را داریم، زیرا یكی از
نشانه‌های پیر شدن سفید شدن و ریختن موهاست كه نمی‌توان در مورد بازیگران
زن این نكته را اعمال كرد. اگر با استفاده از گریم، چین و چروك‌های صورت
الهام حمیدی را زیاد می‌كردیم، ممكن بود بیش از حد پیر و شکسته شود و این
شائبه به وجود آید كه او بعد از شهادت همسرش خیلی پیر شده است. چندین تست
انجام دادیم كه به نتیجه رسیدیم نمی‌توان از الهام حمیدی برای میانسالی
همسر شهید استفاده كرد و بعد از تست چندین نفر، در نهایت به افسانه بایگان
رسیدیم که از نظر توانایی می‌توانست این نقش را بازی كند.
نوروزبیگی ـ تهیه‌كننده شوق پرواز
ـ هم درباره‌ی انتخاب دو بازیگر متفاوت برای نقش‌های میانسالی و جوانی
همسر شهید بابایی، گفت: خود من به این مساله اعتراض داشتم و مایل بودم
بازیگران طوری انتخاب شوند كه گریم میانسالی هم روی آنها جواب دهد اما
وقتی همه چیز را كنار هم گذاشتیم، بهتر دیدیم كه دو بازیگر انتخاب شود و
مطمئن بودیم كه این مساله برای مخاطب هم جا می‌افتد.
وی همچنین از همكاری ملیحه حكمت ـ
همسر شهید بابایی ـ برای ایفای نقش توسط بازیگران خبر داد و عنوان كرد:
ایفای نقش توسط افسانه بایگان و الهام حمیدی با خانم ملیحه حكمت همسر عباس
بابایی کنترل شد؛ او حتی ناگفته‌هایی داشت كه درباره‌ی آنها با این دو
بازیگر صحبت كرد و این مسئله بر ایفای بهتر نقش توسط این بازیگران تاثیر
داشت.
*** چرا شهید بابایی را زمینی كردید؟
یدالله صمدی سپس به مشكلات خود در
به تصویر كشیدن شهید بابایی و همسرش اشاره كرد و گفت: برخی به ما خرده
می‌گرفتند كه چرا اینقدر این شخصیت‌ها را زمینی كرده‌اید.
كارگردان سریال «شوق پرواز» در
ادامه با اشاره به فعالیت ده‌ها شبكه ماهواره‌یی گفت: ما در روزگاری زندگی
می‌كنیم كه بیشتر خانواده‌ها به شبكه‌های داخلی و خارجی دسترسی دارند و
وسعت انتخاب زیادی برایشان وجود دارد. به هر حال شبكه‌های ماهواره‌یی
جذابیت‌هایی دارند كه به خصوص بعضا برخی جوانان ترجیح می‌دهند این شبكه‌ها
را تماشا كنند. این مساله فقط در حوزه‌ی نمایش نیست. حتی ممكن است بین دو
مسابقه‌ی فوتبال، مخاطب ترجیح دهد مسابقه‌ای كه از شبكه‌ای خارجی پخش
می‌شود را تماشا كند..
وی ادامه داد: برنامه‌ای كه از
تلویزیون پخش می‌شود، باید جذاب باشد و مخاطب احساس نكند كه سرش كلاه رفته
است. نگه داشتن مخاطب پای تلویزیون سخت‌تر از سینماست؛ چون در سینما مخاطب
بلیت می‌خرد اما در تلویزیون علاوه بر وجود چند كانال متعدد، جاذبه‌های
دیگری نیز مثل تلفن، موبایل، اینترنت و ... هم وجود دارد.
صمدی در ادامه صحبت‌هایش به
انتقاداتی كه درباره‌ی وضعیت حجاب و پوشش برخی شخصیت‌ها در سریال شهید
بابایی مطرح شده اشاره و تاكید كرد: در هر صورت باید بپذیریم كه بخشی از
زندگی عباس بابایی قبل از انقلاب اسلامی بوده است. او از سال 1329 تا 1366
زندگی كرده است و 28 سال از عمرش را پیش از انقلاب سپری كرده و تنها 9 سال
از عمرش را در دوران انقلاب بوده است؛ بنابراین بخشی از تاریخ اجتماعی ما
در این فیلم مربوط به قبل از انقلاب است. در آن زمان همه نوع پوششی وجود
داشته است كه ما برای همسر شهید كلاه و كت و دامن را انتخاب كردیم. زیرا
اگر از همان ابتدا او را با روسری نشان می‌دادیم، تاثیرات عباس بابایی روی
او مخفی می‌ماند و این تاثیرات بعد از ازدواجش نمود چندانی نداشت. با این
حال این مساله موجب انتقادات زیادی شد. برخی خود خانواده شهید هم زنگ زدند
كه چرا همسر شهید كت و دامن پوشیده و كلاه سرش است؟!!
كارگردان «شوق پرواز» تاكید كرد:
پاسخ من به آنها این بود كه این صحنه‌ها عوض نخواهند شد و برای آنها توضیح
دادم كه قرار است چه اتفاقی بیفتد. با این حال تنها كسی كه با این مساله
راحت كنار آمد مهدی فرجی، مدیر شبكه یك بود. من به آقای فرجی توضیح دادم كه
قرار است در ادامه‌ی سریال چه اتفاقی رخ دهد؛ اینكه بعد از عروسی ملیحه با
عباس، او را با روسری می‌بینیم و با این صحنه‌ها جواب جماعتی را كه پیش از
این مدام به ما انتقاد می‌كردند را خواهد داد.
صمدی خاطرنشان كرد: من پیش از
اینها خودم را برای این انتقادها حاضر كرده بودم اما می دانستم هر اتفاقی
كه بیفتد شیرینی‌اش به تلخی آن ارجح است.
*** ممیزی‌های سریال «شهید بابایی»
یدالله صمدی در نشست ایسنا با این
پرسش مواجه شد كه آیا سریال «شوق پرواز» در پخش با حذفیاتی مواجه بوده است
كه گفت: حذفیاتی هم داشتیم، اقتضای طبیعی است كه شورای بازنگری سیما با
توجه به شرایط روز تصاویری را پخش كند كه بعدها اشكالی به وجود نیاورد. در
هر قسمت مواردی از حذفیات را داشتیم اما خیلی موارد را هم اغماض كردند.
مدیر شبكه یك و مدیر گروه مجموعه‌های تلویزیونی این شبكه با ما همكاری
زیادی داشتند اما به هر حال آنها هم مسؤولیتی دارند و مواردی را كه به
نظرشان می‌رسید تذكر می‌دادند. ما هم به آنها توضیحاتی می‌دادیم كه گاه
مجاب می‌شدند و قبول می‌كردند.
این كارگردان ادامه داد: در مورد
زندگی شهید بابایی و این پروژه حق داشتند كه حساسیت‌هایی داشته باشند و حتی
برخی موارد را كه لازم به حذف بود به ما می‌گفتند تا خودمان این كار را
انجام دهیم؛ چون حساس بودند و می‌دانستند كه اگر خود ما بخش‌های تذكر داده
شده را حذف كنیم، هنرمندانه‌تر خواهد بود. این تعامل بین ما و تلویزیون
وجود داشت. آنها ما را باور كردند و به این نتیجه رسیدند كه كار باید
جذابیت‌هایی داشته باشد و باید صبر كنند تا عباس بابایی كه موقع رفتن به
خواستگاری كراوات می‌زند در جریان سریال به تكامل برسد.
نوروزبیگی ـ تهیه‌كننده «شوق
پرواز» ـ هم با اشاره به ممیزی‌های وارد شده به سریال «شوق پرواز» گفت: این
سریال با ممیزی‌های بسیاری مواجه شد، چون ما شخصیت شهید بابایی را زمینی و
در عین حال روح او را نیز معرفی كردیم. طبیعتاً این نوع سریال‌ها اصلاً
نباید ممیزی داشته باشند اما «شوق پرواز» طوری ساخته شد كه تلویزیون در
جاهایی و با برخی از دیالوگ‌ها احساس نگرانی می‌كند. حتی ما با حجاب ملیحه
حكمت نیز مشكل داشتیم می‌خواستیم نگاه خاصی داشته باشیم و این مساله را
مطرح كنیم كه چطور شهید بابایی كم كم همسرش را مجاب به رعایت حجاب می‌كند و
او را آرام آرام به این كار سوق می‌دهد.
وی افزود: حتی مستندی را كه از
آمریكا نشان دادیم به صورت خیلی عادی نشان دادیم كه شهید بابایی با تیشرت
است؛ سعی كردیم با ظرافت طوری او را نشان دهیم كه جوان امروز ما بپسندد.
نمایش این قسمت‌ها برای ما خیلی سخت بود و حتی باید خیلی از مسؤولان را
مجاب می‌كردیم تا اجازه دهند برخی از صحنه‌ها را نشان دهند.
*** تاثیرگذاری بر كوروش تهامی همگام با مردم
نوروزبیگی ـ تهیه‌كننده «شوق
پرواز» ـ درباره‌ی ویژگی‌های این سریال توضیح داد: یكی از ویژگی‌های سریال
این است كه همگام با مردم تاثیرگذاری آن را بر روی كورش تهامی می‌بینیم.
كورش تهامی هر هفته یك تاثیر از زندگی شهید بابایی گرفته است؛ ما همگام با
مردم جلو می‌رویم.
*** سختی انتخاب لوكیشن‌های دهه‌ی 60
تهیه‌كننده «شوق پرواز» درباره‌ی
انتخاب لوكیشن‌ها و فضاسازی برای دهه‌ی شصت، خاطرنشان كرد: من سریال
«ستایش» را هم می‌دیدم كه در دهه‌ی 60 می‌گذشت و در آن كارگردان و
تهیه‌كننده، از صحنه‌های خارجی كاملا فرار می‌كردند، به این دلیل كه هزینه
می‌برد؛ اما ما در «شوق پرواز» تمام كوچه‌ها، علمك گاز، لباس‌ها، ماشین‌ها
را تغییر دادیم. همه چیز را ساختیم و فرار نكردیم. به این دلیل كه شهید
بابایی در بین مردم كوچه و بازار بود. مدرسه‌ها نیز باید به دهه‌ی 40 و 50
تبدیل می‌شد و زمانی را نشان می‌داد كه هنوز انقلاب نشده بود، نوع پوشش‌ها
نیز یك مقدار باید تغییر می‌كرد، ما فضای خارجی زیادی داشتیم از جمله‌ی
آنها می‌توان به همان تعزیه اشاره كرد.
وی ادامه داد: برای ما بسیار
دشوار بود كه هواپیماها را عراقی و سپس ایرانی كنیم و هزینه‌های بسیاری
داشت، اما ارزشش را داشت و همه پای آن ایستاده‌ایم.
وی درباره‌ی اینكه آیا از دكورهای
سریال شهید بابایی بخشی برای پروژه‌های مشابه بعدی باقی مانده است؟ گفت:
از آنجا كه دكورهای دهه‌ی شصت را در خیابان و جلوی خانه‌های مردم تعبیه
كرده بودیم و مستقیم كار می‌كردیم، نمی‌شد كه این دكورها باقی بماند. در
نتیجه مجبور بودیم همه را جمع كنیم؛ حتی تا جایی كه فرودگاه را هم باید به
زمان قبل از انقلاب می‌بردیم، ما تا آنجا كه توانستیم این كار را انجام
دادیم.
*** سكانس‌های پروازی
در ادامه خسروی ـ تدوینگر سریال
شهید بابایی ـ درباره‌ی سكانس‌های پروازی توضیح داد: سكانس‌های پروازی زیاد
نبودند؛ در مجموع 10 عملیات اساسی در سریال داشتیم كه بخشی از آن سر
صحنه‌ی تصویربرداری گرفته شده بود. بخش دیگر آرشیوی بود چون امكان نبود آن
بخش را دوباره بسازیم. آن سكانس را «ری‌نیو» می‌كردیم و روی قسمت‌های قبلی
یك دست می‌كردیم.
*** لحظات دوست‌داشتنی برای صدیق شریف و اكبری
در ادامه نشست ایسنا، فخرالدین
صدیق شریف به این نكته اشاره كرد كه ممكن بود شهید بابایی را به گونه‌ای
نگاه كنیم كه یك كار اكشن و جنگی در مورد او بسازیم.
عبدالرضا اكبری هم در پاسخ به این
پرسش كه چه صحنه‌ای را در ارتباط با شهید بابایی بیشتر می‌پسندد؟ تاكید
كرد: هر چند اوج و فرودهای شخصیت دایی شهید بابایی در تمام سكانس‌ها وجود
داشت، اما لحظات كودكی عباس و زمانی كه او در مدرسه بود، به نظرم خیلی خوب
به كاركتر من كمك می‌كرد و احساس می‌كردم نقش دایی عباس و در عین حال یك
مدیر منضبط را بازی می‌كنم. لحظه‌ای كه دایی عباس او را تا پشت بام دنبال
می‌كند و به قصد كتك زدن جلو می‌رود، اما می دانیم كه عباس را كتك نمی‌زند
برایم لحظه‌ی جالبی بود. در این جا گفت‌وگویی با خواهرش یعنی مادر عباس
دارد كه می‌فهمیم كه چقدر دلش می‌خواهد عباس ساخته شود.
فخرالدین صدیق شریف نیز در پاسخ
به این پرسش خبرنگار ایسنا كه كدام یك از لحظات بازی‌اش در «شوق پرواز» را
بیشتر دوست دارد؟ گفت: ما در جهتی حركت می‌كردیم كه شهید بابایی شناخته
شود؛ اما صحنه‌ی فینالی داریم كه پدر شهید بابایی با او خداحافظی می‌كند؛
احساس می كردم این صحنه را خیلی دوست دارم. من با شهاب حسینی هم ارتباط
صمیمی دارم؛ ضمن اینكه اسم پدر شهاب هم فخرالدین است؛ به همین دلیل این
صحنه برایم خیلی جذاب شد هر چند سكانس تعزیه را هم خیلی دوست داشتم.
*** شخصیت‌های واقعی و تخیلی سریال
صمدی در پاسخ به پرسشی درباره‌ی
میزان واقعی بودن صحنه‌ها و شخصیت‌های سریال شهید بابایی، خاطرنشان كرد:
ما صحنه‌هایی داشتیم كه در خلال داستان ساخته شد، اما به جذابیت قصه و جذب
مخاطب كمك می‌كرد؛ منتهی همان بخشها نیز مشابهی از حوادث واقعی بود.
وی ادامه داد: در بخش دوست شهید
بابایی كه سعید خجسته‌فر با بازی شهرام حقیقت دوست است، تصمیم گرفتیم همه‌ی
دوستان او را در یك دوست خلاصه كنیم. سعید شخصیتی است كه ما او را به شكل
یك جوان امروزی می‌بینیم و با اینكه خیلی از اعتقاداتش با عباس یكی نیست،
چون صادقانه برخورد می‌كند عباس با او صمیمی است. در واقع سعید نماد یك
دوست برای عباس است. چون شرافت كاری و اخلاقی دارد و وظیفه‌شناس است و حاضر
است خیلی از كارها را انجام دهد. چنین آدمی رو راست است، خدا را قبول دارد
و با انقلاب هم موافق است و در آن سهمی داشته است.
كارگردان «شوق پرواز» در ادامه با
اشاره به اسامی كه برای كاراكترها انتخاب شده بودند، گفت: به جز یكی ـ دو
اسم ناگزیر بودیم، بقیه‌ی اسامی را اسامی غیرواقعی بزنیم. در این كار تنها
از یكی دو نفر از هم‌قطاران شهید، مثل شهید ستاری یا شهید اردستانی نام
برده شد ولی از ذكر نام سایر دوستانی كه در قید حیات هستند، پرهیز كردیم؛
چراكه ممكن بود اعتراضاتی داشته باشند. حتی در مورد شهید ستاری با وجود
اینكه می‌توانستیم صدایش را بشنویم از پخش صدایش پرهیز كردیم چون صدا ممكن
بود متفاوت باشد و حتما با اعتراض خانواده‌اش مواجه می‌شدیم.
*** پرهیز از شعارزدگی
صدیق شریف با بیان اینكه سه بار
در نقش خود گریم شده است، تاكید كرد: عادت بدی كه جا افتاده این است كه فكر
می‌كنیم همه‌ی آدم‌ها به محض اینكه متولد می‌شوند آدم‌های انقلابی با
ویژگی‌ها و نمادهایی هستند كه ما نشان می‌دهیم؛ در صورتی كه این آدم‌ها
وقتی ارزش پیدا می‌كنند كه راه درست را انتخاب می‌كنند و حتی پیامبران هم
تدریجاً متحول شدند. حتی شاید برخی آدم‌ها در خانواده‌ای بزرگ شده باشند كه
اهل مذهب و قرآن نبوده اند، اما به مرور راه خود را پیدا كردند و به خدا
رسیدند. شهید بابایی هم چنین فردی بود.
صدیق شریف یكی از دلایل انتخاب
این سریال توسط مردم را قابل لمس بودن شهید بابایی عنوان كرد و افزود:
مخاطب می‌خواهد جنس كاراكترها را از جنس مردم ببینید تا با آنها ارتباط
برقرار كند.
نوروزبیگی نیز با تایید این صحبت
تاكید كرد: اگر فیلمنامه خیلی شعاری نوشته می‌شد افرادی مثل شهاب حسینی،
فخرالدین صدیق شریف و عبدالرضا اكبری در آن بازی نمی‌كردند.
عبدالرضا اكبری نیز با اشاره به
فیلم‌نامه‌ی این سریال گفت: فیلمنامه «شوق پرواز» بسیار موثر بوده است و
به قدری دریافت قوی و دراماتیك دارد كه هر بازیگری دوست دارد وارد آن شود؛
در عین حال كه شخصیتی مثل شهید بابایی، مردمی، خاكی و بزرگوار است، او
بسیار ساده است. ویژگی‌ای كه فكر می‌كنم به همسرش هم منتقل كرده باشد. شاید
هر كسی جای خانم ملیجه حكمت بود، اجازه نمی داد وارد زندگی‌اش شویم و به
این مراحل برسیم. او شجاعت و شهامتی دارد كه آن را از عباس بابایی گرفته
است.
*** گلایه‌های كارگردان از منتقدان
كارگردان «شوق پرواز» در بخشی از
این نشست با ابراز گلایه نسبت به برخی نقدها، گفت: در برخی موارد انتقاداتی
را می‌خواندم و آرزو می‌كردم كسانی كه این مسائل را می‌گویند بیگانه باشند
اما نبودند؛ مثلا می‌گفتند فیلم در همه زمینه‌ها از بازی گرفته تا موسیقی و
كارگردانی و طراحی صحنه و لباس ضعیف است. من از همه كسانی كه سریال را
دنبال می‌كنند خواهش می‌كنند تا صبر كنند و ببینند كه در پایان سریال چه
اتفاقی رخ می‌دهد.
صمدی گفت: از همان قسمت اول
انتقادات به این سریال شروع شد و در سایت «شوق پرواز» نیز مسائلی را گفتند و
نوشتند. از اینكه چرا حجاب در سریال به این شكل است یا چرا عباس بابایی
چنین لباس‌هایی را می‌پوشد و كراوات می‌زند. به شكلی باید می‌گفتیم كه
مخاطبان پنج ـ شش قسمت دیگر صبر كنند تا جوابشان را بگیرند؛ اما خود من از
این لحاظ راحت نبودم و هیچ جوابی به آنها ندادم و حتی مصاحبه‌ای هم نكردم.
صمدی با اشاره به 11 قسمتی كه
تاكنون از «شوق پرواز» پخش شده یادآور شد: در این مدت نظرات متفاوتی برای
ما در سایت «شوق پرواز» ارسال شد كه برخی از آنها انتقاداتی كردند و برخی
نیز نظر مثبت دادند. من از همه آنها متشكرم اما گاهی اوقات برخی نظرات
مغرضانه بود. مثلا اینكه گفته بودند چرا در یكی از قسمت‌ها یك مارك نوشیدنی
را نشان داده‌اید. به هر حال ما به هر رستورانی كه می‌رفتیم ممكن بود یك
مارك نوشابه در آن وجود داشته باشد. با این همه، مسائلی هم بود كه من با
كرنش بسیار می‌پذیرم. مثلا ما قصد جسارت به مردم دزفول را نداشتیم. در
صحنه‌ای كه در دزفول دو نفر با لباس لری زیر پل نشسته‌اند قصد ما نشان دادن
یک مکان توریستی بود که در آنجا افراد مختلفی حضور دارند و از شهرهای
مختلف به آنجا می آیند.
*** «شوق پرواز» و دغدغه‌های تهیه‌كننده
نوروزبیگی درباره توجه ویژه به
این قبیل سریال‌ها كه دغدغه‌ی زیادی به همراه دارد، اظهار كرد: من در این
سریال با دشواری‌های زیادی پیش رفتم. درست است قبلا سریال‌هایی همچون «شهید
كشوری» ساخته شده، اما آن سریال ها به کیفیت شوق پرواز نبوده است. من فكر
می‌كنم با پخش این سریال همه به این نتیجه رسیدند مردم نیاز به این
سریال‌ها دارند. بودجه‌ی كار مهم نیست، بلكه ساخت كار مهم است، اتفاقی كه
اكنون افتاده است این است كه بعد از ساخت شهید بابایی، زندگی‌نامه بیش از
10 تن از شهدا به دنبال هم پیشنهاد شده و قرار است ساخته شود.
وی همچنین از نگارش فیلمنامه
سریال شهید بروجردی خبر داد و گفت: ساخت سریالی درباره‌ی زندگی این شهید
نیز به سفارش مركز بسیج سازمان صدا و سیما در دستور كار است؛ نویسندگی آن
را حسین تراب نژاد بر عهده دارد كه كار تولید آن در بهار شروع می‌شود. ما
واقعا شخصیت‌های بزرگ و خوبی داریم كه تصمیم داریم ساخت زندگی آنها را شروع
كنیم.
*** پشیمانی از ساخت «آشپزباشی»
تهیه‌كننده «شوق پرواز» همچنین
خاطرنشان كرد: زمانی كه سریال «آشپزباشی» را تهیه می‌كردم، همیشه می‌گفتم
چقدر اشتباه كردم. اما در این سریال اكیپ و همكاری خوبی داشتیم.
*** پایان‌بندی سریال
خسروی با بیان این مطلب كه پایان
سریال قابل تغییر نیست، خاطرنشان كرد: سریال پایان بسیار لطیفی دارد. این
سریال در 24 قسمت سریال تدوین شده و تدوین پایان یافته و فقط بخش جلوه‌های
ویژه، سكانس‌های جنگی باید با تدوین نهایی به کار اضافه شود.
*** «شوق پرواز» می‌توانست سریال پرحاشیه‌یی باشد
نوروزبیگی همچنین با بیان اینكه
سریال كم حاشیه «شوق پرواز» می‌توانست سریال پُر حاشیه‌یی باشد، عنوان كرد:
كار ما بسیار سخت بود؛ مثلاً درباره‌ی گریم، بنیاد شهید و حتی خانواده
شهید بابایی باید نظر می‌دادند؛ در حال حاضر هم كه كار تمام شده بنیاد
شهید، تلویزیون و خانواده شهید بابایی از کار راضی هستند و نوبت به قضاوت
مردم رسیده است.
**** «شوق پرواز» سریالی جنگی نبود
سهراب خسروی ـ تدوینگر سریال ـ
نیز با بیان این كه در پخش نسبت به «شوق پرواز» كم لطفی شد، گفت: اتفاق
خوب «شوق پرواز» این است كه برخلاف آنچه خیلی‌ها فكر می‌كردند صحنه‌های
جنگی چندانی در كار نبود. متفاوت‌ترین شكل چنین سریالی، این است كه دوربین
یدالله صمدی به خانواده‌ی شهید بابایی آمده و تفاوتش با سریال‌های دیگری كه
در حوزه‌ی دفاع مقدس ساخته می‌شوند، همین است.
نوروزبیگی نیز با تایید این حرف،
افزود: پروژه‌ی قبلی شهید بابایی نیز به این دلیل متوقف شد كه صحنه‌های آن
سراسر جنگی بود، اما باید توجه كرد كه توانایی‌های این فرد از جایی بروز
كرد كه بین پزشكی و خلبانی، یكی را انتخاب می‌كند و سریال هم تلاش می کند
این انتخاب و روح بزرگ این شهید را به تصویر بکشد.
*** شهید بابایی از منظر عبدالرضا اكبری
در بخش دیگری از این نشست
عبدالرضا اكبری درباره‌ی سریال و شخصیت شهید بابایی اظهار كرد: شانس كار ما
جایی بود كه ما در زادگاه خود شهید بودیم كه در آنجا شهید بابایی در كودكی
تعزیه می‌خواند، در همان جا بزرگ شده بود و پر از خاطره بود. طبیعتا روی
این بُعد از شخصیت شهید بابایی همه متفق‌النظر بودند كه این شخصیت آرام و
با وقار بوده است و اگر كار خیری می‌كرد دیده نمی‌شد. اگر دست خانواده و
یتیمی را می‌گرفت دیده نمی‌شد و همه این نگاه‌ها بعد از مرگ شهید دیده
شده‌اند و بعد از آن وقتی كسی می‌آید و قلم به دست می‌گیرد، این بخش‌های
زندگی او را پررنگ تر نشان می‌دهد.
وی ادامه داد: شهید بابایی وقتی
پستی را برعهده داشت، ارزش زیادی برای آن قائل نبود و كلا به مادیات و
مقولات زمینی توجه خاصی نداشت؛ فكر می‌كنم در این بخش، درام باید پخته‌تر
باشد كه بیشتر به چشم بیاید.
*** تاثیر آموزش بر شهید بابایی از زبان صدیق شریف
در ادامه صدیق شریف هم درباره‌ی
خصوصیات رفتاری شهید بابایی توضیح داد: یك آدم زمانی تمام خصوصیات خوب را
داراست كه تمام اینها را از خانواده دریافت كرده باشد. در نتیجه اولین
اجتماع ما، خود خانواده است.
وی ادامه داد: دو نكته‌ای كه وجود
دارد، یكی بحث تربیت است و دیگری بحث ریشه‌های مذهبی كه من تصور می‌كنم
اینها در طول زندگی خود به خود لازم و ملزوم هم هستند. بنابراین شهید
بابایی طبیعتا نمی‌تواند در خانواده‌ای بزرگ شده باشد كه اهل بخشش نباشند،
اهل خدا نباشند و اینها نشانه‌هایی است برای معرفی آدم‌ها؛ ما آدم‌ها را در
یك لحظات خیلی ریز می‌شناسیم. لحظاتی كه هر رفتاری ممكن است از آنها بروز
كند و شخصیت واقعی آنها در این لحظلت است كه نشان داده می‌شود.
وی در پاسخ به این پرسش كه آیا
لحاظ كردن این ویژگی‌های ریز برای شهید بابایی برای مخاطب تلویزیون قابل
درك است؟ ادامه داد: به طور كلی با عوام‌پروری نمی‌توانیم سطح دید بیننده
را تنزل بدهیم. زمانی كه سریال «امیركبیر» ساخته شد بحث سر این بود كه
دیالوگ‌ها بسیار سنگین هستند و گفته شد كه مردم باید به این دیالوگ‌ها عادت
كنند؛ اما زمانی كه قرار است كار فاخری ساخته شود باید به تاریخ ادبیاتمان
رجوع كنیم. ما در حال حاضر فاقد كلام فاخر هستیم چون ادبیات ما از بین
رفته است و متاسفانه امروزه در تلویزیون ادبیات جدیدی بنیان گذاشته‌ایم.
*** سایت «شوق پرواز»
«مهری توکلیان» مدیر سایت شوق
پرواز نیز در این نشست با اشاره به راه‌اندازی وب‌سایت اختصاصی برای این
سریال، گفت: گاهی در برخی پروژه ها دست اندرکاران با راه اندازی وب سایت یا
پایگاه اطلاع رسانی تلاش می کنند تا به نوعی نقش خبرگزاری ها و رسانه ها
را ایفاء کنند و عملا اطلاع رسانی درخصوص کل پروژه را خودشان به عهده می
گیرند که این تجربه چندان کارآمد نیست. اما در سریال شوق پرواز با راه
اندازی وب سایت هم فضایی فراهم شد تا کلیه مطالب رسانه ها درخصوص این سریال
در یک جا متمرکز و ارائه شود و هم اینکه مخاطبان نظرها، دیدگاه ها،
انتقادها و پیشنهادهای خود درخصوص این سریال را به شکلی بی واسطه و در
فضایی کاملا صریح و بی رودربایستی مطرح کنند.
توکلیان در ادامه افزود: معمولا
دسترسی به نظرهای مردمی یکی از خواسته های برنامه سازان و سازندگان یک اثر
است که این مسئله معمولا تا زمانی که مسوولان تلویزیون نظر سنجی مشخصی را
درخصوص سریال ها انجام ندهند محقق نمی شود اما درخصوص سریال شوق پرواز، دست
اندرکاران پروژه و حتی مسوولان سازمان صدا و سیما، ارتش، بنیاد شهید و
امور ایثارگران و... می توانند در هر ساعت از شبانه روز با دیدگاه ها و
دغدغه های مخاطبان آشنا شوند.
وی درخصوص مدیریت این اظهار نظرها
نیز گفت: از مجموع نظرهای اعلام شده تاکنون تنها 5 نظر قابل انتشار نبودند
اما در اغلب موارد حتی نظرهای های تُند و چالش برانگیز هم منتشر شده و
مخاطبان خود پاسخ چنین مطالبی را داده اند.
وی در ادامه درخصوص برنامه دیگر
سایت برای مخاطبان سریال گفت: سریال شوق پرواز علاوه بر فراهم آوردن فضایی
برای اظهار نظرهای مردمی، با برگزاری مسابقه نقد نویسی فضایی را فراهم
آورده تا مخاطبان سریال پس از دیدن هر قسمت در مسابقه ای شرکت کنند. تا
کنون 9 قسمت از این مسابقه برگزار شده و مطالب این گروه از مخاطبان نیز بر
روی سایت سریال منتشر شده که گاهی این مطالب حاوی نکاتی بسیار عمیق و جدی
درخصوص سریال بوده است. جوایز این برگزیدگان در مراسمی ویژه با حضور دست
اندرکاران سریال اهدا و مطالب مذکور نیز در قالب یک کتاب منتشر خواهد شد.
*** پایان نشست ایسنا
نوروزبیگی در پایان این نشست از
خانواده شهید بابایی، بنیاد شهید و ایثارگران، ارتش جمهوری اسلامی ایران،
سازمان عقیدتی سیاسی، سازمان حفاظت اطلاعات ارتش و پایگاه‌های هوایی كه
همكاری زیادی داشتند تشكر و قدردانی كرد.
یدالله صمدی هم در پایان تاكید
كرد: صحبت‌های زیادی درباره‌ی كسانی كه می‌توانستند برای ما كاری انجام
دهند و نكردند یا دنبال نام بودند، دارم كه بعد از اتمام كار خواهم گفت.
وی خاطرنشان كرد: در پایان سریال و
قبل از شروع تیتراژ، با صدای خودم گفتم عباس عزیز، عاشقانه‌ای سروده‌ایم
تقدیم به تو. یعنی همه كسانی كه نامشان در تیتراژ آمده، «شوق پرواز» را به
شهید بابایی تقدیم كردند.
سهراب خسروی نیز در پایان نشست
ایسنا با تاكید بر این كه «شوق پرواز» یك سریال جنگی نیست و با فیلم‌های
جنگی كه در ذهنمان است، گفت: من در این سریال، احساسی كار كردم و بارها شده
بود كه هنگام مونتاژ در تنهایی خودم گریه كرده بودم.
وی همچنین با تشكر از محمدرضا
علیقلی و محسن روشن ـ آهنگساز و صداگذار «شوق پرواز» ـ درباره تیتراژ این
مجموعه نیز توضیح داد: یك بخش تیتراژ، هنری بود كه ساسان توكلی، چندین بار
اتود زد؛ حتی تیتراژ با نظراتی كه ارتش و بنیاد شهید می‌دادند، هر هفته
تغییر می‌كرد. با این حال توانستیم یك كار خوب ارائه دهیم.
ایسنا
