تبیان، دستیار زندگی

قبل از اجرای اركستر رودكی، صبح یكشنبه، سر آخرین تمرین اركستر حاضر شدیم و كارشان را از نزدیك دیدیم. رهبر اركستر، نام و فامیلی غلط‌اندازی داشت؛ با این كه می‌دانستیم نادر عباسی بیشتر درفرانسه اقامت دارد، اما فكر می‌كردیم ایرانی است. برای همین وقتی او را پشت صحنه دیدیم، به خیال آن كه فارسی می‌داند، بی‌درنگ سر صحبت را با او باز كردیم، اما....

گزارش كامل تمرین اركستر رودكی و حرف‌های مدیر و رهبر مهمان آن را با هم می‌خوانیم.

تمرینات گروه از ساعت 9 صبح در تالار رودكی آغاز شده است. گروه نوازندگان كه عمدتا جوان هستند به سرپرستی نادر عباسی رهبر مهمان اركستر رودكی مشغول تمرین هستند. نادر عباسی كه پیش از این رهبر اركستر فیلارمونیك قطر بوده، این روزها رهبری اركستر رودكی را برعهده گرفته است. وی با حرارت چوب رهبری را تكان می‌دهد و با جدیت آخرین نكاتی را كه نوازندگان باید رعایت كنند، گوشزد می‌كند.

اركستر بیشتر، تماشاگر بیشتر

بعد از تماشای بخشی از تمرینات گروه و در حالی كه 50 نوازنده روی صحنه در حال تمرین با نادر عباسی هستند، پای صحبت آرش امینی، مدیر هنری اركستر رودكی می‌نشینیم. نخستین سوالی كه از او می‌پرسم درباره ضرورت شكل‌گیری اركستری به نام اركستر رودكی در كنار اركسترهایی چون مهرنوازان، ملی و سمفونیك است. امینی می‌گوید: هر اركستر را می‌توان از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار داد. ضمن این كه هر اركستر دارای رسالت مخصوص به‌خود است.

وی ادامه می‌دهد: به عنوان مثال رسالت اركستر ملی، اشاعه و گسترش موسیقی ملی است. این اركستر می‌كوشد موسیقی قدیمی و ملی ایران را به همراه موسیقیدان‌هایی كه در آن به فعالیت مشغولند برای مردم اجرا كند و آهنگسازان فعلی در این اركستر، ملودی‌هایی كه به نوعی میراث موسیقی كهن ایرانی به شمار می‌رود را با دیدگاه تازه‌تری زنده نگه می‌دارند.

امینی اضافه می‌كند: اگر قصد مقایسه باشد، اركستر رودكی را باید با اركستر سمفونیك مقایسه كنید. در واقع اهداف اركستر سمفونیك با ما یكسان است و مثل آنها قصد داریم به اجرای موسیقی كلاسیك غربی و ایرانی بپردازیم.

این مدیر فرهنگی ـ هنری در واكنش به این پرسش كه با این مشابهت آیا افزایش اركسترهایی مثل رودكی ضرورت دارد یا خیر، پاسخ می‌دهد: به هرحال، تصور می‌كنم هرچه تعداد اركسترها در ایران بیشتر باشد، تماشاگران بیشتری به كنسرت‌ها می‌آیند كه این می‌تواند به ارتقای سطح ذائقه مردم كمك كند. اركستر رودكی این هفته به اجرای كنسرت می‌پردازد و هفته آینده اركستر سمفونیك برنامه‌های خود را اجرا می‌كند.

امینی توضیح می‌دهد: به بیان ساده‌تر، هرچه تعداد اركسترها بیشتر باشد، به لذت مردم به همان میزان افزوده خواهد شد و از همه مهم‌تر این كه موسیقی فاخر در كشور به‌نحو شایسته‌ای گسترش می‌یابد.

پرورش استعدادهای جوان

مدیر هنری اركستر رودكی درباره تاریخچه این اركستر نیز می‌گوید: اركستر رودكی، بهمن سال گذشته به همت بنیاد فرهنگی ـ هنری رودكی با هدف جذب نوازندگان جوان و با‌استعداد و تجربه تاسیس شد. در واقع اركستر رودكی قصد دارد ضمن اجرای برنامه‌های مختلف به پرورش این استعدادها نیز بپردازد. تصور می‌كنم این حركت برای فارغ‌التحصیلان رشته موسیقی نیز مفید باشد.

امینی ادامه می‌دهد: از ابتدای امسال از من دعوت شد تا رهبر مهمان این اركستر باشم. به این ترتیب، 30 و 31‌ اردیبهشت، كنسرتی به رهبری من برگزار شد. بعد از ماه مبارك رمضان هم از من خواسته شد تا مدیریت هنری این اركستر را برعهده بگیرم.

از او درباره تجربیات و تحصیلاتش می‌پرسیم كه توضیح می‌دهد: تحصیلات من در فرانسه در حیطه موسیقی، مدیریت هنری با گرایش اركستر سمفونیك و اپرا بوده است. این رشته در دنیا رشته نوپا و جدیدی است، ضمن این كه سازتخصصی من ویولن است و از 18 سالگی در اركستر ملی به نوازندگی پرداخته‌ام.

كار سخت مدیریت یك اركستر

این مدیر هنری، با اشاره به آن كه در ایران، مسوولیت مدیریت هنری یك اركستر هنوز به آن شكلی كه باید جا نیفتاده است، می‌افزاید: آنچه در درجه نخست در هر اركستری حائز اهمیت به شمار می‌رود، مساله داشتن برنامه‌ریزی مدون است.به نظرم این خیلی مهم است كه بدانیم در یك اركستر از كجا می‌خواهیم آغاز كنیم و به چه نقاطی دست یابیم.

وی اضافه می‌كند: زمانی كه اركستر رودكی به برگزاری یك آزمون برای جذب نوازندگان با استعداد پرداخت، من متوجه یك نكته شدم و آن این بود كه با وجود آن كه بیشتر نوازندگان به نواختن ویولن آشنایی كامل دارند، اما به اندازه كافی آهنگسازان بنام دنیا را نمی‌شناسند. این مساله درباره نوازندگان ایرانی در حالی اتفاق می‌افتد كه در دیگر كشورها، نوازنده‌ها چندین قطعه از آهنگسازان مشهور جهان را از حفظ می‌زنند. حتی بسیاری از آنها به شكل كاوانس یعنی تكنوازی در یك اركستر نیز مشغول هستند.

امینی با این حال تاكید می‌كند: تصور می‌كنم كسانی كه به هدایت یك اركستر می‌پردازند باید صرف‌نظر از تخصص، به رعایت كردن برخی موارد نیز بپردازند. به عنوان مثال، رپرتواری كه در بهار و تابستان اجرا می‌شود با رپرتواری كه در پاییز و زمستان قرار است اجرا شود، تفاوت دارد. مثلا رپرتواری كه ما قرار است در تالار وحدت اجرا كنیم با رپرتواری كه در فضای باز چهل‌ستون اصفهان اجرا می‌كنیم، فرق دارد.

مدیر هنری اركستر رودكی با تاكید براین كه یكی از اهداف این گروه، داشتن نگاهی نو به موسیقی است، تصریح می‌كند: به نظر می‌رسد طی سال‌های اخیر، اركسترها بیشتر در وادی كلاسیك به اجرای برنامه پرداخته‌اند، اما ما قصد داریم به‌شكل امروزی‌تر و معاصرتری به اجرای برنامه پرداخته و از آثار كلاسیك مقداری فاصله بگیریم. ما قصد داریم در آینده شبی به نام شب مالر را در اركستر رودكی اجرا كنیم و در این شب تمام قطعات این آهنگساز را اجرا كنیم.

او در پاسخ به این سوال كه چطور شد از یك هنرمند غیرایرانی برای رهبری اركستر رودكی استفاده كردید، می‌گوید: 28 نفر نامزد رهبری این اركستر بودند كه از آن میان نادر عباسی به این سمت انتخاب شد. او سال‌ها رهبری اركستر فیلارمونیك قطر را برعهده داشته كه در این مدت از نوازندگان معروف جهان دعوت به همكاری كرده است. در واقع او به دلیل داشتن تخصص زیاد و بالا بودن قابلیت در عرصه موسیقی به عنوان رهبر اركستر انتخاب شده است.

رهبری با سابقه طولانی

دوباره به سالن برمی‌گردیم.گروه هنوز مشغول تمرین هستند و نادر عباسی به شكل خستگی‌ناپذیری در كنار گروه حضور دارد.

بعد از تمرین، گروه برای خوردن ناهار و استراحتی كوتاه آماده می‌شوند و نادر عباسی از سالن بیرون می‌آید. در این وقت است كه فرصت را مغتنم می‌شماریم و به همراه عكاس برای گفت‌وگو به طرفش می‌رویم. در كمال تعجب می‌فهیم كه او بر خلاف اسمش، اهل ایران نیست و ملیت مصری دارد.

او بعد از گذراندن دوره كنسرواتورای در قاهره برای ادامه تحصیل به ژنو و بعد از آن برای ادامه تحصیل در زمینه رهبری اركستر به لیون فرانسه رفته است. او سال‌هاست كه به شكل منظم، رهبری اركستری در مارسی را به عهده دارد. از سوی دیگر، وی از جمله رهبران اركستری است كه طی این سال‌ها توانسته سطح اركسترهایی را كه با آنها كار می‌كرده، بالا ببرد و به نوعی ارتقا دهد. عباسی، اركستر سمفونیك‌های متعددی را در دنیا رهبری كرده است. امینی توضیح می‌دهد كه او نخستین رهبر اركستر مسلمانی است كه در این زمینه سابقه طولانی دارد و از این رهگذر با اركسترهای جوان دنیا نیز همكاری‌هایی داشته است.

علاقه به ایران

گفت‌وگو با نادر عباسی در اتاق مدیر هنری اركستر رودكی انجام می‌گیرد. خیلی زود متوجه می‌شویم كه او نه‌تنها یك هنرمند كه یك معلم است و در طول فعالیت خود، همواره می‌كوشد به نوازندگان نكاتی را بیاموزد. به زبان انگلیسی دست و پا شكسته از او درباره نام و نام خانوادگی‌اش می‌پرسیم و از لابه‌لای حرف‌هایش این طور متوجه می‌شویم كه اجداد او ایرانی و از مهاجرین به مصر بوده‌اند. او توضیح می‌دهد كه در مصر، فامیلی مانند عباسی وجود ندارد. فامیلی‌ها به عنوان مثال یا العباس است یا عباس وی منتسب به این نام خانوادگی، یادگاری است كه اجدادش از ایران به مصر برده‌اند.

زبان دست و پا شكسته وگاه مبهمی كه بین من و نادر عباسی برقرار می‌شود، مرا وا می‌دارد از او درباره ایران بپرسم. عباسی می‌گوید: همیشه دوست داشته‌ام ایران را ببینم. بخصوص این كه وقتی در كشورهای دنیا به اجرای كنسرت می‌پردازیم، بعد از اتمام برنامه می‌بینم تعداد زیادی ایرانی پشت در سالن ایستاده‌اند و فكر می‌كنند من ایرانی‌ام.

سبك‌های متنوع موسیقی ایران

دراین میان، صحبت‌ها جنبه تخصصی‌تری به خود می‌گیرند و آرش امینی برای ترجمه حرف‌های عباسی به‌كمك‌مان می‌آید.عباسی درباره وضعیت موسیقی ایران توضیح می‌دهد: من از ایران 2 آهنگساز می‌شناسم. یكی رضا والی كه در حال حاضر ساكن آمریكاست و ما در برخی كنسرت‌ها به اجرای قطعات او پرداخته‌ایم و دیگری شاهین فرهت. این را می‌دانم كه سبك‌های زیادی در موسیقی ایران وجود دارد كه می‌تواند دستمایه انجام فعالیت‌های درخشانی قرار بگیرد.

او در باره اركستر رودكی هم می‌گوید: این گروه بزرگ موسیقی دارای ویژگی‌های زیادی است كه بی‌تردید قابلیت فعالیت‌های گسترده‌ای را دارد؛ مشروط بر آن كه فعالیت‌های اركستر متوقف نشود و به شكل مداوم ادامه داشته باشد.

از عباسی می‌پرسیم آیا امكان همكاری بیشتر او با اركستر رودكی در سال‌های آینده وجود دارد كه او پاسخ می‌دهد: بستگی به این دارد كه آرش امینی باز هم از من برای حضور دراین اركستر دعوت به عمل آورد یا نه، اما كار كردن با سبك‌های مختلف و رهبر اركسترهای مختلف می‌تواند به پیشبرد اركسترها كمك كند. امیدوارم اركستر رودكی نیز بتواند پیشرفت كند. منبع جام جم

نادر عباسی در پاسخ به این سوال كه آیا فكر می‌كند موسیقی ایران در حال حاضر به دروازه‌های جهانی نزدیك شده است، پاسخ می‌دهد: مردم دنیا از موسیقی ایران استقبال زیادی می‌كنند و موسیقی شما در مجامع بین‌المللی شناخته شده است، اما نباید یك نكته را فراموش كنیم كه نه بتهوون متعلق به آلمان است و نه شوستوكویچ متعلق به روسیه. بلكه موسیقی مرز جغرافیایی ندارد و به دور از سلایق مختلف سیاسی می‌تواند در سراسر جهان با مخاطبان خود ارتباط برقرار كند.

 منبع : جام جم