در حالی كه 2 روز گذشته به دلیل تعطیلی آخر هفته، مسوولان و مدیران سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در دسترس نبودندیا اگر به تلفن‌های خود پاسخ دادند، میلی به ارائه توضیحات تا بازگشت این آثار به ایران نداشتند، خبرهای غیر رسمی حكایت از آن دارد كه اشیای 5000 ساله جیرفت، 10 آبان در اختیار سفارت ایران در لندن قرار گرفته و بزودی به كشورمان برگردانده خواهد شد. این اشیای تاریخی شامل 2كوزه، ۵ جام، ۶ گلدان، یك كاسه، یك ظرف و ۳ وزنه است كه در سال‌های 1380 تا 1383 با حفاری‌های غیرمجاز به‌دست قاچاقچیان عتیقه افتاد و از كشور خارج شد.
پرونده‌ای 7 ساله
همان طور كه در اطلاعیه قرار گرفته روی پایگاه اطلاع‌رسانی معاونت اجرایی ریاست‌جمهوری آمده است، پرونده حقوقی در خواست ایران برای بازگشت این اشیای تاریخی به 7 سال پیش برمی‌گردد؛ زمانی كه گالری عتیقه فروشی بركت در لندن قصد داشت این اشیا را كه از طریق یكی از كشورهای ساحل جنوبی خلیج‌فارس به انگلستان رفته بود، به حراج بگذارد.
پروفسور یوسف مجیدزاده كه آن زمان مدیریت كاوش محوطه تاریخی جیرفت را به عهده داشت، در این باره به جام‌جم گفت: بعد از كشف آثار تاریخی از گورهای قدیمی حاشیه رودخانه هلیل‌رود در جیرفت كه من آن را به عنوان تمدن باستانی ارت می‌شناسم، متاسفانه قاچاقچیان و غارتگران، بسیاری از این اشیا را از كشور خارج كردند تا در بازارهای منطقه و جهان به فروش برسانند.
وی با اشاره به این كه تمدن ارت حدود 3000 سال پیش از میلاد مسیح، مركز بزرگ تجارت جهانی بوده و تولیدات و دست ساخته‌های صنعتگران آن به تمام نقاط منطقه باستانی خاورمیانه و آسیای مركزی صادر می‌شده است، تاكید كرد: بهانه بسیاری از دلالان آثار عتیقه در فروش اشیای متعلق به جیرفت آن بوده و هست كه این آثار در 5000 سال پیش از ایران به دیگر تمدن‌های خاورمیانه صادر شده است و باستان‌شناسان در كشورهای دیگر منطقه آنها را كشف كرده‌اند. مجیدزاده ادامه داد: خوشبختانه با ارائه دلیل‌های باستان شناسی و تاریخی و پیگیری‌ها و پافشاری‌های نهادهای فرهنگی و سیاسی ایران از سال 83 تا امروز، حقانیت ما در دادگاه‌های انگلستان اثبات شد و این می‌تواند مانعی باشد تا دیگران بخواهند آثار متعلق به جیرفت را به طور آشكار به فروش برسانند.
تمدن ارت به حال خود رها شده است
با انجام چند فصل كاوش باستان‌شناسی در ابتدای دهه 80 خورشیدی در منطقه جیرفت، آثار و بازمانده‌های باستانی تمدن ارت مستندسازی شد كه این امر در پیروزی ایران در دادگاه انگلستان نقش تاثیر‌گذاری داشت. با این حال با وجود آن كه باستان‌شناسان بسیاری در جهان به تمدن ارت علاقه‌مند شده بودند و كاوش‌های آن را پیگیری می‌كردند، از چند سال پیش عملیات باستان‌شناسی در این محوطه تاریخی دچار ركود شد كه تا امروز نیز ادامه دارد. برای پی بردن به اهمیت تاریخی محوطه باستانی جیرفت تنها حرف‌های پروفسور هالی پیتمن، استاد دانشگاه پنسیلوانیای آمریكا كه چند سال پیش با «جام‌جم» گفت‌وگو كرد، می‌تواند سندی مهم تلقی شود. او كه 2 سال در این منطقه كاوش كرده بود، در آن گفت‌وگو تاكید كرد: در آمریكا از كاوش‌های جیرفت، به عنوان بزرگ‌ترین طرح باستان‌شناسی خاورمیانه یاد می‌شود. در فرانسه، انگلستان، ایتالیا و دیگر كشورهای جهان نیز اهمیت تمدن جیرفت پذیرفته شده و بحث‌‌ها بیشتر روی جزئیات آن است. برای این‌كه خیالتان را راحت كنم، تنها این را بگویم كه بسیاری از پژوهشگران، مورخان و كارشناسان اعتقاد دارند اگر در ۵۰ سال آینده قرار است اتفاق مهمی در باستان‌شناسی جهان رخ دهد، به یقین در جیرفت و منطقه جنوب شرقی ایران خواهد بود.
برای اطلاع از وضعیت فعلی كاوش‌ها در منطقه جیرفت، وقتی یوسف مجیدزاده را مورد پرسش قرار دادیم، او با ابراز بی‌اطلاعی گفت: از چند و چون ادامه كاوش‌ها در منطقه خبری ندارم و امیدوارم كه دیگران كار من را دنبال كرده باشند. با این حال تاكید می‌كنم كه بازمانده‌های معماری و آثار تاریخی تمدن ارت نیاز به نگهبانی دارند و یافته‌های علمی آن باید مورد پژوهش بیشتر و پس از مستندنگاری در اختیار جهانیان قرار بگیرند.
قطع بودجه ملی كاوش در جیرفت
دیروز مدیر فعلی پایگاه باستان‌شناسی جیرفت هم در توضیح اقدامات انجام گرفته در حفاظت از این منطقه تاریخی به مهر گفت: هم‌اكنون با اقدامات صورت گرفته توانسته‌ایم چندین پایگاه نگهبانی ایجاد كنیم و میزان حفاری غیرمجاز را به صفر برسانیم كه البته برای نگهداری مطلوب از آثار به جا مانده نیاز به امكانات و اعتبار بیشتری داریم.
نادر علیدادی‌سلیمانی با اعلام این كه در حال حاضر اعتبارات ملی به این محوطه باستانی تعلق نمی‌گیرد و بودجه استانی هم كفاف فعالیت‌های گروه‌های كاوش را نمی‌دهد، ادامه داد: امكانات و اعتبارات كنونی نیز برای ادامه حفاری‌ها مناسب نیست و تنها كاری كه می‌توانیم انجام دهیم، آن است كه روی آثار بیرون آمده از خاك، كاهگل بمالیم و آنها را تا حدی در مقابل فرسایش محافظت كنیم. وی تاكید كرد: آثار معماری زیگورات كنار صندل جنوبی نیازمند امكانات ویژه و بودجه كافی است كه متاسفانه در چند سال گذشته در اختیار ما قرار نگرفته و كارها را متوقف كرده است.
منبع:جام جم
