تبیان، دستیار زندگی

 

تاثیر نماز بر عفونت كلیه و مجاری ادراری

سلامت دستگاه ادراری انسان ، بخصوص “ كلیه ها تاثیر بی نهایت مهمی در ادامه حیات انسان دارد و بیماری كلیوی از دردناكترین و پر مخاطره ترین ، گرفتاریهای جسمی است .

در این میان عفونت دستگاه ادراری كه یكی از شایعترین علل مراجعه بیماران به مطب پزشكان می باشد علاوه بر آن كه خود بخود و به تنهایی بیماری آزار دهنده ای است گاهی سبب بروز بیماریهای دیگر نیز در بدن انسان می شود .

بعنوان مثال برخی عفونتهای دستگاه ادراری می توانند گاهی باعث نارسا شدن و از كارافتادگی كلیه شوند یا عفونت كلیوی در خون و در نتیجه در تمام بدن پخش شود یا برخی عفونتها ممكن است به ایجاد سنگ كلیه در بیماران منتهی شوند (1) كه همه اینها نشانه اهمیت موضوع است.

ادرار پس از آن توسط دو كلیه انسان تولید شد ، توسط دو لوله موسوم به “ حالب ” كه كلیه ها را به مثابه وصل می كنند . به مثابه تخلیه می شود تا بدان وسیله از بدن دفع گردد . حال چنانچه مثانه به موقع از ادرار خالی نشود ، ادرار از مثانه به حالبها و حتی كلیه باز می گردد و همین “ برگشت ادرار از مثانه به حالبها ، سبب ایجاد استعداد در فرد برای ابتلا به عفونت كلیه می شود” (2) و به این ترتیب كسانی كه در شبانه روز ، بنا به هر علتی بندرت ادرار می كنند به طور جدی در معرض خطر هستند .

اما در رسایل فقهی توضیح المسایل ، یكی از مبطلات وضو و نماز ، خروج بول و غائط و ریح ، از بدن انسان درج شده است و این موضوع سبب می شود كه شخص نمازگزار و احیانا “ دائم الوضو ، برای پرهیز از ابطال عبادتش بطور معمول و برحسب عادت ، قبل از وضو ، به تخلیه ادرار بپردازد .( تعبیه بیت الخلاء در مجاورت وضو خانه مساجد در واقع به منظور پاسخ به این عادت پسندیده و سلامتی بخش صورت می گیرد ).

به این ترتیب حداقل سه بار ، دفع ادرار از بدن ، در زمانهایی به فواصل مناسب نسبت به یكدیگر ، و در حدی كه برای یك انسان طبیعی لازم است ، فرد را در مقابل ابتلاء به عفونتهای كلیه و دستگاه ادراری مصون می سازد و می تواند بعنوان نكته ای مهم پیرامون نماز مورد توجه قرار گیرد.

  

تاثیر نماز بر عفونتهای گوارشی

عوامل عفونی مختلف اعم از باكتریها ، ویروس ها و انگل ها ، می توانند باعث درگیری دستگاه گوارش انسان و مشكلات متعدد ناشی از آن شوند . این مشكلات می توانند از یك خارش ساده شبانه بر اثر ابتلا به نوعی انگل ، تا اسهال های وحشتناك تظاهر كنند . اما یكی از برجسته ترین مواردی كه در آن شعار معروف علم طب كه می گوید “ پیشگیری همیشه موثرتر از درمان است ” صدق می كند ، همین مورد عفونتهای گوارشی است .

دانش پزشكی ، امروزه عامل انتقال بسیاری از عوامل عفونی را اصطلاحا Fecal- Oral ( مدفوعی ـ دهانی ) شناسایی كرده است كه یك گروه عمده از این عوامل عفونی دارای این ویژگی هستند كه پس از اجابت مزاج بر روی دست باقی می مانند و بعدا در موقع غذا خوردن و از طریق دهان وارد بدن می شوند و ایجاد بیماری می نمایند .

از این جهت امروزه در همه ممالك پیشرفته اولین اصل بهداشتی كه برای مقابله با عفونتهایی گوارشی به همگان ( به خصوص اطفال ) آموزش داده می شود ، شستشوی دستها قبل از غذا خوردن و پس از اجابت مزاج است و به این ترتیب تاثیر نظافت دستها در پیشگیری از گروه زیادی از بیمارهای عفونی باور نكردنی است .

اما فرمان وضو كه در آیه شریفه 9 از سوره مباركه مائده در قرآن مجید ، صادر شده است ، به سادگی و صراحت امر به شستشوی دستان ( تا آرنج ) می كند و 14 قرن پیش با بیان دستوری پیرامون نماز ، پیام آور نكته ای می شود كه علم بشری در آستانه قرن بیست و یكم به اهمیت بیش از پیش آن ، دست یافته است .

مقارنت اوقات نماز با سه وعده معمول غذایی ( صبحانه و نهار و شام ) یا حتی وعده های غذا هنگام روزه داری ( سحر و افطار ) سبب می شود كه شخص نمازگزار ، موقع انجام وضو ( كه معمولا متعاقب اجابت مزاج نیز هست ) خود به خود به شستشوی دستها بپردازد و هر گونه عامل بیماریزای عفونی را از دستهای خویش بزداید و در نتیجه موقع صرف غذا ، هیچ عامل عفونی ناشی از دست آلوده موفق به ایجاد بیماری در بدن او نشود .

تاثیر نماز بر عفونت های تنفسی

به علت پراكنده بودن عوامل عفونی متعدد در محیط اطراف و هوای تنفسی انسان ، و با توجه به این كه استنشاق میكروب از طریق بینی روش عمده انتقال این عفونتهاست ، بیماریهای عفونی تنفس ، بوفور بوقوع می پیوندد. این مشكلات بویژه در فصل سرما كه تجمع افراد در محیطهای بسته افزایش می یابد و ویروس ها و باكتری ها امكان رشد و بیماریزایی زیادتری پیدا می كنند بیشتر می شود و به همین علت است كه در فصل سرما شایعترین علت مراجعه اطفال و بزرگسالان به مطب و كلینیك های عمومی ، بیماری common cold ( سرماخوردگی ) و عوارض متعدد ناشی از آن است و همانطور كه اشاره شد ، عمده این درگیری ها ، ناشی از انتقال عامل بیماریزا از طریق بینی است .

اما از جمله مواردی كه در حین وضو ، مورد توصیه موكد قرار گرفته است . سه مرتبه ، چشیدن و استنشاق آب سرد و پاك است و حتی شستن قسمتی از درون بینی حین وضو ، توسط برخی از علمای شیعه واجب اعلام شده است ( رجوع شود به مساله 241 از رساله توضیح المسایل حضرت آیت .. العظمی اراكی (ره) .

با توجه به آن كه اولین سد دفاعی بدن در مقابل عفونتهای تنفسی موهای ریزی هستند كه در مخاط بینی تعبیه شده اند ، عوامل عفونی متعددی از جمله بسیاری از ویروس ها و باكتری ها و حتی عامل بیماری سل در این موها متوقف می شوند و جلوی حركت آنها به قسمتهای دیگر دستگاه تنفس گرفته می شود .

بر این اساس چنانچه مسلمین در مقدمات نماز و حین وضو دستور اسلامی استنشاق آب سرد 3 را اجرا نمایند ، همه روزه چند نوبت میكروبهای مجرایی تنفس را زدوده و مجرای تنفسی خود را تمیز و پاكیزه می نمایند و بدین ترتیب از بروز بیماریهای متعدد تنفسی در امان خواهند بود .

تاثیر نماز بر بیماریهای دهان و دندان

پیامبر اكرم (ص ) :

دو ركعت نماز با مسواك بهتر از هفتاد ركعت بدون آنست .


طی شماره های گذشته از نه نكته پزشكی پیرامون نماز سخن گفته ایم و به امید و یاری پروردگار در شماره های آینده سبك و سیاق سابق را ادامه خواهیم داد .

اما نكته ای كه در همین شماره قابل توضیح است ، توجه دادن به این حقیقت متعالی است كه روح حقیقی نماز و فلسفه شكوهمند آن چیزی جز عبودیت محض در مقابل آفرینشگر یگانه هستی و ابراز خشوع بنده ناتوان در پیشگاه قادر متعال نیست و هر آنچه كه اندیشمندان و قلم به دستان ، پیرامون فواید گوناگون نماز در عرصه های مختلف بگویند و بنویسند تنها به منزله حاشیه ای بر این متن گهر بار خواهد بود . و اما نكته امروز :

دهان انسان را برخی قلب دوم بدن نامیده اند و توجه به این نكته كه چنانچه محیط دهان فردی تمیز باشد ، آن فرد از ابتلا به بسیاری از بیماریها در امان است ، این نامگذاری را بسیار مناسب جلوه می دهد .

بعنوان مثال عفونتهای دهان و دندان بویژه در كودكان ، نقش مهمی در ایجاد بیماریهای روماتیسمی دارد و نقش دندانها در حفظ و زیبایی و قدرت جویدن و صحبت كردن به خوبی مشخص است و حتی نبودن دندانهای سالم و زیبا برای بانوان و دوشیزگان ( بخصوص ) اثرات روانی زیادی باقی می گذارد . چرا كه در كتابهای علمی دندانپزشكی می خوانیم : نیمی از زیبایی بشر منوط به صورت او و از این مقدار 3/2 آن مربوط به دهان و دندانها است .

رعایت بهداشت دهان و دندان و پیشگیری از بیماریهای مختلف آن ، از جمله پوسیدگی دندانها و بیماریهای پریودنتال ( بیماریهای لثه و بافتهای پشتیبان ) و .. به بهترین شكل بوسیله مسواك زدن ، انجام می پذیرد.

اما دین مبین اسلام ، از قرنها پیش با توصیه های مؤكد ، مسلمانان را به طرف این نكته درخشان بهداشتی هدایت نموده است تا جایی كه پیامبر اكرم (ص) می فرمودند : “ اگر بر امتم سخت نمی شد مسواك زدن را واجب می كردم “ و حتی در حدیثی دیگر نحوه مسواك زدن را از بالا به پایین و از پایین به بالا نموده اند كه مطابق با جدیدترین توصیه های علمی درباره روش مسواك زدن است .

علاوه بر آن در كتب گوناگون فقهی و عبادی اسلام ، دستورات مؤكد مبنی بر مسواك زدن هنگام ساختن وضو و نماز آمده است و با توجه به این كه نمازگزار روزانه حداقل 3 بار وضو می گیرد ، چنانچه قبل از هر وضو اقدام به مسواك زدن بكند ، از حد اكثر پاكیزگی لازم برای پیشگیری از تمامی بیماریهای دهان و دندان برخوردار می شود .