نشست نقد و بررسی سریال «وضعیت سفید» با حضور حمید نعمت‌الله (کارگردان و نویسنده)، خشایار موحدیان و سودابه سعیدیان (تدوین‌گر) و حمیرا ریاضی و سهیلا گلستانی (به عنوان بازیگران این سریال) عصر روز دوشنبه ـ دوم آبان ماه ـ در فرهنگسرای رسانه برگزار شد.
به گزارش خبرنگار سرویس تلویزیون ایسنا، حمید نعمت‌الله در ابتدای این نشست درباره‌ی «وضعیت سفید» گفت: بعد از فیلم «بوتیک» به همراه هادی مقدم دوست فیلمنامه این سریال را نوشتیم. قرار بود این کار در همان زمان ساخته شود که این اتفاق رخ نداد. پیش تولید این کار شش یا هفت ماه طول کشید و بعد از 17 ماه تصویربرداری هم‌اکنون مراحل پیش از تولید آن ادامه دارد.
نعمت‌الله درباره‌ی شکل‌گیری نهایی سناریوی «وضعیت سفید» عنوان کرد: بسیاری از کارهایی که من و هادی مقدم دوست انجام می‌دادیم ربطی به سفارش گرفتن نداشت، بلکه طرح‌هایی به ذهنمان می‌رسید که با همکاری یکدیگر آن را به فیلمنامه تبدیل می‌کردیم. موضوع به صورت باز و گسترده بدون تمرکز بر اجزای فیلمنامه شروع می‌شود و کم کم هر طرح راه خود را پیدا می‌کند. «وضعیت سفید» درباره‌ی دهه‌ی 60 و به خصوص تهرانی‌ها که تهران را ترک می‌کنند نوشته شد و بستر و موقعیت آن در این دهه رخ می‌داد. به اعتقاد من موقعیت این طرح موقعیت جذاب و سینمایی بود. خیلی زود به این طرح رسیدیم که تعدادی خواهر و برادر که با هم رابطه خوبی ندارند باید یکدیگر را تحمل کنند. فیلمنامه و روش کار کردن ما شکل خیلی کلاسیک و آموزشی نیست بلکه از پرگویی حرافی و خاطره گفتن شروع می‌شود و کم کم سر و شکل پیدا می‌کند.
*** حمید نعمت‌الله و پرهیز از ویترین بازیگران معروف
نعمت‌الله هم‌چنین درباره‌ی انتخاب بازیگران سریالش خاطرنشان کرد: معیارهای مختلفی برای انتخاب بازیگران وجود دارد از معیارهای کاملاً غیرهنرمندانه مثل معروفیت و محبوبیت تا معیارهای هنرمندانه مثل این‌که بازیگری که انتخاب کردیم چقدر هنرمند است و می‌تواند خوب بازی کند. این‌که مجموعه در برخورد اول با تماشاگر از لحاظ بازیگر گم و گور نباشد مهم بود ولی این‌که بخواهیم ویترین بازیگران معروف درست کنیم و همه بودجه صرف بازیگر شود صحیح نبود. می‌خواستیم بازیگران با نقش، قرابت داشته باشند و غافلگیر‌کننده باشند. معیارهای متنوع دیگری نیز اهمیت داشت؛ مثلاً موضوع بی‌اهمیتی مثل این‌که خانم بایگان ستاره دهه 60 بوده است.
نویسنده و کارگردان سریال «وضعیت سفید» درباره‌ی خاطرات و نوستالوژی‌های دهه‌ی 60 گفت: من و هادی مقدم دوست سعی کردیم در خیلی جاها خاطرات این دوران را مطرح کنیم؛ در جمع‌هایی که این کار را می‌کردیم استقبال می‌شد و ما هم این مسائل را یادداشت می‌کردیم تا از خاطراتشان سوء استفاده کنیم.
*** همزمانی پخش «وضعیت سفید» و اجرای «زمستان 66» یعقوبی
نعمت‌الله در بخش دیگری از این نشست در پاسخ به پرسشی درباره‌ی همزمانی پخش «وضعیت سفید» از تلویزیون و اجرای تئاتر محمد یعقوبی به نام «زمستان 66» که مساله جنگ را با نگاهی تلخ مطرح می‌کند، گفت: خود من تئاتر آقای یعقوبی را ندیده‌ام. اما موضوع جنگ موضوعی است که می‌توان از زوایای مختلف به آن نگاه کرد. تلخی، تباهی و پلشتی هم مهم‌ترین چهره‌ی جنگ است که باید درباره‌اش فیلم‌های زیادی ساخت. در کنار این مساله این هم یک واقعیت است که در آن دوران خیلی چیزها خاطره‌انگیز است و می‌شود آن را با مهربانی نگاه کرد.
وی هم‌چنین درباره‌ی خلاء داستان‌گویی در «وضعیت سفید» عنوان کرد: شیوه‌های روایت و فیلم‌نامه‌نویسی از سینمای غرب آمده و متعلق به متفکران غربی است و درس‌هایی است که همیشه مرور می‌شود اما با شیوه‌های دیگر نیز می‌توان کار کرد. علی حاتمی در گفت‌وگویی که خود من با او انجام دادم به شیوه‌های روایت قصه‌های شرقی اشاره می‌کرد که «هزاردستان» نیز مبتنی بر آن شیوه بود. انتخاب نوع داستان یک انتخاب است و الگوی مشخصی در آن وجود ندارد.
*** «وضعیت سفید» سریالی تاریخی است
نعمت‌الله در پاسخ به پرسشی مبنی بر این‌که فاصله‌ی دهه 60 تا 90 به 30 سال نمی‌رسد اما می‌توان این تعبیر را داشت که «وضعیت سفید» یک سریال تاریخی است، پاسخ مثبت داد و تاکید کرد: می‌توان این تعبیر را هم داشت که سریال تاریخی ساختیم. ما وسایلی مثل آكساسوار صحنه را قبل از تصویربرداری به همراه دکتر شجاعی كه طراح صحنه بود، از خنزر پنزر فروشی‌های مختلف می‌خریدیم و این برنامه جالب را تا آخر تصویربرداری حفظ کردیم. ما هر 10 یا 11 روز یک بار، یک روز تعطیل داشتیم که به گشت و گذار و خرید می‌گذراندیم.
کارگردان و نویسنده «وضعیت سفید» در ادامه‌ی این نشست درباره‌ی استقبال تماشاگران از سریالش تاکید کرد: به کار امیدوار بودم و این کار را دوست داشتم؛ به نظرم کار خوبی شده است.
نعمت الله سپس به بیان خاطره‌ای درباره‌ی بازخورد مخاطبان درباره‌ی «وضعیت سفید» پرداخت و گفت: یک روز که در یک بقالی بودم از او پرسیدم که آیا کار را دوست دارد یا نه و او گفت کار مزخرفی است و این مزخرفات را نسازید. حتی یکی از همسایه‌هایمان نیز با تمام وجود این‌که سعی می‌کرد دروغ نگوید در نهایت گفت معلوم است که خیلی زحمت کشیده‌اید؛ به هر حال کار ما تماشاگر حد وسط ندارد یا آن را دوست دارند یا دوست ندارند.
*** تقدیم «وضعیت سفید» به مرحوم حاتمی
وی هم‌چنین درباره شباهت «وضعیت سفید» و سریال «دایی جان ناپلئون» تاکید کرد: این سریال خیلی زود آدم را یاد دایی جان ناپلئون یا فیلم مادر علی حاتمی می‌انداخت. شیوه روایت به دایی جان ناپلئون نزدیک است. اما این‌که امیر شخصیت اصلی و راوی داستان باشد را از دایی جان ناپلئون نگرفته بودیم ولی متوجه شدیم در این سریال هم یک فرد جوان راوی ماجراست.
این کارگردان ادامه داد: دوست داشتم سریال به علی حاتمی تقدیم شود حتی یک کپچر هم آماده کرده بودیم که با خط نستعلیق سریال را به علی حاتمی تقدیم می‌کرد. من بیش از دایی جان ناپلئون در حال و هوای علی حاتمی و به خصوص سریال هزار دستان بودم و دوست داشتم علی حاتمی در ابتدای سریال باشد اما این‌که موافقت نشد نمی‌دانم به چه دلیل بود. در تمام طول سریال تاثیر پذیری خاصی از علی حاتمی داشتم و حتی چند دیالوگ هم در طول سریال از او در فیلم نامه آمده بود.
نعمت‌الله در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به موضوع سریال گفت: ما درباره‌ی موضوعی سریال ساختیم که نقطه مشترک ما و تلویزیون بود به همین دلیل اشکال خاصی در ممیزی پیش نیامد.
وی درباره‌ی زمان پخش سریال عنوان كرد: پخش هر شبی تصمیم تلویزیون بود اما اگر می‌شد کمی دیرتر پخش شود بهتر بود؛ به هر حال من تجربه این ماجرا را ندارم و فکر می‌کنم تلویزیون هم گرفتاری‌هایی در کنداکتور داشت. اما من دوست داشتم سریالمان کمی دیرتر نشان داده شود.
*** عوامل حقوق دو ماه آخر را نگرفتند
این کارگردان و نویسنده در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به شخصیت عباس غزالی در سریال و بازی اغراق‌آمیز او خاطرنشان کرد: بازی عباس جالب بود و رنگ و لعاب خاصی داشت. کارکتر او در سریال به مرتضی عقیلی نزدیک است و تحت تاثیر بهروز وثوقی نیز است.
نعمت‌الله در پایان سخنانش تاکید کرد: این سریال خیلی دوستانه ساخته شد و همه‌ی مراحل آن دوستانه بود؛ حتی هنرپیشه‌ها دو ماه آخر کار حقوق نگرفتند چون بودجه نداشتیم؛ قرار هم نیست این مبلغ به آن‌ها پرداخته شود، بازیگران ما در این مورد خیلی با معرفت و با محبت برخورد کردند.
*** سهیلا گلستانی و تغییر تدریجی گویش «منیژه»
به گزارش ایسنا، در بخش دیگری از این نشست سهیلا گلستانی ـ بازیگر «وضعیت سفید» ـ درباره‌ی کاراکترش گفت: این نقش مثل همه‌ی نقش‌های دیگر حاصل کشفیاتی بود که به طور مشترک بین کارگردان و بازیگر شکل گرفت. منیژه در ابتدا قرار بود شکل دیگری باشد اما در روز اول تصویربرداری با نشانه‌ی کوچکی از حمید نعمت الله راه شخصیت کنونی باز شد و ادامه پیدا کرد.
وی ادامه داد: در روزهای اول من و عباس غزالی بدون لهجه بودیم اما رفته رفته چند روز که گذشت نظر‌مان نسبت به این شخصیت‌ها تغییر کرد در یکی از سکانس‌های اولیه از من خواسته شد شعری را بخوانم چند شعر محلی را تست زدیم و در آخر به یک شعر محلی که من خیلی پیشتر شنیده بودم رسیدیم و چون آن شعر گیلانی بود، رفته رفته گویش منیژه تغییر کرد و به آن سمت رفت.
گلستانی درباره‌ی نوستالوژی‌های دهه‌ی 60 خاطرنشان کرد: من آن لحظات را به یاد دارم و در موشک باران تهران به مدرسه می‌رفتم. همه این اتفاقاتی که روایت می‌شود با یک پارادوکس همراه بود؛ چون یک اتفاق بد باعث یک اتفاق خوب که کنار هم قرار گرفتن بود، شد و این اجبار رفته رفته برایمان خوشایند شد.
بازیگر نقش «منیژه» تاکید کرد: یکی از دلایلی که باعث پیوند خوردن من به گروه شد این بود که من یک فیلم کوتاه به نام «وضعیت سفید» و درباره جنگ و یک خانواده ساختم در یکی از سفرهایی که به خاطر این فیلم به خارج از کشور داشتم عکس‌العمل‌های آدم‌ها برایم جالب بود و آن‌ها همان واکنشی که ما نسبت به جنگ عراق یا افغانستان داشتیم به جنگ ایران و عراق نشان می‌دادند.
گلستانی درباره‌ی بازخوردهای سریال «وضعیت سفید» عنوان کرد: چیزی که به نظر می‌آید متفاوت بودن نظرات است یا مخاطبان از سریال خوششان آمده یا اصلاً خوششان نیامده که این مساله نشان دهنده‌ِ تفاوت سریال است و همه در این نقطه نظر متفق‌القول هستند که سریالمان سریال متفاوتی است اما برای من تماشای «وضعیت سفید» یک شکنجه روحی است چون مدام در حال کشف کردن هستم و مثلاً می‌گویم چرا در این جا این کار را نکردم.
این بازیگر ادامه داد: نقش‌های مجموعه خیلی خوب در هم تنیده شده است چندی پیش هم در یکی از نقدها خواندم که این سریال یک پدیده در کارهای تلویزیونی محسوب می‌شود.
*** حمیرا ریاضی و نوستالژی‌های دهه‌ی 60
حمیرا ریاضی ـ بازیگر نقش مهناز ـ یکی دیگر از عواملی بود که در نشست فرهنگ سرای رسانه حضور داشت.
او در ابتدای سخنانش با اشاره به این که سه ماه دیرتر از سایر اعضاء به گروه اضافه شده و با فراز و نشیب‌هایی مواجه بوده است، درباره‌ی موشک باران تهران گفت: موشک باران را با تمام وجودم احساس کردم و حتی زمان‌هایی را به یاد دارم که با خویشاوندانم به رودهن می‌رفتیم و مجبور بودیم برای آوردن آب از حوض یخ زده یخ بشکنیم. اتفاقات سریال نیز به همین دلیل برای من مأنوس بود و به نظرم دوره هم بودن آدم‌ها در دهه 60 به خوبی نشان داده شده است. آدم‌های آن زمان در حالی که درگیر جنگ بودند مثل آدم‌های الان تنها نبودند ما الان از هم دور شده‌ایم.
وی تاکید کرد: در برخورد با تماشاگران نخستین چیزی که من با آن مواجه می‌شوم، نوستالوژی‌های تماشاگران است و اکثریت تماشاگران ممنون هستند که خیلی جاها به شعور تماشاگر احترام گذاشته می‌شود. هر چند که کنش‌های قصه درون خودش است و شاید ریتم کند باشد، ولی تمپوی درونی قصه به خاطر فضاهایی که شخصیت‌ها در آن هستند خیلی تند است.
حمیرا ریاضی با بیان این که مردم از عباس و یونس غزالی و سهیلا گلستانی خیلی تعریف می‌کنند درباره‌ی کارکتر «مهناز» که خودش ایفاد کرده، گفت: با یک شخصیت کلیشه‌یی و تیپ روبه رو نیستیم و هر حرکت مهناز برای ما غیرقابل پیش‌بینی است. شخصیت کامل هم شخصیتی است که قابل پیش‌بینی نباشد و تنها یک تیپ صرف است که عکس‌العمل‌های کلیشه‌یی دارد.
*** تدوین امروزی «وضعیت سفید»
به گزارش ایسنا، در بخش دیگری از این نشست سودابه سعیدی‌نیا یکی از تدوین‌گران سریال «وضعیت سفید» درباره‌ی همکاری مشترک با خشایار موحدیان، عنوان کرد: این اولین باری نیست که با هم همکاری می‌کنیم خیلی وقت است که حرف یکدیگر و حرف کارگردان را هم می‌فهمیم.
خشایار موحدیان دیگر تدوین‌گر این سریال در ادامه این نشست، گفت: فضاهای جنگ و جبهه را از دهه‌ی 60 به یاد دارم ولی در تدوین نگاهم یک نگاه امروزی است و با یک نگاه امروزی کار می‌کند.
موحدیان درباره فشردگی کار تدوین و تاثیر آن بر این کار خاطرنشان کرد: شاید گاهی در پایان‌بندی‌ها دچار مشکل شویم اما در کل این کار چند لایه‌ِ مونتاژ شده دارد و باید به این مساله هم اشاره کنم که کارگردانی خوب نعمت‌الله در مونتاژ خوب تاثیرگذار بود؛ مثلاً در جاهایی که حرکات آهسته را می‌بینیم مواردی هستند که در تصویربرداری وجود داشته نه این‌که در مونتاژ اضافه شده باشد.
ایسنا
