تبیان، دستیار زندگی

دهمین دوسالانه سفال و سرامیك كه از 22 مهر در موزه هنرهای دینی امام علی(ع)‌ و همزمان در فرهنگسرای كومش استان سمنان افتتاح شده است تا 30 آبان دایر خواهد بود.‌ وقتی وارد موزه امام علی(ع) در بلوار اسفندیار (خیابان ولیعصر، بالاتر از میرداماد) می‌شویم، از همان ابتدا جلوه‌های متفاوتی از هنر سفال كشور مقابل چشمان ما خودنمایی می‌كند كه در مقایسه با همین 2 سال پیش، نشان‌دهنده پیشرفت و تنوع دید هنرمندان این عرصه است.

بازدیدمان را از طبقه زیرین نمایشگاه آغاز می‌كنیم، جایی كه نقش برجسته‌هایی از رضا عمرانی با عنوان «البرز»، سعید سلطانی‌مقدم «هرچه كردم جمله ناكرده گرفت»، یك اثر بی‌عنوان از هنگامه احمدی بروجنی، «باغ ایرانی» اثر سكینه آقانبی، «نگاه نو» از فرزاد فرجی، «نقاشی روی كاشی در قالب سه اثر از فرزانه كلانتری» و... به چشم می‌خورد. در وسط سالن اول نمایشگاه، سردیس زنده‌یاد عربعلی شروه‌كاری از هادی محبعلی نمایان است كه به تكنیك سفال لعاب‌دار ارائه شده است.

تكنیك‌های متنوع

مریم چیت‌ساز یكی دیگر از هنرمندان نمایشگاه است كه به ارائه 3 اثر بی‌عنوان پرداخته است. تكنیك این 3 اثر، ورقه بر روی احیاء نام دارد. «اصفهان» و «امامزاده» نیز كارهایی هستند كه در قالب نقش برجسته با لعاب در این نمایشگاه نمایش داده شده‌اند. در دهمین دوسالانه سفال و سرامیك، صرف‌نظر از تنوع مفاهیم، تكنیك‌های گوناگونی به چشم می‌خورد كه از جمله آنها می‌توان به لعاب بوری قلیایی سربی، تراشه روی كاشی و انواع و اقسام نقش برجسته‌ها اشاره كرد.

تعدد چیدمان‌ها

آنچه نمایشگاه این دوره از دوسالانه را در مقایسه با سایر دوره‌های پیشین، متمایز ساخته، وجود چیدمان‌هایی است كه در طبقه فوقانی یا دوم نمایشگاه به معرض نمایش گذاشته شده‌اند و تعدادشان كم هم نیست. اولین اثر چیدمانی كه بعد از عبور از پله‌ها در طبقه دوم نمایشگاه به چشم می‌خورد، اثری است با نام «درباره آدم‌ها». این چیدمان كه اثر فائزه هاشمی است، مشتمل بر سر آدم‌های مختلف از گل است. تكنیكی كه در این اثر به كار رفته، تركیبی از كار دست و لعاب است. همچنین‌ آرش گلابچیان نیز در قالب چیدمان به ارائه اثر متفاوتی از برگ‌ها و ماسه‌ها پرداخته است.

مقوله پررنگ محتوا

فارغ از چیدمان‌ها، در طبقه دوم نمایشگاه، چند ویترین پایه‌دار وجود دارد كه برخی از آثار هنرمندان در این ویترین‌ها نمایش داده شده‌اند و از آن جمله می‌توان به «تمدن» اثر هیربد همت آزاد با تكنیك سرامیك دست‌ساز اشاره كرد.

«راه نرفته» عنوان چیدمان دیگری است كه در وسط سالن وجود دارد. این چیدمان كه اثر مریم عزیزمحمدی است، تلفیقی از حجم، سفال و سرامیك است. «وحدت در وجود» كه اثری دست‌ساز با لعاب قلیایی است نیز دیگر چیدمان این سالن است. این اثر را عاطفه نساجی زواره ارائه كرده است. یاسر رجبعلی یكی دیگر از هنرمندان خوش‌فكر این نمایشگاه است كه به وسیله ورقه‌ای قالب پرسی به ارائه چیدمان«حلزون‌های خانه به دوش» پرداخته است. به طور كلی، نمایشگاه این دوره از دوسالانه دارای مضامین و مفاهیم بیشتری در مقایسه با دوره‌های پیشین است.

در میانه سالن نمایشگاه، تابلوی بزرگی با زمینه آبی از سعید اكبری از استان سیستان نصب شده است. همچنین اثر «اسب» كه با تكنیك ریخته‌گری ارائه شده از بهزاد اژدری در نمایشگاه به چشم می‌خورد. یك اثر حجمی با فیگور متفاوت آدم‌ها از نادر جلال، اثری با تكنیك نقاشی روی لعاب با عنوان «زندگی» از سمیرا هاشمی، «آغوش خاموش» و «انتظار» از مریم كوهستانی، «مرغ آمین»‌، «طلسم» و چیدمان پرنده‌ها اثر مسعود فریاد شیران و «زنان ایران» اثر رضوان مساله‌دان است.

از كنسرت پرندگان تا مهمانی گل‌ها

در 3 گوشه نمایشگاه، اثر زیبا و جالب دیگری در قالب چیدمان وجود دارد كه در درجه نخست اثر به چشم مخاطب، شبیه موج بزرگی در دریای بیكران می‌آید. نام هنرمند این اثر، محمدرضا فروهش است. همچنین، چیدمان «مهمانی گل‌ها» اثر مهدی ابراهیمی به تلطیف فضای نمایشگاهی كمك زیادی كرده است. این اثر به وسیله دوغاب و با تكنیك ریخته‌گری كار شده است. «كنسرت پرندگان» اثر فهیمه بنی‌اسدی و «سرمست از تهی» اثر پگاه حبیبی همدانی دیگر چیدمان‌های حاضر در نمایشگاه هستند.

حضور هنرمندان صاحب نام سفال

به جز هنرمندانی كه از استان‌های مختلف كشور در این نمایشگاه به ارائه اثر پرداخته‌اند، آثاری از هنرمندان نامی در عرصه سفال چون منیژه آرمین، عباس اكبری، منصور پورسنگری، رضا تائبی، فریده تطهیری مقدم، مریم سالور، اوژن سیروسی، فرزاد فرجی، روزبه نمازی، بهزاد اژدری، اسماعیل یاردیمچی و... نیز در این نمایشگاه حضور دارد.

مهمانان خارجی

پیشرفت هنرمندان

بعد از تماشای آثار نمایشگاه به فرزاد فرجی هنرمند سفالگر و عضو شورای سیاستگذاری دهمین دوسالانه سفال و سرامیك برمی‌خورم. او درباره این دوره از دوسالانه می‌گوید: بی‌تردید شاهد پیشرفت‌های بارز و آشكاری در دهمین دوره از دوسالانه سفال و سرامیك بوده‌ایم و همان‌طور كه می‌بینیم، هنرمندان از سراسر كشور در بخش‌های مختلف حجم، نقاشی، میراث فرهنگی، چیدمان، سرامیك دیزاین و... به ارائه اثر پرداخته‌اند. درواقع، بارزترین مولفه این نمایشگاه را می‌توان پیشرفت هنرمندان در زمینه تكنیك قلمداد كرد؛ بویژه در زمینه لعاب كه آثار متنوعی ارائه شده است.

ارائه شیوه‌های نو

از او درباره تكنیك احیاء می‌پرسم و این كه دلیل روی آوردن هنرمندان در این نمایشگاه به این تكنیك چه بوده است.

فرجی با اشاره به این كه احیاء، تكنیك تازه‌ای در زمینه سفال و سرامیك نیست و از دیرباز تا امروز در این هنر وجود داشته است، ادامه می‌دهد: تصور می‌كنم طی سال‌های اخیر به واسطه تعدد برگزاری كارگاه‌های آموزشی، ارتقای اطلاعات هنرمندان درباره سفال و ارائه آثار لعابی، شیوه‌های تازه‌تری در این حیطه به وجود آمده است. ضمن این كه هنرمندان به فراخور سلیقه و دیدگاهی كه درباره اثر خود داشته‌اند، در برخی موارد از تكنیك احیاء كه یك تكنیك همیشگی نیز بوده، استفاده كرده‌اند.

سفال‌های كاربردی

این هنرمند كه رویكرد فعلی‌اش نسبت به سفال، كار كردن‌ روی نقش‌های هخامنشی است، تصریح می‌كند: سفال این قابلیت را دارد كه موضوعات گوناگونی را در بر‌گیرد. به طوری كه رویكردهای تاریخی تا مسائل اجتماعی در كارهای هنرمندان این دوره نیز بخوبی مشهود است. هنرمندان معاصر در حیطه سفالگری، امروز می‌كوشند صرف‌نظر از ترسیم دغدغه‌های خود در آثار هنری بنا به ضرورت جامعه نیز به ارائه اثر بپردازند و طوری در زمینه سفال كار كنند كه جنبه كاربردی نیز داشته باشد.

او در ادامه با اشاره به این كه با وجود این نباید هنر سفال را محدود به ساخت وسایل مورد نیاز زندگی دانست و آن را در دایره كاسه و بشقاب و كوزه محدود كرد، می‌افزاید: از این رهگذر نیز‌ به واسطه برگزاری نمایشگاه‌ها، همایش‌ها و به‌طور كلی شناختی كه درباره سفال ارائه شده، می‌بینیم كه سفال از حالت كاربردی به سمت شهری شدن تغییر یافته و در حجم‌ها نمود یافته است، اگرچه هنوز در زمینه طراحی دچار ضعف‌هایی هستیم.

نگاه عمومی مطلوب نسبت به سفال

این عضو شورای سیاستگذاری دهمین دوسالانه سفال و سرامیك در پاسخ به این سوال كه در حال حاضر رویكرد عمومی جامعه نسبت به این هنر چگونه است، می‌گوید: به طور كلی، سفال به یمن وجود كارگاه‌های آموزشی، تبلیغات و اطلاع‌رسانی، برپایی نمایشگاه‌ها و... رشد مطلوبی داشته است و فكر می‌كنم تا امروز شناخت نسبتا خوبی از سوی جامعه به این هنر صورت گرفته است. بخصوص این كه هنرمندان سفالگر از نظر فرمی در كارهایشان رشد زیادی كرده‌اند و همان‌طور كه اشاره كردم، سفال امروز كاربرد بیشتری در جامعه پیدا كرده و به همان نسبت، درك عمومی مطلوبی هم نسبت به این هنر حاصل می‌شود. منبع جام جم