تبیان، دستیار زندگی

گروه «اینك» با آهنگسازی حامد فكوری و مقداد شاه‌حسینی یكی از این گروه‌هاست كه با خوانندگی سینا سرلك و نوازندگانی جوان، ولی باتجربه شكل گرفته و آخرین روزهای مهر در تالار وحدت كنسرتی اجرا می‌كنند. در یك روز خنك پاییزی‌ به جلسه تمرین آنان رفتیم و پای صحبت‌ها و دیدگاه‌هایشان نشستیم.

نوازندگان آهنگساز

حامد فكوری، نوازنده تار و آهنگساز گروه اینك، یكی از اهداف گرد هم آمدن اعضای این گروه را رسیدن به مولفه‌های ذهنی آهنگسازان گروه می‌داند و می‌گوید: من و مقداد شاه‌حسینی در این اجرا به دنبال مشخصه‌هایی از آهنگسازی هستیم تا آنها را به ظهور برسانیم. به عنوان مثال یكی از این مولفه‌ها استفاده از جلوه‌های صوتی و بصری است كه در موسیقی سنتی كمتر سابقه دارد.

وی ادامه می‌دهد: ما در اجرایمان از جلوه‌های صوتی و بصری به صورت خیلی رقیق و كمرنگ كه هضم موسیقی را برای مخاطب راحت‌تر كند، بهره می‌بریم.

این گفته فكوری، نشان دهنده جریانی است كه در سال‌های اخیر شدت یافته و نوازندگان آهنگساز زیادی را به جامعه موسیقی معرفی كرده است. یكی از گرایش‌های برآمده از فعالیت‌های این هنرمندان نوگرا، ورود جلوه‌های صوتی به كنسرت‌های موسیقی است.

تكرار این رویكرد در سال‌های گذشته توسط گروه‌های موسیقی، شاید این باور را در ذهن مخاطب ایجاد كند كه موسیقی به تنهایی بازگوكننده تفكر آهنگساز نیست و به خودی خود قابلیت تاثیرگذاری بر شنونده را ندارد. البته فكوری این مساله را با قاطعیت رد می‌كند و می‌افزاید: موسیقی به تنهایی از نظر شنیداری می‌تواند بازگوكننده تفكر آهنگساز باشد، ولی وقتی وارد یك اجرای صحنه‌ای می‌شویم، نیاز داریم كه مخاطب امروزی ایران را با ایجاد جذابیت‌هایی، به تفكری عمیق‌تر نسبت به آنچه می‌شنود، واداریم. او تاكید می‌كند: قرار نیست با این كار دید مخاطب را از اصل موسیقی سنتی دور كنیم، بلكه قصد داریم طعم دیگری ازموسیقی را با او به تجربه بنشینیم یا به عبارت دیگر، نوایی تازه از سنت را كوك می‌كنیم.

این آهنگساز با تاكید بر این‌كه قرار نیست جلوه‌های صوتی بر موسیقی ما غالب شوند، تصریح می‌كند: ما در كنسرت‌هایمان از اصوات و جلوه‌های صوتی كه در طبیعت وجود دارد، استفاده می‌كنیم نه از افه‌ها و صداهای الكترونیكی.

فاصله گرفتن خوانندگان از نوازندگان

حضور خواننده بنام و سرشناس در گروه‌های موسیقی، امروزه به معضل خواننده سالاری تبدیل و تاثیرات منفی بر كار آهنگسازان گذاشته است. فكوری كه در گروه ‌ اینك‌ از همراهی صدای سینا سرلك بهره می‌برد، در این باره می‌گوید: متاسفانه مخاطب ایرانی به گونه‌ای تربیت شده كه از موسیقی فقط خواننده را می‌بیند و برای همین فضایی به نام خواننده سالاری شكل گرفته است.

وی ادامه می‌دهد: این مساله در دراز مدت باعث شده كه از نظر كیفی افت كنیم و فقط فروش كنسرت برایمان اهمیت پیدا كند، اما ای‌كاش در موسیقی به جایی برسیم كه خواننده نسبت به فضایی كه آهنگساز كار كرده انتخاب شود و آهنگساز قطعه‌ای را برای صدای خاصی كه در ذهنش است، بسازد. فكوری با اشاره به اهمیت شعر و ادبیات در موسیقی ایران می‌گوید: موسیقی ما از قدیم با ادبیات همراه و طبیعتا مجری این ادبیات هم خواننده بوده است. در گذشته، خواننده‌ها و نوازنده‌ها از نظرروحی با هم عجین‌تر بودند و آثار جاودانه‌ای خلق می‌كردند كه این روزها دیگر این طور نیست. این آهنگساز می‌افزاید: متاسفانه هم‌اكنون به خاطر جوی كه در موسیقی حاكم است، خواننده و نوازنده از هم فاصله گرفته‌اند و در دو دنیای كاملا متفاوت زندگی می‌كنند كه گاهی برای یك كنسرت دور هم جمع می‌شوند.

او ادامه می‌دهد: موسیقیدانان تلاش خود را در جذب مخاطب جوان ادامه می‌دهند، اما چون فرهنگ‌سازی درست و حمایتی از سوی دولت صورت نمی‌گیرد، مخاطب جذب نمی‌شود و شاید این خود دلیلی برای در جازدن باشد.

دوری از موسیقی سنتی

او ادامه می‌دهد: درواقع كار به جایی رسیده مردمانی كه در گذشته آثار آهنگسازانی چون مشكاتیان، علیزاده، لطفی و دیگران را گوش می‌كردند، امروز به آثار ضعیف موسیقی پاپ گوش می‌دهند. البته این موضوع از یك‌سو به شرایط زندگی امروز و از سویی دیگر به عدم حمایت دولت از موسیقی سنتی بستگی دارد.

وی با اشاره به نگاه سهل و ممتنع مخاطب به اجراهای موسیقی می‌گوید: متاسفانه مخاطبان ما نگاهی سهل به اجراها دارند، چرا كه اغلب آنها الزامی ‌به استفاده از پشتوانه‌های فرهنگی و ادبیات در ارائه موسیقی‌شان ندارند. متاسفانه در بسیاری موارد هم دیده می‌شود كه نحوه استفاده از شعر معاصر (و البته انواع سهل‌تر كه در دسترس‌تر است) به بدنه ادبیات و موسیقی ما لطمه زده است.

تولد دوباره موسیقی آیینی

شاه‌حسینی نوازنده تار گروه اینك كه یك بخش آهنگسازی گروه بر عهده اوست، با اشاره به الهام از موسیقی آیینی در ساخت قطعاتش می‌گوید: من در این كار سعی كردم خلق دوباره‌ای از موسیقی آیینی داشته باشم كه در‌حقیقت مخاطب با موسیقی آیینی به شكل مدرن روبه‌رو می‌شود كه به یك تعبیر شاید مناجات صوتی است.

وی درباره نام گروه و ارتباطش با موسیقی‌ای كه اعضا اجرا می‌كنند، می‌گوید: اینك، وضعیت حال گروه را نشان می‌دهد، امروز ما یك موسیقی و سال آینده یك موسیقی دیگر را ارائه می‌دهیم. بر این اساس، اسم به گونه‌ای انتخاب شده كه سال‌های سال جوابگوی موسیقی زمان خودش باشد. تنظیم‌كننده و خواننده «از زبور تنهایی» در خصوص عدم استقبال مخاطبان موسیقی از ساز و آواز در اجرای یك كنسرت معتقد است كه ساز و آواز به خوراكی برای پر‌شدن جاهای خالی موسیقی و كنسرت تبدیل شده و خیلی هنرمندان روی آن كار دقیقی نمی‌كنند.

شاه‌حسینی ادامه می‌دهد: متاسفانه هم اكنون بسیاری از نوازندگان و خوانندگان كه چند سال شروع به ساز زدن و خواندن كرده‌اند، در كنسرت‌ها به تكنوازی یا ساز و آواز می‌پردازند و شنونده را با فضایی آشفته روبه‌رو می‌كنند و این خود باعث شده مخاطب امروزی دیگر حوصله شنیدن این بخش از موسیقی ایرانی را نداشته باشد.

شاید یكی از دلایل بی‌توجهی نسل امروز به موسیقی سنتی، بیان شعرهای گذشته با موسیقی حال است كه خود تضادی بین 2 هنر شعر و موسیقی ایجاد می‌كند. شاه‌حسینی در این باره می‌گوید: استفاده مكرر از یك قالب شعری، مخاطب را زده می‌كند. در این ارتباط باید سراغ گنجینه بزرگ ادبی خودمان برویم و هر گوشه‌اش را بكاویم.

در گروه اینك، سینا سرلك در مقام خواننده در 2 بخش متفاوت، بیان و لحن آوازی خاصی ارائه می‌دهد.

سرلك در باره تفاوت بیان آوازی در كنسرت پیش رو می‌گوید: هر كس لحن آوازی خودش را دارد، اما نوع استفاده از تكنیك‌ها و نوع بیان مطالب و موسیقی در هر كاری متفاوت است. بر این اساس یك خواننده باید آمادگی این را داشته باشد كه در هر ژانری ارتباط تكنیكی و حسی با كار برقرار كند و بتواند آن را پرورش دهد.

وی ادامه می‌دهد: یك خواننده باید كشش‌ها، تحریرها و نوع بیان مطالب را در سبك‌های متفاوت داشته باشد و از آنجا كه سلیقه هر آهنگسازی متفاوت است، خواندن خواننده نیز با توجه به این تغییر ملودیك‌ باید تغییر یابد. ولی هم‌اكنون می‌بینیم‌خواننده‌ها همیشه یك شكل می‌خوانند كه به نظرم اصلا خوب نیست.

نوآوری تا كجا؟

این خواننده درباره ارتباط تغییر بیان آوازی با نوآوری در موسیقی آوازی می‌گوید: به نظر من، نو‌آوری به معنی خارج شدن از خط اصلی موسیقی نیست. با این حال، متاسفانه در سال‌های اخیر، بسیاری در كنسرت‌ها و كارهایشان با كپی‌برداری‌های خیلی ضعیف و غلط از موسیقی‌های كلاسیك غربی و حتی موسیقی‌های فولكلور ایرانی، سعی دارند آن را به عنوان نوآوری با سنت‌های موسیقایی ایران پیوند بزنند كه درست نیست.

وی در ادامه تاكید می‌كند: اگر اجرای من در2 شب كنسرت متفاوت باشد، این خود نوعی نوآوری است.

سرلك تاكید می‌كند: نو‌آوری در این است كه یك هنرمند با توجه به سلیقه جامعه امروزی و سلیقه مردم چه در سرزمین خودش و چه در كل دنیا گام بردارد.

منبع جام جم