"وضعیت سفید"؛ سند تصویری درخشان از روزهای پایانی جنگ تحمیلی تهران - جنگ تحمیلی هشت ساله كه چندی پیش سی ویكمین سالگرد آغاز آن گرامی داشته شد، معدن بزرگی از سوژه برای هنرهای نمایشی است كه متاسفانه تا كنون از این ظرفیت بطور كامل بهره گرفته نشده است. |
|  |
به گزارش روز سه شنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، مجموعه های تلویزیونی نیز به تاسی از سینمای ایران، كمتر به زوایای گوناگون جنگ پرداخته و اغلب درگیر موضوعات اجتماعی با مایه های ملودرام هستند.
اما این شب ها، مجموعه ای روی آنتن شبكه سوم سیما می رود كه به مقطعی از جنگ تحمیلی پرداخته است.
مجموعه تلویزیونی "وضعیت سفید" به كارگردانی حمید نعمت الله به روزهای پایانی جنگ كه با موشك باران تهران همراه بود، می پردازد و تاثیر آن را بر روی اجتماعی كوچك به نمایش گذاشته است.
نعمت الله و هادی مقدم دوست در مقام نویسندگان فیلمنامه در گام نخست، قصه خود را خوب و روان آغاز كرده و با كمترین لكنت آن را پیش می برند: سفر مادر یك خانواده شلوغ و پرجمعیت به تهران، و سر زدن به تك تك آنها كه وی را با مشكلات بسیار روبرو می كند.
این ایده ساده و یك خطی كه پیش از این بارها و بارها به تصویر كشیده شده در دستان فیلمنامه نویسان "وضعیت سفید" به شكلی كاملا طبیعی و غیر كلیشه ای درآمده است.
موشك باران تهران در اواخر سال 66 كه همچنان خاطرات تلخ آن از یاد نرفته، شخصیت محوری ماجراست كه آدم های داستان را به یكدیگر نزدیك كرده و داستانك های فرعی را به آن وصل می كند.
خانواده شلوغ و پرجمعیت "گلكار" به عنوان نمادی از جامعه، همه جور شخصیتی را در خود دارد؛ از "بهروز" پسر كوچك خانواده كه همچنان در عوالم سال های دهه پنجاه است تا "بیژن" كاسب مسلك و "بهزاد" كارمند و داماد مذهبی و اهل جبهه.
موشك باران تهران توسط عراق بهانه مناسبی برای گردهم آوردن این جماعت نامتجانس در كنار یكدیگر است تا از این طریق درام پیش رفته و از ریتم نیافتد.
حال در چنین مجموعه ای با این حجم از شخصیت، نیاز به شخصیت پردازی درست و اصولی دو چندان شده و بیش از دیگر ساخته های تلویزیونی احساس می شود.
در قسمت اول و دوم كه اختصاص به معرفی شخصیت ها دارد، این كار به خوبی صورت گرفته و خصوصیات هریك بدون پرگویی، به اختصار به تصویر كشیده شد.
"احترام" به عنوان خواهر بزرگتر كه به لحاظ مالی از وضعیت بسیار بهتری نسبت به بقیه برخوردار است، خصوصیاتی كاملا تیپیك داشته و نزدیكی بسیاری به نمونه های مشابه پیش از خود دارد.
با این تفاوت كه نعمت الله و مقدم دوست از این كلیشه استفاده به جایی كرده و در كنار آن رگه هایی از خلاقیت را نیز در خلق آن به كار گرفته اند.
برای مثال به رفتار متكبرانه او در اتاق مدرسه با خانواده راننده مینی بوس نگاه كنید كه تا چه اندازه از كلیشه ها بهره گرفته و در نقطه مقابل، به نگرانی های زیر جلدی اش برای خواهرش "محترم" توجه كنید.
"بهزاد" نیز چنین وضعیتی داشته و كلیشه مرد زن ذلیل به بهترین و طبیعی ترین شكل ممكن در او به كار رفته، بدون آنكه به ورطه اغراق بیافتد.
ریزه كاری های بسیاری در خلق این شخصیت به كار رفته كه برای مثال می توان به مرتب بودن ظاهر او در هر شرایط اشاره كرد كه خود این موضوع به سوژه بامزه ای برای بگومگوی او با "بهروز" بدل شده است.
اما یكی از بهترین شخصیت های این مجموعه شخصیتی به شدت واقعی و ایرانی به نام "محترم" است كه هر یك از مخاطبان نمونه مشابه ای از او را در زندگی خویش دیده اند.
زنی پرحرف و زودرنج كه در كنار كلامی نیشدار، قلبی صاف و مهربان دارد.
او نماینده ای از زنان سنتی جامعه است كه با وجود پیشرفت اقتصادی، همچنان روی باورهایش پافشاری كرده و دیگران را ناخواسته زجر می دهد!
در كنار او باید به "بهروز" اشاره كرد كه خصوصیاتی كاملا تیپیك داشته و آشكارا از عدم تعادل روحی رنج می برد.
جوان بیكاری كه میان رویا و واقعیت سرگردان بوده و توجه چندانی به اتفاق های پیرامون خود نداشته اما درعین حال، علاقه كودكانه ای به خواهرها و برادرهایش دارد.
شخصیت مادر خانواده نیز با وجود بهره گیری از كلیشه های رایج، تفاوت های بسیاری با نمونه های مشابه خود دارد كه از جمله آنها می توان به كنشمند بودن او اشاره كرد.
شخصیت دیگری كه در واقع به شكل غیر مستقیم راوی داستان به حساب می آید، "امیر" نوه مادربزرگ است كه پرداخت فوق العاده ای داشته و رفتارهای بعضا عجیب و غریبش كمتر رنگ و بوی اغراق به خود گرفته است.
در این میان، علاقه قلبی او به "شیرین" - دختر عباس آقای راننده - بدان اضافه شده و كیفیت متفاوت تری به این شخصیت بخشیده است.
حمید نعمت الله در انتخاب بازیگران پرشمار اثر خود نیز عالی عمل كرده و آنها را كاملا مطابق با نقش ها برگزیده است.
در این میان "افسانه بایگان" در نقش "محترم" و "علی سلیمانی" در نقش "بهزاد"، بسیار بهتر از دیگران ظاهر شده و خصوصیات نقش را كاملا درك كرد و به نمایش گذاشته اند.
البته نباید از بازی های غافلگیر كننده بازیگر نقش "امیر" و "افسانه چهره آزاد" در نقش عروس خانواده به سادگی گذشت كه غنای بیشتری به كار بازیگران "وضعیت سفید" بخشیده اند.
حمید نعمت الله كه كارنامه سینمایی درخشانی نیز دارد، در نخستین مجموعه تلویزیونی خود به سراغ پروژه بلندپروازانه ای رفته كه جزییات در آن حرف اول را می زند.
در این رابطه او فوق العاده عمل كرده و حواسش به ریزترین اجزای كار نیز بوده است.
برای مثال كافیست به عنوان بندی درخشان مجموعه با عناصر خاطره انگیزش توجه كنید تا دریابید كه چه زحمتی برای خلق فضای دهه 60 ایران در حال جنگ كشیده شده است.
