پراید سفید، می‌خواهد مستقیم برود، اتوبوس می‌خواهد بپیچد به راست. آن جا کنار ایستگاه، کلی آدم منتظر ایستاده‌اند. خیلی‌ها سر خم کرده و چشم دوخته‌اند به جایی در انتهای میدان دیدشان. پراید سفید راه نمی‌دهد... چند تا ماشین توی هم گره می‌خورند و اتوبوس می‌خورد به چند تایشان. خیابان بسته می‌شود. آدم‌ها «آه» می‌کشند.
جایی دیگر از این شهر شلوغ، مرد ناگهان از وسط شمشادهای میان خیابان و از روی گاردیل‌ها می‌پرد وسط خیابان. راننده وحشت می‌کند. اما و حالا ظرف سه‌ماه اخیر با ورود اتوبوسهای تندرو،نه تنها آمار تصادفات کاهش یافته، که انتقال و جابجایی مسافران اتوبوس به طور بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است.
شهر، هزار گوشه دارد با هزار خیابان که ، خیلی‌هایش که قدیمی است به اصطلاح مهندسی‌ساز نیست و اصول شهرسازی برای ساختنش، فراموش شده است. در یکی از هزار گوشه، راننده‌ای حواسش پرت است، فکرش پیش یکی از آن دغدغه‌های خیلی زمینی اهالی شهری شبیه اصفهان است و ناگهان اتوبوس می‌خورد به...
فرقی ندارد کجا، این قصه ” ما هنوز تا رسیدن به اتوبوسهای پرسرعت واقعی فاصله داریم. باید تلاش کنیم تا با بررسی تمام خصوصیات سیستم و مسیر، حداکثر عوامل افزایش‌دهنده زمان را حذف کنیم “
بارها اتفاق افتاده است؛ برخورد اتوبوسی با خودرویی، آدمی و یا جایی. اما انگار این مسیرهای مجزای رفت و آمد اتوبوس، آمده‌اند تا این ماجرا کمرنگ شود میان رفت و آمدهای ما.
چندی قبل، وقتی لابه‌لای صحبت مدیران شهری از اتوبوسهای پرسرعت خبرشد به خیال خیلی از ما، اهالی کلانشهراصفهان رسید که باز قرار است، شبیه همان اتوبوسهای سریع‌السیر «جمهوری- آزادی» در مسیر دیگری، دیده شوند.
خطوطی ناکام که در ایستگاه‌های بین راه، جز یکی دو بار، توقف نمی‌کردند. مدتی گذشت. بحث میان دولت و شهرداری بالا گرفت، تا اینکه در این میان، برای ما هم معلوم شد که ماجرا این بار، کلی فرق دارد. بین حرف‌های معاون حمل و نقل شهرداری اصفهان، شنیده شد: «در شرایطی فعلی و با توجه به معضل ترافیک، گسترش روزافزون جمعیت و رفت و آمدهای درون شهری، نیاز به راهکارهایی هست که خیلی سریع به نتیجه برسند.»
«مونوریل» هم که بسیار هزینه‌بر است، تنها به عنوان موضوعی برای بحث و گفت‌وگو تبدیل شد.
اما« اتوبوس تندرو» یا همان سیستم اتوبوس پرسرعت کم خرج، بدون نیاز به سیستم‌های پیشرفته تکنولوژیک، در عین حال موفق در شهرهای مختلف دنیا، گزینه مناسبی بود. اصلاً انگار آمده بود تا خیلی از ما ساکنان اصفهان شبه‌مدرن را، از ایستادن در صف طویل اتوبوس‌ها، ساعت‌ها آویزان شدن از نرده‌ها، وقتی اتوبوس تلق‌تلق کنان پیش می‌رود و هزار و یک قصه تکراری دیگر، نجات دهد.
فعلا رایگان است
سیستم اتوبوس پرسرعت در بسیاری از شهرهای دنیا، از سال‌ها قبل فعال شده‌اند، اما در هیچ جا، به اندازه شهرهای آمریکای شمالی دیده نمی‌شوند. به هر حال وقتی رسیدند به اصفهان از شهرهای شلوغ ایران، دیگر تقویم‌ها سال ۱۳۸۹ را نشان می‌داد.
از ابتدای سال ” برابر آمارگیری‌ها که به صورت علمی و میدانی در کلان شهرهایی که از این سیستم استفاده کرده اند صورت گرفته، بیش از ۹۰ درصد مسافران از سرویس‌دهی خطوط، اظهار رضایت کرده‌اند “
جاری در فاصله میدان آزادی تا قائمیه، راهی جدا می‌شد و بعد این راه جدا، شد از آن اتوبوسهای« اتوبوس تندرو». همان‌ها که از بس تمیز و تندرو بودند، این روزها که این خط راه اندازی شده خیلی‌ها‌مان را به شک انداختند که اتوبوس ریالی باشند و بعد ما با اسکناسی مچاله شده در دست، رفتیم سمت راننده‌ها. و راننده‌ها که خنده‌شان می‌گرفت، می‌گفتند: «فعلا رایگان است.»
در طی چند روز گذشته اصفهانی ها اتوبوس سواری با سرعت، توی کابین‌هایی که سیستم تهویه هوا داشت را تجربه کرده اندو صدای خانمی که اعلام می‌کرد ایستگاه بعدی چه نام دارد هر چند دستگاه تهویه هوا و صدای خانم‌ها در همه اتوبوس‌ها نبود، اما سرعت بالا، عاملی بود که همان روزهای اول خیلی‌ها را کنجکاو کرد تا بیایند و تن بدهند به اتوبوس سواری. و حداقل مسیر میدان آزادی تا قائمیه را در حداکثر ۱۰ دقیقه طی کنند.
مدیرعامل شرکت اتوبوسرانی اصفهان و حومه، می‌گوید: «سرعت بالا، زیاد بودن ظرفیت جابه‌جایی مسافر بیشتر از خطوط عادی، کاهش بار آلودگی هوا و توجیهات اقتصادی (کاهش هزینه‌ها) از حسن‌های سیستم« اتوبوس تندرو» است که فعلاً در یک مسیر رفت و برگشت قائمیه تا آزادی ، دیده می‌شود.»
تا رسیدن به اتوبوسهای پرسرعت واقعی فاصله داریم
هر چند همین سرعت، خیلی‌ها را با توجه به ترافیک مسیر «قائمیه تا آزادی » می‌کشاند تا ایستگاه‌های هنوز نصب نشده«اتوبوس تندرو»، اما خیلی از کارشناسان می‌گویند، شرایط باید بهتر و سرعت هم بیشتر شود.
کارشناسان حمل و نقل و ترافیک ، می‌گوید: «ما هنوز تا رسیدن به اتوبوسهای پرسرعت واقعی فاصله داریم. باید تلاش کنیم تا با بررسی تمام خصوصیات سیستم و مسیر، حداکثر عوامل افزایش‌دهنده زمان را حذف کنیم. هر چند به نظر می‌رسد با افزودن امکانات ” بخش عمده‌ای از تصادفات ناشی از نارسایی‌های فرهنگی است. بارها دیده شده عابری در فاصله ۱۵ متری از خط‌کشی، از روی نرده‌ها پریده و به سوی دیگر رفته، یا موتورهایی که وارد مسیر می‌شوند “
در نظر گرفته شده و اجرای طرح‌های مناسب، به هدف واقعی نزدیک شویم.»
این کارشناسان می‌گوید: «برابر آمارگیری‌ها که به صورت علمی و میدانی در کلان شهرهایی که از این سیستم استفاده کرده اند صورت گرفته، بیش از ۹۰ درصد مسافران از سرویس‌دهی خطوط، اظهار رضایت کرده‌اند. اما در این میان نباید فراموش کرد که خطوط اتوبوس تندرو برای استفاده حدود ۲۰۰ هزار نفر در روز پیش‌بینی شده، است.
به هر حال با توجه به این که طرح اتوبوس تندرو ، برای سومین بار در کشور اجرا شده، طبعاً تا نقطه مطلوب فاصله داریم. البته این مسیر با نظارت، کنترل، ارزیابی و رفع عیب‌های سیستم زیر نظر کارشناسان طی می‌شود و ما با رفع عیب‌های جزئی، با تجربه بیشتر خطوط جدید را راه‌اندازی می‌کنیم.»
● جدال فرهنگ و اتوبوس تندرو
سال‌ها گذشته است وقتی بلدیه‌چی ها حدود ۱۰۰ سال پیش تاکسی‌ها را به اصفهان آورد ند و چند سال بعد اتوبوس‌ها هم از راه رسیدند. بعد هم باید سال‌ها می‌گذشت تا قوانین اتوبوسرانی به تصویب برسد و آن وقت رئیس شهربانی آن روزها، شماره تلفن خانه‌اش را توی روزنامه سراسری چاپ کند که یعنی: «هرجا از راننده‌های اتوبوس و وضع حمل و نقل شاکی شدید، زنگ بزنید به من.»
توی همه این سال‌ها، ما آدم‌ها، چه ساکنان مدرن شده و چه آن‌ها که از دور و نزدیک بار و بندیلشان را جمع کردند و آمدند اصفهان، آن قدر آدم‌ها شبه مدرنی شدیم تا توان تحمل اتفاقات کلانشهری شبه مدرن را داشته باشیم.
۱۰۰ سال گذشت و بلدیه‌چی‌ها یکی از وظایفشان شد گسترش شبکه حمل و نقل عمومی و غیر آن هم کلی ماشین شخصی سازمانی راه افتاد توی شهر. همه این ۱۰۰ سال ما آنقدر تصادف دیدیم که دیگر چشم‌های‌مان گرد نشود از دیدن تصادفی.
یعنی هر چند که در اکثر مواقع راننده‌های اتوبوس، مقصر نبودند، اما شلوغی خیابان، قانون‌شکنی شهرنشینان فراری از قانون و هزار دلیل و بهانه دیگر ” مکانیزه برای تردد مسافران سامانه اتوبوس های تندرو از قائمیه تا آزادی تعبیه شده و تاکنون پل مکانیزه ایستگاه حسین آباد احداث شده و ۴ پل دیگر در تقاطع غیر همسطح شهید میثمی ، میدان آزادی و در مسیر خطBRT احداث ودر اختیار مسافران BRT قرار خواهد گرفت “
باعث می‌شد آن‌ها هم سهمی داشته باشند در تصادفات هر روزه.این روزها در مسیر تازه نفس اتوبوس های تندرو یعنی قائمیه تا آزادی یعنی در روزهای آزمایشی راه اندازی این طرح خبرهای به گوش می‌رسد؛این در حالی است که شهروندان با مسیر و نحوه سوار و پیاده شدن آن آشنایی ندارند و با گریز قانونی و تخلف در این مسیر از موتورسیکلت تا خودروشخصی تردد می کند طرحی که به منظور کاهش تصادفات در محدوده رفت و آمد« اتوبوس تندرو» ها باید صورت گیرد.
مدیر پروژه BRT در این باره می‌گوید: «یکی از دستاوردهای خطوط اتوبوس تندرو ، ایمنی بالای آن‌هاست. طبعاً با جداسازی فیزیکی مسیر حرکت اتوبوس‌ها و جداسازی مسیرهای رفت و برگشت، حتی باید منتظر کاهش بیشتر آمار تصادفات باشیم.» کاهش تصادفات محسوس است، و شاید جالب‌ترین بخش این آمارگیری‌ها این باشد که اکثر تصادفات بین موتورسواران وارد شده به خطوط، ماشین‌های چراغ‌دار دیگر و عابران است. البته عبور و مرور عابران پیاده از نقاطی که خط‌کشی مشخص هم نشده از دلایل دیگر تصادفات است.
به طوری‌که «صلواتی » می‌گوید: «بخش عمده‌ای از تصادفات ناشی از نارسایی‌های فرهنگی است. بارها دیده شده عابری در فاصله ۱۵ متری از خط‌کشی، از روی نرده‌ها پریده و به سوی دیگر رفته، یا موتورهایی که وارد مسیر می‌شوند.»
● پل‌های نجات
همان طور که شهر گسترش یافت و طول و عرضش مدام بیشتر شد، خیابان‌ها و بزرگراه‌ها هم آمدند. شهر تکه تکه شد و بعد روی هر بزرگراهی و خیابانی، پلی نصب شد. پل‌هایی برای آن که جان خیلی‌ها، در میان ازدحام خودروها، ارزان از دست نرود. از سوی دیگر، خیلی از کارشناسان می‌گویند: «ورود مسافر از ایستگاهی همسطح به اتوبوس و عدم عبور او از مسیر اتوبوس‌ها، یکی از مشخصه‌های خطوط اتوبوس پرسرعت است.»
همه این‌ها کنار هم می‌تواند دلایلی باشد برای ورود ۵ پل مکانیزه هوایی برای عبور و مرور مسافران.
مدیر پروزه BRTدر این باره می گوید:۵ پل مکانیزه برای تردد مسافران سامانه اتوبوس های تندرو از قائمیه تا آزادی تعبیه شده و تاکنون پل مکانیزه ایستگاه حسین آباد احداث شده و ۴ پل دیگر در تقاطع غیر همسطح شهید میثمی ، میدان آزادی و در مسیر خطBRT احداث ودر اختیار مسافران BRT قرار خواهد گرفت .
