با توجه به اینکه اتاق عمل و شرایط آن از اهمیت ویژه ای در اعمال جراحی برخوردار است بر آن شدیم که در رابطه با مرگ و میر بیماران در اطاق عمل و عوامل خطرساز در آنجا ... صحبتهای دکتر کریم زاده رئیس انجمن بیهوشی و مراقبت های ویژه استان گیلان بنشینیم. متن زیر حاصل گفت و گوی صمیمانه ما با دکتر کریم زاده است که می خوانید:
دکتر کریم زاده در رابطه با پارامترهای تإثیر گذار
قبل ازشروع به بحث ازاینکه این فرصت رابه بنده دادید سپاسگزاری می کنم. .همانطوری که مستحضر هستید روزانه صدهاعمل جراحی دربیمارستانهای مختلف شهرمان صورت می گیرد و اغلب بیماران ازعمل جراحی واطاق عمل وحشت دارندودچارترس ودلهره می شوند که تاحدودی این ترس طبیعی می باشد. دراینجا عوامل خطرسازوریسک فاکتورهای مربوط به اعمال جراحی رابررسی می کنیم. به طور کلی عوامل خطرساز به سه دسته تقسیم می شود:
- فاکتورهای مربوط به بیمار
- فاکتورهای مربوط به جراحی
- فاکتورهای مربوط به بیهوشی
که ازاین بین , فاکتورهای مربوط به بیماراهمیت بسزایی دارد.
رئیس انجمن بیهوشی و مراقبت های ویژه استان گیلان مهمترین فاکتور در رابطه بابیمارانی که به اتاق عمل می آیند را وضعیت قلبی آنان و بررسی بروزانفاکتوس ظرف شش ماه اخیر دانست و گفت:از انجام اعمال جراحی الکتیو دراین بیماران جدا بایدخودداری شود چون مرگ ومیر بسیاربالایی دارد.
عوامل دیگرخطرساز، سن بیمار است که اعمال جراحی دراطفال زیر یک سال وبالای 70سال ازریسک بالاتری نسبت به سایرسنین برخورداراست، بطوریکه ریسک اعمال جراحی دراطفال زیریکسال حدود ده برابر سایربیماران می باشد و درافراد بالای 70 سال نیز ریسک بیهوشی وجراحی به شدت افزایش می یابد. بنابراین توصیه می شود ازانجام اعمال غیرضروری دراین رده سنی جداخودداری شود.
فاکتوردیگر جنس بیماراست که اعمال جراحی درمردان ازریسک بالاتری نسبت به زنان برخورداراست ومرگ ومیراعمال جراحی درمردها بسیار بیشتراززنان می باشد.البته دراعمال جراحی قلب باز این آمار برعکس می شود و ریسک درزنان بیشتراست .
ازنظر نژادی نیز مرگ و میر درغیرسفید پوستان بیشترازسفید پوستان می باشد.
وی به لحاظ جراحی به عواملی که در میزان مرگ و میر تإثیر گذار می باشد اشاره کرد و در مورد اهمیت نقش جراح در این امر گفت:
به لحاظ جراحی نوع عمل جراحی ومحل آن اهمیت بسزایی درمیزان مرگ ومیربیماران دارد. به طوری که اعمال جراحی که درقسمت فوقانی شکم وتوراکس صورت می گیرد نسبت به سایر قسمتهای بدن ازریسک بالاتری برخوردارمی باشد و نوع عمل جراحی نیز درمیزان مرگ ومیر تاثیرگذاراست .اعمال جراحی بزرگ پیچیده میزان ترومای بیشتری وارد می کند و هرچه میزان ترومای وارده بیشترباشدریسک اعمال جراحی افزایش می یابد.
مدت عمل جراحی نیز درمیزان مرگ ومیربیماران تاثیرگذاراست وهرچه زمان عمل جراحی طولانی می شود ریسک جراحی نیز افزایش می یابدو به ازای هردوساعت افزایش درزمان عمل جراحی , ریسک عمل جراحی دو برابرمی شود.
جراح نیز دراین امرنقش بسزایی دارد بطوریکه مطالبات صورت گرفته دریکسری اعمال جراحی بزرگ وپیچیده نشان می دهدکه میزان مرگ ومیر بیماران به لحاظ تجربه جراح ده برابر بین جراحان مختلف متفاوت بوده است .
اورژانسی بودن عمل جراحی نیز ریسک عمل جراحی رابه شدت افزایش می دهد و همچنین میزان مرگ ومیربیماران را سه برابر افزایش می دهد.
دکتر کریم زاده در مورد نقش متخصص بیهوشی درمیزان مرگ ومیربیماران گفت:
همانطوری که قبلا نیز اشاره کردم بین این سه عامل اصلی فاکتورهای مرگ ومیر, دررده اول تعیین کننده ریسک مرگ ومیر بیمار, فاکتورهای مربوط به بیمارقراردارد , در رده بعدی فاکتورهای مربوط به جراحی ودررده آخر فاکتورهای مربوط به بیهوشی قراردارد.بعبارتی دیگر آمار و مطالعات دقیق صورت گرفته طی سالهای متمادی نشان می دهد که از هر ده مورد مرگ و میری که در اتاق عمل اتفاق می افتد فقط دریک مورد مسئول مستقیم , متخصص بیهوشی بوده است ودربیشتر موارد فاکتورهای مربوط به خود بیمار عامل مرگ ومیر بوده است .
مثلا بیمار سابقه بیماری قلبی داشته یا بدلیل سن بالا یانوع عمل جراحی واورژانسی بودن عمل جراحی در اتاق عمل دچار مشکل شده است، ولی آن چیزی که در رابطه بافاکتورهای مربوط به بیهوشی اهمیت دارد قابل پیشگیری بودنشان است وبا کنترل دقیق وایجاد شرایط استاندارد مانیتورینگ اطاق عمل بیش از 50 درصد از مرگ ومیر های مربوط به بیهوشی قابل پیشگیری است .
کا ربیهوشی شبیه کارخلبانی است و ایجاد محدودیت در ساعات کار، اجباری است. مطالعات صورت گرفته نشان می دهدکه متخصصان بیهوشی که بیش از 18 ساعت یکسره دراتاق عمل کارکرده اند , به دلیل خستگی واشتباه درقضاوت وتصمیم گیری بیماران آنان مرگ ومیر بالای داشته اند .
وی در پایان توصیه هایی جهت کاهش مرگ و میر بیماران در اتاق عمل ارایه داد و گفت:
برای کاهش مرگ ومیر بیماران وکاهش ریسک اعمال جراحی توصیه های زیر پیشنهاد می شود:
بیماران حتما قبل از عمل جراحی توسط متخصص بیهوشی ویزیت شوند؛ و بیماریهای زمینه ای بیماران مشخص گردد وتحت درمان توسط همکاران متخصص مربوط قرار گیرند وبیمار در شرایط کاملا ایده آل به لحاظ کنترل بیماریهای زمینه ای به اتاق عمل آورده شود .
ازانجام اعمال غیرضروری دراطفال زیر یک سال وبالای 70 سال جدا خودداری شود.
ازانجام اعمال جراحی الکتیو بیمارانی که ظرف 6 ماه اخیر دچار انفاکتوس قلبی شده اند جدا خودداری شود.
اتاق عمل به لحاظ امکانات ومانیتورینگ شرایط استاندارد داشته باشد.
تیم جراحی وبیهوشی تجربه کافی داشته باشند.
داروهای بیمار به خصوص داروهای قلبی تا قبل از عمل ادامه داشته باشد وقطع نشود (مخصوصا بلوکرها).
دکتر علیرضا کریم زاده حق
متخصص بیهوشی
pezeshkanemrooz
