تبیان، دستیار زندگی

 والد معظم ایشان علامه ملاحسن گنخکی و والدة مکرمه ایشان نیز بی بی نسا مجاهد همشیرة سید عباس مجاهد شادگانی است. میرزا احمد بعد از میرزا محمد (ره) و میرزا جواد (ره) سومین فرزند پسری بود که خداوند تبارک و تعالی به این خانواده روحانی هدیه نمود، در خانه گلی و محقر آخوند ملاحسن و در جنوبی ترین نقطه روستا این فرزند نو رسیده و هدیه بهشتی، در دامان پر مهر مادر فاضله و شایسته اش و تربیت پدر روحانی و بزرگوارش و در خانه ای آکنده از طهارت، راستی، علم و تقوا و مملو از فیوضات قدسی و معنوی روزهای کودکی را پشت سر گذاشت.
مرحوم والدش بنا به گفته مورخ و دانشمند گرامی آقای حاج شیخ محمد شریف رازی در کتاب «گنجینه دانشمندان» از علمای مجاهد جنوب بوده است: «آخوند ملاحسن که یکی از علماء عالی مقام فارس و از مجاهدین تاریخ قمری بوده که با مساعدت و همکاری جمعی از آقایان آیات مخصوصاً آیت الله حاج شیخ جعفر محلاتی قیام نموده و در مقام دفاع با اردوی انگلیس که در بندر بوشهر پیاده شده بودند جنگیده است.» در شرح حالات آخوند ملاحسن نیز گفته اند: «وی تحصیلات خود را در نجف اشرف گذرانده و در زمان جنگ جهانی اول که انگلیسیها به بوشهر و دلوار حمله کردند وی به همراه بزرگانی مانند سید مصطفی بهزاری (حسینی) و ... نقش مهمی در بسیج نیروهای دشتی» برای اعزام به دلوار داشتند.
آخوند ملاحسن در سالهای جنگ جهانی اول به اتفاق میرزا باقر گزدرازی (والد "آیت اله میرزا جواد نمازی (ره) ) و سایر سرداران به همرا نیروهای رزمنده دشتی برای اعزام به دلوار در خورموج اردو زده بودند که زنان و بچه های خورموج با اشعار محلی این اردو را برای شرکت در جنگ تشویق می کردند. بنا به گفته معمرین، مردم دشتی آخوند ملاحسن که روحانی شجاع و نترسی بود را به عنوان رهبری مذهبی خود در جنگ با انگلیسی ها انتخاب کردند.
آیت الله دشتی در سنین کودکی و نوجوانی قرآن و مقدمات را نزد والد ماجدش تلمذ نمود. وی همچنین در مکتب خانه روستای گنخک، نزد مرحوم آخوند «حاج ملا قاسم» (والد شیخ عباس جلالی) با شوق و ذوق وصف ناشدنی و در کنار دیگر همسن و سالان خود به فراگیری و روخوانی این کتاب مقدس آسمانی همت گماشت. در همان مکتبخانه کوچک روستا آثار فراست و کیاست و تیزهوشی در چهره مبارک «میرزا احمد» هویدا بود و بسیاری از مردم به عینه آینده درخشانی از همان سنین برایش پیش بینی می کردند.
معظم له بعد از فراگیری قرآن و مقدمات نزد والدش که مجتهدی مسلم بود و اجازه اجتهاد نیز داشت و همچنین با تشویق و راهنمایی اولین معلمش یعنی مرحوم آخوند حاج ملا قاسم و به خاطر این که خود نیز سخت شیفته آموختن دروس حوزوی بود راهی حوزه علمیه روستای میانخره دشتی شده و در محضر و درس مرحوم آقا سید علینقی که خود از شاگردان آقا میرزا علی شیرازی بود و از ایشان اجازه دخل و تصرف در امور شرعیه را نیز داشته است، حاضر شد. (مرحوم آقا سید علی نقی الفیه ای منظوم در علم نحو تألیف کرده که از حیث تشبیهات به مراتب از الفیه «ابن مالک» برتر می باشد).
آیت الله دشتی یک سال از محضر عالم ربانی آقا سید علی نقی (ره) کسب فیض کرد و «سیوطی» را گذراند. با تشویق مکرر آقا سید علی نقی (ره)، همچنان که طلبه نوجوان و فقیری بود با مساعدت مالی تنی چند از خیرین منطقه در سن 10 تا 13 سالگی عازم حوزه علمیه نجف اشرف شد و برای نخستین بار به حریم ملکوتی دروازه دانش پیامبر (ص) پای نهاد و از نزدیک با امواج بی پایان بزرگترین حوزه علمیه جهان تشیع آشنا شد.
آیت الله دشتی که از مفاخر اسلام و عالم تشیع و به خصوص حوزه علمیه نجف اشرف بودند از خرمن علم و معرفت و فقاهت علمای مبارز و عالی مقامی همچون: آقا سید ابوالحسن اصفهانی، میرزا آقای اصطهباناتی، شیخ ابوالحسن مشکینی، شیخ موسی نجفی خوانساری، شیخ کاظم شیرازی، حاج آقا ضیاء الدین اراکی بالاخص آقا سید عبدالهادی شیرازی خوشه چینی کرده و پس از سالها تلاش، سخت کوشی و علم آموزی و بعد از گذراندن دروس خارج فقه و اصول توسط آیات عظام و حجج اسلام: سید ابوالحسن اصفهانی(ره) و سید عبدالهادی شیرازی و ... در سن 30 سالگی اجتهاد مسلم ایشان مورد تأیید قرار گرفت.
همچنانکه آقای حاج محمد شریف رازی در کتاب گنجینه دانشمندان خود به وضوح این نکته مهم را نیز روشن ساخته است. وی خاطر نشان می کند که : «حاج میرزا احمد بن العلامه آیه اله آخوند ملاحسن الدشتی نجفی بعد از فراغت از سطوح و در محضرآیات عظام و اساتید والامقام نظیر: میرزا ابوالحسن مشکینی و آیه العظمی اصفهانی و آیه اله ضیاء الدین اراکی و آیه الله حاج شیخ کاظم شیرازی و آیه الله حاج کاظم شیرازی و آیه الله میرزا عبدالهادی شیرازی استفاده کرده تا به مدارج عالیه، اجتهاد و فقاهت نائل و آیات نامبرده مقام علم و کمال و اجتهاد ایشان را گواهی کرده و اجازاتی مرقوم نمودند که نگارنده آنها را دیده ام ...
آیت الله دشتی نجفی «مُدظلله العالی» بعد از سال ها تدریس در حوزه شریف نجف اشرف و تربیت شاگردان بی شماری که اکنون هر کدام در جای جای عالم اسلام مشغول خدمت بوده و بعضاً از مدرسان بزرگ حوزة علمیه نجف اشرف و قم هستند، در سال 1350 هـ . ش با فشار و اذیت دولت عراق بر شیعیان و ایرانیان مقیم عتبات عالیات به ایران مراجعه فرمودند.
معظم له این بار راهی حوزه علمیه قم شدند تا به تربیت طلاب مکتب جعفری (ع) همت گمارند. این فقیه عالیقدر به تدریس دروس سنگینی مثل:کفایتین،خارج فقه و اصول، پرداختند.همچنین اثر گرانسنگ شرح الروضه البهه فی شرح اللمعه الدمشقیه غوامض و ابهامات آنرا با قلم عمیق و علمی خویش مکشوف ساخت که در پنج جلد چاپ شده است.و جزء دروس حوزوی قرار دارد. (البهیه روضه. اثر شهید ثانی است که شرحی بر لمعه می باشد).
گفتنی است ایشان در قم مدرسه ای به نام امام عصر (عج) دایر کرده اند که زیر نظر شورای حوزه می باشد و حدود 80 حجره دارد و طلاب زیادی در آنجا مشغول تحصیل هستند.