تبیان، دستیار زندگی

فیلم های مذهبی نباید زمینه تشویق به گناه را ایجاد كند تهران- استاد حوزه علمیه و پژوهشگر دینی گفت: تولیدكنندگان فیلم های ماورایی و مذهبی باید مواظب باشند تا فیلم های آنان زمینه تشویق به گناه را در بینندگان ایجاد نكند.

حجت الاسلام"محمدمهدی زارعی گلپایگانی"روز یكشنبه درگفت وگو باخبرنگار ایرنا یادآورشد: تولیدكنندگان فیلم های مذهبی و ماورایی باید مطالعات وسیعی را در مورد گناه و آثار آن از دیدگاه قرآن و روایات داشته باشند تا مبادا در فیلمی تشویق به گناه بوجود آید.
وی توضیح داد: وارد كار هنری شدن در زمینه مسایل ماورایی و غیبی بسیار ارزشمند است، چرا كه ازیك طرف برای مخاطبان بسیار جذابیت دارد و از طرف دیگر خطرناك بوده و همچنین می توانیم از این طریق معارف دینی و مسایل معنوی را به مردم معرفی كنیم.
استاد حوزه علمیه اصفهان ادامه داد: از آنجا كه این مساله به اعتقادات انسان مربوط می شود و اعتقادات به ویژه اعتقاد به غیب به عنوان یكی از مسایل زیربنایی انسان هاست؛ به همین دلیل اگر اعتقادات انسان فاسد شود زندگی ها نیز به پوچی منجر خواهد شد و یا ارزش واقعی خود را از دست می دهد.
این پژوهشگر مذهبی افزود: از دیدگاه اسلامی اینگونه نیست كه هر اعتقادی مورد احترام باشد و همزیستی مسالمت آمیز نیز اینگونه است. یعنی اگرچه ما با همه انسان ها همزیستی داریم ولی معتقد نیستیم كه هر عقیده ای محترم است و لذا اگر عقاید انسان فاسد شود؛ ریشه ای ترین بعد زندگی انسان ها نیز فاسد خواهد شد.
گلپایگانی ادامه داد: از آنجا كه پیامبران مسایل مربوط به غیب، عالم ماورا و برزخ را از طرف خداوند برای ما بیان كرده اند؛ هر قدر هم برای پی بردن به این واقعیات تلاش كنیم؛ تلاش ما محدود به جهان مادی خواهد بود. بنابراین نمی توان در فیلم هایی كه با محوریت برزخ و جهان ماورا ساخته می شود؛ اصل حیات برزخی را از انبیا بگیریم اما خصوصیات آن را به صورت تخمینی و حدسی بیان كنیم.
استاد حوزه علمیه اصفهان افزود: برخی از فیلم های مذهبی، نه استدلالی به همراه دارد و نه كسی انتظار دارد كه این نوع آثار برای مسایل دینی ما دلیلی باشد اما این نوع فیلم ها می تواند علتی برای تصور مان باشد.
این محقق و پژوهشگر مذهبی ادامه داد: گاهی به دلیل ایجاد احساسی خاص، نتیجه ای به ذهن انسان منتقل می شود ولی این نتیجه بدون دلیل بوده و علت آن، همان احساس خاص است و برخی از فیلم های مذهبی بدون ارایه دلیل باعث ایجاد تصوری بی دلیل در ذهن انسان می شود.
زارعی به بیان مثالی در زمینه یادشده اشاره كرد و گفت: چند سال پیش یكی از بازیگران خارجی به عنوان چهره ای جذاب در فیلمی به ایفای نقش پرداخت و رفتارهای خوبی در این اثر ارایه كرد اما در پایان مشخص شد كه قهرمان قصه، انسان حلال زاده نیست.اگرچه در این فیلم هیچ استدلالی وجود نداشت كه این گونه افراد چگونه می توانند قهرمان باشند اما این باور به صورت ناخودآگاه در ذهن تماشاچی متصور می شد كه ناهنجار بودن بعضی از گناهان مانند رابطه نامشروع و یا فرزند نامشروع مهم به نظر نمی رسد.
وی به مجموعه تلویزیونی "پنج كیلومتر تا بهشت" اشاره كرد و گفت: اگر چه در این فیلم دلیلی ارایه نشده كه چگونه ممكن است شخصی كه دست به خودكشی زده؛ در عالم برزخ از یك زندگی خوبی برخوردار است و تلخی و مشكلی ندارد؛ اما همین تصویر در ذهن بیننده باقی می ماند و از طرف دیگر با روایاتی روبه رو می شود كه از خودكشی به عنوان گناهی یاد می كند كه انسان با انجام این گناه فرصت هرگونه توبه ای را از خود می گیرد.
حجت الاسلام زارعی با بیان اینكه بیننده چنین فیلمی احساس می كند كه خودكشی گناه كبیره محسوب نمی شود؛ افزود: بیننده فكر می كند گناهی با این بزرگی، كوچك به نظر می رسد و ممكن است چنین تصور كنیم كه خودكشی نیز یكی از راه های خلاص شدن از دنیاست.
وی در تبیین گناه خودكشی گفت: انسان با این كار در مقابل بزرگترین نعمت الهی یعنی حیات، ناسپاسی می كند و از طرف دیگر نسبت به دیگر نعمت های خداوند نیز ناسپاسی می ورزد. به این معنا كه انسان با خودكشی می خواهد بگوید خدایا هیچ راهی را برای من بازنگذاشتی و من تمام نعمت های تو را نادیده می گیرم، چون برای من ارزش و كارایی نداشته است.
این استاد حوزه افزود: انسان زمانی خودكشی می كند كه همه چیز را بن بست و تاریك می بیند و چنین فردی كه تمام نعمت های خدا را نادیده گرفته و نعمت های الهی را سیاه دیده؛ طبیعی است كه نمی تواند در فضای برزخ به راحتی به نور برسد.
گلپایگانی تاكید كرد: بسیاری از انسان های وارسته نگران این مساله هستند كه مبادا به دلیل بعضی از لغزش های خود در دنیا دچار تنگنا و گرفتاری در عالم برزخ شوند و این نگرانی نیز بجاست. انسان همیشه تلاش می كند تا خود را اصلاح كند.
به گفته زارعی، چنین تفكری بیانگر این نگاه است كه گناه و غیرگناه با هم تفاوتی ندارد، یعنی همان تفكری كه "مرجئه" در صدر اسلام و قرن اول داشتند و می گفتند مهمترین نكته در دین انسان عبارت از ایمان و اندیشه بوده و عمل كردن برای كسی كه ایمان دارد مهم نیست و باید ببینیم خدا درباره آن چگونه قضاوت می كند. درحالی كه به ما گفته اند ایمان با عمل همراه است.
این پژوهشگر مذهبی توضیح داد: بر اساس روایات بخشی از ایمان، قلبی بوده و بخشی دیگر از آن زبانی و همچنین بخشی از ایمان با عمل و جوراح است و باید مواظب باشیم تا چنین تفكری را ترویج نكنیم كه گناه در جهان برزخ مهم نیست. پیامبر اسلام (ص) در تشییع جنازه یكی از یاران خود با بیان این كه فرشتگان در تشییع جنازه حضور دارند؛ فرمودند كه فشار قبر اكنون او را به خاطر بداخلاقی كه با خانواده خود داشته؛ در برگرفته است.
استاد حوزه علمیه اصفهان با بیان اینكه برای ساختن فیلم های ماورایی توجه به روایات ضروری است؛ افزود: موضوع حیات برزخی و مسایل ماورایی توسط انبیا و ائمه (ع) بیان شده و جزییات را نیز باید از همان منابع دریافت كرد، بنابراین حق نداریم مطابق خیال خود آن را بسازیم.
وی گفت كه بعضی معتقدند باید در این نوع فیلم ها جنبه رحمانی خدا را بیشتر تصویر كرد، اشكال اینجاست كه انسان ها دوست دارند بازتاب رفتارهای ناشایست آنها خوب باشد درحالی كه در فرهنگ جامعه بایستی اینگونه ترویج شود كه مثلا اگر من سیگار كشیدم مهربانی خدا اینگونه نیست كه قانون های خود را زیر پا بگذارد و نباید انتظار داشته باشیم كه ریه یك فرد سیگاری با ریه فرد غیرسیگاری یكسان باشد.
حجت الاسلام گلپایگانی افزود: انسان باید از گناه خود و از مقام عدل خدا بترسد، چرا كه مقام خداوند مقام عدل است. یعنی وقتی گناهی را مرتكب می شویم باید بازتاب آن را نیز تحمل كنیم و نگاه رحمانی دین این گونه نیست كه همه چیز را آشفته كنیم و انسان ها تشویق به گناه شوند.
پژوهشگر مذهبی ادامه داد: هر گناهی كه انسان مرتكب می شود آثار و بازتاب هایی دارد كه نمی توان از آنها فرار كرد مگر این كه انسان صادقانه توبه كند و این توبه نیز باعث برطرف شدن بخشی از آثار گناه می شود.
استاد حوزه علمیه اصفهان با بیان اینكه بسیاری از آثار گناهان برطرف نمی شود؛ گفت: آثار بعضی از گناهان، شخصیتی است. یعنی گناه باعث خراب شدن شخصیت انسان می شود و طبیعی بوده در چنین حالی گناه بر روی قلب انسان تاثیر می گذارد و هنگام نماز خواندن تاثیرات مخربی دارد و یا گناه سبب می شود تا انسان برای گناه بعدی آمادگی بیشتری پیدا كند.
گلپایگانی همچنین با اشاره به اینكه برخی گناهان دارای آثار دنیایی و برخی نیز آثار آخرتی دارند؛ افزود: كسی كه مرتكب یك جنایت شده؛ باید بداند آثار دنیایی آن با استغفار برطرف نمی شود، چون چنین شخصی به خود و جامعه لطمه زده است.
این محقق و پژوهشگر مذهبی به آیه ای از قرآن اشاره كرد و گفت: خداوند به انسان لطف می كند و می گوید اگر تشكر كنید خدا نعمت های خود را برای شما افزایش می دهد اما درباره گناه می فرماید اگر گناه كنید من شما را عذاب نمی كنم، بلكه عذاب شدید است. یعنی ناشكری و ناسپاسی و گناه شما چنین اقتضا دارد كه عذاب شوید.
گلپایگانی همچنین به برخی نكات مذهبی در مجموعه "پنج كیلومتر تا بهشت" اشاره كرد و گفت: بعضی فرصت ها مانند فرصت توبه كردن همیشگی نبوده و انسان زمانی می تواند توبه كند كه فرصت عمل كردن دارد و توبه در عالم برزخ و قیامت ممكن نیست.